H πολυτέλεια της πίπας

—της Σεβαστής Λιοναράκη-Χρηστίδου—

Στον βαρύ φόρο πολυτελείας του 20% που επέβαλε η τουρκική κυβέρνηση τον Ιανουάριο του 1949 σε διάφορα είδη, οι πίπες που ήταν πίπες και όχι «πίπες» με την άλλη ή την παράλλη έννοια είχαν την πρωτοκαθεδρία. Είδος πολυτελείας οι πίπες λοιπόν. Εξάλλου υπήρχαν τα σέρτικα, άφιλτρα, βαριά τουρκικά τσιγάρα της φτήνιας. Γιατί να προσφύγει κάποιος κύριος στις εισηγμένες από την Αγγλία πίπες ή κάποια κυρία στις μακριές σικάτες πίπες; Προφανώς για λόγους εντυπωσιασμού ή υιοθέτησης ευρωπαϊκών προτύπων.

Η Επιτροπή που ασχολήθηκε με την μελέτη του νομοσχεδίου περί φορολογίας των ειδών πολυτελείας αφαιρούσε και πρόσθετε διάφορα είδη στη λίστα ύστερα από πολύωρες συσκέψεις. Ο τελικός πίνακας, με βάση δημοσίευμα της ρωμέικης εφημερίδας Απογευματινή συμπεριλάμβανε: «τα κοσμήματα, τα είδη από καθαρόν χρυσόν και άργυρον και πλατίνην ή τα καπλαμαλήδικα, τα κεκοσμημένα με πολυτίμους λήθους ή ψευδόληθους, τα κεχριμπαρένια, τα κατασκευασμένα από οστούν, ελεφαντοστούν και παρόμοια της συνομοταξίας αυτής, τα από εμαϊ, τα καμέ, τα διάφορα μπιμπελό, αγαλμάτια και τιαύτα, τα είδη τουαλέτας, νεσεσέρ και τιαύτα (εξαιρούνται οι βούρτσες των ρούχων, των δοντιών και τα κοινά χτένια), τα μυρωδικά, τα κοσμετίκ, τα εσάνς (εξαιρούνται η οδοντόπαστα και το σαπούνι ξυρίσματος). Οι γούνες, τα πολυτελή δερμάτινα είδη τσάντες και τιαύτα, και τα πέτσινα γάντια. Τα πλαστικά είδη, τα είδη από νάυλον (εξαιρούνται οι κλωστές που χρησιμοποιούνται για βόλτες – σ.σ.: πετονιές). Τα από κομψόν χάρτην αντικείμενα πολυτελείας, κουτιά, θήκαι και παρόμοια. Τα είδη από καουτσούκ τα οποία είναι συνυφασμένα με μέταξαν ή τεχνιτήν μέταξαν, τα πολυτελή είδη από τσινιά, πορσελάνην και ύαλον, τα κρύσταλλα και παρόμοια. Τα ωρολόγια του χεριού (άνω των 100 λιρών αξίας) και του τραπεζιού (άνω των 50 λιρών αξίας), εξαιρούνται τα ειδικά χρονόμετρα. Τα γυαλιά, εκτός των χρησιμοποιουμένων εις την βιομηχανία, και οι σκελετοί των γυαλιών αξίας άνω των 7 λιρών. Αι φωτογραφικαί μηχαναί, τα ψυγεία, τα γραμμόφωνα, τα πικάπ, οι δίσκοι (εξαιρούνται αι βελόναι). Τα αυτοκίνητα αξίας άνω των 6000 λιρών, τα κότερα, βεζνινάκατοι και παρόμοια μεταφορικά μέσα αναψυχής, τα ηλεκτρικά σάρωθρα, αι πίπαι, ταμπακιέρες, τα τάβλια, οι ντάμες, οι φίσες (σσ μάρκες) και διάφορα είδη παιχνιδιού, οι κούκλες πολυτελείας, οι σικλέτες (σ.σ.: τσίχλες) και η γκομολάστιχα η χρησιμοποιουμένη για την κατασκευή των σικλέτ».

Κατά τις συζητήσεις στην Επιτροπή δημιουργήθηκε ένταση μεταξύ του υπουργού των Οικονομικών και διαφόρων βουλευτών που προσπαθούσαν συνεχώς με διάφορες σοβαρές έως και γελοίες δικαιολογίες να αφαιρεθούν αρκετά είδη από τη λίστα. Η κυβέρνηση υπολόγιζε να έχει περί τα 25 εκατομμύρια έσοδα από τον φόρο αυτό και ο θυμωμένος υπουργός Οικονομικών δήλωσε ότι με την απαλλαγή κι άλλων ειδών από τον φόρο πολυτελείας τελικά τα έσοδα θα περιοριστούν το πολύ σε 5-6 εκατομμύρια. Να σημειώσουμε βέβαια ότι η επίσημη αναφορά της Επιτροπής στην αναγκαιότητα του φόρου πολυτελείας δεν υποστήριζε ευθέως ότι ο μοναδικός λόγος θέσπισης του νόμου ήταν η κάλυψη του ελλείμματος του προϋπολογισμού αλλά την έθετε ως αναγκαία πολιτική στρατηγική υπέρ των φτωχότερων στρωμάτων. Έτσι η φορολογία των ειδών πολυτελείας αποκτούσε μία ηθική βαρύτητα ως τιμωρία, βάζοντας στο στόχαστρο τους πλούσιους αστούς που μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε αυτά τα πολυτελή είδη.

Και μέσα σε αυτή τη δίνη του εξοβελισμού της πολυτέλειας ως μεγάλου κοινωνικού προβλήματος, την πλήρωσαν και οι πίπες και συνακόλουθα και οι ταμπακιέρες. Οι πλούσιοι όμως που η επιβολή του φόρου δεν θα τους σταματούσε από την αγορά των αντικειμένων αυτών, βγήκαν όπως πάντα κερδισμένοι. Διότι τώρα μία ακριβή πίπα που θα δώριζε μία κοσμική κυρία και αντίστοιχα η ταμπακιέρα που θα λάμβανε εκείνη από τον πλούσιο θαυμαστή της, θα είχαν αυξημένη αξία. Όχι μόνο σε τούρκικες λίρες αλλά και στον συμβολισμό τους ως ένα ιδιαίτερο δώρο με εξίσου αυξημένες τις προσδοκίες.

* * *

dimartblog

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ