Πως να χακάρεις ένα μυαλό #10: Εικονικό σεξ

Σήμερα θα περπατήσω μέσα στις φωτιές της κόλασης.

Μιας επίγειας και κρυφής κόλασης, μιας επιδημίας που έχει προσβάλει πολλούς από εσάς χωρίς καν να το γνωρίζετε. Σε αυτή την κόλαση, θα αναμετρηθώ για δεύτερη φορά με έναν δαίμονα τόσο ισχυρό, όσο και ύπουλο, τόσο αδηφάγο, όσο και καμουφλαρισμένο πέρα από εκεί που μπορείς να δεις. Μέσα στο μυαλό σου.

Όσοι έχετε διαβάσει τις «απίστευτες περιπέτειές» μου, θυμάστε βέβαια την Λίλη. Η Λίλη είναι ένας βρικόλακας σεξουαλικής ενέργειας, μία λάμια κατά την ελληνική της ρίζα, ένα succubus κατά την λατινική ή ένα πνεύμα qarinah κατά την αραβική της αντιστοιχία. Δοξασίες και παραμύθια για μικρά παιδιά θα μου πεις. Όμως όπου υπάρχει καπνός υπάρχει και φωτιά, και όλα τα μνημίδια, ανεξαρτήτου της πορείας τους στον χρόνο, έχουν μια απαρχή. Μια αφορμή.

Η λάμια ειδικά σήμερα είναι πολύ πραγματική και έχει χρησιμοποιήσει την τεχνολογία για να μετεξελιχθεί σε ένα ναρκωτικό 100 φορές πιο ισχυρό από την ηρωίνη, σύμφωνα με τον Dr Jeffrey Satinover σε ακρόαση στο αμερικάνικο κογκρέσο.

Να στο κάνω πιο λιανά: μιλάω για το εικονικό σεξ, τον διανοητικό ιό που έχει μολύνει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού με καταστροφικά αποτελέσματα. Η στομφώδης εισαγωγή είχε σκοπό να σου τραβήξει την προσοχή και να σε προφυλάξει από έναν κίνδυνο πολύ πραγματικό και πολύ άμεσο.

«Εντάξει, τι κακό έχει μια τσοντούλα εδώ κι εκεί;» σε ακούω να λες. «Στο κάτω-κάτω είναι και επιμορφωτική, και βοηθάει την σεξουαλική ζωή του ζευγαριού. Τι, όχι;»

Όχι και μάλιστα κατηγορηματικό. Το πορνό με την σημερινή του μορφή και το εικονικό σεξ, όπως το ξέρουμε σήμερα και όπως θα το δούμε να εξελίσσεται στο μέλλον, όχι μόνο δεν κάνουν τα παραπάνω, αλλά κάνουν μάλιστα τα αντίθετά τους με πολύ ύπουλο και εθιστικό τρόπο.

Βλέπεις, ο Dr Jeffrey δεν υπερέβαλλε και πολύ. Το εικονικό σεξ συμπεριφέρεται ΑΚΡΙΒΩΣ όπως τα ναρκωτικά, όσον αφορά τον εγκέφαλο. Αυτό που κάνει είναι να σου καταστρέφει το λεγόμενο «κέντρο ανταμοιβής» (reward pathway) του εγκεφάλου σου, και να σε κάνει να θέλεις κι άλλο. Σου θυμίζει τίποτα;

Το μυαλό μας παράγει δύο ουσίες συνδυασμένες με την ευχαρίστηση, την ντοπαμίνη και την οξυτοκίνη. Ευχάριστες δραστηριότητες που προωθούν τη ζωή, όπως το φαγητό, μια σημαντική επιτυχία, η βοήθεια προς τους άλλους ή το «δέσιμο» μαζί τους, παράγουν αυτές τις ουσίες και έτσι νιώθουμε ευχαρίστηση.

Το ίδιο βέβαια κάνει και το σεξ, και αυτό είναι τελικά ο λόγος που τα σεξουαλικά κουμπιά που λέγαμε σε προηγούμενο κείμενο είναι τόσο δυνατά μέσα μας. Προωθούν το σεξ, άρα την έκκριση ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, άρα την ευχαρίστηση και ηδονή μας.

Δυστυχώς το ίδιο κάνει και το εικονικό σεξ, και είναι αυτή σου η αδυναμία που εκμεταλλεύονται οι πορνογράφοι για να σε μετατρέψουν σε σεξουαλικό ζόμπι. Με το αζημίωτο φυσικά.

Βλέπεις, οι άνθρωποι δεν εκκρίνουν ντοπαμίνη μόνο όταν κάνουν κάτι. Εξαιτίας κάποιων κυττάρων στον εγκέφαλο που λέγονται «καθρεπτικοί νευρώνες» (mirrorneurons), οι άνθρωποι αναπτύσσουν συναισθήματα ακόμα κι όταν βλέπουν κάτι. Αυτός είναι και ο λόγος που κλαίμε με μια αισθηματική ταινία, φοβόμαστε με ένα θρίλερ ή παθιαζόμαστε με έναν ποδοσφαιρικό αγώνα. Αυτός είναι και ο λόγος που ερεθιζόμαστε με μια ερωτική φωτογραφία ή βίντεο.

Το πρόβλημα είναι ότι, ακριβώς όπως με τα ναρκωτικά, έχουμε ασυνήθιστη έκκριση ντοπαμίνης. Ο εγκέφαλος πάει να σκάσει και δεν έχει συνηθίσει να λειτουργεί έτσι. Τι κάνει λοιπόν; Μειώνει τους υποδοχείς ντοπαμίνης.

Φωτογραφία: drcurtiscripe

Για εσάς που δεν είστε νευροχειρούργοι, ορίστε μία περίληψη. Ο εγκέφαλός μας αποτελείται από καμιά 100 δισεκατομμύρια εγκεφαλικά κύτταρα, που ονομάζονταινευρώνες. Κάποια από αυτά διαθέτουν υποδοχείς ντοπαμίνης, κάτι σαν μικροσκοπικές κεραίες που συλλαμβάνουν την ποσότητα ντοπαμίνης και καθορίζουν ανάλογα τα συναισθήματα ευχαρίστησης και ανταμοιβής.

Όταν όμως υπάρχει υπερπροσφορά ντοπαμίνης και για ικανά διαστήματα, ο εγκέφαλος μειώνει αυτούς τους υποδοχείς, ώστε να επηρεάζεται λιγότερο από τα ποτάμια ντοπαμίνης και άρα να επανέλθει στην φυσιολογική του κατάσταση.

Είναι σαν να στέκεσαι δίπλα από ένα ηχείο και κάποιος δυναμώνει πολύ την μουσική. Το αυθόρμητο που θα κάνεις είναι να κλείσεις τα αυτιά, μην μπορώντας να αντέξεις την ηχητική επίθεση που δέχονται τα τύμπανά σου. Είναι το ίδιο με τους υποδοχείς ντοπαμίνης. Δες τους σαν τα «αυτιά» της ευχαρίστησης που κλείνουν από την αφύσικη ποσότητα ντοπαμίνης.

Όπως και το κλείσιμο των αυτιών δίπλα από το ηχείο θα μειώσει τον ήχο, έτσι και η μείωση υποδοχέων ντοπαμίνης θα μειώσει την ευχαρίστηση. Σύντομα ο χρήστης παύει να νιώθει την ίδια αρχική ηδονή και θέλει περισσότερο πορνό, πιο συχνά ή σε πιο σκληροπυρηνικές εκδόσεις. Ο κύκλος του εθισμού μόλις έχει αρχίσει.

Όπως με τα ναρκωτικά, και αυτός ο εθισμός έχει σύνδρομο στέρησης. Χρήστες που προσπαθούν να το «κόψουν» εμφανίζουν από έντονη ανησυχία και συμπτώματα άγχους μέχρι κατάθλιψη, από την απότομη έλλειψη ντοπαμίνης. Συχνά θα οδηγηθούν πίσω σχεδόν με αυτόματο τρόπο, αφού ξέρουν ότι είναι κάτι που θα τους δώσει άμεση ανακούφιση, προσωρινή όμως, γιατί μακροπρόθεσμα τα πράγματα θα γίνονται χειρότερα.

Οι νευροπλαστικοί έχουν ένα γνωμικό: «Νευρώνες που πυροδοτούνται μαζί, μένουν μαζί». Αυτό σημαίνει ότι οι νευρώνες που πυροδοτούνται ταυτόχρονα για να συνδέσουν αυτό που βλέπεις στην οθόνη με την ευχαρίστηση, το «θυμούνται» μετά ώστε να μπορείς να επιστρέψεις. Με βάση τις ανακαλύψεις της νευροπλαστικής τα τελευταία 20 χρόνια, το μυαλό μας είναι ένα παιχνίδι Tetris και συνεχώς αναδιαμορφώνεται για να δημιουργήσει αναμνήσεις και συναισθήματα με βάση τις εμπειρίες μας από το περιβάλλον.

Όταν αυτή η σύνδεση γίνει με μια ωφέλιμη δραστηριότητα, όπως π.χ. το φαγητό, έναν περίπατο ή το παιχνίδι με τον σκύλο σου, είναι κάτι καλό. Αν νιώθεις ευχαρίστηση όταν πλένεις τα δόντια σου, μάλλον δεν θα ανησυχήσεις ποτέ για τερηδόνα. Από την άλλη, αν αυτή η νευρωνική σύνδεση γίνει με κάτι επιζήμιο… την πάτησες!

Σε παλιότερο άρθρο είχα αναφερθεί στα μνημίδια συσχετισμού από την πλευρά της ψυχολογίας. Σήμερα, θα εμπλουτίσουμε αυτή την έννοια με την άποψη της ιατρικής.

Τα μνημίδια συσχετισμού υπάρχουν, γιατί πυροδοτούνται ταυτόχρονα οι αντίστοιχοι νευρώνες για να κάνουν αυτή τη σύνδεση. Το μυαλό επιβραβεύει το φαγητό, το σεξ, τις καλές εμπειρίες και σχέσεις, εκκρίνοντας ντοπαμίνη και φτιάχνοντας μονοπάτια που συνδέουν τους νευρώνες μεταξύ τους, κι εμείς εκλαμβάνουμε ως μνημίδια συσχετισμού.

Τώρα αν η σύνδεση γίνει με καλές συμπεριφορές, τέλεια! Αν όχι, όπως για παράδειγμα λόγω έκκρισης ντοπαμίνης από βίντεο και φωτογραφίες, τότε το μυαλό «αλλάζει» την σύνθεσή του για να συνδέσει αυτό (και όλο περισσότερο μόνο αυτό) με την ηδονή του ατόμου.

Βλέπεις, το μυαλό εκτός από ντοπαμίνη εκκρίνει και μία πρωτεΐνη ονόματιDeltaFosB, η οποία είναι το μονοπάτι σύνδεσης μεταξύ των νευρώνων που πυροδοτούνται μαζί. Όσο περισσότερο κάνεις κάτι, τόσο πιο έντονο γίνεται αυτό το μονοπάτι, κάνοντας όλο και πιο εύκολο στο μυαλό να επαναλάβει αυτή την σύνδεση.

Όπως σου είπα αν πρόκειται για την εκμάθηση ενός οργάνου, την γυμναστική ή την προσωπική υγιεινή κανένα πρόβλημα, απεναντίας! Όμως σε μία σκοτεινή έξη, όπως είναι το εικονικό σεξ, αυτή η λειτουργία καθιστά τον χρήστη πιο επιρρεπή, μέχρι που το μονοπάτι της DeltaFosB γίνεται μόνιμο και τότε είναι τρομερά δύσκολο να «καθαρίσεις».

Ας το συνδέσουμε με κάτι άλλο. Το μυαλό των εφήβων παράγει 2 με 4 φόρες περισσότερη ντοπαμίνη από αυτή ενός ενήλικα. Επιπλέον, ένα σημαντικό μέρος της σεξουαλικής τους διαπαιδαγώγησης γίνεται διαμέσου του διαδικτυακού πορνό. Αρχίζεις να καταλαβαίνεις το μέγεθος της επιδημίας;

Για αυτές τις στρατιές ανθρώπων, έφηβων ή όχι, οι υπόλοιπες καθημερινές δραστηριότητες δεν φαίνεται να έχουν πλέον την ίδια επίδραση ευχαρίστησης. Πλέον το μόνο που τους ευχαριστεί, προσωρινά πάντα, είναι το πορνό. Όταν βρίσκονται μακριά του νιώθουν «στα κάτω» τους, αποδιοργανωμένοι και στρεσαρισμένοι, με μόνη επιθυμία να επιστρέψουν. Είναι ο εθισμός που τους ελέγχει.

Με βάση έρευνες και εγκεφαλογραφήματα την τελευταία εικοσαετία, ο κάθε είδους εθισμός καταστρέφει το τμήμα του εμπρόσθιου λοβού του εγκεφάλου. Το συρρικνώνει. Είναι το τμήμα για την λογική επίλυση των προβλημάτων και την λήψη αποφάσεων. Το ίδιο κάνει και η βουλιμία. Το ίδιο κάνουν τα ναρκωτικά. Το ίδιο κάνει και το εικονικό σεξ.

Φωτογραφία: Wkc19

Όσο περισσότερη η χρήση, τόσο μεγαλύτερη η ζημιά και τόσο πιο δύσκολα «ξεκόβεις». Το εικονικό σεξ είναι σε απόλυτη αναλογία με το junk food. Όσο βλαβερό και εθιστικό είναι το ένα, άλλο τόσο είναι και το άλλο.

Πάρε για παράδειγμα μια σοκολάτα. Για τον προϊστορικό σου πρόγονο ήταν σημαντικό να καταναλώνει φαγητό υψηλής θερμιδικής αξίας, όπου κι αν το πετύχαινε. Σου θυμίζω ότι τότε δεν υπήρχαν ούτε σουπερμάρκετ, ούτε περίπτερα. Η σοκολάτα θα ήταν οργασμός γεύσης! Για αυτό σου αρέσει τόσο πολύ.

Πάντως αν η διατροφή σου αποτελείται μόνο από σοκολάτες, δεν σε βλέπω και πολύ καλά. Σήμερα έχεις την επιλογή, αλλά και την γνώση, να φας ότι χρειάζεσαι. Αν δεν τα καταφέρνεις και τόσο καλά, ίσως έχεις ήδη παρατηρήσει τα αποτελέσματα στο βάρος σου, στο σώμα και τον οργανισμό σου.

Είναι το ίδιο με το εικονικό σεξ. Ο ή η σύντροφός σου μεγαλώνει, δεν είναι συνέχεια μακιγιαρισμένη ή φρεσκοσιδερωμένος, ή απλώς είχε μια κακή μέρα. Πλέον δεν φαίνεται αρκετός ή αρκετή.

Φωτογραφία: jcpclothing0

Πώς να είναι; Πίσω από την οθόνη σε περιμένουν ατέλειωτα ποτάμια από τους καλύτερους εκπροσώπους του αντίθετου φύλου, μακιγιαρισμένους, όμορφους και πάνω από όλα πρόθυμους στο κάθε πεινασμένο σου κλικ. Ο εγκέφαλός σου νομίζει ότι πέτυχε γενετικό τζακ-ποτ! Παρέλαση εξωπραγματικών γυναικών και αντρών, έτοιμων για τις πιο σκοτεινές σου φαντασιώσεις.

Το πρόβλημα είναι ότι οι αληθινές ανθρώπινες σχέσεις δεν χτίζονται έτσι, και η αναπαράστασή τους στο εικονικό σεξ είναι λειψή και ψεύτικη. Μέρος της ευχαρίστησης της ζωής είναι το «μοίρασμα», η εξέλιξη της σχέσης, το πώς σου συμπεριφέρεται και σε «ανεβάζει» το ταίρι σου, πως εξελίσσεσαι ο ίδιος ή η ίδια δίπλα του. Πως σου χαμογελάει, σε αγκαλιάζει, πως μιλάει στην ψυχή σου και μετά, ναι μετά, έρχεται το σεξ ως επιστέγασμα. Εκεί είναι η πραγματική μαγεία του έρωτα.

Από την άλλη στην οθόνη, τίποτε από αυτά δεν συμβαίνει. Οι συστάσεις είναι τυπικές και η όποια υπόθεση εξυπηρετεί μόνο τον τελικό στόχο: το ωμό και αποκομμένο σεξ, την έκκριση ντοπαμίνης χωρίς τίποτε άλλο ουσιαστικό. Αντίθετα από μια φυσιολογική σχέση, με τα πάνω της και τα κάτω της, εδώ είσαι ο απόλυτος άρχων. Τουλάχιστον όσο είσαι καρφωμένος μπροστά από μια οθόνη, κάνοντας «μυτιές» που ακούνε στον ήχο κλικ.

Να ήτανε μόνο αυτό… Όπως σου είπα και πιο πάνω, οι χρήστες γρήγορα συνηθίζουν την ποσότητα ντοπαμίνης στον εγκέφαλό τους και θέλουν περισσότερο, πιο συχνά ή πιο σκληρές εικόνες. Όλο και πιο σκληρές. Χρόνιοι χρήστες αναφέρουν ότι πλέον ερεθίζονται με πράγματα που παλιότερα τους αηδίαζαν ή τα έβρισκαν ανήθικα.

Όμως το μυαλό κάνει ότι βλέπει. Μαζί με την αύξηση της ακρότητας, ο χρήστης «μαθαίνει» ότι τέτοιες συμπεριφορές είναι φυσιολογικές. «Είναι ΟΚ να χτυπάς μία γυναίκα ή να την μεταχειρίζεσαι σαν αντικείμενο. Μα κοίτα!! Της αρέσει κιόλας!»

Εδώ βρίσκεται η απαρχή του σεξισμού και της σεξουαλικής βίας. Οι έφηβοι όπως σου είπα, μαθαίνουν το σεξ εν πολλοίς από τα porn sites. Εκεί θα δουν συνεχόμενα την υποβάθμιση της γυναίκας, τον εξευτελισμό και την βία, λεκτική ή φυσική. Σιγά-σιγά θεωρούν ότι αυτές οι συμπεριφορές είναι φυσιολογικές.

Τα στοιχεία είναι συγκλονιστικά. Σε μία μελέτη του 2012 που αφορούσε 1500 άτομα, το 56% είπαν ότι το πορνό που κατανάλωναν έγινε πιο ακραίο και βίαιο σε σχέση με το χρόνο. Σε μία άλλη μελέτη, άνθρωποι που έβλεπαν πορνό θεωρούσαν ότι η κτηνοβασία ή η βία ήταν δύο φορές πιο κοινή, σε σχέση με άτομα που δεν έβλεπαν. Σε μια ακόμα μελέτη σημειώθηκε ότι οι άντρες που έκαναν χρήση εικονικού σεξ σε μόνιμη βάση είχαν αυξημένο το αίσθημα της κυριαρχίας και την ανάγκη της βίαιης εκτόνωσης, ενώ έδειχναν μειωμένη αντίληψη για την σημασία και την σοβαρότητα της σεξουαλικής παρενόχλησης, ακόμα και του ίδιου του βιασμού!

Όμως όταν νιώθεις ότι κάτι είναι φυσιολογικό ή ότι «δεν πειράζει» και τόσο, δεν είσαι μακριά από το να το κάνεις. Προφανώς και δεν λέω ότι όλοι όσοι παρακολουθούν πορνό είναι βιαστές, όμως σίγουρα έχει τη δύναμη να αλλάζει ιδέες και συμπεριφορές, φυτεύοντάς σου μνημίδια με τη μέθοδο της Επανάληψης.Περισσότερα για αυτό σε επόμενο κείμενο. Μέχρι τότε θυμίσου: «Επανάληψη, μήτηρ πάσης μαθήσεως».

Τι περιμένεις από κάποιον που καταναλώνει βίαια και εξευτελιστικά για τις γυναίκες βίντεο; Τι περιμένεις από κάποια που παρακολουθεί συνεχώς το φύλο της σε ρόλο δοχείου;

Φωτογραφία: CSuk-1T

Κατά τα άλλα, η συνεχής χρήση θα οδηγήσει σε υψηλά επίπεδαDeltaFosB. Αυτό σημαίνει ότι τα μονοπάτια στο μυαλό σου, που συνδέουν τους νευρώνες μεταξύ τους, θα γίνουν πιο «έντονα» και πιο «μόνιμα» συνδυάζοντας την ηδονή με το πορνό. Το ίδιο το μυαλό σου θα θυμάται το συναίσθημα και θα σε οδηγεί στη χρήση ξανά. Θα θέλεις να βλέπεις κι άλλο, ακόμα και όταν αυτό που βλέπεις δεν σε ευχαριστεί και τόσο.

Όσο ο εθισμός θα προχωράει, οι χρήστες θα λειτουργούν σαν υπνωτισμένοι σε κάθε στρεσογόνα κατάσταση στη ζωή τους, προς το μοναδικό πράγμα που ξέρουν ότι θα τους δώσει μια, προσωρινή έστω, ανακούφιση. Και όσο περισσότερο κάνουν χρήση, τόσο το μυαλό θα προσαρμόζεται σε αυτή την κατάσταση θεωρώντας τη φυσιολογική και αναγκαία. Σε προχωρημένες καταστάσεις εθισμού, όπου το μυαλό έχει πλέον «κλειδώσει» από την χρόνια χρήση, είναι τρομερά δύσκολο να ξεφύγεις.

Όπως βλέπεις η λάμια είναι καθ’ όλα πραγματική και είναι πανίσχυρη. Αυτός ο κυβερνοδαίμονας κατάφερε να γίνει το ναρκωτικό που μετατρέπει τους ανθρώπους σε συναισθηματικά και σεξουαλικά ζόμπι. Μια επιδημία που αφήνει στο πέρασμά της άδειους και κατεστραμμένους ανθρώπους, ανίκανους να νιώσουν τη χαρά της ζωής.

Αυτό το άρθρο θα έχει και συνέχεια, γιατί δεν τέλειωσα με την λάμια. Σήμερα σου εξήγησα τι κάνει στο μυαλό σου, την επόμενη φορά θα σου δείξω τι κάνει στα αγαπημένα σου πρόσωπα και στον κόσμο.

Μέχρι τότε, θέλω να σου πω κάτι πολύ σοβαρά και το ίδιο σοβαρά θέλω να το σκεφτείς. Εάν ένιωσες ότι τα παραπάνω σε περιγράφουν περισσότερο από όσο θα έπρεπε, εάν κάνεις χρήση εικονικού σεξ περισσότερο από μια-δυο φορές το μήνα, είναι πολύ πιθανό να είσαι ήδη εθισμένος ή εθισμένη. Ζήτα βοήθεια! Μόνο του είναι ανίκητο, γιατί ο εγκέφαλός σου τάσσεται ήδη υπέρ του.

Μίλα με κάποιον ειδικό ή έστω αναζήτησε κάποιο εξειδικευμένο site ή appαυτοβοήθειας για την απεξάρτησή σου. Αν έχεις κάποιον φίλο ή σύντροφο με το πρόβλημα, στείλε του αυτό το άρθρο ή μίλα του με κατανόηση. Η βία δεν βοήθησε ποτέ. Πρέπει μόνος του να καταλάβει και να πάρει την απόφαση.

Βλέπεις η κόλαση δεν είναι πάντα πίσσα και καζάνια που κοχλάζουν. Μπορεί να είναι και χειρότερα. Μια μαρτυρική ευθεία αντί για ζωή, όπου τα μόνα πράγματα που συμβαίνουν αφορούν πεινασμένα κλικ και χαρτομάντιλα, σε σκοτεινά δωμάτια και φωτεινές οθόνες, με σεξουαλικό παρτενέρ την μοναξιά. Πραγματικά τώρα, αυτό θέλεις από την ζωή σου;

ΛΟΙΠΑ ΜΕΤΑΙΣΘΗΣΙΟΓΟΝΑ
(Βιβλιογραφία και προτεινόμενα αναγνώσματα)

Doidge, N. The Brain That Changes Itself (Penguin Books, 2007).
Hilton, Donald & Watts, Clark. Pornography Addiction: A Neuroscience Perspective.
Website: Fight The New Drug.

manitariskapas

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ