Ένα ερωτικό ποίημα της Σαπφούς εμπνέει επιστήμονες να προσδιορίσουν την εποχή της συγγραφής του (video)

Ο Morteza Khaledi, Κοσμήτωρ του College of Science του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Arlington (UTA), συνεχάρη τους επιστήμονες Dr. Manfred Cuntz και Levent Gurdemir από το UTA και Martin George από το Εθνικό Ινστιτούτο Αστρονομικής Έρευνας της Ταϊλάνδης, επειδή με την έρευνα που δημοσίευσαν «βοηθάνε να πέσουν τα στεγανά μεταξύ επιστήμης και κλασικών σπουδών, χρησιμοποιώντας υψηλής ακρίβειας τεχνολογία για να προσδιορίσουν με ακρίβεια τον χρόνο γραφής ενός αρχαίου ποιήματος».

Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν εξελιγμένο αστρονομικό λογισμικό, το Starry Nightversion 7.3, για να προσδιορίσουν την εποχή που γράφηκε το ποίημα που έχει ως αναφερόμενο τίτλο «Ποίημα του Μεσονυχτίου», με τη βοήθεια του συστήματος Πλανηταρίου Digistar 5. «Η χρήση του πλανηταρίου επιτρέπει να προσομοιώνουμε το νυχτερινό ουρανό με μεγαλύτερη ακρίβεια στο παρελθόν ή στο μέλλον, σε οποιαδήποτε τοποθεσία», είπε ο Gurdemir και συμπλήρωσε: «Αυτό είναι ένα παράδειγμα στο πόσο είμαστε ανοιχτοί για τη χρήση του Πλανητάριου σε έρευνες σε περιοχές πέρα από την αστρονομία, όπου περιλαμβάνονται οι γεωεπιστήμες, η βιολογία, η τέχνη, η αρχιτεκτονική, η ιστορία, ακόμη και η ιατρική».

Με μια ενδιαφέρουσα διαδικασία που περιγράφεται στη δημοσίευσή τους στο περιοδικό Journal of Astronomical History and Heritage, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν τις πληροφορίες που περιέχει το ποίημα της Σαπφούς:

Από την εργασία των επιστημόνων του UTA

το οποίο σε μετάφραση [από το http://artpoeticacouvelis.blogspot.gr/2012/09/blog-post_6.html] έχει ως εξής:

Έδυσε η σελήνη, έδυσε κι η Πούλια,
μεσάνυχτα,
πέρασε η ώρα,
κι εγώ μόνη κοιμάμαι

και σε μετάφραση Οδυσσέα Ελύτη, με τίτλο «Γρήγορα η ώρα πέρασε», έχει ως εξής:

γρήγορα η ώρα πέρασε,
μεσάνυχτα κοντεύουν,
πάει το φεγγάρι πάει κι η Πούλια βασιλέψανε
και μόνο εγώ κείτομαι δω μονάχη

[για να ολοκληρωθεί με τους υπόλοιπους στοίχους]

κι έρημη ο Έρωτας που βάσανα μοιράζει
ο Έρωτας που παραμύθια πλάθει
μου άρπαξε την ψυχή μου και την τράνταξε
ίδια καθώς αγέρας από τα βουνά χυμάει
μέσα στους δρυς φυσομανώντας.

Με την κατάλληλη επεξεργασία [η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και σε άλλα ποιήματα ή έργα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων] των δεδομένων και με κομβικά σημεία τη χρονιά που αναφέρεται ως χρόνος θανάτου της μεγάλης Ελληνίδας ποιήτριας – 570 π.Χ. – το τόπο όπου πιθανολογείται ότι έγραψε το ποίημα αυτό – τη Μυτιλήνη ή την Ερεσό – οι επιστήμονες στο UTA κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το ποίημα του μεσονυχτίου γράφηκε την περίοδο του ύστερου Χειμώνα ή την αρχή της Άνοιξης. Η νωρίτερα δυνατή ημερομηνία που οι Πλειάδες – ένα αστρικό σμήνος στον αστερισμό του Ταύρου – θα είχαν δύσει τα μεσάνυχτα ήταν στις 25 Ιανουαρίου του 570 π.Χ., ενώ το αργότερο που η Σαπφώ εκείνη τη χρονιά θα μπορούσε να είχε δει τις Πλειάδες το βράδυ, ήταν στις 31 Μαρτίου.

Με την εργασία τους ο επιστήμονες του UTA επιβεβαιώνουν μια προηγούμενη εργασία προσδιορισμού της περιόδου γραφής του συγκεκριμένου ποιήματος, που έγινε από τους Herschberg και Mebius, το 1990, οι οποίοι εξέτασαν το ποίημα με περιγραφικές προσεγγίσεις, παρά με σύγχρονο software. [Μπορεί όποιος/α θέλει να βρει αυτή την εργασία στον τόμο 43 του περιοδικού Mnemosyne: Herschberg, I.S. and Mebius, J.E., 1990. ΔΕΔϒΚΕ men a ΣΕΛΑΝΝΑ. Mnemosyne, 43, 150–151]. Για το θέμα υπήρξε και μια ακόμη εργασία το 1993 στο ίδιο περιοδικό, στον τόμο 46, την οποία μπορεί κάποιος/α να βρει ελεύθερα εδώ.

Με αυτή την πρόσφατη ενδιαφέρουσα εργασία παρέχονται πολλά ακόμη επιπλέον στοιχεία, όπως για παράδειγμα για τις Πλειάδες κλπ.

Απολαύστε το ποίημα της Σαπφούς σε μουσική του Μιχάλη Τερζή, από την Κρίστη Στασινοπούλου, με τίτλο Νυχτωδία. Το τραγούδι ακούστηκε στους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού στην Κέρκυρα το 1981.

Πηγή: University of Texas at Arlington

Περισσότερα στην εργασία: SEASONAL DATING OF SAPPHO’S ‘MIDNIGHT POEM’ REVISITED, Journal of Astronomical History and Heritage, 19(1), 18–24 (2016)

egno

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ