Πώς γεννιέται η αρνητική στάση ζωής

Υπάρχει μια γενική αντίληψη ότι οι πιέσεις του σύγχρονου τρόπου ζωής μας μπορεί να αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία μιας γενικευμένης μορφής αρνητικότητας σε κάθε έναν από εμάς. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για το πώς μπορεί να προκύψει αυτή η αρνητικότητα και στη συνέχεια να ριζώσει στην προσωπικότητα του ατόμου.

Κάποιοι από εμάς μπορεί να έχουμε μεγαλώσει σε ένα αρνητικό οικογενειακό σύστημα. Δηλαδή γεννηθήκαμε σε μια οικογένεια όπου οι γονείς μας και ίσως και οι παππούδες μας ήταν απαισιόδοξοι, επικριτικοί ή αρνητικοί προς τη ζωή.

Οι στάσεις, οι πεποιθήσεις, τα συμπεράσματά τους για τη ζωή και η αρνητική συναισθηματική χροιά, εσωτερικεύθηκαν και σε μας μέσα από μια φυσική υποσυνείδητη διαδικασία που αποκαλείται καθρέφτισμα και μοντελοποίηση. Εμείς, ως παιδιά είμαστε σφουγγάρια που «απορροφούν» τους τρόπους ύπαρξης των φροντιστών μας, καθώς και τις πεποιθήσεις και τις στάσεις τους.

Μπορεί να πιστεύουμε ότι δρούμε με τη δική μας ελεύθερη βούληση όταν γινόμαστε ενήλικες αλλά στην πραγματικότητα παρατηρούμε ότι όσο μεγαλώνουμε γινόμαστε όλο και περισσότερο όπως και οι γονείς μας. Αν οι φροντιστές μας υπήρξαν αρνητικοί, διατρέχουμε σοβαρό κίνδυνο να γίνουμε και μεις αρνητικοί ή επικριτικοί ως συνέπεια.

Αυτό το αποτέλεσμα το παρατηρούμε στις οικογένειες, καθώς τα ίδια περιοριστικά αρνητικά συστήματα πεποιθήσεων διατηρούνται από γενιά σε γενιά, από τους παππούδες στους γονείς και στα παιδιά. Είναι μια αρνητική συναισθηματική πληγή που ταξιδεύει μέσα στα οικογενειακά συστήματα και γίνεται ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα των μελών αυτής της οικογένειας.

Το περίεργο είναι ότι ένα ή δύο μέλη της οικογένειας δεν θα υποκύψουν στο να γίνουν αρνητικοί, παρά το ότι ζουν στο ίδιο περιβάλλον και συνθήκες όπως εκείνοι που υποκύπτουν σε αυτό το αρνητικό αποτέλεσμα. Ωστόσο, μπορεί ασυνείδητα να προσελκύονται από σημαντικούς-για-τη-ζωή-τους ανθρώπους και επαγγελματικούς συνεργάτες που είναι αρνητικοί ή επικριτικοί και έτσι ξαναδημιουργούν ασυνείδητα ένα οικείο περιβάλλον διαβίωσης που μοιάζει με αυτό που μεγάλωσαν οι ίδιοι.

Αυτό το αποτέλεσμα έχει συστημική προέλευση, αν θεωρήσουμε την οικογένεια ως ένα σύστημα. Μερικά άτομα δεν έγιναν αρνητικά ή επικριτικά λόγω της συστημικής δυναμικής αλλά ίσως λόγω μιας πιο προσωπικής δυναμικής που είχαν με τους γονείς, τα αδέλφια ή άτομα εξουσίας όπως οι δάσκαλοι, όταν μεγάλωναν.

Σε αυτό το προσωπικό πλαίσιο, το παιδί παρενοχλήθηκε, δέχτηκε εκφοβισμό, αρνητική ή επικριτική προσοχή ή αισθάνθηκε την ανάγκη να τα πάει καλά και να είναι τέλειο αλλά είτε πήρε ως σχόλιο ότι απέτυχε είτε το ίδιο εσωτερίκευσε το συμπέρασμα ότι απέτυχε, ότι ήταν αντιπαθητικό, κακό, ελλιπές ή κάπως «ελαττωματικό».

Αν έχεις δεχτεί αδιαφορία, ταπείνωση, αποκλεισμό, παρενόχληση, βασανισμό, είναι αρκετά πιθανό αυτό να προκαλέσει ως αποτέλεσμα, μια αρνητική νοοτροπία αργότερα στη ζωή σου. Για παράδειγμα, αν είχαμε έναν αδερφό/αδερφή που ξεχώριζε σε ικανότητες ή ήταν το αγαπημένο παιδί των γονιών, αυτό σημαίνει ότι η δική μας προσωπική εμπειρία μπορεί να μας έκανε να πιστεύουμε ότι με κάποιο τρόπο υστερούσαμε σε σχέση με αυτόν/αυτήν και έτσι θα έχουμε την τάση να γίνουμε αρνητικοί ως προς τον εαυτό μας και τις προοπτικές της ζωής μας.

Ένας άλλος συνήθης λόγος για να γίνουμε αρνητικοί ή απαισιόδοξοι είναι οι επιλογές της ζωής που κάνουμε και οι συνέπειες που αυτές έχουν σε μας ως αποτέλεσμα.

Το είδος των επιλογών ζωής που κάνουμε μπορεί να είναι σε οποιαδήποτε διάσταση της ζωής μας αλλά όταν ως αποτέλεσμα, οι προσδοκίες μας δεν εκπληρώνονται ή θεωρούμε ότι αποτύχαμε ή υπάρχουν πραγματικά αρνητικά αποτελέσματα, όλα αυτά μπορεί να μας διαταράξουν και να αποκτήσουμε μια αρνητική κατάσταση ύπαρξης. Οι περισσότεροι από μας κάνουμε λάθη στη ζωή, που αργότερα μετανιώνουμε και όλα αυτά είναι μέρος της διαδικασίας μάθησης και εξέλιξης σε όλη τη ζωή μας.

Για πολλούς από μας, είτε ένα μεμονωμένο γεγονός ή ένα μοτίβο αρνητικών γεγονότων, μπορεί να μας συντρίψει, να σπάσει την εμπιστοσύνη μας ή να μας κάνει να νιώθουμε ότι είμαστε ευάλωτοι ή θύματα στη ζωή. Από τη θέση αυτή, μπορεί με την πάροδο του χρόνου να πέσουμε σε μια κατάσταση πικρίας, θλίψης, απογοήτευσης, θυμού, οργής ή αδυναμίας να αφήσουμε πίσω ό,τι έχει συμβεί και να προχωρήσουμε στη ζωή.

Σε αυτή την κατάσταση, πλέον δεν ζούμε πλήρως στην παρούσα στιγμή καθώς το μυαλό μας συνεχίζει να περιστρέφεται γύρω από τα άλυτα τραύματα, την ακόρεστη απογοήτευση, το θυμό προς τον εαυτό μας ή τους άλλους για ό,τι συνέβη και όποιες αρνητικές ή επικριτικές κρίσεις και νοοτροπίες προκύπτουν ως συνέπεια.

Μια ακόμη συνήθης αιτία για να γίνει κάποιος αρνητικός είναι να έχει πέσει πραγματικά θύμα κακοποίησης ή να έχει υποστεί τραύμα κάποιας μορφής. Η ψυχολογική βία, η σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική, συναισθηματική ή πνευματική κακοποίηση, έχουν όλα την τάση να αφήνουν αρνητικά αποτυπώματα. 

Ό,τι συνέβη σε ένα άτομο μπορεί να τον καθηλώσει σε μια αρνητική, επικριτική, απαισιόδοξη ή θυματοποιημένη κατάσταση με την οποία παλεύει συνεχώς στην ενήλικη ζωή του.

Αν κάποιος διαπιστώσει ότι έχει καταλήξει σε μια τέτοια κατάσταση, είναι σημαντικό να ασχοληθεί πιο επισταμένα με την αρνητική του νοοτροπία, καθώς και με τις αιτίες και την προέλευση αυτής. Μέρος της διαδικασίας αποκατάστασης είναι να εκπαιδεύσουμε το μυαλό μας να είναι θετικό και χαρούμενο.

Παναγιώτα Δ. Κυπραίου, Ψυχοθεραπεύτρια – Συντονίστρια Σχολών Γονέων, 

www.psychotherapeia.net.gr

seferou

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ