Τι συμβαίνει στην γεωπολιτική σκακιέρα σε διεθνές επίπεδο: Τι συμφώνησαν στο Μόναχο

Του Δημήτρη Γ. Απόκη*

Το φετινό Συνέδριο για την Ασφάλεια, το οποίο ολοκληρώθηκε χθες στο Μόναχο, ήταν εξόχως αποκαλυπτικό και ένα κομβικό γεγονός για τις εξελίξεις που έρχονται στην γεωπολιτική σκακιέρα σε διεθνές επίπεδο.

Τα συμπεράσματα τα οποία μπορεί να εξάγει κανείς μέσα από μια προσεκτική ανάλυση των όσων ειπώθηκαν εκεί, είναι πολλά και ενδιαφέροντα.

Από την 20η Ιανουαρίου του 2017, που ο Ντόναλντ Τράμπ, ανέλαβε την Προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών, το διεθνές σκηνικό βρίσκεται σε διαρκή αναταραχή, κυρίως στο επίπεδο των ηγεσιών, οι οποίες δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν με ρεαλισμό και οποιαδήποτε σοβαρή στρατηγική στον τυφώνα αλλαγής και κυρίως προσαρμογής στην σκληρή πραγματικότητα, που ακούει στο όνομα Πρόεδρος Τράμπ. Αυτό από μόνο του αποδεικνύει την σήψη και απώλεια νέων και ρεαλιστικών ιδεών που χαρακτηρίζει το διεθνές σύστημα τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα όλος ο πλανήτης να έχει οδηγηθεί στα όρια του.

Το παγκόσμιο και εγχώριο, στις Ηνωμένες Πολιτείες, σύστημα στερούμενο οποιουδήποτε στρατηγικής, περιορίζεται τις τελευταίες εβδομάδες, σε μια εκστρατεία κριτικής έναντι του νέου Αμερικανού Προέδρου, η οποία χαρακτηρίζεται από μίσος, κακεντρέχεια και ξινίλα, που φέρνει στο μυαλό την ρήση ένας αλήτης στα σαλόνια. Και δυστυχώς τα σαλόνια διεθνή και εγχώρια δεν μπορούν να χωνέψουν ότι ο αλήτης έχει τη δυνατότητα και έχει αντιληφθεί το μήνυμα των καιρών που διανύουμε. Πίσω στο Μόναχο λοιπόν.

Στο Συνέδριο του Μονάχου ήταν παρών και μίλησαν όλοι οι σημαντικοί παίκτες και παρά το γεγονός ότι τον Αμερικανό Πρόεδρο εκπροσώπησε ο Αντιπρόεδρος, Μάϊκ Πένς, η σκιά του Ντόναλντ Τράμπ, επισκίασε το σύνολο των εργασιών.

Η διεθνής κατακραυγή των τελευταίων εβδομάδων αναφορικά με την αντιμετώπιση της νέας αμερικανικής κυβέρνησης απέναντι στο ΝΑΤΟ, είναι μαζική και ως συνήθως πολύ μακριά από την πραγματικότητα. Εάν διαβάσει κανείς τη διεθνή και εγχώρια στις ΗΠΑ, ειδησιογραφία θα σχηματίσει την εικόνα ότι η κυβέρνηση Τράμπ έχει αποφασίσει να βάλει λουκέτο στη Βορειοατλαντική Συμμαχία και να κόψει τον ομφάλιο λώρο που συνδέει άρρηκτα για δεκαετίες τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, ιδιαίτερα στον τομέα της ασφάλειας.


Το Μόναχο για όποιον παρακολούθησε με προσοχή έβαλε τα πράγματα στη θέση τους και αποκάλυψε το τραγικό επίπεδο στο οποίο έχουν περιέλθει τα παραδοσιακά – συστημικά μέσα ενημέρωσης, και οι παπαγάλοι του συστήματος στο χώρο της πολιτικής και στις τάξεις των ακαδημαϊκών – αναλυτών.

Ο Αντιπρόεδρος Πένς, μεταφέροντας μήνυμα του Προέδρου Τράμπ, ξεκαθάρισε με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο ότι η κυβέρνηση Τράμπ, υποστηρίζει αταλάντευτα το ΝΑΤΟ και τη σχέση ΗΠΑ – Ευρώπης. Την ίδια στιγμή όμως, ξεκαθάρισε επίσης κατηγορηματικά ότι όλοι οι Σύμμαχοι θα πρέπει να σηκώσουν το οικονομικό βάρος που τους αναλογεί για να συνεχίσει να υπάρχει αυτή η Συμμαχία και αυτή η στρατηγική σχέση. Το ίδιο ξεκάθαρος και με τη γλώσσα που χαρακτηρίζει έναν Στρατηγό των Πεζοναυτών, ήταν και ο Αμερικανός Υπουργός Άμυνας (η καθοριστική προσωπικότητα στην διαμόρφωση πολιτικής ασφάλειας στην κυβέρνηση Τράμπ) Τζέημς “Mad Dog” Μάτις.

Και εκεί που για εβδομάδες όλοι έσκιζαν τα ρούχα τους, οι μάσκες έπεσαν. Η Καγκελάριος της Γερμανίας, Άγκελα Μέρκελ, στην ομιλία της ανέφερε ότι πρέπει και η Γερμανία θα κάνει ότι είναι δυνατό για να συνεισφέρει το 2% του ΑΕΠ που έχει συμφωνηθεί για κάθε μέλος του ΝΑΤΟ στις αμυντικές δαπάνες. Προς τι λοιπόν η αναστάτωση και η κατακραυγή;

Και σαν να μην έφτανε αυτό ήρθε η τοποθέτηση του Υπουργού Εξωτερικών και Αντικαγκελαρίου, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, ο οποίος δήλωσε ότι θα είναι πολύ δύσκολο για τη Γερμανία να πιάσει το όριο των 25 δις που απαιτούνται για το 2% των αμυντικών δαπανών. Μάλιστα, χωρίς τσίπα φιλότιμο, χρησιμοποίησε σαν παράδειγμα την Ελλάδα, που το κάνει εδώ και χρόνια, λέγοντας ότι δεν έχει να πληρώσει συντάξεις, αλλά παρόλα αυτά δαπανά 2% του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες. Ίχνος ντροπής για τον Σοσιαλδημοκράτη Γκάμπριελ, του οποίου η χώρα και η κυβέρνηση έχει γονατίσει την Ευρώπη και την Ελλάδα με μια πολιτική λιτότητας η οποία δεν οδηγεί πουθενά και το μόνο που κάνει είναι να γεμίζει τα ταμεία του Βερολίνου με δις Ευρώ, στην πλάτη των κοινωνιών των χωρών του δημιουργήματος της Γερμανίας που ακούει στο όνομα Ευρωζώνη.

Και βέβαια η Καγκελάριος, που μόνο για ανόητη δεν μπορεί να την κατηγορήσει κανείς, αντιλαμβανόμενη ότι σφίγγει ο κλοιός, φρόντισε και πάλι στο Συνέδριο του Μονάχου, να παραδεχτεί για πρώτη φορά ότι υπάρχει πρόβλημα με την αξία του Ευρώ, για να το παίζει ταυτόχρονα Πόντιος Πιλάτος, προσθέτοντας ότι η νομισματική πολιτική της Ευρωζώνης είναι προσαρμοσμένη σε αδύναμες χώρες όπως η Πορτογαλία, η Σλοβακία και η Σλοβενία, και η Γερμανία δεν είναι αυτή που καθορίζει την νομισματική πολιτική της Ευρωζώνης. Μόνο ακατάσχετα γέλια μπορούν να προκαλέσουν αυτά τα επιχειρήματα της Καγκελαρίου, διότι στερούνται οποιασδήποτε σοβαρότητας.

Μήπως απαντούσε στα σχόλια του Προέδρου Τράμπ, και τα επιχειρήματα του καθηγητή Μάλοκ, που αποκάλεσαν την Ευρωζώνη όχημα εκμετάλλευσης της Ευρώπης προς όφελος της Γερμανίας και το Ευρώ ένα προβληματικό και προς καταστροφή νόμισμα. Μετά τα λεγόμενα στο Μόναχο, άδικο έχουν.

Ο Αμερικανός Πρόεδρος και η κυβέρνησή του εδώ και αρκετές εβδομάδες, και ειδικά τις τελευταίες ημέρες, μετά και την παραίτηση του Συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας, Στρατηγού Φλήν, βάλλεται πανταχόθεν, για δήθεν επιλήψιμες σχέσεις και στρατηγική Appeasement έναντι της Ρωσίας.

Και εδώ το Μόναχο ήταν εξόχως διαφωτιστικό. Ο Ρώσος, Υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέϊ Λαβρόφ έκανε μια τοποθέτηση φωτιά μιλώντας για μεταδυτική εποχή και για ανάγκη να περάσουμε σε ένα διεθνές σύστημα που θα βάζει τέλος στο πλαίσιο που διαμορφώθηκε μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την ήττα της Σοβιετικής Ένωσης, προειδοποιώντας τα ταυτόχρονα ότι η ανάπτυξη του ΝΑΤΟ στα σύνορα με τη Ρωσία είναι πρόκληση στην οποία η Μόσχα θα απαντήσει, και το έχει ήδη κάνει. Για τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, ο κ. Λαβρόφ ζήτησε νέο πλαίσιο με βάση τον αλληλοσεβασμό, δηλαδή μια επιστροφή στην αποδοχή της Ρωσίας ως ισότιμης υπερδύναμης.

Οι Ευρωπαίοι με την κ. Μέρκελ στην πρωτοκαθεδρία μίλησαν σκληρά για τη Ρωσία και ζήτησαν συνέχιση της πίεσης προς τη Μόσχα. Και εδώ δεν μπορεί παρά να ρωτήσει κανείς. Με ποιανού τις πλάτες ο τσαμπουκάς; Ποιος θα πληρώσει το μάρμαρο; Μήπως οι ΗΠΑ; Γατί εάν Ναι τότε άδικο έχει ο Τράμπ;

Και για χάρη μια δίκαιης ανάλυσης, το εγχώριο στις ΗΠΑ, παραδοσιακό σύστημα εθνικής ασφάλειας τι επιθυμεί; Ο γραφικός πλέον Γερουσιαστής Μακέην, που φρόντισε στο Μόναχο να ρίξει τις μπηχτές του εναντίον του Προέδρου Τράμπ, σκίζοντας τα ρούχα του για τις παραδοσιακές αρχές της Δύσης, πως τοποθετείται σε αυτό; Θέλει να συνεχίσει να πληρώνει το μάρμαρο στο μεγαλύτερο μέρος του για την ασφάλεια της Ευρώπης, η Ουάσιγκτον;

Και αυτοί που στο εσωτερικό και στην Ευρώπη κατηγορούν τον Πρόεδρο Τράμπ και την κυβέρνησή του για κατευνασμό της Ρωσίας, τι είπαν ο Αντιπρόεδρος Πένς και ο Στρατηγός Μάτις, στο Μόναχο; Ξεκαθάρισαν ότι η Κριμαία πρέπει να επιστρέψει στην Ουκρανία, και δεν έκαναν βήμα πίσω στο θέμα της στρατηγικής του ΝΑΤΟ έναντι της Ρωσίας στην Ευρώπη. Ο κ. Πένς συναντήθηκε και με τον Πρόεδρο της Ουκρανίας, Ποροσένκο, στο Μόναχο.

Άρα, για μια ακόμη φορά άνθρακας ο θησαυρός για δήθεν σχέσεις Τράμπ με Ρωσία και κατευνασμό.

Συμπερασματικά λοιπόν το Μόναχο μας είπε πολλά και αποκαλυπτικά. Αποκάλυψε τη γύμνια του παραδοσιακού συστήματος, το γεγονός ότι ο Πρόεδρος Τράμπ και η κυβέρνησή του έχουν πλήρη επαφή με την πραγματικότητα, τη γύμνια της ΕΕ και των ευρωπαϊκών ηγεσιών, αλλά κυρίως το γεγονός ότι βρισκόμαστε ήδη σε μια κομβική στιγμή κατά την οποία θα κριθούν πολλά και θα διαμορφωθεί ένα νέο διεθνές σύστημα πολιτικό οικονομικό και στον τομέα της ασφάλειας.

Ο Πρόεδρος Τράμπ και η κυβέρνησή του το έχουν αντιληφθεί και όπως όλα δείχνουν έχουν αποφασίσει να το διαμορφώσουν. Το ξεφτισμένο διεθνές σύστημα, το αποσαθρωμένο παραδοσιακό σύστημα στις ΗΠΑ φαίνεται πως αρνούνται να καταλάβουν ότι έχουν πεθάνει. Το Συνέδριο στο Μόναχο, έδειξε ότι αρχίζουν να παίρνουν λίγο χαμπάρι.

Ας ελπίσουμε ότι σύντομα θα αλλάξουν ρότα και θα προσαρμοστούν στην πραγματικότητα. Εάν όχι τότε πάμε για μεγάλη ταραχή και στην Ευρώπη θα είναι πολύ επίπονη.

* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Διεθνολόγος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, και Δημοσιογράφος

 MIgnatiou + geopolitics

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ