Όταν η απειλή είναι οι οικείοι

Μετράμε πλέον αρκετές ημέρες κοινωνικής απομάκρυνσης - κι ας έχουμε την ψευδαίσθηση πως τα κοινωνικά δίκτυα και η τεχνολογία μας κρατούν κοντά. Και όλο αυτόν τον καιρό βομβαρδιζόμαστε από ειδήσεις και πληροφορίες που μας προτρέπουν να απομονωθούμε χάριν των ηλικιωμένων και των ατόμων που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες. Τι σημαίνει, όμως, αυτό για τους ανθρώπους που απομακρύνουμε από κοντά μας; Τι σημαίνει για τα άτομα της τρίτης ηλικίας;

Η ψυχολογία της τρίτης ηλικίας

Παρ’ ότι η εικόνα που έχουμε για τους ανθρώπους μας, τους γονείς και τους παππούδες μας, είναι συνήθως η εικόνα μιας καθημερινότητας πιο στιβαρής, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως μιλάμε για ανθρώπους που πρόσφατα ή εδώ και περισσότερα χρόνια έχουν βγει στη σύνταξη, άρα ορίζονται από το κοινωνικό μας σύστημα ως άτομα πλέον μη παραγωγικά. Η έξοδος, όμως, από την εργασιακή καθημερινότητα συνδέεται συνήθως με την είσοδο στο τελευταίο μέρος της ζωής. Και ενώ αυτή η περίοδος θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα δημιουργική, δεν την βιώνουν οι ηλικιωμένοι άνθρωποι συχνά ως τέτοια.

Το πέρασμα από τα χρόνια της ωριμότητας στην τρίτη ηλικία είναι μια δύσκολη μεταβατική περίοδος, στην οποία το άτομο χρειάζεται χρόνο και συχνά βοήθεια για να προσαρμοστεί. Είναι μια περίοδος πένθους για την νεότητα που χάνεται, για τους ρόλους που το άτομο καλείται να αποχαιρετίσει, για τα πρόσωπα που θα φύγουν - πρόσωπα πλέον της δικής του ηλικίας, γεγονός που επαναφέρει έντονα το ζήτημα της θνητότητας αλλά και όλες τις υπαρξιακές του ανησυχίες.

Ταυτόχρονα αρχίζει να γίνεται ταμπού η αναζήτηση και επιθυμία της σωματικής επαφής, η οποία περιορίζεται κατά κύριο λόγο πλέον στις αγκαλιές με τα εγγόνια - οι ηλικιωμένοι δεν θεωρούνται πια ενεργά σεξουαλικά πλάσματα, άσχετα με το τι ισχύει ή θα μπορούσε να ισχύει στην πραγματικότητα. Το πέρασμα, λοιπόν, στην τρίτη ηλικία και ακόμα περισσότερο στην τέταρτη, είναι περίοδοι που το άτομο χρειάζεται ψυχική υποστήριξη. Δυστυχώς στη χώρα μας όμως η ψυχοθεραπεία δεν είναι ευρέως αποδεκτή στις ηλικιακές αυτές ομάδες, αφενός επειδή δεν αποτελεί μέρος της κουλτούρας τους, αφετέρου επειδή θεωρείται πως ο τρόπος συμπεριφοράς τους έχει παγιωθεί και δύσκολα αλλάζει.

Οι άνθρωποι, λοιπόν, αυτοί που καλούνται να αντέξουν την συνειδητοποίηση της καθημερινότητας με μια έκπτωση των σωματικών τους ικανοτήτων και της υγείας τους, των αλλαγών που η συνταξιοδότηση ή η χηρεία φέρνουν στις ζωές τους, από την απότομη μείωση των ρόλων της καθημερινότητάς τους που συνήθως περιορίζονται πλέον στο ρόλο του παππού και της γιαγιάς, οι άνθρωποι αυτοί επιβάλλεται τώρα να αποκοπούν από τις κοινωνικές τους σχέσεις. Όχι μόνο από τους φίλους και τους γείτονες, αλλά και από την ίδια τους την οικογένεια.

Η ψυχολογική επίδραση της πανδημίας στην τρίτη ηλικία

Όσο περνάει ο καιρός της κοινωνικής απομάκρυνσης εν μέσω πανδημίας η μοναξιά γίνεται συχνά κακός σύμβουλος και η καταθλιπτική διάθεση μοιάζει να βαθαίνει μέσα τους. Η κρίση φαίνεται να μην έχει διέξοδο, η θνητότητα είναι μονίμως στο μυαλό τους, ενώ το άγχος επικεντρώνεται στην απειλή που αποτελεί ενδεχομένως για εκείνους ο εξωτερικός κόσμος. Αυτό όμως σημαίνει πως απειλή αποτελούν πλέον και τα αγαπημένα τους πρόσωπα.

Η πανδημία σημαίνει στην ουσία την απομόνωσή τους από τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Κυρίως όμως σημαίνει –για τους ανθρώπους που ζουν μόνοι- την απουσία της σωματικής επαφής. Της επαφής που τους προσέφερε η σχέση με τα εγγόνια, ένα απαλό χτύπημα στην πλάτη, μια χειραψία, το σταυρωτό φιλί με τους φίλους.

Η πανδημία, επομένως, απειλεί τους ηλικιωμένους ανθρώπους όχι μόνο επειδή ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες και κινδυνεύουν να νοσήσουν, αλλά επειδή ταυτόχρονα τους στερεί το δικαίωμα της επαφής και της άμεσης διαπροσωπικής επικοινωνίας. Απειλεί τους ηλικιωμένους που βιώνουν την εξωτερική πραγματικότητα ως έναν νοσηρό εισβολέα, αλλά και την εσωτερική μοναξιά ως αβάσταχτη. Που δεν είναι ίσως εξοικειωμένοι με τις νέες τεχνολογίες και για τους οποίους η κοινωνική απομάκρυνση σημαίνει απομόνωση. Που ακούν με τρόμο την επικαιρότητα, που αδυνατούν να συλλάβουν αυτό που συμβαίνει εκεί έξω. Που διακόπτουν απότομα την καθημερινή τους ρουτίνα, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την σωματική και πνευματική τους υγεία.
Οφείλουμε λοιπόν να αναρωτηθούμε τι ψυχικό αντίκτυπο θα έχει η πανδημία για τους ηλικιωμένους όχι μόνο στο μέλλον, αλλά και στο εδώ και τώρα, και να βρούμε τον καλύτερο δυνατό τρόπο να τους στηρίξουμε.

Τηλεφωνική και διαδικτυακή Ψυχολογική Υποστήριξη

Με την παρουσία μας -φυσική όπου είναι εφικτό και ασφαλές, συναισθηματική και τηλεφωνική όταν αυτό δεν είναι-, με την υπομονή μας και την επιμονή μας, αλλά και την προτροπή μας να απευθυνθούν στις δομές που αυτή τη στιγμή παρέχονται για την ελάφρυνση του άγχους και του φόβου.

Πόσο μάλλον όταν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία προσφέρει δωρεάν ψυχιατρική κάλυψη 3 μηνών για θέματα που αφορούν την επιδημία του κορωνοϊού και τις ψυχιατρικές επιπλοκές της ξεκινώντας από τις 19/3/2020. Ταυτόχρονα και η Α’ Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική του Αιγινητείου Νοσοκομείου παρέχει τηλεφωνική και διαδικτυακή ψυχολογική υποστήριξη με ψυχιάτρους και ψυχολόγους από το Επιστημονικό Διδακτικό Προσωπικό και τους συνεργάτες της. Αναζητήστε, λοιπόν, τις απαραίτητες πληροφορίες στο διαδίκτυο και ενημερωθείτε για να στηρίξετε τους δικούς σας ανθρώπους και να προστατεύσετε την ψυχική τους υγεία.

psychology

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ