Είναι η τουρκική οικονομία υπό κατάρρευση;

 

Συχνά, η αντιπαλότητά μας με την Τουρκία οδηγεί σε υπερεκτίμηση ή σε υποεκτίμηση των οικονομικών προβλημάτων της, πράγμα που δεν βοηθά στην  επίγνωση της πραγματικότητας. Είναι γνωστό ότι τα τελευταία 15 χρόνια η τουρκική οικονομία αναπτύσσεται με σχετικά υψηλούς ρυθμούς (3-4%) ετησίως, με αποτέλεσμα το ΑΕΠ της Τουρκίας να είναι σήμερα  τέσσερις φορές μεγαλύτερο από αυτό της χώρας μας, καθώς η Ελλάδα έχασε στη δεκαετή περίοδο της κρίσης περίπου 25% του δικού της ΑΕΠ.

Ωστόσο, το κατά κεφαλήν προϊόν της Ελλάδας παρά τη μείωσή του παραμένει περίπου διπλάσιο από αυτό της Τουρκίας, λόγω του μεγάλου πληθυσμού της γειτονικής χώρας, που οφείλεται στον δημογραφικό δυναμισμό της. Αυτός ο δημογραφικός δυναμισμός της Τουρκίας σε σύγκριση με τον δημογραφικό μαρασμό της χώρας μας, όπως έχει ήδη αναλυθεί πρόσφατα (βλ. Τ. Γιαννίτσης, ΤΑ ΝΕΑ, 29/8/20), θα μπορούσε να την οδηγήσει και σε αναπτυξιακό δυναμισμό στο μέλλον.

Οι συναλλαγές της Τουρκίας με τη χώρα μας ευνοούν την Ελλάδα με  πλεόνασμα της τάξης των 500 εκατ. € περίπου τα τελευταία χρόνια, ενώ γενικότερα η Τουρκία, παρά τον τεράστιο όγκο εξαγωγών αγροτικών και βιομηχανικών προϊόντων σε ολόκληρο τον κόσμο, παρουσιάζει ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο, μικρότερο όμως από αυτό της χώρας μας. Όσον αφορά στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, η Τουρκία τα τελευταία χρόνια έχει ελλείμματα  της τάξης του 3% του ΑΕΠ περίπου, ενώ η χώρα μας μετά τη διαρθρωτική προσαρμογή με τα τρία μνημόνια έχει μηδενίσει σχεδόν αυτό το έλλειμμα σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν (15% ΑΕΠ).

Στο ζήτημα της ανεργίας η Τουρκία βρίσκεται σε σχετικά καλύτερη θέση, με τους ανέργους στο 12-13% περίπου του ενεργού πληθυσμού της, ενώ η χώρα μας κινείται στο 16-17%. Αντίθετα στο ζήτημα του πληθωρισμού, όπου στην Ελλάδα είναι σχεδόν μηδενικός, στην Τουρκία βρίσκεται (2019) σε υψηλά ποσοστά της τάξης του 10-12% ως αποτέλεσμα της υψηλής ζήτησης και της χαλαρής νομισματικής πολιτικής. Είναι πολύ γνωστό ότι η χαλαρή νομισματική πολιτική διατήρησης χαμηλών επιτοκίων για να μην ανακοπούν οι ρυθμοί ανάπτυξης δεν έχει αναχαιτίσει τη συνεχή υποτίμηση της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου  (30% το 2018 και περίπου 15% από την αρχή του 2020).

I

Η υποτίμηση αυτή συντηρεί τον πληθωρισμό, αυξάνοντας όμως δυνητικά τις τουρκικές εξαγωγές. Όμως, η εμμονή του Προέδρου Ερντογάν στα χαμηλά επιτόκια έχει στοιχίσει  σημαντικά σε συναλλαγματικά αποθέματα για να στηριχθεί το εθνικό νόμισμα, ενώ πιέζει ανοδικά τα επιτόκια των τουρκικών ομολόγων (12-13%). Ωστόσο, επειδή η Τουρκία έχει εξαιρετικά χαμηλό δημόσιο χρέος της τάξης του 30% του ΑΕΠ της σε σύγκριση με το αντίστοιχο 180% ΑΕΠ της χώρας μας, έχει μεγάλα περιθώρια δανεισμού από το εξωτερικό, προκειμένου να χρηματοδοτήσει την στήριξη του νομίσματός της, το εξοπλιστικό της πρόγραμμα και γενικότερα την οικονομική της ανάπτυξη. Εξάλλου, το έλλειμμα στον Κρατικό Προϋπολογισμό έχει συγκρατηθεί τα τελευταία χρόνια στο 2% περίπου και το έλλειμμα στις εξωτερικές πληρωμές δεν ξεπερνά το 3% (όπως έχει αναφερθεί) χωρίς να χρειαστούν μνημόνια και  διαρθρωτική προσαρμογή, όπως δυστυχώς συνέβη στη χώρα μας.

Τέλος, όσον αφορά στις συνέπειες της πανδημίας, αναμένεται ύφεση μεταξύ 5-8% το 2020 (ΟΟΣΑ) και συρρίκνωση του όγκου των εξαγωγών της Τουρκίας, φαινόμενα παρόμοια με αυτά της χώρας μας. Επιπλέον, αναμένεται αύξηση του δημοσίου χρέους και του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών, λόγω των κρατικών ενισχύσεων σε επιχειρήσεις και εργαζομένους και αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) (από 5% του συνόλου σήμερα εκτιμάται να φθάσουν στο 12% το 2021). Η σύγκριση με τη χώρα μας είναι εξαιρετικά δυσμενής, όπου τα ΜΕΔ είναι σήμερα στο 40% περίπου, με προφανείς ανοδικές τάσεις λόγω της πανδημίας.

Το μεγάλο πλεονέκτημα της χώρας μας ως μέλους της Ευρωπαϊκής  Ενωσης σε σύγκριση με τη γειτονική χώρα είναι ότι η Ελλάδα θα έχει τη στήριξη της Ευρώπης μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης (32 δισ.) και μέσω των εισροών από τα ευρωπαϊκά ταμεία (40 δισ.) τα επόμενα χρόνια. Αντίθετα, η Τουρκία μπορεί να υποστεί οικονομικές κυρώσεις από την ΕΕ, αν δεν περιορίσει την επιθετικότητά της έναντι της χώρας μας.

*Ο κ. Ναπολέων Μαραβέγιας είναι καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, πρώην υπουργός.

tovima

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ