ΠΟΛΥΞΕΝΗ, του Πριάμου

Θυσία Πολυξένης.
Ricci, Sebastiano, περίπου 1720-1730. Λονδίνο, Royal Collection Trust (UK) - Buckingham Palace

Χαρά Νάστου

H Πολυξένη ήταν η νεότερη από τις κόρες του Πρίαμου και της Εκάβης. 

Δεν αναφέρεται στην Ιλιάδα αλλά στα μεταγενέστερα έπη (Ιλίου Πέρσις)και πάντα σε σχέση με τον Αχιλλέα, ο οποίος την πρωτόειδε σε μια πηγή, όπου ο αδελφός της Τρωίλος πήγε να ποτίσει τα άλογά του και η ίδια να πάρει νερό.
Ο Αχιλλέας καταδίωξε και σκότωσε τον νέο και ερωτεύτηκε το κορίτσι, το οποίο όμως κατάφερε να του ξεφύγει.
Στη μυθική αυτή εκδοχή συναντάμε το γνωστό μοτίβο της αρπαγής νεάνιδων σε περιβάλλον όμορφο, θαλερό, απομονωμένο, επομένως επικίνδυνο γι' αυτές, καθώς, απροστάτευτες μέσα στο φυσικό τοπίο, ήταν εκτεθειμένες στις παρορμήσεις νεαρών ανδρών.

Σε μια άλλη μυθική αφήγηση, της ελληνιστικής περιόδου, η Πολυξένη μαζί με την Αντρομάχη, συνοδεύει τον πατέρα της Πρίαμο στη σκηνή του Αχιλλέα, για να ζητήσουν το πτώμα του Έκτορα και να το θάψουν με τις πρέπουσες τιμές.
Αδιάφορος ο Αχιλλέας στις παρακλήσεις της χήρας και του πατέρα του Έκτορα, γοητευμένος όμως από τη νέα, που προσφέρθηκε να γίνει σκλάβα πλάι του, δέχτηκε να παραδώσει το νεκρό και διαπομπευμένο σώμα.
Μάλιστα, ο μύθος εμπλουτίζεται με μια προδοτική συμπεριφορά του Αχιλλέα, λόγω του παράφορου έρωτα για την Πολυξένη.
Μυθολογείται πως ήταν έτοιμος να προδώσει το αχαϊκό στρατόπεδο και να επιστρέψει στην πατρίδα του ή να πολεμήσει μαζί τους εναντίον των Ελλήνων, προκειμένου να πάρει την Πολυξένη για γυναίκα του.
Η συμφωνία μάλιστα θα επικυρωνόταν στον ναό του Θυμβραίου Απόλλωνα, όμως ο Πάρης (ή ο Δηίφοβος), κρυμμένος πίσω από το άγαλμα του θεού, σκότωσε τον γαμπροστολισμένο και άοπλο Αχιλλέα με βέλος ή με μαχαίρι.

Πιο παλιοί είναι οι σχετικοί με τον θάνατό της μύθοι. 

Στα Κύπρια έπη η Πολυξένη τραυματίστηκε από τον Διομήδη και τον Οδυσσέα κατά την άλωση της Τροίας, υπέκυψε στα τραύματά της και την έθαψε ο Νεοπτόλεμος.

Αργότερα πλάστηκε η ιστορία ότι θυσιάστηκε πάνω στον τάφο του Αχιλλέα από τον Νεοπτόλεμο ή από άλλους αρχηγούς, τον Δημοφώντα και τον Ακάμαντα, γιους του Θησέα (Ιλίου Πέρσις) με την παρακίνηση του Οδυσσέα.
 Οι Αχαιοί τη θυσίασαν για να καταστεί ευκολότερο το ταξίδι της επιστροφής των Αχαιών, όπως ακριβώς η θυσία της Ιφιγένειας είχε εξασφαλίσει ευνοϊκό άνεμο για το ταξίδι από την Αυλίδα προς την Τροία.
Ένας άλλος μύθος αναφέρει πως τη θυσία την είχε ζητήσει το φάντασμα του Αχιλλέα που είχε εμφανιστεί σε όνειρο στον γιο του, τον Νεοπτόλεμο, και του ζητούσε την προσφορά της κόρης ως μερίδιο από τα λάφυρα του πολέμου που δικαιούνταν.

Στην τραγωδία του "Εκάβη", ο Ευριπίδης βάζει την Πολυξένη να προχωρά στον τόπο της θυσίας αυτοβούλως, όπου αντιμετώπισε περήφανα τον Οδυσσέα.
Το τελετουργικό της θυσίας δίνεται από τον ποιητή με τρόπο ανάλογο με εκείνο της θυσίας της Ιφιγένειας στην τραγωδία Ιφιγένεια εν Αυλίδι.

Θυσία Πολυξένης.
Μελανόμορφος αμφορέας, του Ζωγράφου Τιμιάδη, περίπου 570-560 π.Χ. Η Πολυξένη οδηγείται πάνω από τον τύμβο του Αχιλλέα όπου είναι αναμμένη η πυρά της θυσίας. Τη μεταφέρουν ο Αμφίλοχος, ο Αντιφάτης και ο Αίαντας. Ο Νεοπτόλεμος πραγματοποιεί τη θυσία, βυθίζοντας το σπαθί του στο λαιμό της Πολυξένης. Πίσω του παρευρίσκονται και παρακολουθούν τη σκηνή ο Διομήδης και ο Νέστορας. Ο Φοίνικας, ο παιδαγωγός του Αχιλλέα, στα δεξιά της σύνθεσης είναι στραμμένος σε αντίθετη κατεύθυνση. Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, The Trustees of the British Museum

Στο μελανόμορφο αμφορέα(εικόνα 2) απεικονίζεται αυτή η επιθυμία του ανδρειότερου ήρωα του Τρωικού πολέμου.
Είναι αξιοσημείωτο πως στη θυσία συμμετέχει ο Νεοπτόλεμος, ο μοναδικός γιος του Αχιλλέα και της Δηιδάμειας, κόρης του Λυκομήδη, του βασιλιά της Σκύρου.
Η θυσία της Πολυξένης, ως γεγονός, καθηλώνει με την τραχύτητά της και επιβεβαιώνει τη σκληρότητα και την απανθρωπιά του πολέμου.
Οι ανθρωποθυσίες είναι η μια αποτρόπαια πλευρά του, μια πλευρά που δε λογαριάζει την αθωότητα και αποθεώνει την αιματοχυσία παντί τρόπω, έχοντας εξουδετερώσει κάθε ίχνος ανθρωπιάς.

« Όταν έλθει ο πόλεμος, γίνεται δάσκαλος της βίας και ερεθίζει τα πνεύματα του πλήθους σύμφωνα με τις καταστάσεις που δημιουργεί», γράφει ο Θουκυδίδης.

Μια μεγαλη ιστορική αλήθεια καταγράφει ο επιφανής ιστορικός της αρχαιότητας...
Στον πόλεμο ο άνθρωπος γίνεται θηρίο αδηφάγο...

Ο πόλεμος, Μυθολόγοι, δεν τελειώνει με την κατάπαυση του πυρός...
Οι ολέθριες συνέπειές του στο μετά είναι ταυτόσημες με την απανθρωπιά και την κτηνωδία. ΄
Άνθρωποι θυσιάζονται στ’ αποκαϊδια του του απηνούς κράτους του, η βια βασιλεύει, ανθρωπιστικοί κανόνες καταργούνται, το αίμα κυλά, μέχρι να πάρει τα σκήπτρα η ειρήνη.

The Mythologists

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ