Europabourg (“Ευρώπη-φρούριο”) : ο δυτικός πολιτισμός και η λατρεία του φρουρίου

φίλες και φίλοι

ΤΟ φρούριο το γνωρίζει μόνο ένας πολιτισμός, ο δυτικός, κανένας άλλος. Η αρχαιότατη μορφή του ανάγεται στις ινδοευρωπαϊκές ποιμενικές κοινωνίες, πήρε όμως τη μορφή που γνωρίζουμε όταν οι ελληνόφωνοι ποιμένες εισβολείς και κατακτητές εγκαταστάθηκαν μόνιμα στις περιοχές των αγροτικών κοινοτήτων της ελλαδικής χερσονήσου. Το φρούριο είναι συστατικό στοιχείο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, τόσο θεμελιώδες που συνέβαλε στη διαμόρφωση τις λατρείας του φρουρίου, της επιθυμίας δηλονότι, αφού δεν υπάρχει λατρεία που να μην παραπέμπει σε επιθυμία. Θα δούμε περί ποιας επιθυμίας πρόκειται.

Η αρχαιότατη μορφή του φρουρίου είναι το ενδιαίτημα του ποιμενικού γένους, ο οίκος. Ο (F)οίκος, διαβάζουμε στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια ήταν ενδιαίτημα ανθρώπων (δώμα, δόμος) και εκτρεφομένων ζώων, ο κοινός χώρος των οποίων ονομάζονταν αυλή, που προφυλάσσονταν από ψηλό τείχος. Το οικοδομικό υλικό της κατασκευής όλου αυτού του φρουρίου ήταν το ξύλο –  και του τείχους και του τοίχου του δόμου, των δωματίων. Ο δόμος είναι μια ξύλινη κατασκευή, ενώ η αρχική σημασία της λέξης δομή είναι “ξυλοδεσιά” .

Η δεύτερη μορφή του φρουρίου είναι η πόλις –  αρχικά δήλωνε το φρούριο, μας λέει η Ιλιάδα,  που βρίσκεται σε ψηλό και απόκρημνο βραχώδη λόφο. Η σημασία αυτή επιβιώνει στη λέξη ακρόπολις:  το επίθετον άκρος (άκ-ρος)  σημαίνει ψηλός και απότομος, κοφτερός (ακ-μή!). Στις παρυφές του ή εκεί κοντά βρίσκεται το ενδιαίτημα των κατοίκων, που ονομάζονταν (F)άστυ ή κώμη. Όταν το άστυ οχυρώθηκε με τείχος, η πόλις δεν δήλωνε μόνο το επί του λόφου φρούριο αλλά και το άστυ. Δήλωνε επίσης και το σύνολο των πολεμιστών: πολίτης είναι ο κύριος, ο κάτοχος της πόλεως, ο φρουριοκράτης, θα λέγαμε σήμερα,  ενώ πολιτεία είναι το Κράτος, η διακυβέρνηση. Έχουμε ήδη δείξει ότι οι λέξεις polizia, Polizei, police (αστυνομία) προέρχονται από την ύστερη λατινική λέξη politia (<πολιτεία).

ΤΟ φρούριο είναι ένας χώρος που είναι περίκλειστος με ψηλά τείχη, ένας χώρος αποκλεισμού, ένα καταφύγιο, ένα λημέρι, πολιτισμένο λημέρι, ένας χώρος αφορμής, δηλαδή βάση εξόρμησης. Είναι χώρος συγκέντρωσης και φύλαξης της λείας· είναι χώρος αφενός εισροής λείας, αρπαγμένου πλούτου και αφετέρου εκροής όπλων και πολεμιστών. Κατά τη μακραίωνη περίοδο των δουλοκτητικών κοινωνιών της Ελλάδας και της Ρώμης όλες οι πόλεις ήταν φρούρια –  φρούριο ήταν η ίδια η ρωμαϊκή αυτοκρατορία, κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Αντιλαμβανόμαστε τη διαδικασία κλιμάκωσης του φρουρίου: από τον οίκο-φρούριο στην αυτοκρατορία-φρούριο. Και σήμερα στην Europabourg και στη  Γη-φρούριο (Εarthbourg): μας απειλούν να μας καταστρέψουν και να μας αρπάξουν τον πλούτο κομήτες και εξωγήινοι!

ΚΑΤΑ τους τελευταίους αιώνες του δουλοκτητικού τρόπου παραγωγής, της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, όλες οι πόλεις ήταν φρούρια. Εάν κάποιος ηγεμόνας ήθελε να αυξήσει την Ισχύ του, τον πλούτο του και τη φήμη του θα έπρεπε να πολιορκήσει και να κατακτήσει μια πόλη- φρούριο. Την περικύκλωνε όπως ένα ρούχο (vestis)  το σώμα· η πολιορκία απαιτούσε κεφάλαια (τροφή, κυρίως) αλλά ο πολιορκητής προσδοκούσε ότι θα κέρδη του θα ήταν πολύ μεγαλύτερα από τα έξοδα, την επένδυση (ένδυση, ρουχισμός). Να γιατί σε πολλούς οικονομικούς όρους της ελληνιστικής εποχής ενυπάρχει η λέξη οδός: τα έξοδα είναι οι δαπάνες της πορείας, η λεία είναι τα έσοδα, οι φόροι είναι η πρόσοδος, είναι το εισόδημα!  Να λοιπόν γιατί στα αγγλικά η πολιορκία και η επένδυση είναι investment, in-vest-ment!

ΚΑΤΑ την μεταβατική περίοδο της συρρίκνωσης και της αποσύνθεσης του δουλοκτητικού τρόπου παραγωγής προς την διαμόρφωση του φεουδαλισμού (400-900 μ. Χ. ) η δυτική Ευρώπη γέμισε με φρούρια. Ήταν το αποτέλεσμα της εγκατάστασης των γερμανόφωνων κυρίως ποιμενικών φύλων που μεταστρέφονταν στην γεωργία. Μαρτυρία αυτής της εξέλιξης είναι η ονομασία πολλών πόλεων που λήγουν σε -bourg. Bourg είναι το φρούριο, πιθανότατα από τη λέξη πύργος κάποια μικρασιατικής γλώσσας. Η μεσαιωνική πόλη ήταν ένα φρούριο, ένας μεγάλος πύργος –  εξ ου και ο μπουρζουάς και η μπουρζουαζία. Κρεμλίνο σημαίνει επίσης “φρούριο” !

Η οικοδόμηση του φρουρίου έγινε τέχνη κατά τους πρώτους αιώνες του απολυταρχικού Κράτους (η άμυνα των φεουδαρχών στην παρακμή και συρρίκνωση του φεουδαλισμού),  κατά τον 16ο και 17ο αιώνα. Τώρα, για πρώτη φορά, συνδυάζονται ο πόλεμος και η επιστήμη, η σύγκλιση των μαθηματικών με την αρχιτεκτονική για να εμφανιστεί η οχυρωματική τέχνη, η τέχνης της οικοδόμησης του φρουρίου, η στρατιωτική αρχιτεκτονική. Να σας υπενθυμίσω ότι ο Γαλιλαίος δίδαξε στην Πάντοβα οχυρωματική Τέχνη, ναι, ναι,  ενώ ο Ιταλός μαθηματικός Ταρτάλια, μεγάλος και τρανός, ήταν και μηχανικός. Τώρα, δυο αιώνες πριν την βιομηχανική επανάσταση, εμφανίζεται η λατρεία των μηχανών και η μηχανοκρατία. Γι΄αυτά όμως διεξοδικά μια άλλη μέρα. Ο πιο ξακουστός  από όλους ήταν ο Γάλλος στρατιωτικός μηχανικός Βομπάν (1632- 1705), στρατηγός του Λουδοβίκου ΙΔ΄, που διεξήγαγε πενήντα πολιορκίες φρουρίων και σχεδίασε πάνω από εκατό φρούρια και λιμάνια.

ΘΑ σχηματίσετε πιθανόν την εντύπωση ότι με την εξέλιξη των πυροβόλων όπλων και του καπιταλισμού τα φρούρια εξέλιπαν. Κάθε άλλο. Ο καπιταλισμός είναι η αποθέωση της λατρείας του φρουρίου. Κι αυτό όχι μόνο γιατί όλοι οι χώροι κτίζονται με πρότυπο το φρούριο, που δεν είναι παρά στρατώνας, που δεν είναι παρά οίκος, δηλαδή περίφραχτη συνύπαρξη ανθρώπων και ζώων αλλά γιατί το πιο αποτελεσματικό φρούριο γίνεται η ίδια η καπιταλιστική σχέση, η πώληση και η αγορά της εργασιακής δύναμης. Γι΄ αυτό όμως το ζήτημα ένα άλλο πρωινό.

ΤΟ πιο γνωστό καπιταλιστικό φρούριο είναι το εργοστάσιο. Όταν όλη η  καπιταλιστική κοινωνία έγινε εργοστάσιο, όλη η καπιταλιστική κοινωνία έγινε φρούριο. Κι ενώ δεν είναι πια εργοστάσιο, παραμένει φρούριο: ένας οχυρωμένος χώρος στον οποίο εισρέει λεία και εκρέει βία. Με τη συρρίκνωση του καπιταλισμού, κάθε ανεπτυγμένη καπιταλιστική κοινωνία θα τείνει να μετατρέπεται σε δουλοκτητική ή φεουδαρχική μεσαιωνική πόλη:  αυστηρός έλεγχος της κίνησης (εισόδου και εξόδου) των κατοίκων, οι οποίοι μεταλλάσσονται σε πολίτες, με την αρχαιοελληνική σημασία του όρου. Ζούμε τις απαρχές της μετεξέλιξης της Ευρώπης στον  πιο κλειστό και αυστηρά ελεγχόμενο οχυρωμένο φρούριο, με τους πολίτες της να εκλαμβάνουν τον εγκλεισμό ως επίγειο παράδεισο και να τάσσονται αναφανδόν και ενθουσιωδώς υπέρ των διαχειριστών αυτού του φρουρίου –  σαφής μαρτυρία η κραταίωση των ακροδεξιών κομμάτων, που μια μέρα, μέχρι το 2030 μ. Χ., δεν θα αργήσει και τόσο πολύ, θα γίνουν κυβέρνηση σε όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Δεν θα γίνω υπερβολικός αν γράψω ότι όπως ο στρατός ήταν η ψυχή του φρουρίου, έτσι σήμερα οι Υποτελείς θα γίνουν το ζωντανό και ευέλικτο παραπέτασμα αυτού του φρουρίου.

Απομένει να δούμε ποιες θα είναι  οι άγριες, φρικτές και τρομερές συνέπειες αυτής της εξέλιξης.

badarts

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ