Mυστική Ρωσία

«Εγκαταλείποντας τον Μεσσιανισμό, βαδίζουμε προς τον πραγματισμό. Γρήγορα καταλάβαμε ότι η γεωπολιτική… αντικαθιστά την ιδεολογία». Αντρέι Κόζιρεφ, πρώην Υπουργός των Εξωτερικών της Ρωσίας

Ρώσικος Mυστικισμός. Το Άγνωστο Πρόσωπο ενός Πληγωμένου Γίγαντα

Mυστική Ρωσία: Που ανήκει η Ρωσική Ψυχή; Μερικά πράγματα συνέβησαν αποκλειστικά στη Ρωσία. Σε καμιά άλλη χώρα ο αυτοκράτορας δε μεταβλήθηκε σε κουρέα για να κόψει με τα ίδια του τα χέρια τις γενειάδες των ευγενών του. Το έκανε όμως ο Μέγας Πέτρος που ξύρισε αυτοπροσώπως τις γενειάδες των Ρώσων ευγενών και τους ανάγκασε να μην φορούν τα «ανατολίτικα» πανωφόρια και τα χαρακτηριστικά κωνικά τους καπέλα.

Κανένας άλλος λαός δεν προσηλυτίστηκε σε μια νέα θρησκεία αποκλειστικά εξ αιτίας της ομορφιάς των τελετών και των ναών της. Το έκαναν όμως οι Ρώσοι που, όταν οι πρέσβεις τους επισκέφτηκαν την Αγιά Σοφιά στην Κωνσταντινούπολη, θαμπώθηκαν τόσο πολύ από τη θεϊκή ομορφιά που αντίκρισαν ώστε είχαν την εντύπωση ότι δε βρισκόντουσαν στη γη αλλά στον ουρανό.

Σε κανένα άλλο μέρος του χριστιανικού κόσμου δεν συναντάται η ειδική κατηγορία αγίων, οι λεγόμενοι «τρελοί του Θεού», που εκτιμούνται από τους πιστούς για την «ιερή σαλότητα» τους. Και κανένας άλλος λαός δε γέννησε τόσο αξιαγάπητους εκκεντρικούς σοφούς, όπως ο Λ. Τολστόι και ο Ντοστογιέφσκι, χαρούμενους μάγους, όπως η Μπλαβάτσκι, υπερβατικούς φιλόσοφους, όπως ο Γκουρτζίεφ, αλλά και «ιερούς κατεργάρηδες», όπως ο πανούργος Ρασπούτιν.

Η Ρωσία είναι μια απέραντη χώρα μ’ ένα ιδιαίτερο γεωγραφικό και γεωμαγνητικό περιβάλλον, που συντελεί στη δημιουργία της λεγόμενης «ρώσικης ψυχής». Λένε ότι η ρώσικη ψυχή είναι μεγάλη σαν τις πεδιάδες και τις στέπες της χώρας. Οι αχανείς πεδιάδες και οι στέπες της Ρωσίας ανέκαθεν θεωρούνταν «βοτανικός κήπος» ανθρώπων με ισχυρά ψυχικά χαρίσματα. Η χώρα διαθέτει επίσης όλα τα χαρακτηριστικά μιας συνθετικής «μυστικιστικής μήτρας», που συσσωρεύει επιδράσεις κι ενέργειες απ’ όλα τα μέρη της Ευρασίας και στη συνέχεια τις ανασυνθέτει σε νέες μορφές.

Δεν ήταν όμως τα πράγματα πάντα έτσι. Κατά την κομμουνιστική περίοδο (1917-1991) η λέξη μυστικισμός αποτελούσε ύβρη και αντί γι’ αυτή χρησιμοποιούταν η λέξη ιδεαλισμός. Μπορείτε να φανταστείτε λοιπόν πως οι σκληροπυρηνικοί Σοβιετικοί γραφειοκράτες αντιμετώπιζαν τότε έννοιες όπως ψυχοκίνηση, εξω-αισθητήρια αντίληψη, τηλεπάθεια κ.ά. Στην έκδοση του 1956 της Σοβιετικής Εγκυκλοπαίδειας, η τηλεπάθεια χαρακτηρίζεται ως «ένας αντικοινωνικός και ιδεαλιστικός μύθος, σύμφωνα με τον οποίο ο άνθρωπος έχει την υπερφυσική δύναμη ν’ αντιλαμβάνεται φαινόμενα που είναι αδύνατον να γίνουν αντιληπτά, με βάση τις συνθήκες που επικρατούν»!

Η σύγχρονη Ρωσία μοιάζει να έχει επιστρέψει στην εποχή των Ρομανόφ, καθώς μεταμορφώθηκε σ’ ένα έκτασης 17 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων «θερμοκήπιο προλήψεων», όπως ήταν και την εποχή των Τσάρων. Τότε, σ’ αυτήν την απέραντη χώρα ευδοκιμούσαν κάθε μορφής παραδοξότητες, προλήψεις και μαγικές πρακτικές. Οι λυκάνθρωποι και οι αρκουδάνθρωποι τριγύριζαν ανήσυχοι τις παγωμένες νύχτες στα δάση ψάχνοντας γι’ ανυποψίαστα θύματα.

Οι βρικόλακες ζωντάνευαν με τη δύση του ήλιου και δεν έμοιαζαν καθόλου με τον αριστοκράτη κόμη Δράκουλα, αλλά με αδέξια και σε κατάσταση αποσύνθεσης τέρατα, που έβγαιναν τρικλίζοντας από τους τάφους ντυμένα με κουρέλια. Φαντάσματα σέρνονταν πάνω σε στοιχειωμένους τόπους και πνεύματα ούρλιαζαν τη νύχτα μέσα από το στόμα κάποιου περιπλανώμενου αγριμιού. Καθόλου παράξενο λοιπόν που σχεδόν το κάθε χωριό στη Ρωσία είχε τον πρακτικό του μάγο, το σαμάνο, τον εξορκιστή παπά και τον προφήτη του. Αυτοί, με μαγικά φίλτρα, φυλακτά και ξόρκια, προσπαθούσαν ν’ αναχαιτίσουν αυτήν την πλημμυρίδα των δαιμόνων, πνευμάτων και προλήψεων.

Από την άλλη η Ρωσία είναι εδώ και πάνω από 1000 χρόνια μια βαθύτατα Ορθόδοξη χριστιανική χώρα, που φιλοδόξησε κάποιες ιστορικές περιόδους να καταστεί «πρότυπο ορθόδοξο-χριστιανικό βασίλειο», με τη Μόσχα να φλερτάρει με την ιδέα ότι ήταν η «Τρίτη Ρώμη». Η ιστορία του ρωσικού λαού αποπνέει μια αίσθηση μαρτυρικού μεγαλείου, ενός χριστιανικού ηρωισμού και μια, κοινή στους ορθόδοξους λαούς, λατρεία της θυσίας:

«Το μεγάλο σχολείο του Χριστιανισμού, από το οποίο πέρασε ο λαός, είναι οι αιώνες των αναρίθμητων παθών και δοκιμασιών που αναφέρει η ιστορία αυτού του λαού. Οι αιώνες κατά τους οποίους ο λαός είχε εγκαταλειφθεί και κατασυντριβεί από τους πάντες, και αυτός συνέχισε να δουλεύει για όλους και για όλα…» (Φ. Ντοστογιέφσκι).

Η ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Η μεγάλη δύναμη όμως της Ρωσίας δεν είναι τόσο ο λαός της, όσο η γεωγραφία της. Βρισκόμενη στην καρδιά της Ευρασίας και καταλαμβάνοντας το 1/3 περίπου της έκτασής της, η Ρωσία φαινόταν εξ αρχής ότι διέθετε όλα τα προσόντα για να καταστεί χώρα με «οικουμενική αποστολή». Αυτό φάνηκε από την εποχή ακόμη του Μεγάλου Πέτρου, όταν η χώρα εκτεινόταν ήδη από τη Βαλτική ως τον Ειρηνικό κι από το Αρκτικό ωκεανό ως τη Μαύρη Θάλασσα. Δεν ήταν όμως μόνο το τεράστιο (γεωγραφικό) ειδικό της βάρος που την έκανε «να μοιάζει από το Θεό προορισμένη να ορίσει τη μοίρα του μισού πλανήτη», όπως έγραψε προφητικά γι’ αυτήν το 1835 ο Ντε Τοκβίλ. Ήταν και η τέλεια γεωπολιτική της θέση, που την καθιστούσε γεωστρατηγικά σχεδόν άτρωτη, εφόσον κανείς δεν μπορούσε να την απειλήσει σοβαρά, ενώ η ίδια μπορούσε ν’ απειλήσει τους πάντες.

Το 1904 ο Βρετανός γεωγράφος σερ Χάλφορντ Μακίντερ διατύπωσε την θεωρία ότι η «αξονική περιοχή του κόσμου», που ονομάστηκε αργότερα Heartland (Κεντροχώρα ή «Καρδιακή Χώρα»), εντοπίζεται στην περιοχή της ευρωπαϊκής Ρωσίας και της δυτικής Σιβηρίας. Η Κεντροχώρα περιβάλλεται από έναν Δακτύλιο (Rimland), που ανακόπτει τις προσβάσεις της προς τις ανοικτές θάλασσες. Η Κεντροχώρα μαζί με τον Δακτύλιο αποτελούν τη λεγόμενη «Νήσο του Κόσμου», που συνίσταται από τη μεγαήπειρο της Ευρασίας και την Αφρική. Η «Νήσος του Κόσμου» καταλαμβάνει τα 2/3 της ξηράς, κατοικείται από το 85% του παγκόσμιου πληθυσμού και κατέχει το 70% της παγκόσμιας οικονομίας. Όποιος λοιπόν κυριαρχεί στη «Νήσο του Κόσμου» ελέγχει γεωπολιτικά τον πλανήτη μας.

Η θεωρία του Μακίντερ, που συμπληρώθηκε από τον Γερμανό γεωπολιτικό Καρλ Χάουσχοφερ, αποτέλεσε το θεμέλιο για τη σύγχρονη γεωπολιτική σκέψη. Επηρέασε μάλιστα καθοριστικά και την πολιτική της Δύσης, που έβλεπε στο πρόσωπο της Ρωσίας (ή της ΕΣΣΔ) τη «Μεγάλη Ηπειρωτική Δύναμη» που μπορούσε να κατακτήσει όλο τον κόσμο. Η συλλογιστική ήταν απλή: Όποιος κυριαρχεί στην Κεντροχώρα ελέγχει τη «Νήσο του Κόσμου» και όποιος κυριαρχεί στη «Νήσο του Κόσμου» ελέγχει όλο τον κόσμο!

Τους τελευταίους δύο αιώνες ο μόνιμος φόβος των ναυτικών δυνάμεων της Δύσης ήταν το ενδεχόμενο εξόδου της ρωσικής άρκτου στις ανοιχτές θάλασσες. Και αυτό γιατί, αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, θα ισοδυναμούσε αυτομάτως με παγκόσμια κυριαρχία. Ακόμη και σήμερα η γεωπολιτική ανάσχεση της Ρωσίας αποτελεί τον βασικότερο άξονα της εξωτερικής πολιτικής της Δύσης και ιδιαίτερα των ΗΠΑ, που είναι μια μη ευρασιατική δύναμη, η οποία όμως βασίζει την παγκόσμια ηγεμονία της στον έλεγχο της Ευρασίας.

Η σημερινή Ρωσία, που αναδύθηκε από τη διαλυμένη «σοσιαλιστική ουτοπία» της ΕΣΣΔ (άλλο ένα «κάτεργο» λαών), αναζητεί μια νέα αυτοπροσδιοριστική ταυτότητα, ενώ ταυτόχρονα επαναπροσδιορίζει τους γεωπολιτικούς της στόχους στα πλαίσια της παραδοσιακής γεωπολιτικής κοσμοθέασης, σύμφωνα με την οποία η χώρα διαθέτει όλα τα αρχέγονα χαρακτηριστικά μιας μεγάλης ηπειρωτικής δύναμης με παγκόσμια αποστολή. Το 1994, σε συνέντευξη του στο ιταλικό περιοδικό L’ Espresso, ο πρώην αντιπρόεδρος της Ρωσίας, ο Αλεξάντρ Ρουτσκόι, δήλωσε χαρακτηριστικά:

«Είναι φανερό, όταν κοιτάζουμε τη γεωπολιτική κατάσταση της χώρας μας, πως η Ρωσία αντιπροσωπεύει τη μοναδική γέφυρα ανάμεσα στην Ασία και στην Ευρώπη. Όποιος γίνει αφέντης αυτού του χώρου, θα γίνει αφέντης του κόσμου».

Παρά το γεγονός ότι η Ρωσία είναι γέφυρα, δηλαδή μια «διχασμένη» χώρα, είναι ταυτόχρονα και πυρήνας του ευρασιατικού χώρου, που αποτελεί το διαχρονικό αντίπαλο δέος του θαλασσοκρατικού Ατλαντισμού.

Η ΕΥΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ

Ο Αλέξαντρ Ντούγκιν είναι ένας Ρώσος γεωπολιτικός, οπαδός της ευρασιατικής ιδέας. Είναι ένας κομβικός διανοητής (και εθνικιστής), ο οποίος ανήκει στη ρωσική «δεξαμενής σκέψης» για γεωπολιτικο-μυστικιστικά θέματα, που ονομάζεται ARCTOGAIA (Άρκτος+Γαία). Στα κείμενα και στα βιβλία του έχει εκφράσει απόψεις που συνοψίζουν από τη μια τη «μυστική γεωπολιτική» της Ρωσίας κι από την άλλη ερμηνεύουν την ανθρώπινη ιστορία με βάση τη διαλεκτική στεριάς-θάλασσας ή ναυτικών-ηπειρωτικών δυνάμεων.

Κατά τον Ντούγκιν υπάρχει μια διαχρονική δυναμική αντιπαράθεση ανάμεσα στο στοιχείο της θάλασσας και σ΄ εκείνο της στεριάς. Η θάλασσα και οι πολιτισμοί που αναπτύχθηκαν δίπλα στη θάλασσα ενσαρκώνουν την κινητικότητα και τη ροή. Η θάλασσα δεν έχει σύνορα, παρά μόνον τις χερσαίες μάζες. Από την άλλη η στεριά και οι πολιτισμοί που αναπτύχθηκαν στις ηπειρωτικές περιοχές, ενσαρκώνουν τη σταθερότητα, την απολυτότητα και τον «συντηρητισμό». Η στεριά εκφράζει την τάξη, ενώ η θάλασσα το χάος. Στεριά σημαίνει παράδοση, ενώ θάλασσα εκσυγχρονισμός. Η στεριά εκφράζει την αρσενική αρχή, ενώ η θάλασσα τη θηλυκή. Με λίγα λόγια στεριά σημαίνει Ανατολή και θάλασσα σημαίνει Δύση.

Τον 20ο αιώνα η διαχρονική αντιπαράθεση στεριάς-θάλασσας πήρε την τελική της μορφή με την ψυχροπολεμική αντιπαράθεση της ΕΣΣΔ (Ευρασία) με τις ΗΠΑ (Ατλαντισμός). Η θάλασσα βρήκε την τελική της έκφραση στις ναυτικές δυνάμεις της Δύσης και ιδιαίτερα στο πρόσωπο των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, ενώ η στεριά εκφράστηκε από τις σοσιαλιστικές χώρες της Ανατολής και από το Σύμφωνο της Βαρσοβίας.

Είναι ολοφάνερο ότι ο 20ος αιώνες τελείωσε με τη νίκη της θάλασσας επί της στεριάς. Με γεωπολιτικούς όρους η κατάρρευση του «Σοβιετικού μπλοκ» σημαίνει τη νίκη της Θαλασσοκρατίας (Thalassocracy) πάνω στην Τελλουροκρατία (Tellurocracy), την νίκη της Δύσης πάνω στην Ανατολή και του Κεφαλαίου πάνω στην Εργασία.

Σύμφωνα με τον Ντούγκιν στην Ανατολή (στεριά) εκτιμάται η Εργασία, ενώ στη Δύση (θάλασσα) εκτιμάται το Κεφάλαιο. Η Εργασία είναι σταθερή, ενώ το Κεφάλαιο ρευστό. Η Εργασία στην Ανατολή δημιουργεί αξίες, ενώ το Κεφάλαιο στη Δύση δημιουργείται από την εκμετάλλευση και την αποξένωση. Ο πολιτισμός της θάλασσας ρέπει προς τον φιλελευθερισμό, ενώ ο πολιτισμός της στεριάς προς τον σοσιαλισμό. Κατά τον Ντούγκιν οι έννοιες στεριά, Ανατολή, Ευρασία και Εργασία είναι σχεδόν ταυτόσημες. Το ίδιο ισχύει και με τις έννοιες θάλασσα, Δύση, Κεφάλαιο και φιλελευθερισμός.

Ο Ρώσος γεωπολιτικός θεωρεί ότι το λεγόμενο «έθνος της Δύσης» είναι Ρωμανο-Γερμανικό και Αγγλοσαξονικό, ενώ το «έθνος της Ανατολής», οι Ευρασιάτες, είναι μια μοναδική σύνθεση Ρώσων, Σλάβων, Γερμανών (!), Τούρκων, Ούγγρων και Ιρανών. Το περίεργο στην υπόθεση είναι ότι οι Γερμανοί «παίζουν σε δύο ταμπλό», με την έννοια ότι, ενώ αποτελούν μια παραδοσιακά ηπειρωτική δύναμη, ανήκουν εδώ και μισόν αιώνα στο στρατόπεδο των ναυτικών δυνάμεων της Δύσης. Κατά την άποψη του Ντούγκιν όμως αυτή η κατάσταση είναι αυτοκτονική για τη Γερμανία, που ο φυσικός γεωπολιτικός της προσανατολισμός είναι η σύμπτυξη ενός άξονα με την επίσης ηπειρωτική Ρωσία. Αυτό ήταν άλλωστε και το όνειρο του Καρλ Χάουσχοφερ, που πίστευε πως μόνον ο «ηπειρωτικός άξονας» Βερολίνο-Μόσχα-Τόκιο μπορούσε ν’ ανακόψει την παγκόσμια κυριαρχία των αγγλοσαξωνικών ναυτικών δυνάμεων.

Όσο κι αν ακούγεται παράξενο υπάρχει όντως μια μακροχρόνια τάση σύγκλισης των Γερμανο-ρωσικών γεωπολιτικών συμφερόντων, αρχικά στο χώρο της Ανατολικής Ευρώπης και κατόπιν σ’ ολόκληρο τον ευρασιατικό χώρο. Μια τέτοια σύγκλιση στρέφεται ξεκάθαρα κατά των αγγλοσαξονικών συμφερόντων και ταυτόχρονα αποτελεί έκφραση διαμαρτυρίας κατά των «αιώνιων ρωμαϊκών ιδεωδών», μια αιώνια διαμαρτυρία κατά των κληρονόμων της Ρώμης. Στο βιβλίο του Στοχασμοί ενός Απολίτικου, o Γερμανός φιλόσοφος Tόμας Μανν, έλεγε για τη Γερμανο-ρωσική συνεννόηση:

«Εάν το ψυχικό πνευματικό στοιχείο εν γένει οφείλει και μπορεί να λειτουργήσει ως βάση και παράγοντας νομιμοποίησης μιας συμμαχίας, τότε η Γερμανία και η Ρωσία ανήκουν στο ίδιο στρατόπεδο: η συνεννόηση τους, η συμμαχία τους είναι μια αναγκαιότητα παγκόσμιας πολιτικής σημασίας και πνευματικής φύσεως».

Εξ αιτίας της γεωπολιτικής της θέσης ανέκαθεν ενδημούσε στη Ρωσία η ιδεολογία του ευρασιατισμού. Στον αντίποδα των Δυτικόφιλων (Zapadniki), αλλά και των Σλαβόφιλων (Slavojanofili), υπήρχαν οι Ανατολιστές (Vostochniki), που μετεξελίχθηκαν στους σημερινούς Ευρασιάτες. Ως γεωπολιτική θεωρία ο ευρασιατισμός αποτελεί μια σύνθεση, όπου συνυπάρχουν η κομμουνιστική ιδεολογία, ο εθνικισμός και η ακραία Ορθοδοξία. Σε πνευματικό επίπεδο όμως ο ευρασιατισμός αποτελεί μια μορφή αντίστασης στην επέλαση των «Δυτικών αξιών» και στην απειλή που αυτές συνιστούν για τη «ρωσική ψυχή».

Βέβαια οι οραματιστές του ευρασιατισμού, έβλεπαν τη Ρωσία ως φορέα ενός νέου πολιτισμού:

«Το καθήκον μας είναι να δημιουργήσουμε έναν εντελώς νέο πολιτισμό, τον δικό μας πολιτισμό, που δεν θα μοιάζει με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Όταν η Ρωσία πάψει να είναι μια παραμορφωμένη αντανάκλαση του ευρωπαϊκού πολιτισμού, όταν ξαναγίνει ο εαυτός της: η Ρωσία-Ευρασία είναι ο συνειδητός απόγονος και φορέας της μεγάλης κληρονομιάς του Τζέγκις Χαν»

… έλεγε στα μέσα της δεκαετίας του 1920 ο πρίγκιπας Ν. Σ. Τρουμπετζκόι. Δεν είναι παράξενο λοιπόν που για τους Ευρασιάτες ο Μέγας Πέτρος ήταν ένας προδότης, ενώ για τους Δυτικόφιλους ήρωας. Αυτός ο διχασμός είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι του ρώσικου εθνικού χαρακτήρα, που πρέπει να ληφθεί υπόψιν.

ΟΙ ΔΥΟ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ ΡΩΣΙΚΟΥ ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΥ

Η Ρωσία είναι μια χώρα με παλιά και πλούσια πνευματική παράδοση. Τα χρόνια που ακολούθησαν την πτώση του «αντι-ιδεαλιστικού» σοβιετικού καθεστώτος, έφεραν στη Ρωσία μια σύγχυση κι έναν αναβρασμό κυρίως στον πνευματικό χώρο, όπου πρωτοστάτησε η αναγέννηση του αυθεντικού ρώσικου ορθόδοξου μυστικισμού.

Η σύγχρονη πνευματικότητα της Ρωσίας έχει δύο κυρίως ρίζες. Η πρώτη είναι ο αρχαίος σλαβικός παγανισμός και η δεύτερη, ο ορθόδοξος μυστικισμός. Ο σλαβικός παγανισμός, που επικράτησε στις περιοχές της σημερινής ευρωπαϊκής Ρωσίας από τους πρώτους μ.κ.ε. αιώνες, ήταν πανθεϊστικός: γη, δένδρα, βράχοι και ποτάμια, λατρεύονταν ως θεότητες. Ο σεβασμός και η λατρεία της Μάνας Γης διαπερνά όλα τα λαϊκά παραμύθια της Ρωσίας, ενώ δεν λείπουν και οι ιστορίες για μάγους και για «ιερά δένδρα». Κατά την προχριστιανική περίοδο η κάθε σλαβική φυλή είχε το μάγο και τον θεραπευτή της, που με βότανα, ξόρκια και τελετές κρατούσαν μακριά τα «κακά πνεύματα». (Οι μάγοι των Σλάβων μπορούν να παραλληλιστούν με τους σαμάνους της Σιβηρίας καθώς και με τους Δρυίδες των Κελτών).

Τον 10ο αιώνα οι Ρώσοι προσηλυτίστηκαν στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό, αλλά η παγανιστική παράδοση επιβίωσε σε λαϊκό, κυρίως, επίπεδο. Για περίπου εννέα αιώνες οι Ρώσοι γιόρταζαν μαζί τις χριστιανικές και τις παγανιστικές γιορτές, ενώ διακοσμούσαν τα σπίτια τους με παγανιστική τέχνη και με χριστιανικές εικόνες.

Οι εσωτερικές πρακτικές της σλαβικής μαγείας επιβιώνουν ως τις μέρες μας στη Ρωσία χάρη στην προφορική παράδοση, που μετέφερε από στόμα σε στόμα τις «απαγορευμένες» παγανιστικές γνώσεις. Ειδικά στη σημερινή μετακομμουνιστική εποχή, με την παρακμή του συστήματος υγείας και με την ολοένα και αυξανόμενη απογοήτευση του κόσμου από τη συμβατική ιατρική, μάγοι και θεραπευτές αποκτούν ξανά αίγλη, αλλά και πελατεία. Αν και οι περισσότεροι Ρώσοι θεραπευτές χρησιμοποιούν συνήθως βότανα και προσευχές, υπάρχουν και ορισμένοι που κατέχουν τεχνικές χρήσης των ενεργειών της γης, των δασών και των ποταμών με σκοπό τη θεραπεία αλλά και τη φώτιση. Για παράδειγμα, αν κανείς αισθάνεται κούραση ή κατάθλιψη, τότε ο θεραπευτής διοχετεύει σ’ αυτόν την ενέργεια που αντλεί από τη «σιωπηλή συνείδηση» των βελανιδιών…

Η άλλη πηγή της ρωσικής πνευματικότητας είναι, όπως προαναφέραμε, ο Ορθόδοξος Χριστιανισμός. Τέσσερις αιώνες μετά την προσχώρηση τους στην Ορθοδοξία, το κίνημα του ησυχασμού, που εμφανίστηκε στο Άγιο Όρος τον 14ο αιώνα, άρχισε να επηρεάζει εσωτερικά τους Ρώσους μοναχούς. Ο ησυχασμός, που κατάγεται από την πλούσια παράδοση των ασκητών της ερήμου που ζούσαν στην Αίγυπτο τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, κατέληξε από τους Έλληνες μοναχούς του Αγίου Όρους να γίνει ένα φιλοσοφικό σύστημα εσωτερικής τελείωσης και φώτισης.

Ο ησυχασμός, που αρκετοί Δυτικοί τον αποκαλούν «ορθόδοξη γιόγκα», είναι μια «ψυχοσωματική μέθοδος» για νοερά προσευχή με σκοπό τη φώτιση, τη θεοπτία και την ένωση με το θείο. Ο ησυχασμός γοήτευσε εξ αρχής του Ρώσους μοναχούς, που άρχισαν ν’ απομονώνονται σε δάση κι ερημιές για ν’ αναζητήσουν το δικό τους εσωτερικό δρόμο ένωσης με το Θεό. Σύντομα ο μοναστικός ησυχασμός έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της ρωσικής ψυχής.

Τον 18ο αιώνα Έλληνες μοναχοί από το Άγιο Όρος δημοσίευσαν μια μοναδική συλλογή κειμένων, οι συγγραφείς των οποίων ήταν μεγάλοι πνευματικοί δάσκαλοι της Ορθοδοξίας, που έζησαν από τον 4ο ως τον 14ο μ.Χ. αιώνα. Η συλλογή αυτή, γνωστή με το όνομα Φιλοκαλία, έφερε πραγματική αναγέννηση στον ορθόδοξο μοναχικό μυστικισμό.

Η Φιλοκαλία, όπως κι ένα ανώνυμο κείμενο του 14ου αιώνα που τιτλοφορούταν Ο Δρόμος του Προσκυνητή, επηρέασαν σημαντικά τη ρωσική ορθόδοξη πνευματική παράδοση. Συνηθισμένη στους ερημίτες των δασών, η Ρωσία αποδέχτηκε επίσης και τους λεγόμενους «τρελούς άγιους», που κατέχονταν από την «ιερή σαλότητα». Οι πιο γνωστοί Ρώσοι ησυχαστές, που απομονώθηκαν στα δάση, ήταν ο Σεργκέι του Ράντονεζ (14ος αι.) και ο Σεραφείμ του Σαρόφ (19ος αι.).

 ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Η ρωσική λογοτεχνία και φιλοσοφία είναι κι αυτή επηρεασμένη σε μεγάλο βαθμό από χριστιανικό μυστικισμό, όπως φαίνεται κι από τα έργα του Λ. Τολστόι και Φ. Ντοστογιέφσκι. Οι πρωταγωνιστές των μυθιστορημάτων και των δύο αυτών γιγάντων της ρωσικής λογοτεχνίας «υποφέρουν» από την φλογερή αναζήτηση της Αλήθειας. Στη διάρκεια αυτής της αναζήτησης υποφέρουν τα πάνδεινα, αλλά τελικά βρίσκουν την αγάπη και το φως…

Υπάρχει επίσης ένα ολόκληρο απάνθισμα από αυθεντικούς θρησκευτικούς φιλόσοφους του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, όπως είναι ο Βλάντιμιρ Σολόβιεφ, ο Νίκολαϊ Μπερντζάγιεφ, ο Πάβελ Φλορένσκι κ.α., που συνδύασαν την παραδοσιακή ορθόδοξη ηθική με τις Δυτικές ανθρωπιστικές ιδέες και ανέπτυξαν τη «μεταφυσική της Αγάπης».

Η κομμουνιστική επανάσταση του 1917 έριξε σε τέλμα την πνευματική ζωή στη Ρωσία, εφόσον ο επιθετικός αθεϊσμός έγινε επίσημη πολιτική του κράτους. Πολλοί ιερείς, επίσκοποι και μοναχοί χαρακτηρίστηκαν «εχθροί του λαού» και εκτελέστηκε. Όσοι διανοούμενοι είχαν ανακατευτεί με διάφορες μυστικιστικές ομάδες κατέφυγαν στη Δύση. Έτσι η πνευματική σκηνή της Δύσης εμπλουτίστηκε από έναν αριθμό χαρισματικών ανθρώπων, όπως ο Γ. Γκουρτζίεφ. Π. Ουσπένσκι και Ν. Ρόεριχ. Όλοι τους συνέχισαν τις διδασκαλίες τους στις χώρες όπου κατέφυγαν.

Την περίοδο της αυταρχικής διακυβέρνησης της χώρας από τον Στάλιν η πνευματική και ιδιαίτερα η μυστικιστική κίνηση, σιώπησε στη Ρωσία. Πολλοί πνευματικοί διδάσκαλοι, αντί να μεταδίδουν τις γνώσεις τους, ξόδεψαν τα πιο δημιουργικά τους χρόνια σε φυλακές και σε στρατόπεδα αντιφρονούντων στη Σιβηρία. Από τη δεκαετία όμως του 1960 άρχισε να δημιουργείται στη χώρα ένα είδος «πνευματικού περιθωρίου», στα πλαίσια του οποίου διατηρήθηκαν ορισμένες μυστικιστικές γνώσεις.

Αν και υπήρχε ένα επίσημο ενδιαφέρον από τους Σοβιετικούς επιστήμονες για έρευνες σχετικές με το παραφυσικό, την παραψυχολογία και την ψυχοτρονική, εντούτοις ο μυστικισμός θεωρούταν «περιθωριακό φαινόμενο» ή στην καλύτερη περίπτωση «ύποπτο». Παρ’ όλα αυτά ορισμένοι εσωτεριστές επέμειναν στο δρόμο τους. Πίσω από το ψευδώνυμο «#20» βρισκόταν ο Β. Μαρτσένκο, που έγραψε μια σειρά από βιβλία με θέματα, επιφανειακά «μυστικιστικής τεχνολογίας», αλλά ουσιαστικά εσωτεριστικής ψυχολογίας. Μη αντέχοντας ωστόσο την κομμουνιστική καταπίεση, αυτός, όπως και πολλοί άλλοι πνευματικοί άνθρωποι, απλά εξαφανίστηκαν μέσα στα απάτητα δάση της Ρωσίας και της Σιβηρίας…

Συχνά αναφέρεται για την κομμουνιστική περίοδο ο όρος πνευματικό underground, για να περιγραφεί ένα κρυφό δίκτυο από μυστικιστικές ομάδες, που δρούσαν κυρίως στα αστικά κέντρα της Ρωσίας και συνέχισαν ν’ ακολουθούν τους δύο κύριους δρόμους της ρώσικης πνευματικής παράδοσης: τον ησυχασμό και τον παγανισμό.

Από τις «πνευματικές» σχολές αυτής της περιόδου ξεχωρίζουν εκείνη του Πορφύριου Ιβάνοφ, ενός Ρώσου αγρότη που τη δεκαετία του 1930 είχε μια σειρά από μυστικιστικές εμπειρίες. Η προσωπική ζωή του Ιβάνοφ υπήρξε το λιγότερο τραγική. Ο Ρώσος πνευματιστής κατέληξε στο τέλος σε ψυχιατρικό νοσοκομείο, όπου τον ανάγκασε να πάρει υπερβολικές δόσεις αντιψυχωτικών φαρμάκων για να θεραπευτεί από τις «μυστικιστικές εκστάσεις» του!

Αρκετοί πνευματιστές της κομμουνιστικής περιόδου ασχολήθηκαν με τη φυσική του σώματος. Ο Γιαν Κοτλιάροφ, ένας πρώην μηχανικός από τη Μόσχα που ασχολήθηκε με την «σωματική αρμονία». Ο Ίγκορ Τσαρκόφσκι υποστήριζε ότι η «γέννα στο νερό» είναι πολύ σημαντική για την ανθρώπινη ψυχολογία και συνείδηση. Κάθε καλοκαίρι κάποιες γυναίκες από τη σχολή του πήγαιναν στη Μαύρη Θάλασσα, όπου και γεννούσαν μέσα στο νερό. Συχνά αναφέρθηκαν και περιπτώσεις δελφινιών που ήρθαν από μακριά για να συνδράμουν την ετοιμόγεννη μάνα…

Ορισμένες σχολές στη Ρωσία ανέπτυξαν τη λεγόμενη «ενεργειακή τεχνολογία». Σ’ αυτή την κατηγορία ανήκει και το γνωστό Τάγμα των Ρώσων Μάγων. Υπήρχαν επίσης και σχολές γεωμαντείας, όπως και «ενεργειακής διάγνωσης», που δίδασκε στους μαθητές το πως να βλέπουν το ενεργειακό πεδίο του ανθρώπου. Μερικές σχολές αυτής της κατηγορίας ήταν εντελώς αστείες, όπως η σχολή του Αβεριάνοφ που δίδασκε το «αστρικό καράτε» για προστασία από διαβολικούς μάγους και πνεύματα!

Υπήρχαν σχολές που ακολουθούσαν τις διδασκαλίες του Νίκολας Ρόεριχ, (εικ. 7.8.9.) από τα βιβλία του, εφόσον εκείνος είχε καταφύγει στη Δύση. Οι Ρώσοι οπαδοί του Ρόεριχ περνούσαν καμιά φορά ολόκληρα καλοκαίρια στα βουνά του Αλτάι αναζητώντας το Belovodye, τον «τόπο των λευκών νερών», που βέβαια δεν βρήκαν ποτέ τους…

Μια άλλη σχολή που αποκαλούνταν Σχολή για την Αυτορρύθμιση, ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 από τον Β. Αντόνοφ και την Γκ. Βάβερ. Ψυχοφυσιολόγος ο ένας και βιολόγος η άλλη, που απολύθηκαν με την κατηγορία της «θρησκευτικής προπαγάνδας», άρχισαν να ταξιδεύουν ανά τη Σοβιετική Ένωση συγκεντρώνοντας διαφορετικές πνευματικές πρακτικές και τελετές που επιβίωσαν στην κουλτούρα των λαών. Έτσι, εκτός από τη ρωσική παράδοση συγκέντρωσαν στοιχεία και για τα μυστικά τάγματα των σούφι στις κεντροασιατικές δημοκρατίες, για τις ζωροαστρικές λατρείες στον Καύκασο, για τον Θιβετανικο-Μογγολικό βουδισμό και για τη θρησκεία του Μπουριάτ της νοτιοανατολικής Σιβηρίας. Η σχολή του Αντόνοφ υπάρχει ακόμη στην Πετρούπολη συνεχίζοντας τις έρευνες της.

Σήμερα που η πολιτική κατάσταση είναι πλέον διαφορετική, οι μυστικές εσωτερικές σχολές που προϋπήρχαν, λειτουργούν πλέον ανενόχλητα. Νέες σχολές ιδρύθηκαν διδάσκοντας πνευματικές παραδόσεις από την Ινδία, την Κίνα και τη Δύση. Στο πολιτικό χάος και την ανασφάλεια της μετακομμουνιστικής εποχής όχι μόνον ο μυστικισμός, αλλά και οι αιρέσεις γνωρίζουν άνθηση στη Ρωσία. Η χώρα αυτή, που αποτελούσε ιστορικά μια μεγάλη «μήτρα» ανθρώπων με ιδιαίτερες ψυχικές ικανότητες, πλημμύρισε σήμερα από ένα πλήθος ων πραψυχολόγων, μέντιουμ, μάγων, προφητών και οραματιστών. Η Ρωσία βυθίστηκε σ’ έναν χώρο προλήψεων, πνευματισμού και αιρέσεων τη στιγμή που η ορθόδοξη πνευματικότητα αναγεννιέται πιο δυνατή.

Η Ρωσία είναι παραδοσιακά μια χώρα με «παγκόσμια αποστολή».  Η χώρα αυτή θα ανανήψει και θα γίνει και πάλι ισχυρή δύναμη, τόσο υλικά όσο και πνευματικά. Είναι λοιπόν πολύ βιαστικό να ξεγράψει κανείς τη Ρωσία από τον χάρτη των υπερδυνάμεων.

Όπως λέει χαρακτηριστικά και ο Έλληνας γεωπολιτικός Γιώργος Πρεβελάκης: «Η ιστορία των Ρώσων μας διδάσκει ότι η κρίση, την οποία διέρχονται σήμερα, δεν έχει τίποτε το πρωτότυπο και μας οδηγεί στην πρόβλεψη, ότι η μεγάλη αυτή χώρα θα ορθοποδήσει και πάλι, αφού θα έχει προηγουμένως θυσιάσει δυο-τρεις γενιές» …

Γιώργος Στάμκος περιοδικό ΖΕΝΙΘ

***

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Γιώργος Στάμκος, Γεωπολιτική του Αρχιπελάγους, Αρχέτυπο 200 (εικ. 4)

Τόμας Μανν, Στοχασμοί ενός Απολίτικου, ΙΝΔΙΚΤΟΣ, 1999.

Zbigniew Brzezinski, Η Μεγάλη Σκακιέρα, ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ-ΛΙΒΑΝΗΣ, 1998.

Σάμιουελ Π. Χάντινγκτον, Η Σύγκρουση των Πολιτισμών και ο Ανασχηματισμός της Παγκόσμιας Τάξης, TERZOBOOKS, 1998.

Η Γεωπολιτική της Ευρασίας στο Νέο Διεθνές Σύστημα, Επιτελείο Υπουργού Εθνικής Άμυνας, 2000.

Esoteric Russia, Gnosis Magazine, Άνοιξη 1994.

terrapapers

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ