Διάσπαση προσοχής;

Οτιδήποτε φαντάζει σοβαρό, πρέπει να το διακωμωδείς για να το μετριάζεις και να μπορείς με ασφάλεια να το καταλάβεις. Έχουν εφεύρει ένα πολύπλοκο ορισμό για να επισημοποιήσουν τη διάσπαση προσοχής και να μπορούν ανεμπόδιστα να χορηγούν φάρμακα και θεραπείες. Λέγεται ΔΕΠ(Υ), Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με ή χωρίς Υπερκινητικότητα.

Είναι τόσο πολύπλοκο το όλο θέμα που δεν θα ρισκάρω να αναφερθώ είτε αναλυτικά είτε συμβουλευτικά για τη «διαταραχή», αφού πιστεύω ότι χρειάζεται (ως κοινωνία) να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε και να λειτουργούμε ανάποδα: το άτομο διαμορφώνει την κοινωνία και όχι η κοινωνία το άτομο, ως είθισται.

Πολλοί είναι οι λόγοι που κάποιος μπορεί να παρουσιάσει διάσπαση προσοχής και σίγουρα δεν αναφέρομαι μόνο στα παιδιά, όπου συνηθίζουμε να δίνουμε την προσοχή μας, αφήνοντας τον εαυτό μας απ’ έξω. Εύχομαι τα παιδιά, οι έφηβοι και οι ενήλικες να διαβάσουν αυτή την προσωπική κατάθεση (όπως είναι όλα τα άρθρα μου) και να δουν ο καθένας τον εαυτό του σε αυτήν.

Το κλειδί είναι η παρατήρηση. Συνηθίζουμε ως πολιτισμός να εστιαζόμαστε στα αποτελέσματα και να κρίνουμε την αξία μας βάση αυτών. Μας διαφεύγει η διαδικασία γιατί δεν τη θεωρούμε σημαντική. Όμως, αν κάνεις Α και παίρνεις Β αποτελέσματα, πώς αυτό το Β θα αλλάξει σε Γ αν συνεχίσεις να κάνεις Α; Απλή μαθηματική εξίσωση που είναι πάντα αληθινή.

Προσπαθούμε να αλλάξουμε αυτό το Α νομίζοντας ότι αφορά τη συμπεριφορά που δίνει τα αποτελέσματα Β. Αυτό ποτέ δεν έχει αποτέλεσμα ή έχει κάποια αποτελέσματα για κάποιο χρονικό διάστημα γιατί η συμπεριφορά είναι μόνο η επιφάνεια.

Είναι το αποτέλεσμα σκέψεων, συναισθημάτων, πεποιθήσεων, προθέσεων, αναγκών, κρυμμένων φόβων του εαυτού μας. Μια σύνθεση δηλαδή, πολλών πραγμάτων τα οποία συνήθως αγνοούμε αφού παραμένουν κρυφά γιατί δεν φαίνονται ως διεργασίες στο τελικό στάδιο της συμπεριφοράς και του αποτελέσματος.

Ας το απλουστεύσουμε.

Έχεις διερωτηθεί ποτέ γιατί διασπάται η προσοχή σου στην τάξη ή όταν προσπαθείς στο σπίτι να διαβάσεις και να μάθεις Ιστορία ενώ δεν διασπάται η προσοχή σου όταν παίζεις play station ή όταν παρακολουθείς κάτι που σου αρέσει στην τηλεόραση;

Έχεις διερωτηθεί ποτέ γιατί κάποιες φορές διασπάται η προσοχή σου όταν προσπαθείς να διαβάσεις ένα βιβλίο αλλά δεν αποσπάται όταν ασχολείσαι με κάτι που σου αρέσει να κάνεις, όπως το να φτιάχνεις τον υπολογιστή σου ή να παρακολουθείς ένα αγώνα ποδοσφαίρου;

Το σημαντικό δεν είναι να μάθεις τις απαντήσεις σε τέτοιες ερωτήσεις. Το σημαντικό είναι να θυμάσαι να κάνεις τις ερωτήσεις για να μπορείς, ως παρατηρητής, να παρακολουθήσεις τον εαυτό σου στις διάφορες ασχολίες σου.

Μόνο τότε θα είσαι σε θέση, εσύ ο ίδιος, να δώσεις τις δικές σου απαντήσεις που θα σε βοηθήσουν να αλλάξεις αυτά που θέλεις να αλλάξεις και να κρατήσεις αυτά που δεν θέλεις να αλλάξεις γιατί θα έχεις καταλάβει τη σημασία τους και δεν θα σε απειλούν πια.

Η παρατήρηση πάντα αφορά τον εαυτό σου, όχι τους άλλους. Είναι στην ουσία απλό: τους άλλους τους ερμηνεύεις μέσα από δικές σου υποθέσεις, τις δικές σου πεποιθήσεις και ανάγκες. Τον εαυτό σου μπορείς να τον δεις όπως είναι αν μάθεις να τον παρατηρείς (μαθαίνεται).

Τις προάλλες διάβαζα ένα βιβλίο που στην ουσία μου άρεσε και με τραβούσε να το τελειώσω. Για κάποιο λόγο, εκείνο το απόγευμα, διαπίστωνα στο τέλος της παραγράφου ότι δεν είχα καταλάβει και δεν είχα συγκρατήσει τίποτα. «Πάμε πάλι από την αρχή», είπα στον εαυτό μου και επανέλαβα την προσπάθεια. Στη τρίτη απόπειρα, το πράγμα χειροτέρευε. Ήταν σαν να ήμουν δυο άτομα. Η μια έβλεπε και διάβαζε τις λέξεις, η άλλη σκεφτόταν άλλα και βρισκόταν «αλλού».

«Πολύ ωραία», είπα «αφού εσύ έχεις το επάνω χέρι αυτή τη στιγμή, θα σε ακολουθήσω. Άντε να δούμε τι θέλεις». Άφησα το βιβλίο και «ακολούθησα» τις σκέψεις. Προς μεγάλη μου έκπληξη (αν και αυτό μου συμβαίνει συχνά και θα έπρεπε να το είχα συνηθίσει αλλά πάντα με γοητεύει), ξετυλίχτηκε με καθαρότητα μια ιδέα, για ένα δίλλημα που αντιμετώπιζα τελευταία και δεν είχα καταφέρει να βρω τη λύση του με τη λογική.

Τα συναισθήματα δεν ήταν φόβος, άγχος, αγωνία αλλά μια ήρεμη προσμονή και γαλήνια εγρήγορση. Αυτό μου έδωσε την επιβεβαίωση ότι η ιδέα που ξεπήδησε ήταν αυτό που έπρεπε να κάνω. Τα αισθήματα πάντα μας λένε την αλήθεια μας. Η λογική παγιδεύεται, ο φόβος περιορίζει. Οι ιδέες ή η έμπνευση έρχονται όταν είμαστε ήρεμοι και ανοιχτοί.

Αυτός ο εσωτερικός διάλογος συμβαίνει. Συνήθως δεν θέλουμε να τον παρακολουθήσουμε γιατί φοβόμαστε, γιατί δεν έχουμε μάθει να το κάνουμε και γιατί ο θόρυβος του εξωτερικού κόσμου είναι συνεχής και δυνατός. Είμαστε εστιασμένοι, λόγο εκπαίδευσης, εξωτερικά.

Κάποιες φορές κάθομαι να γράψω κάτι και οι λέξεις γράφονται σχεδόν αυτόματα, χωρίς να χρειάζεται να σταματώ, να σκέφτομαι ή να αμφιβάλλω. Ο χρόνος «σταματάει», οι ώρες γίνονται παρόν καθώς αφοσιώνομαι πλήρως στη ροή, με αποτέλεσμα να βγαίνει κάτι «σπουδαίο».

Άλλες φορές, το γράψιμο φαίνεται να έχει αγκάθια, εμπόδια, και να μην προχωράει. Σηκώνομαι συχνά, σκέφτομαι άλλα πράγματα που έχω να κάνω και έχω αφήσει πίσω, πιέζω τον εαυτό μου να συνεχίσει με σκοπό να ολοκληρώσει αυτό που άρχισε και να είναι συνεπής με αυτό που ανέλαβε. 
Το καταφέρνω όταν αναγνωρίζω αυτή την εσωτερική διαμάχη και αποφασίζω να της δώσω την προσοχή μου.

Εκείνες τις φορές διαπιστώνω διαφορετικά συναισθήματα: άγχος, ανησυχία, αμφιβολία. Παραδίδω το βάθρο στις σκέψεις που εμποδίζουν τη ροή. Δεν είναι ίδιες κάθε φορά, αλλά έχουν το ίδιο μοτίβο: «Γράφεις για τους άλλους, δεν γράφεις για τον εαυτό σου. Γίνε ο εαυτός σου. Γράψε αυτά που πιστεύεις όχι αυτά που νομίζεις ότι οι άλλοι θέλουν να ακούσουν. Χρειάζεσαι ξεκούραση. Δεν κοιμάσαι αρκετά. Φρόντισε την ενέργεια σου. Μην αφήνεις τους άλλους να σου υπαγορεύουν ποια θέλεις να είσαι». Και άλλες παρόμοιες σκέψεις…

Συνήθως αρκεί απλά να αναγνωρίσω αυτές τις σκέψεις. Τις αναγνωρίζω γράφοντας τες. Δεν αρκεί η σκέψη γιατί ο νους πετάγεται όπως ο πίθηκος από ένα κλαδί στο άλλο και στο άλλο και στο άλλο. Το γράψιμο ενεργοποιεί άλλα κέντρα του εγκεφάλου. Η (γραπτή) παρατήρηση εστιάζει την προσοχή. 

Μετά είμαι ελεύθερη να συνεχίσω και να ολοκληρώσω αυτό που άρχισα, εξετάζοντας ξανά τις προτεραιότητες και τις προθέσεις μου.

Άλλες φορές χρειάζεται να διακόψω για να ακολουθήσω αυτό που πραγματικά θέλω να κάνω: να ξεκουραστώ, να αλλάξω τρόπο γραφής ακυρώνοντας τον προηγούμενο που δεν ήταν εγώ, να κάνω μια βόλτα για να «καθαρίσει» το κεφάλι μου κ.λ.π.
Ότι και αν συμβαίνει, όποιος και αν είναι ο λόγος της διάσπασης της προσοχής, ένα είναι το βέβαιο: ΠΑΝΤΑ υπάρχει λόγος και ο Λόγος είναι πάντα υποκειμενικός. 

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ