Ερμητική τελετουργική προσευχή στον Ύψιστο Πατέρα

Αυτή η σύντομη, σχεδόν άριστα διατηρημένη, ερμητική προσευχή εκφράζει σε προσεκτικά διατυπωμένη λειτουργική γλώσσα την ευγνωμοσύνη κάποιου που έχει λάβει θεοποιό γνώση. Σώζεται σε 3 εκδοχές: στο ελληνικό πρωτότυπο, σε μια λατινική και σε μια κοπτική μετάφραση. Το πλαίσιο της προσευχής είναι διαφορετικό σε κάθε περίπτωση. Στο ελληνικό κείμενο, που ονομάζεται Πάπυρος Mimaut, είναι μέρος μιας ευρύτερης προσευχής ενσωματωμένης σε μια μαγική σύνθεση. Στον λατινικό Ασκληπιόαποτελεί την ολοκλήρωση της πραγματείας. Και στον κοπτικό κώδικα η προσευχή είναι προσαρτημένη ως είδος παραρτήματος σε ένα άλλο ερμητικό κείμενο που προηγείται, την πραγματεία Περί της Ογδοάδος και της Εννεάδος. Αυτό υποδηλώνει ότι η προσευχή ήταν αρχικά ένα ανεξάρτητο κομμάτι της παράδοσης.

Η προσευχή είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα σαφή αποδεικτικά στοιχεία που παρουσιάζει σχετικά με την ύπαρξη ερμητικών λατρευτικών πρακτικών. Η ίδια η προσευχή αντανακλά λειτουργική χρήση, όπως βεβαιώνει η ισορροπημένη της γλώσσα. Επιπλέον, στην κοπτική εκδοχή η καταληκτική δήλωση αναφέρει έναν τελετουργικό εναγκαλισμό (που απαντά επίσης στο Περί της Ογδοάδος και της Εννεάδος) μετά την προσευχή, καθώς και ένα λατρευτικό γεύμα. Αυτές οι αναφορές σε λατρευτικές πρακτικές δείχνουν ότι υπήρχαν ερμητικές κοινότητες αφιερωμένες στην ενθάρρυνση της οραματικής εμπειρίας και στη διατήρηση της μυστικής γνώσης που κοινωνείται μέσω της εν λόγω εμπειρίας. Η κοπτική κεφαλίδα «αυτή είναι η προσευχή που είπαν» ήταν μόνο μια εισαγωγική γραμμή. Μαζί με τη καταληκτική δήλωση σχηματίζει απλώς ένα αφηγηματικό πλαίσιο για την προσευχή.

Παρακάτω αποδίδεται το ελληνικό κείμενο, ενώ με μαύρα χοντρά γράμματα οι κοπτικές προσθήκες. Για το κοπτικό κείμενο συμβουλεύτηκα τη μετάφραση των James Brashler, Peter A. Dirkse και Douglas M . Parrott.

ΣΤΑΥΡΟΣ ΓΚΙΡΓΚΕΝΗΣ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 30-11-2016

591-614+NHC VI 7}

<Αυτή είναι η προσευχή που είπαν:>

«Μ’ όλη μας την ψυχή σ’ ευχαριστούμε, έχοντας την καρδιά μας

προς σε υψωμένη, άφατο όνομα, τιμημένο

με το όνομα του Θεού κι ευλογημένο

με την οσιότητά του. Προς όλους και όλα πατρική

εύνοια και στοργή και φιλία και γλυκύτατη

ενέργεια επέδειξες, αφού μας χάρισες νου,

λόγο και γνώση. Νου για να σε καταλάβουμε,

λόγο για να σε επικαλούμαστε, γνώση για να σε κατανοήσουμε.

<Χαιρόμαστε που μας φώτισες με τη γνώση σου>.

Χαιρόμαστε που αποκάλυψες τον εαυτό σου σε μας,

χαιρόμαστε γιατί, αν και στο σώμα, μας έδωσες θέωση

με τη γνώση του εαυτού σου. Μία χάρη σού χρωστάει ο άνθρωπος,

ότι γνωρίσαμε το μεγαλείο σου, <νοητό φως>. Ναι το γνωρίσαμε, ζωή της ανθρώπινης ζωής,

το γνωρίσαμε, μήτρα όλης της γνώσης, το γνωρίσαμε,

μήτρα που εγκυμονείς τη σπορά του Πατέρα, το γνωρίσαμε,

αιώνια διαμονή του Πατέρα που κυοφορεί.

Αφού προσκυνήσαμε την τόση αγαθότητά σου,

δεν έχουμε άλλη παράκληση από το να θελήσεις να διατηρήσουμε

τη γνώση σου. Κι έχοντας διατηρήσει αυτή τη γνώση να μην κάνουμε λάθος

στην παρούσα ζωή».

<Αφού είπαν αυτά τα λόγια στην προσευχή, αγκάλιασαν ο ένας τον άλλο και πήγαν να φαν την ιερή τους τροφή, η οποία δεν έχει αίμα μέσα της.>

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

[χ]άριν σοι οἴδαμεν͵ ψυχῇ πάσῃ͵ κα[τὰ] καρδίαν πρὸς

σ[ὲ] ἀνατεταμένην͵ ἄφραστον ὄνομα τετιμημένον

[τῇ] τοῦ θεοῦ προσηγορίᾳ καὶ εὐλογούμενον τῇ τοῦ

[θε]οῦ ὁσιότητι͵ ᾗ πρ[ὸ]ς πάντας καὶ πρὸς πάντα πατρικὴν

[εὔ]νοιαν κ[α]ὶ στοργὴν καὶ φιλίαν καὶ ἐπιγλυκυτά-

[τη]ν ἐνέργειαν ἐνεδείξω͵ χαρισάμενος ἡμῖν νοῦν͵

[λόγ]ον͵ γνῶσιν· νοῦν μέν͵ ἵνα σε νοήσωμεν͵ λόγον

[δέ͵ ἵν]α σε ἐπικαλέσωμεν͵ γνῶσιν͵ ἵνα σε ἐπιγνώ-

σωμεν. χαίρομ[ε]ν͵ ὅτι σεαυτὸν ἡμῖν ἔδειξας͵

χαίρομεν͵ ὅτι ἐν πλάσμασιν ἡμᾶς ὄντας ἀπεθέω-

σας τῇ σεαυτοῦ γνώσει. χάρις ἀνθρώπου πρὸς σὲ μία· τὸ μέγεθος

γνωρίσαι. ἐγνωρίσαμεν͵ ὦ τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς ζωή͵

ἐγνωρίσαμεν͵ μήτρα πάσης γνώσεως͵ ἐγνωρίσαμεν͵

ὦ μήτρα κυηφόρε ἐν πατρὸς φυτείᾳ͵ ἐγνωρί-

σαμεν͵ ὦ πατρὸς κυηφοροῦντος αἰώνιος διαμο-

νή· οὗ τοσοῦτον ἀγαθὸν προσκυνήσαντες μ[η]δεμίαν

ᾐτήσαμεν [λιτήν͵ πλὴ]ν θέλησον ἡμᾶς δια[τ]ηρηθῆναι

ἐν τῇ σῇ γνώ[σει͵ τ]άδε τη[ρήσαντας] τὸ μὴ σφαλῆναι

τοῦ τοιούτου [βίου] τούτου.  

---

Το κοπτικό κείμενο έχει «αδιατάρακτο όνομα».

Το κοπτικό κείμενο έχει «και ευλογημένο με το όνομα του Πατέρα».

Το κοπτικό κείμενο έχει «και κάθε γνώση που είναι γλυκιά και ξεκάθαρη (έδωσες)».

Το κοπτικό κείμενο έχει «για να σε περιγράφουμε».

Ο μυημένος στην ερμητική γνώση γνωρίζει τον Θεό και θεώνεται ήδη σ’ αυτή τη ζωή, όσο ακόμη είναι στο φυσικό του σώμα.

Το κοπτικό κείμενο έχει «μήτρα όλων των πλασμάτων».

Ο Πατέρας είναι η ίδια η μήτρα του εαυτού του, αφού είναι αυτογέννητος, δηλαδή γεννά αιωνίως τον εαυτό του και όλη τη δημιουργία.

Το κοπτικό κείμενο έχει «και υπάρχει μία προστασία που επιθυμούμε».

heterophoton

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ