Ο ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΥΣΤΙΚΟΙ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥ ΑΙΩΝΑ[μέρος Β΄]



Η εξέλιξη αυτή, που ξεπήδησε μέσα απο τον χώρο του ιερατείου της Κέας, είχε σαν επακόλουθο τη μελοποίηση και τη μουσική επένδυση των στίχων, δηλαδή βασικό στοιχείο που αποτέλεσε κίνητρο για την παραπέρα ενδοσκόπηση της "Θείας Ομφής". Την ίδια περίοδο έρχεται στο προσκήνιο και το κίνημα των σοφιστών. Όσο και αν η αρχαία παράδοση δεν χαρακτηρίζει σαν φιλοσόφους τους στοχαστές που προηγήθηκαν του Σωκράτη και τους αποκαλεί σοφιστές, οι διανοούμενοι που ανήκαν στην ενδιάμεση αυτή σχολή, πρόσφεραν πολλά στη πνευματική κίνηση του 5ου π.Χ. αιώνα. Ειδικά στον χώρο που εξετάζουμε, εμβάθυναν στους παράγοντες που διαμόρφωναν την ψυχοσωματική ισορροπία. Επαγγελματικά, ήταν δάσκαλοι της ρητορικής τέχνης. Ταξίδευαν απο περιοχή σε περιοχή, μιλούσαν στις δημόσιες γιορτές και τελετές, εκφωνούσαν πανηγυρικούς λόγους και επιταφίους για τις πόλεις, καθώς επίσης και εγκωμιαστικούς λόγους, σε πρόσωπα που είχαν δημόσια δράση. Στον χώρο αυτό ανήκε και ο Πρόδικος ο Κείος, ο οποίος περιόδευσε σε όλη την Ελλάδα και μετά δημιούργησε σχολή ρητορικής στην Αθήνα. Μαθητές του επίσης υπήρξαν και οι: Ευριπίδης, Ισοκράτης, Θουκυδίδης, Ξενοφώντας, καθώς επίσης και οι μουσικοί Αγάθωνας και Δάμωνας. Μάλιστα, ο τελευταίος, που ταυτόχρονα ήταν και σοφιστής, διετέλεσε σύμβουλος του Περικλή στα θέματα της μουσικής. Απο τη σοφιστική του Πρόδικου μέχρι τη μουσική σχολή του Πυθοκλείδη, ο χώρος κυριαρχείται απο μία ομάδα μυστών.Είναι φανερό οτι η αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση των έργων τους, δημιούργησε τη συνισταμένη πάνω στην οποία ο Περικλής στήριζε την πολιτική δραστηριότητά του με τη δυναμική των οπτικοακουστικών μέσων. 

Ένας διακεκριμένος μαθητής του Πυθοκλείδη ήταν ο Αγαθοκλής (τέλη του 6ου π.Χ. αιώνα), ο οποίος μετέδωσε τις γνώσεις του Κείου μουσικού στον Λαμπροκλή (Πλούταρχος "Περί Μουσικής" 1136, 16). Ο Λαμπροκλής (αρχές του 5ου π.Χ. αιώνα) έγινε γνωστός απο τη σύνθεσή του "Ύμνος στην Αθηνά", που δυστυχώς σώθηκε μόνο η αρχή. Πολλοί ιστορικοί τον ταυτίζουν με τον μουσικό Λάμπρο (Αθήναιος "Δειπνοσοφιστές" 11 491, 80). 

Ο Λάμπρος, που δεν γνωρίζουμε πότε έζησε, χαρακτηρίζεται απο τον Αριστόξενο σαν διάσημος λυρικός ποιητής και δημιουργικός μουσικοσυνθέτης. Στον Αθήναιο αναφέρεται σαν δάσκαλος του Σοφοκλή, στη μουσική και την όρχηση (Αθήναιος "Δειπνοσοφιστές" Α 20, 37), ενώ ο Φρύνιχος τον κατατάσσει στους ποιητές των θρηνητικών μελωδιών. Κοντά στον Λαμπροκλή διδάχτηκε τα μυστικά του ήχου και ο διανοούμενος Δάμωνας, που έζησε και έδρασε γύρω στο 430 π.Χ.
Ο Δάμωνας, που διδάχτηκε και τη σοφιστική τέχνη κοντά στον Πρόδικο, επέλεξε μεταξύ των μαθητών, στους οποίους δίδασκε τα μυστικά του ήχου, τον Περικλή τον Σωκράτη και τον μουσικό Δράκοντα. Αυτός, ο τελευταίος, υπήρξε μουσικοδιδάσκαλος του Πλάτωνα (Πλούταρχος, "Περί Μουσικής" 1136, 17). Ο Δάμωνας ήταν εξαιρετικά και πλατιά καλλιεργημένος και άσκησε μεγάλη επίδραση στους σοφούς της εποχής του. 


Στην "Πολιτεία", ο Σωκράτης, σε μια ιδιαίτερης προσοχής παρατήρηση, που αναφέρεται στην ηθική αξία της μουσικής, γράφει για τον Δάμωνα:

"Γιατι πουθενά δε θα μπορούσαν να αλλάξουν οι τρόποι της μουσικής, χωρίς να κλονιστούν οι θεμελιώδεις νόμοι της πολιτείας, όπως λέει ο Δάμωνας και το πιστεύω και εγώ" (Πλάτων "Πολιτεία" Δ, 424).   
Ο Αθήναιος επίσης αναφέρει τις απόψεις του Δάμωνα σχετικά με την εσωτερική σχέση της μουσικής προς την ψυχή (Αθήναιος, "Δειπνοσοφιστές" 14, 164), ενώ ο Πλούταρχος στη βιογραφία του Περικλή μας δίνει κι άλλες πληροφορίες, στις οποίες διαβάζουμε: 

"Οι πιο πολλοί λένε πως δάσκαλός του (του Περικλή) στη μουσική ήταν ο Δάμωνας, για τον οποίο μάλιστα λένε οτι το όνομά του πρέπει να προφέρεται χωρίς να τονίζεται η πρώτη συλλαβή. Ο Αριστοτέλης όμως αναφέρει πως ο Περικλής σπούδασε τη μουσική κοντά στον Πυθοκλείδη. Ωστόσο φαίνεται πως ο Δάμωνας ήταν εξαιρετικός φιλόσοφος και παρίστανε τον μουσικοδιδάσκαλο, απλά για να κρύβει απο τους ανθρώπους την πραγματική του ειδικότητα. Με τον Περικλή όμως συναναστρεφόταν όπως συναναστρέφεται ο προπονητής με τον αθλητή του. Τελικά όμως, ο Δάμωνας, με το κάλυμμα αυτό της λύρας δεν μπόρεσε να κρυφτεί" (Πλούταρχος "Περικλής" 4).

Στο ίδιο κείμενο διαβάζουμε και την παρακάτω, σοφιστικού τύπου, παρατήρηση του Πλούταρχου:
"Όσο γι' αυτούς που υποστηρίζουν πως όταν βρούμε την αιτία ενός φαινομένου, τότε τα σημάδια δεν έχουν καμιά αξία, αυτοί δεν καταλαβαίνουν πως έτσι παραγνωρίζουν όχι μόνο τα σημάδια που στέλνουν οι θεοί αλλά και αυτά που δημιουργεί ο άνθρωπος, όπως για παράδειγμα ο ήχος του δίσκου (του δισκοβόλου)" (Πλούταρχος "Περικλής" 6).

Όπως βλέπουμε, η σοφιστική και ρητορική ήταν αλληλένδετες με τη μουσική. Τη σχέση αυτή θα είχε υπόψη του ο Πλάτωνας όταν έγραφε οτι, "η ρητορική είναι αυτή που χειραγωγεί τις διαθέσεις των ανθρώπων και το πιο σπουδαίο έργο της είναι η μέθοδος με την οποία αντιμετωπίζονται οι συνήθειες και τα πάθη τους". 

Για το ίδιο θέμα, αργότερα, ο Πλούταρχος, αναφερόμενος στα πάθη και τις συνήθειες, παρομοίασε τις δύο αυτές εκδηλώσεις σαν "χορδές της ψυχής που πρέπει κανείς να ξέρει να τις αγγίζει και να τις χτυπάει". 

Όλα τα αναφερόμενα παραπάνω αποκαλύπτουν μία απο τις σπουδαιότερες πτυχές της μυστικής γνώσης των αρχαίων Ελλήνων. Για την πανάρχαια αυτή παρακαταθήκη, ο μεγάλος σοφός Πλάτωνας δίνει το στίγμα της διαχρονικότητας σε μια ευρύτερη νομική έννοια:

"Δεν επιτρέπεται σε οποιονδήποτε καλλιτέχνη, ζωγράφο ή σε οποιονδήποτε άλλο που ασχολείται με σχήματα (εικόνες) και άλλα παρόμοια ή με οτιδήποτε αφορά τη μουσική γενικά, ούτε να καινοτομεί ούτε να παραβλέπει την παράδοση" (Πλάτωνας "Νόμοι" Β, 656 d-e).

ΗΧΟΣ ΚΑΙ ΦΩΣ

Η ΑΡΧΑΪΚΗ ΑΤΡΑΠΟΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ

Η ταυτότητα της ηχητικής αρμονίας που κατά τον Πλάτωνα ανάγεται στις θεϊκές τέχνες (βλέπε αναλυτικά το έργο "Φαίδων" 36, 85e όπου αναφέρεται "η μεν αρμονία αόρατόν τι και ασώματον και πάγκαλόν τι και θείόν τι έστι"), καθώς και ο αφορισμός των "Νόμων" (Β, 656 d-e) για τους ζωγράφους και τους ασχολούμενους με τα σχήματα (εικόνες), είναι αποκαλυπτικά στοιχεία μιας βαθύτερης γνώσης.
Αυτό θα το αντιληφθούμε καλύτερα αν προσδιορίσουμε την υποκρυπτόμενη ερμηνεία του πλατωνικού ρήματος "διαζωγραφώ" (βλέπε "Τίμαιος" 55 c) και τη σχέση του με τους ζωγράφους και τους ασχολούμενους με τα σχήματα (εικόνες).
Μια απο τις ερμηνείες ανάγεται στην κατασκευή του πέμπτου πλατωνικού στερεού, δηλαδή του δωδεκαέδρου, και την οπτική υπόσταση της κοσμικής εφαρμογής του, είτε αυτή είναι αιθέρας του Ξενοκράτη ("Τίμαιος" 58 c-d), είτε το σχήμα της Γης (της χθονός), που σε ένα σκοτεινό εδάφιο του Πλάτωνα παρομοιάζεται με πολύχρωμο, διακοσμημένο σφαιρικό δωδεκάεδρο ("Φαίδων" 110 b 7-8). Πίσω απο την έννοια του "διαζωγραφείν" υποκρύπτεται η κατασκευή τελείων κοσμικών οντοτήτων, δηλαδή άστρων, στα οποία οι πέντε πλατωνικές αρχές εκφράζονται σαν εικόνες (Πλούταρχος "Περί του Ε του εν Δελφοίς", 15).
Υπάρχει μια αναφορά στον Αριστοτέλη που δηλώνει οτι "τα χρώματα μπορούν να εκφραστούν με αριθμητικές αναλογίες" και πως "οι αναλογίες αυτές των χρωμάτων είναι ανάλογες με τις συμφωνίες των ήχων" ("Περί Αισθήσεως και Αισθητών", 3, 440 b).
Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία γιατι το αλληλένδετο της σχέσης του ήχου και του φωτός στο χώρο της ηχοδονητικής και του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος (αυτό που ονομάζουμε "ορατό φως"), υπολανθάνει στις ιδιότητες του Απόλλωνα που λατρευόταν σαν θεός του φωτός (Σείριος) και της μουσικής (του ήχου).  
Οι τελευταίες ανακαλύψεις της μετατροπής των μορίων ορισμένων υγρών σε φωτεινή ακτινοβολία (απο τα πρακτικά ειδικής έρευνας του 1988 των Kenneth Suslick και Edward Flint του Πανεπιστημίου του Illinois), υπολανθάνουν κι αυτές στις ετυμολογικές ταυτότητες του Απόλλωνα και της Άρτεμης που σημαίνουν τις πρώτες χημικές διαδικασίες και τη φυσική των άστρων της πρώτης γενιάς.
Στη σχολή του Πυθοκλείδη, μεταξύ άλλων, κωδικοποιούνται:
α) ο Απόλλων-Σείριος στην ετυμολογία της ομηρικής ονομασίας της Κέας που ήταν Σειρίη,
β) τα σειριακά λατρευτικά μυστήρια που καθιέρωσε εκεί ο γενάρχης των Κυνίδων και γιoς του Απόλλωνα Αρισταίος
και γ) η αναφορά του Αριστοτέλη για τις αριθμητικές αναλογίες των χρωμάτων και η σχέση τους με τον ήχο.
Μια παραπέρα διερεύνηση των στοιχείων αυτών μας οδηγεί στον αριθμό του ήχου 878, στον οποίο ενυπάρχει η θεία οκτάβα (η θεία "ομφή") ή κατά τη διατύπωση του Πλάτωνα, το "αόρατον" και "ασώματον" και "πάγκαλον της αρμονίας" ("Νόμοι" Β, 656).
Αν τώρα αναζητήσουμε ένα απο τα "εκατό άρρητα ονόματα του Κυρίου", ο αριθμός 878 θα μας οδηγήσει στον 8,78 που δηλώνει την απόσταση του Σειρίου απο τη Γη (878 προς 100). Η ιερότητα του αριθμού αυτού, που διαβάζεται βουστροφηδόν, διακρίνεται στην ομηρική ονομασία της Κέας που είναι Σειρίη και οποία διατυπώνεται με την απόλυτη σχέση τριαδικότητας του αριθμού 333.
{(σημείωση αντιγραφέως:
"Σείριος" είναι πρώτα γενικά "Ήλιος" και "Άστρο", και ως σημασία σημαίνει "ο σχετικός με σειρά" -όλοι οι Ήλιοι είναι σε σειρά (!) σε έναν Αστερισμό, λέμε "ο α' αστέρας", ο "β' αστέρας", "ο γ' αστέρας"... της τάδε Ομάδας Αστέρων- και "ο καυτός", και μετά είναι ειδικά ο Α' Αστέρας του Μεγάλου Κυνός, αυτός που λέμε και σήμερα Σείριο. Δηλαδή Σείριο μπορούμε να λέμε και τον εδώ Ήλιο. Και όλα τα Άστρα. Όταν βεβαίως δεν κάνουμε χρήση της λέξεως "Σείριος" ως προσδιοριστικό Όνομα για τον Σείριο.)} 
Γιώργος Χαραλαμπόπουλος
Lefteris Paliginis 

enaasteri

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ