Ασπίδα και δόρυ των θεών : θεολογική εξήγηση!

Όπως μας λέγει ο Πρόκλος, στο «Εις τον Τίμαιο Πλάτωνος, βιβλίο Α’, 156.33 – 157.23»[1], ο θεϊκός Ιάμβλιχος ενθεαστικώς θεωρεί ότι, επειδή καθετί το θεϊκό πρέπει να ενεργεί και όχι να πάσχει, προκειμένου με την ενέργειά να μην έχει την αδράνεια που ταιριάζει στην ύλη, και με την απάθεια να μην έχει την δραστηριότητα που ταιριάζει στα υλικά σώματα τα οποία δημιουργούν μαζί με το πάθος, οι ασπίδες είναι δυνάμεις με τις οποίες το θείο παραμένει απαθές και άχραντο, «ἄρρηκτον ἐν ἑαυτῷ φρουρὰν περιβεβλημένον», και τα δόρατα δυνάμεις με τις οποίες προχωρεί μέσα σε όλα και δρα σε όλα χωρίς να έρχεται σε επαφή μαζί τους, αποκόπτοντας το υλικό στοιχείο και αποκρούοντας κάθε γενεσιουργό είδος. Αυτά, μάλιστα, εμφανίζονται πρωταρχικά στην Αθηνά. Για αυτό και παριστάνεται με ασπίδα και δόρυ στα αγάλματα. Γιατί πολεμά τα πάντα και παραμένει «ἄκλιτος» (=αλύγιστη), σύμφωνα με τους θεολόγους, και άχραντη μέσα στον πατέρα.

Κατά δεύτερο λόγο εμφανίζονται μέσα Αθηναικές δυνάμεις, και τις καθολικές και τις μερικές. Γιατί, όπως το Δίιο δημιουργικό πλήθος μιμείται την εαυτού μονάδα, και όπως το μαντικό και Απολλωνιακό μετέχει της Απολλωνιακής ιδιότητας, έτσι και ο Αθηναϊκός αριθμός απεικονίζει την άχραντη και αμιγές ιδιότητα της Αθηνάς. Τελευταία εμφανίζεται στις Αθηναϊκές ψυχές. Γιατί κι μέσα σε αυτές, η ασπίδα είναι η αδάμαστη και ακλινής ιδιότητα του Λόγου (=λογική), ενώ το δόρυ είναι η ικανότητα να περικόπτουν την ύλη, ικανότητα που απαλλάσσει τις ψυχές από τα μοιραία παθήματα. Σε αυτές τις ιδιότητες, λοιπόν, είχαν συμμετάσχει πιο καθαρά οι Αθηναίοι [πρόγονοι του Σόλωνα] και κατά δεύτερο λόγο οι Σαϊτες, οι οποίοι συμμετέχουν και σε αυτά ανάλογα με τη συγγένεια τους με την θεά.

Επιπλέον:
«Το άγαλμα της Αθηνάς κρατεί δόρυ και ασπίδα για να δηλώσει τη σταθερότητα και για το ότι απομακρύνει κάθε επιβουλή της σοφίας∙ διότι αυτή είναι ο νους. Και της δίδουν να έχει περικεφαλαία δηλώνοντας την νεότητα, το ανώτατο και αθέατο της σοφίας∙ και έχει [ως σύμβολο] την ελιά, διότι αυτή είναι η πιο καθαρή. Ολόκληρη η ελιά είναι ουσία φωτός. Τέλος, κατέχει το γοργόνειο επί το στήθος της δηλώνοντας το βραχύ του νοός.»[2]
(Βλ., Ανωνύμου σχολιαστού στον Σοφοκλή, Argumenta et excerpta interpretationum allegoricarum in Soph excpt cod V.29)

Κεφάλας Δ. Ευστάθιος 

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ