Η Ορχήστρα των Χρωμάτων.

                           

Η πρώτη εμφάνιση της Ορχήστρας των Χρωμάτων έγινε στην αίθουσα «Παλλάς» της Αθήνας,
 στις 23 Νοεμβρίου του 1989, υπό τη διεύθυνση του ιδρυτή της, Μάνου Χατζιδάκι. 
Το πρόγραμμα περιελάμβανε έργα Vivaldi, Bach, Mozart και Brahms με σολίστ τη Ντόρα Μπακοπούλου.
 Στους τέσσερις κύκλους συναυλιών που οργανώθηκαν από τον Νοέμβριο του 1989 έως τον Ιούνιο του 1993, ο Μάνος Χατζιδάκις περιέλαβε, εκτός από κλασικά έργα περισσότερο ή λιγότερο γνωστά, πολλά άγνωστα στην Ελλάδα έργα συνθετών του 20ού αιώνα Copland, Menotti, Poulenc, Milhaud, Ohana, Hindemith, Nielsen, Ives, Britten, Thomson, Szymanowski, Kurt Weill, Piazzolla, Rota, κ.ά.
 Έντονη παρουσία είχε και η ελληνική μουσική (Πετρίδης, Βάρβογλης, Παλλάντιος, Ξενάκης, Σισιλιάνος, Μαμαγκάκης, Αντωνίου, Κουρουπός), χωρίς να λείψουν και οι νεώτεροι δημιουργοί (Ανισέγκος, Κριτσωτάκης). Ειδικά αφιερώματα έγιναν στον Μανώλη Καλομοίρη, τον Νίκο Σκαλκώτα, τον Γιάννη Χρήστου και τον Μίκη Θεοδωράκη..
Εκτός από συναυλίες συμφωνικής μουσικής, οι τέσσερις κύκλοι περιελάμβαναν ατομικά ρεσιτάλ, μουσική δωματίου, αλλά ακόμη και μουσικοθεατρικές παραγωγές. Οι συναυλίες κατά τα δύο πρώτα χρόνια δινόντουσαν κυρίως στο «Παλλάς», ενώ από τον Απρίλη του 1991 οι περισσότερες δόθηκαν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Η Ορχήστρα παρουσίασε τα προγράμματά της κι εκτός Αθηνών (Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Βόλος).
Ποια ήταν η πρόθεση του Μάνου Χατζιδάκι, όταν ίδρυε την Ορχήστρα των Χρωμάτων; Ο Μάνος Χατζιδάκις οραματιζόταν ένα επίλεκτο συμφωνικό σύνολο, το οποίο να παρουσιάζει πρωτότυπα προγράμματα, με συνδυασμούς έργων που συνήθως δεν καλύπτονται από συμβατικές συμφωνικές ορχήστρες. Ήθελε, η οργανωτική ευελιξία της ορχήστρας, το υψηλό επίπεδο των μελών της, η προσαρμογή του αριθμού των δοκιμών στις απαιτήσεις του κάθε προγράμματος, να εγγυώνται ένα άρτιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα.
Βασικό στοιχείο ενδιαφέροντος στα προγράμματα των συναυλιών της ορχήστρας υπήρξε πάντα η επιλογή ρεπερτορίου, το οποίο, έξω από τα τυποποιημένα πρότυπα, αναδείκνυε άγνωστα αριστουργήματα του 20ού αιώνα ή νέες οπτικές γωνίες για παλαιότερες και λιγότερο γνωστές - συνθέσεις του κλασικού ρεπερτορίου.
Η Ορχήστρα των Χρωμάτων έδωσε επίσης ιδιαίτερη έμφαση στην παρουσίαση έργων Ελλήνων συνθετών, με «πορτραίτα - αφιερώματα» στους μεγαλύτερους Έλληνες δημιουργούς, ή με ειδικές παραγγελίες έργων σε συνθέτες της νεώτερης γενιάς.
Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι κατά την πρώτη αυτή περίοδο ζωής της, από το 1989 έως το 1993, η Ορχήστρα των Χρωμάτων έδωσε το στίγμα των προθέσεων αλλά και των προοπτικών της, χωρίς ωστόσο να ολοκληρώσει τους στόχους της, αφενός λόγω μεγάλων οικονομικών δυσχερειών -δεν υπήρχε ακόμη καμιά κρατική βοήθεια- αφετέρου λόγω της σταδιακής επιδείνωσης της υγείας του ιδρυτή της.
Η τελευταία συναυλία που διηύθυνε ο ίδιος ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν αυτή της 22ας Φεβρουαρίου του 1993 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, με τίτλο «Διαμαρτυρία κατά του Νεοναζισμού». Στο πρόγραμμα, έργα των K. Weill, F. Liszt και B. Bartok -σολίστ, ο πιανίστας Gyorgy Sandor. Τις επόμενες συναυλίες της περιόδου '93-'94 διηύθυνε ο Μίλτος Λογιάδης, ο οποίος είχε ήδη συνεργαστεί με την Ορχήστρα των Χρωμάτων από το 1991.

Ο Μάνος Χατζιδάκις πέρασε στην Αθανασία στις 15 Ιουνίου του 1994.

Προς τα τέλη του 1994, μόλις δηλαδή μισό χρόνο από το θάνατο του Μάνου Χατζιδάκι, ο Θάνος Μικρούτσικος, Υπουργός Π ολιτισμού τότε, τήρησε την υπόσχεση που είχε δώσει στον ιδρυτή της Ορχήστρας και εξασφάλισε την επιβίωσή της, με τη βοήθεια του κράτους αυτή τη φορά.
Έτσι, στις 27 Δεκεμβρίου 1994, ιδρύθηκε νέος φορέας ιδιωτικού δικαίου, επιδοτούμενος από το ΥΠ.ΠΟ., διατηρώντας την επωνυμία «ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΤΩΝ ΧΡΩΜΑΤΩΝ». Πρόεδρος του νέου φορέα ορίστηκε ο Γιώργος Στεφανάκης και Καλλιτεχνικός Διευθυντής ο Γιώργος Κουρουπός.
Τη θέση του Μόνιμου Διευθυντή Ορχήστρας ανέλαβε ο Μίλτος Λογιάδης και τη Διεύθυνση Διοικητικού και Παραγωγής η Βίκυ Γαλάτου.
Στους στόχους και στα οράματα του Μάνου Χατζιδάκι στηρίχθηκε και το νέο ξεκίνημα της Ορχήστρας των Χρωμάτων. Η πρώτη της εμφάνιση έγινε στις 29 Απριλίου του 1995 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με έργα Fauré, Παλλάντιου (σολίστ η Μαρία Χαιρογιώργου) και Χατζιδάκι στην πρώτη δημόσια εκτέλεση του Χαμόγελου της Τζοκόντας.
Από το νέο της ξεκίνημα και μετά, η Ορχήστρα των Χρωμάτων πάλεψε σθεναρά προς δύο κυρίως στόχους: Τη συνεχή βελτίωση των εκτελέσεών της και τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου της μέσα στις νέες συνθήκες. Θα πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι, με τη λειτουργία του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, την αναθεώρηση του νομικού πλαισίου λειτουργίας όλων των Κρατικών Ορχηστρών και Θεάτρων, αλλά και με την ίδρυση νέων φορέων (Καμεράτα, ΚΟΕΜ, κ.τ.λ.), το μουσικό τοπίο μέσα σε πέντε χρόνια είχε ριζικά αλλάξει.
Καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του νέου προσώπου της Ορχήστρας των Χρωμάτων θα παίξει η ίδρυση ενός μεγάλου διαγωνισμού, διεύθυνσης ορχήστρας και σύνθεσης, εναλλάξ, με την επωνυμία ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ.
Με τον νέο θεσμό η Ορχήστρα αφενός διεκδικούσε μια περίοπτο θέση στο διεθνές μουσικό τοπίο, αφετέρου σηματοδοτούσε τη βαρύτητα που θα αποκτούσε γι΄αυτήν στο εξής η σύγχρονη δημιουργία. Ήδη από το 1996, πρώτο χρόνο διεξαγωγής του διαγωνισμού, ο αριθμός και το επίπεδο των συμμετεχόντων είναι εντυπωσιακός.
 Έτσι, η δυναμική του νέου θεσμού φαίνεται να είναι τεράστια, γιατί συνδυάζει τη δημιουργία με την ερμηνεία, το σεβασμό της παράδοσης με την ενθάρρυνση της πρωτοπορίας,την αφοσίωση στην τέχνη με την ανιδιοτέλεια και την ανθρω πιά, στοιχεία δηλαδή που χαρακτηρίζουν την προσωπικότητα του Δημήτρη Μητρόπουλου και καθορίζουν το στίγμα και το ειδικό βάρος του διαγωνισμού αυτού».
Πράγματι, οι προβλέψεις επιβεβαιώθηκαν πολύ σύντομα και ο διαγωνισμός αυτός βοήθησε ιδιαίτερα στην καταξίωση της Ορχήστρας. Ο διαγωνισμός διεξήχθη κανονικά και με μεγάλη επιτυχία έως και το 2000, ενώ από το 2001 εντάχθηκε στις εκδηλώσεις της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας, που διοργάνωσε η χώρα μας με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 στην Αθήνα.



 Επανερχόμενοι τώρα στην Ορχήστρα, βλέπουμε ότι η πορεία της, συνεχώς ανοδική, την οδηγεί το 1998 -τρία μόλις χρόνια μετά την ανασύστασή της- στην οριστική καταξίωσή της. Στις αρχές εκείνης της χρονιάς κάνει μια εξαιρετική εμφάνιση στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, συμμετέχοντας στην παρουσίαση της όπερας Πελλέας και Μελισάνδη του Debussy - εμφάνιση που εγκωμίασε ιδιαίτερα ο ξένος τύπος.
Η Ορχήστρα έχει ήδη αρχίσει να ταξιδεύει στο εξωτερικό: Βουδαπέστη (1997), Λονδίνο (1998 και 2000), Λισαβόνα (επίσημη εκπροσώπηση της Ελλάδας στην EXPO '98), Μαδρίτη (2008).

Η αναγνώριση της προσφοράς της Ορχήστρας αποδεικνύεται επίσης από τη συμμετοχή της σε όλες τις μεγάλες πολιτιστικές διοργανώσεις της χώρας μας. Ήδη το 1997 είχε προσκληθεί να συμμετάσχει στις εκδηλώσεις της ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ - ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ, όπου παρουσίασε ένα αφιέρωμα στον Οδυσσέα Ελύτη.
Το καλοκαίρι του 1999 η Ορχήστρα συμμετείχε στις εκδηλώσεις του Ευρωπαϊκού Κέντρου Δελφών, στο πλαίσιο διεθνούς συνεδρίου με τίτλο «ΜΥΘΟΣ, ΜΟΥΣΙΚΗ και ΔΡΑΜΑ». Ήταν το πρώτο gala όπερας με σημαντικούς έλληνες λυρικούς καλλιτέχνες που παρουσίασε η Ορχήστρα των Χρωμάτων. Από τότε, κάθε χρόνο, η Ορχήστρα συμπεριλαμβάνει στο πρόγραμμά της ένα gala όπερας.
Το 2002, η Ορχήστρα των Χρωμάτων συμμετείχε πάλι στις εκδηλώσεις του Ευρωπαϊκού Κέντρου Δελφών με την Ιοκάστη, λυρική τραγωδία σε κείμενα Ιουλίτας Ηλιοπούλου και μουσική Γιώργου Κουρουπού.
Τον Δεκέμβριο του 1999, η Ορχήστρα των Χρωμάτων είχε την τιμή να συμμετάσχει ως επίσημη εκπροσώπηση της Ελλάδας στον Διεθνή Τηλεοπτικό Εορτασμό της Νέας Χιλιετίας - το γνωστό εικοσιτετράωρο πρόγραμμα, που προβλήθηκε σε όλο τον κόσμο την 1η Ιανουαρίου του 2000. Τη νύχτα της αλλαγής της χιλιετίας (31 Δεκέμβρη 1999 - 1 Ιανουαρίου 2000) η Ορχήστρα συμμετείχε ζωντανά στις εκδηλώσεις που η χώρα μας διοργάνωσε κάτω από την Ακρόπολη, καθώς και με εντυπωσιακή βιντεοσκοπημένη συναυλία από τη Σαντορίνη.
Στο Φεστιβάλ Αθηνών, η Ορχήστρα συμμετέχει κάθε χρόνο, κυρίως με σύγχρονη Ελληνική Μουσική. Το καλοκαίρι του 2000, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, η Ορχήστρα των Χρωμάτων συμμετείχε στο χορευτικό θέαμα της Karole Armitage, Io Casanova, σε μουσική Γιώργου Κουρουπού, ενώ το καλοκαίρι του 2001 είχε διπλή συμμετοχή : η πρώτη ήταν ένα αφιέρωμα στον Ιάννη Ξενάκη (α΄εκτέλεση του έργου του, Άις, στην Ελλάδα) και η δεύτερη, ένα αφιέρωμα στο Ελληνικό Τραγούδι με τη Μαρία Φαραντούρη- συναυλία, που επίσης αποτυπώθηκε σε CD.
Στη συνέχεια, ξανά στο Θέατρο Ηρώδου Αττικού το 2002, η Ορχήστρα παρουσίασε το Αφιέρωμα στον Γιάννη Χρήστου με πρόγραμμα που περιελάμβανε τη Συμφωνία αρ. 1, την Τοκκάτα για πιάνο και ορχήστρα και το ορατόριο Πύρινες γλώσσες. Το 2003 η Ορχήστρα παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών με έργα Αντωνίου, Παπαϊωάννου, Σκριάμπιν και το 2004 με ένα μεγάλο αφιέρωμα στον Μάνο Χατζιδάκι (10 χρόνια μετά...)
Το 2004 η Ορχήστρα των Χρωμάτων συμμετείχε στις εκδηλώσεις του ΑΘΗΝΑ 2004 με δύο σημαντικές εκδηλώσεις: τον διαγωνισμό παιδικού τραγουδιού "Άρση φωνών" στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (δύο συναυλίες) και το Μονόγραμμα του Γιώργου Κουρουπού σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη (πρώτη παγκόσμια εκτέλεση).
Ανεξάρτητα όμως από τις σημαντικές αυτές έκτακτες εμφανίσεις, το ετήσιο τακτικό πρόγραμμα της Ορχήστρας έχει σήμερα διαμορφωθεί σε μια σειρά από ΚΥΚΛΟΥΣ και σε έναν αριθμό επίλεκτων συναυλιών θεματικού χαρακτήρα:

ΚΥΚΛΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ
ΚΥΚΛΟΣ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ (Τριανόν)
ΚΥΚΛΟΣ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη)
ΚΥΚΛΟΣ ΣΥΝΑΥΛΙΩΝ « ΣΕ ΜΕΛΛΟΝΤΑ ΧΡΟΝΟ» (Μουσείο Μπενάκη – Περαιώς 138)
ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΑΙΩΝΑ (Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Μπάρτοκ, Μεσσιάν, Λίγκετι, Λουτοσλάφσκι, Τακεμίτσου, συνθέτες των χωρών της Βαλτικής, Σνίτκε, αφιερώματα που αποτελούν μοναδική προσφορά της Ορχήστρας για την εξοικείωση του Ελληνικού κοινού με τα σύγχρονα διεθνή μουσικά ρεύματα).
ΕΤΗΣΙΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ στον ιδρυτή της Ορχήστρας, τον Μάνο Χατζιδάκι, στα μέσα Ιουνίου.



Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι ο προγραμματισμός της Ορχήστρας σήμερα κινείται προς δύο κατευθύνσεις : Η πρώτη, είναι η σύγχρονη δημιουργία, ελληνική και ξένη.
Η Ορχήστρα έχει ήδη στο ενεργητικό της πάνω από 200 εκτελέσεις έργων 88 Ελλήνων συνθετών, πολλά από τα οποία είναι παραγγελία της ίδιας της Ορχήστρας ή πρώτες εκτελέσεις.
Η δεύτερη κατεύθυνση αφορά τη διεύρυνση του μουσικού φάσματος που καλύπτει η Ορχήστρα. Αυτήν υπηρετούν οι Κύκλοι που συνδέουν τη μουσική με τις άλλες τέχνες (λογοτεχνία, κινηματογράφος, θέατρο, χορός), που συχνά λειτουργούν ως εργαστήρι σύνθεσης για τους νέους δημιουργούς, ενώ συγχρόνως εμπλουτίζουν την μουσική με τη δημιουργική σκέψη και τις αναζητήσεις του γενικότερου χώρου της σύγχρονης διανόησης.
Μιαν άλλη συνιστώσα αποτελεί η «παιδαγωγική» δραστηριότητα της Ορχήστρας, είτε με τις ευκαιρίες που προσφέρει στους νέους Έλληνες συνθέτες και σολίστ, είτε με τα εκλαϊκευτικά της προγράμματα, που απευθύνονται σ΄ ένα κοινό που δεν έχει συχνά την ευκαιρία να ακούσει τα αριστουργήματα της κλασικής μουσικής, είτε όμως και μέσω συνεργασιών με τα μουσικά τμήματα των Πανεπιστημίων.
Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε τη σπουδαιότητα του Διεθνούς Διαγωνισμού Δημήτρης Μητρόπουλος, θα συμπεράνουμε ότι η Ορχήστρα των Χρωμάτων παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του «αύριο» της μουσικής. Ακουμπώντας γερά στην παράδοση και μετέχοντας στους γενικότερους προβληματισμούς της σύγχρονης διανόησης, αναζητεί με τόλμη το άγνωστο, αυτό που θα είναι, που πρέπει να είναι, που θέλει να είναι το μέλλον της μουσικής.

Αλέκος Χρυσόπουλος
http://www.orchestraofcolours.gr
ΠΗΓΗ
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ