Το κομμάτι που λείπει

Θυμάστε τα βρεφικά παιχνίδια που έχουν ένα ταμπλό με τρύπες σε διάφορα σχήματα, και πρέπει το μικρούλι να βρει ποιο κομμάτι να βάλει στη σωστή τρύπα; Αυτή τη μεταφορά θα χρησιμοποιήσουμε για το άρθρο αυτό. Πώς στην καθημερινότητά μας δηλαδή επιμένουμε να προσπαθούμε να γεμίσουμε την τρύπα που έχει σχήμα καρδιάς με κομμάτια που έχουν διάφορα άλλα σχήματα (αστεριού, τριγώνου κτλ.). Μια φαινομενικά ανόητη πράξη για εμάς τους μεγάλους, με βαθύτερες όμως αιτίες. Ας υποθέσουμε ότι έχουμε την αίσθηση πως κατά τη διάρκεια της παιδικής μας ηλικίας, όσο ευτχισμένη κι αν τη θυμόμαστε, κάτι μας έλειπε, κάτι δεν μας ήταν αρκετό. Μπορεί να μη μας δόθηκε αρκευτός σεβασμός, καθοδήγηση, προσοχή, επιβράβευση, αναγνώριση, έπαινος, εμπιστοσύνη, ελευθερία, επαφή, αγκαλιά, χρόνος.

Το αποτέλεσμα αυτών των ελλείψεων ήταν ότι δε μάθαμε πώς είναι η πλήρης φροντίδα. Μάθαμε κάτι ελλιπές και, επειδή ήμασταν παιδιά, δε μάθαμε ποτέ ακριβώς τι είναι αυτό που μας έλειπε, γιατί δεν το γνωρίζαμε. Πώς μπορεί να σου λείπει κάτι που δεν ξέρεις καν τι είναι; Μεγαλώνοντας μείναμε απλώς με αυτήν την αίσθηση του κενού, ότι κάτι μας λείπει. Απροσδιόριστο κενό, άγνωστο. Ξέραμε πια βαθιά μέσα μας ότι κάτι μας λείπει. Και αρχίσαμε από νωρίς να προσπαθούμε να γεμίσουμε αυτό το κενό κάνοντας διάφορα πράγματα. Πασχίζαμε να αναπληρώσουμε ό,τι μας αποστερήθηκε. Χρειαζόμασταν ένα μέσο να αποφύγουμε αυτόν τον πόνο, να αποδράσουμε από αυτόν, να κάνουμε ότι δεν υπάρχει. Να μουδιάσουμε τα επώδυνα συναισθήματα, να αποσπάσουμε την προσοχή μας από αυτά. Να στοχεύσουμε στην ικανοποίηση των αισθήσεων, αυτόν τον εύκολο δηλαδή τρόπο να δώσουμε στον εαυτό μας απόλαυση.

Έτσι, ενώ χρειαζόμασταν κάποια μορφή φροντίδας και αγάπης, μάθαμε να δίνουμε στον εαυτό μας γρήγορες απολαύσεις. Γιατί μας είναι τόσο δύσκολο να μας δίνουμε φροντίδα και αγάπη και τόσο εύκολα μπουκωνόμαστε με κακό αλλά νόστιμο φαγητό, τσιγάρο, αλκοόλ, αποχαύνωση στις οθόνες; Η απάντηση βρίσκεται στό ότι αυτές οι "απολαύσεις" (χρησιμοποιώ εισαγωγικά γιατί δεν προσφέρουν ουσιαστική αλλά εφήμερη και επιζήμια απόλαυση) είναι γρήγορα και εύκολα προσβάσιμες. Επίσης έχουμε μεγαλώσει με τις εντολές ότι είναι εγωιστικό να φροντίσεις βαθιά τον εαυτό σου, ότι πρέπει να νοιάζεσαι πρώτα για τους άλλους και φυσικά ότι πρέπει να είσαι ένας βράχος που τα αντέχει όλα και δεν πρέπει να λυγίζει. Μάθαμε λοιπόν να αντιμετωπίζουμε τη μοναξιά με κάπνισμα, το άγχος με ουσίες, το θυμό με φαγητό, τη λύπη με ποτό.

Κατά βάθος όμως καταλαβαίνουμε ότι κάτι δεν κάνουμε καλά, ότι δεν είναι αυτό το κομμάτι που μας λείπει. Αυτές οι πράξεις μας δίνουν μόνο βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα. Δεν αφαιρούν τον πόνο, αλλά είναι παυσίπονα. Δεν νιώθουμε ευτυχισμένοι αλλά μόνο κάπως ικανοποιημένοι. Συνήθως αυτές οι συνήθειες δεν μας κάνουν και πολύ καλό και μας αφήνουν άδειους, αποστερημένους, ντροπιασμένους, ενόχους. Είμαστε ηττημένοι, νιώθουμε αποτυχημένοι. Δε βάλαμε το σωστό κομμάτι που μας έλειπε κατά βάθος. Η βαθιά ανάγκη μας είναι ακόμα ακάλυπτη.

Υπάρχει όμως λύση. Να δώσουμε στον εαυτό μας όχι απόλαυση και ικανοποίηση, αλλά φροντίδα και συμπόνια. Να εντοπίσουμε το πραγματικό σχήμα που μας λείπει και εκεί να στοχεύσουμε. Μας έλειψε ο σεβασμός; Να σεβαστούμε τον εαυτό μας. Μας έλειψε η αναγνώριση; Να θεωρήσουμε επιτέλους ότι μας αξίζει να δώσουμε στον εαυτό μας προτεραιότητα στην αγάπη και τη φροντίδα. Για να γίνει αυτό, χρειάζεται πρώτα να κάνουμε επιτέλους έναν εσωτερικό διάλογο με το μικρό αποστερημένο παραπονεμένο παιδί που κρύψαμε βαθιά μέσα μας. Να του δώσουμε υποστήριξη, κουράγιο και να μην το ξαναφήσουμε να κρυφτεί ντροπιασμένο και παραμελημένο. Να το φροντίσουμε σαν να το ανακαλύψαμε ξαφνικά μόνο και αβοήθητο και να του δώσουμε φροντίδα, αγάπη, περιποίηση.

Η διαδικασία αυτή δεν είναι γρήγορη. Χρειάζεται να γίνουν πολλά μικρά βηματάκια, μέχρι να μεταμορφωθούμε και να μάθουμε πια να βάλουμε για τα καλά στη θέση του το κομμάτι που λείπει. Το σωστό κομμάτι αυτήν τη φορά. Χρειάζεται χρόνος και πολλές μικρές καλές πράξεις αγάπης για τον εαυτό μας.

Οι πράξεις αυτές της συμπόνιας και φροντίδας προς τον εαυτό μας χρειάζεται να βασιστούν σε τρεις νέους πυλώνες. Που άπαξ και τους καταλάβουμε και τους δοκιμάσουμε, δε θα θέλουμε να τους αποχωριστούμε ποτέ, γιατί θα μας ανοίξουν τα μάτια και νέους δρόμους στη διαχείριση της ζωής και στην κατανόηση των ανθρώπων γύρω μας.

Ο πρώτος πυλώνας είναι η καλοσύνη. Πριν φάμε το τέταρτο κομμάτι πίτσας, να φερθούμε στον εαυτό μας σαν ένα μικρό παιδί και με αγάπη και προστατευτικότητα (όχι αυστηρά και τιμωρητικά) να του πούμε "δεν θα σου κάνει καλό". Μια νέα τρυφερότητα απέναντι στον εαυτό μας. Ο δεύτερος πυλώνας είναι η σύνδεση με τους άλλους ανθρώπους. Να καταλάβουμε ότι όλοι πάνω κάτω τα ίδια βάσανα έχουμε, ότι όλοι μας προσπαθούμε να χαρούμε τη ζωή και να παλέψουμε με τις πληγές του παρελθόντος και του παρόντος και με τους φόβους του μέλλοντος. Ότι η αλληλεγγύη και η συμπαράσταση έχουν μεγαλύτερη αξία από την επικριτικότητα και την αλληλοκακοποίηση. Ότι όλοι στον ίδιο αγώνα μαχόμαστε. Ο τρίτος πυλώνας είναι η ενσυνειδητότητα. Το να μπορούμε να είμαστε συνδεδεμένοι με τον εαυτό μας και την εμπειρία του τώρα, χωρίς να προσπαθούμε να αποδράσουμε σε αυτοματοποιημένες, μηχανικές συμπεριφορές που μας αποστασιοποιούν από την εμπειρία της ζωής. Να προσέχουμε ό,τι μας συμβαίνει, ακόμα και τον πόνο μας, αντί να θάβουμε τα συναισθήματα, από φόβο μήπως δε θα μπορέσουμε να τα διαχειριστούμε.

Το αποτέλεσμα της νέας φιλοσοφίας είναι μια ζωή πιο ευχάριστη, πιο ήρεμη, πιο ξεκούραστη, πιο οριοθετημένη, πιο ωφέλιμη, πιο γενναία, πιο ειλικρινής, πιο αυθεντική. Χωρίς κρυφτούλι, χωρίς να παριστάνουμε τους σούπερ ανθεκτικούς παίζοντας κρυφτούλι πίσω από πανοπλίες. Μπορούμε λοιπόν να ανακαλύψουμε τον βαθύ, χρόνιο, μη αναγνωρισμένο πόνο μέσα μας και να περιποιηθούμε όσα τραύματα θα ανακαλύψουμε, για να κλείσουν ομαλά και με τρόπο υγιή.

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΔΟΥ

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ