Τι είναι η κρυοθεραπεία; Πως αντιμετωπίζει αποτελεσματικά πόνους κακώσεων, μυών, μέσης και αρθρώσεων;

του Κωνσταντίνου Λούβρου, M.D.

Ο πόνος που συνήθως ακολουθεί τους τραυματισμούς ή τις παθήσεις μπορεί να διαταράξει τη

λειτουργικότητα του ατόμου στα επίπεδα: της φυσιολογίας του οργανισμού, σε ψυχολογικό, κοινωνικό αλλά και επαγγελματικό επίπεδο. Συνεπώς η προσέγγιση του πόνου οφείλει να είναι

πολυπαραγοντική, δίνοντας σημασία σε όλες τις προαναφερθείσες πτυχές και κυρίως στη λειτουργική ικανότητα του πάσχοντος που μειώνεται λόγω του πόνου.

Ιστορικά η χρήση των φυσικών μέσων για τη θεραπεία του πόνου ήταν εμπειρική. Οι πρόσφατες ανακαλύψεις στη νευροφυσιολογία για την αντίληψη και τη ρύθμιση του πόνου παρέχουν εγκυρότερες πληροφορίες για τη χρήση των φυσικών μέσων και της άσκησης

Το βίωμα του πόνου κάθε ατόμου περιλαμβάνει την αντίληψη της αίσθησης του πόνου και την αντίδραση (απόκριση) σ’ αυτή την αντίληψη. Η αντίληψη του πόνου γίνεται στον φλοιό (γνωστική - αξιολογική λειτουργία). Αυτό το συνθετικό σκέψης –αίσθησης του πόνου είναι υποκειμενικό, εξαιρετικά́ πολύπλοκο και εξατομικευμένο. Επηρεάζεται από παράγοντες που επιδρούν στον ερεθισμό των αλγοϋποδοχέων και στη διαβίβαση της ώσης, καθώς επίσης και τη δεκτικότητα και ερμηνεία του φλοιού.

Κρυοθεραπεία

Τα φυσιολογικά αποτελέσματα του κρύου είναι ως επί το πλείστον αντίθετα από εκείνα της θερμότητας, με κύριο χαρακτηριστικό την τοπική μείωση της θερμοκρασίας. Η εφαρμογή τοπικού ψύχους με οποιαδήποτε μορφή, θεωρείται δικαιολογημένα μία πολύ δημοφιλής και αποτελεσματική μέθοδος για την αντιμετώπιση των κακώσεων στα μαλακά μόρια. Το τοπικό ψύχος χρησιμοποιείται επίσης με επιτυχία για την ανακούφιση του πόνου και σε τραυματισμούς από καταπόνηση. Ο στόχος είναι άλλωστε να ελαττωθεί η εσωτερική αιμορραγία και το οίδημα και έτσι να διευκολυνθεί η εξέλιξη της επούλωσης. Το ψύχος προκαλεί σπασμό στους μύες του τοιχώματος των αρτηριδίων, γεγονός που οδηγεί σε στένωση του αυλού τους και κατ' επέκταση σε καθυστέρηση της αιματικής κυκλοφορίας.

Η δεύτερη, εξίσου σημαντική συνέπεια, είναι η ελάττωση της ταχύτητας της νευρικής αγωγιμότητας και του πόνου. Έχει τέλος διαπιστωθεί ότι το ψύχος προκαλεί μείωση της ενζυματικής δραστηριότητας του μεταβολισμού στις ψυχόμενες περιοχές, ελαττώνει το μυϊκό σπασμό, ενώ οδηγεί και σε τοπική αντίδραση αγγειοδιαστολής.

Η κρυοθεραπεία στο κεφάλαιο των αθλητικών κακώσεων θεωρείται ιδιαίτερα ευεργετική, γιατί ο ασθενής ανακουφίζεται σύντομα από τα συμπτώματά του και αισθάνεται έτοιμος να επιστρέψει στις δραστηριότητές του.

Επιπλέον εφαρμόζεται εύκολα, γίνεται ανεκτή χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες, στερείται αντενδείξεων και είναι ουσιαστικά ανέξοδη. Η αρχική θεραπεία μίας οποιασδήποτε κάκωσης ακολουθεί το ακρωνύμιο ICE το οποίο προέρχεται από τα αρχικά των αγγλόφωνων λέξεων «Ice» (πάγος), «Compression» (συμπίεση) και «Elevation» (ανύψωση). Αυτό σημαίνει ότι η πρώτη φροντίδα ενός τραυματισμένου μέλους είναι να εφαρμοστεί τοπικά ψυχρό επίθεμα, να ασκηθεί συμπίεση -με την εφαρμογή συνήθως ελαστικής περίδεσης- και να ανυψωθεί σε ανάρροπη θέση.

Έρευνες, που έχουν γίνει σε αθλητές, οι οποίοι είχαν μεγάλου βαθμού κάκωση, έδειξαν ότι αν υπάρξει, επιπλέον, επιμέρους επίδεση- και μάλιστα αρκετά πιεστική- τα αποτελέσματα είναι καλύτερα, καθώς ελαττώνεται, σε μεγάλο βαθμό, ο μεταβολισμός. Με την άμεση χρήση στον τραυματισμό προκαλείται τοπική αγγειοσυστολή, προλαμβάνοντας την αιμορραγία και το αποκαλούμενο οίδημα. Η κρυοθεραπεία, στα πρώτα στάδια της κάκωσης, χρησιμοποιείται για να μειώσει τον πόνο και τον αντανακλαστικό μυϊκό σπασμό, έχοντας αναλγητική δράση. Κατά τη διάρκεια της κάκωσης ή χτυπήματος, ο αθλητής οφείλει να βάλει αμέσως πάγο. Αυτός μπορεί να τοποθετηθεί είτε μέσω μιας παγοκύστης, είτε ενός μεγάλου κομματιού πάγου, τυλιγμένου σε μια πετσέτα ή χαρτοπετσέτα. Σε καμία περίπτωση δεν συνίσταται ο πάγος να έρχεται σε επαφή με το δέρμα, καθώς υπάρχει κίνδυνος εγκαύματος. Για το λόγο αυτό, καθώς και για καλύτερα – ταχύτερα αποτελέσματα αλλά και ευκολία χρήσης, προτείνονται ειδικά προϊόντα Κρυοθεραπείας που κυκλοφορούν στα φαρμακεία.

Η χρήση της κρυοθεραπείας είναι επιτακτική για τα πρώτα στάδια του τραυματισμού και κυρίως για τις πρώτες 48 ώρες, ενώ σε πολλές περιπτώσεις έχει εφαρμοστεί η κρυοθεραπεία και για 72 ώρες. Η επανάληψη εστιάζεται ανά 2-3 ώρες, αν και η χρήση κάθε μισή ώρα, που ορισμένοι αναφέρουν, όχι μόνο θεωρείται υπερβολική, αλλά μάλλον είναι και αναποτελεσματική. Καλό είναι, η τραυματισμένη περιοχή να τοποθετείται ψηλότερα από το υπόλοιπο σώμα. Επίσης, ο αθλητής που υπέστη κάκωση πρέπει να ξεκουράζεται για να αποφύγει την επιπλέον φόρτιση και την επέκταση της βλάβης σε περισσότερους ιστούς, ενώ παράλληλα θα πρέπει να δοθεί χρόνος στον οργανισμό για να ξεκινήσει τη διαδικασία της επούλωσης.

Επισημαίνεται ότι σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να αντικαθιστά τον ορθοπαιδικό, που πρέπει να επιληφθεί αμέσως του θέματος για να κάνει σαφή διάγνωση και σαφές προγραμματισμό, βάζοντας στόχους στην προπόνηση που πρέπει να ακολουθήσει ο αθλητής, ώστε να μην υπάρξει περαιτέρω επιδείνωση.

Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι η κρυοθεραπεία δεν περιορίζεται μόνο σε επώδυνες τραυματικές καταστάσεις, αλλά δρα και ως μέσο χαλάρωσης και ξεκούρασης, ύστερα από μια προπόνηση. Αρκετά προγράμματα αποβλέπουν σ’ ένα είδος κρυοθεραπείας με παγωμένο νερό, έπειτα από παραμονή σε ζεστό μέρος (σάουνα ή χαμάμ), έχοντας ως στόχο την πλήρη αναζωογόνηση του οργανισμού.

Θα λέγαμε λοιπόν ότι με την κρυοθεραπεία επιτυγχάνουμε:

1)     Μείωση του κυτταρικού μεταβολισμού

2)     Αγγειοσυστολή των τριχοφόρων αγγείων (αρχικά)

3)     Μείωση της ροής του αίματος (αρχικά)

4)     Μείωση στην ταχύτητα της νευρικής αγωγιμότητας

5)     Μείωση στην μεταφορά λευκοκυττάρων και κυρίως φαγοκυττάρων

6)     Μείωση της φλεβικής και λεμφικής παροχέτευσης

7)     Μείωση της εκπόλωσης της μυϊκής ίνας

8)     Μείωση της μυϊκής αντίδρασης (σπασμός).

Οι διάφορες θεραπείες με εφαρμογή ψύξης σπάνια χρησιμοποιούνται μόνες τους. Συνήθως συνδυάζονται με κατάλληλες ασκήσεις όπως διάταση για αύξηση του βαθμού κινητικότητας και ενδυνάμωση. Οι θεραπείες αυτές δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σε ασθενείς με επηρεασμένο επίπεδο συνείδησης, σε περιοχές του σώματος που είναι αναισθητοποιημένες ή η αιματική κυκλοφορία είναι μειωμένη.

Αποτελέσματα κρυοθεραπείας:

• αγγειοσύσπαση
• μείωση αιματικής παροχής
• ελάττωση μεταβολισμού
• ελάττωση του πόνου και της ταχύτητας νευρικής αγωγιμότητας
• ελάττωση μυϊκού σπασμού
• σκληρότητα αρθρώσεων

Ενδείξεις κρυοθεραπείας:

• σε οξείες φλεγμονές, οποιασδήποτε αιτιολογίας
• σε επώδυνους οξείς ή χρόνιους μυϊκούς σπασμούς
• σε εγκαύματα
• σε μετεγχειρητικό οίδημα ή πόνο
• σε σπαστικότητα από βλάβη του ΚΝΣ

Εφαρμογές Κρυοθεραπείας

• Μυαλγίες
• Πόνοι αρθρώσεων
• Πόνοι μέσης, πλάτης, ώμου, αυχένα, γόνατος, ισχίου, αγκώνα & αστράγαλου.
• Πόνοι αρθρίτιδας & τενοντίτιδας
• Επώδυνοι μύες & σύνδεσμοι
• Πόνοι από τραυματισμούς κατά τη διάρκεια σπορ και άθλησης
• Κακώσεις, διαστρέμματα, τραβήγματα & θλάσεις

Αντενδείξεις:

• περιφερική αγγειοπάθεια και γενικότερα κυκλοφορική ανεπάρκεια
• δυσκαμψία αρθρώσεων (πριν την ακινητοποίησή τους)
• δυσανεξία ασθενή στο κρύο και με προσοχή σε περιπτώσεις καρδιαγγειακών και αναπνευστικών προβλημάτων
• σε ανοιχτό τραύμα

Μέσα κρυοθεραπείας

Ψυχρά επιθέματα: θήκες κατασκευασμένες, συνήθως, από πλαστικό και μεσολαβεί ανάμεσα σε αυτές και το δέρμα κάποιο μονωτικό υλικό (πετσέτα ή χαρτοβάμβακας) για την πρόληψη εγκαύματος. Διάρκεια εφαρμογής 10-15 λεπτά.

Μάλαξη με πάγο: με τη χρήση μικρών τεμαχίων πάγου γίνεται μάλαξη στην πάσχουσα περιοχή με μικρές, συνεχείς, κυκλικές κινήσεις. Διάρκεια εφαρμογής 5-10 λεπτά.

Εμβύθιση του μέλους σε κρύο νερό: με τη βοήθεια πάγου, ψύχεται νερό και βυθίζεται σε αυτό το πάσχον μέλος για 10-15 περίπου λεπτά.

Ψυκτικά σπρέι: γίνεται ψεκασμός με σπρέι ή εφαρμογή προϊόντος κρυοθεραπείας σε μορφή τζελ (ενδεικτικό προϊόν στην ελληνική αγορά είναι το Biofreeze®), σε περιπτώσεις οξέων τραυματισμών.

medlabgr

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ