Πίσω από «αθώα» τροχαία κρύβονται αυτοκτονίες

Οι αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις σε όλες τις χώρες που βρίσκονται σε κατάσταση οικονομικής κρίσης, επισημαίνουν οι ειδικοί Η ανεργία και τα χρέη τσακίζουν την ψυχολογία των ανδρών στις ηλικιακές ομάδες των 15-64 ετών

Η έλλειψη συγκέντρωσης, η κατανάλωση αλκοόλ και η υπερβολική ταχύτητα είναι από τις συχνότερες αιτίες τροχαίων δυστυχημάτων. Οι ψυχίατροι, ωστόσο, σκιαγραφούν ως ένα άλλο πιθανό αίτιο πίσω από πολλά τροχαία στη χώρα μας και την ψυχολογική κατάσταση των οδηγών.

Σύμφωνα μάλιστα με εκτιμήσεις, έχουν φτάσει να αποδίδουν τους θανάτους στην άσφαλτο ακόμη και σε αυτοκτονικές συμπεριφορές, οι οποίες έχουν επιταθεί λόγω της συνεχιζόμενης κρίσης. Η σύνδεση αυτή γίνεται ακόμη πιο ανησυχητική εάν λάβει κανείς υπόψη ότι η Ελλάδα κατέχει μία από τις πρώτες θέσεις σε σχέση με τα τροχαία. Αυτά όμως που θεωρούνται ύποπτα (δηλαδή ως απόπειρα αυτοκτονίας) δεν καταγράφονται ως τέτοια.

«Η αυτοκαταστροφική συμπεριφορά αποτελεί πολύπλευρο, πολύπλοκο και δυσεπίλυτο κοινωνικοψυχοβιολογικό φαινόμενο. Στις μέρες μας οι αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις σχεδόν σε όλες τις χώρες που βρίσκονται σε κατάσταση οικονομικής κρίσης» σημείωσε ο Βασίλης Κονταξάκης, καθηγητής Κλινικής και Κοινωνικής Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ, σε χθεσινή συνέντευξη Τύπου.

«Η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ αυτών των χωρών παρουσιάζοντας στα χρόνια της κρίσης μια αύξηση των αυτοκτονιών και ανάλογη αύξηση των αποπειρών αυτοκτονίας» επεσήμανε ο ίδιος ενόψει της επιστημονικής ημερίδας «Η πρόληψη των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών σε περίοδο κοινωνικο-οικονομικής κρίσης» που διοργανώνει αύριο η  Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία.

Οπως προκύπτει από τα στοιχεία, η δυστυχία είναι συνώνυμο της κρίσης: το 2013 καταγράφηκαν 532 αυτοκτονίες και το 2014 άλλες 565, με τους ειδικούς να πιθανολογούν ότι τα νούμερα δεν αποδίδουν τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος, αφού πολλές αυτοκτονίες δεν δηλώνονται για κοινωνικούς και θρησκευτικούς λόγους.

Μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στη «Διεθνή Επιθεώρηση της Κοινωνικής Ψυχιατρικής» (International Journal of Social Psychiatry) και έθεσε στο μικροσκόπιο τις αυτοκτονίες στην Ελλάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα οικονομικά προβλήματα αποτελούν θηλιά για τους πολίτες.

Ειδικότερα, ενώ το διάστημα 1992-2008 καταγράφεται ετήσια μείωση στις αυτοκτονίες, μετά το 2009 παρατηρείται ετήσια αύξηση, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Μάλιστα - και σύμφωνα πάντα με τα ίδια στοιχεία - τα τρία πρώτα χρόνια της ύφεσης (2009-2012) αυξήθηκαν οι αυτοκτονίες στο σύνολο του πληθυσμού κατά 28,99%.

Οι διαφορές με βάση το φύλο
 Πάντως, οι συνέπειες της κρίσης φαίνεται να λυγίζουν ψυχολογικά περισσότερο τους άνδρες, καθώς καταγράφονται περισσότερα ποσοστά αυτοκτονίας στον ανδρικό πληθυσμό. Το αντίθετο, ωστόσο, συμβαίνει με τις απόπειρες αυτοκτονίας.

Οι ψυχίατροι αποδίδουν τη διαφοροποίηση ανάμεσα στα δύο φύλα στην αυξημένη πρόθεση αυτοκτονίας των ανδρών, αλλά και στους βίαιους και συχνά πιο αποτελεσματικούς τρόπους που χρησιμοποιούν σε σχέση με τις γυναίκες.

Αντιστρόφως, η απόπειρα αυτοκτονίας των γυναικών είναι σε αρκετές περιπτώσεις «κραυγή βοηθείας», χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να παραγνωρίζεται η σημασίας τους ως αυτοκαταστροφικής ενέργειας. Ενδεικτικά είναι και τα αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης που επιχειρεί να ξεκλειδώσει τα αίτια των αυτοκτονιών στα χρόνια της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. Οπως προκύπτει, η ανεργία και τα χρέη τσακίζουν την ψυχολογία των ανδρών στις ηλικιακές ομάδες των 15-64 ετών. Ανάλογος συσχετισμός ωστόσο δεν εντοπίστηκε στο δίπολο γυναίκα - ανεργία.

Επιπλέον, «η αύξηση της ηλικίας συντελεί σε αύξηση της πιθανότητας αυτοκτονίας, αυτοκτονικού ιδεασμού και απόπειρας αυτοχειρίας. Ο ιδεασμός μπορεί να είναι παροδικός, η απόπειρα είναι μια σοβαρή ένδειξη. Σκεφτείτε ότι για κάθε μία αυτοκτονία έχουν προηγηθεί κατά μέσο όρο είκοσι απόπειρες» υπογράμμισε ο Βασίλης Κονταξάκης.

Ενα θετικό μήνυμα στο θλιβερό αυτό τοπίο είναι ότι στα παιδιά οι αυτοκαταστροφικές πράξεις είναι εξαιρετικά σπάνιες. Οι ειδικοί, ωστόσο, διευκρινίζουν ότι στους εφήβους και στους νεαρούς ενηλίκους η αυτοκτονική συμπεριφορά εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους «λόγω της ειδικής ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης της ηλικίας αυτής, που συχνά σχετίζεται με συγκρουσιακές καταστάσεις σε κοινωνικό επίπεδο». 

Μία αυτοκτονία κάθε 20 δευτερόλεπτα στον κόσμο

Εχει υπολογιστεί ότι κάθε χρόνο καταγράφονται περισσότερες από 1.000.000 αυτοκτονίες  παγκοσμίως. Μια αυτοκτονία πραγματοποιείται κάθε 20 δευτερόλεπτα, ενώ μια απόπειρα πραγματοποιείται κάθε δευτερόλεπτο.

Η αυτοκτονία σήμερα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις 10 συχνοτέρες αιτίες θανάτου στο σύνολο του πληθυσμού και ανάμεσα στις τρεις συχνότερες αιτίες θανάτου για τους εφήβους και τους νεαρούς ενηλίκους.

Και ενώ στις προηγμένες χώρες η αναγνώριση και η αντιμετώπιση του προβλήματος αποτελούν γεγονός, η Ελλάδα παραμένει ουραγός καθώς παρουσιάζει έλλειψη σε οργανωμένες υποδομές πρόληψης και αντιμετώπισης των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών.

Αν και τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας, όπως αυτή της Κλίμακας, παρέχουν βοήθεια, η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία εδώ και χρόνια έχει προτείνει τη σύσταση ολοκληρωμένων μονάδων (τηλεφωνική γραμμή βοήθειας, κινητή μονάδα παρέμβασης, αξιολόγηση συμπεριφοράς, ανάληψη δράσης) σε επίπεδο ΕΣΥ και Πανεπιστημίων. Η Πολιτεία ωστόσο παρουσιάζει χαμηλά αντανακλαστικά.

Οι ειδικοί πάντως επιμένουν ότι «οι προγραμματισμένες ενέργειες της Πολιτείας σε σχέση με τη μείωση των κοινωνικών παραγόντων που υπεισέρχονται στην αιτιοπαθογένεια των ενεργειών αυτοκαταστροφής και οι στοχευόμενες προληπτικές δράσεις στις ομάδες υψηλού κινδύνου (π.χ. άτομα με χρόνιες ψυχικές παθήσεις ή/και σωματικές παθήσεις) μπορεί να μειώσουν τις δραματικές συνέπειες των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών».

ΤΑ ΝΕΑ

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ