Η κληρονομιά της Αίας – β’ 1

τρίτος «κληρονόμος» της Αίας, τώρα, είναι μεγαλοπρεπέστατος. (Μάλλον επειδή απέκτησε το μεγαλύτερο μέρος της κληρονομιάς! :-) ) Αυτός δεν είναι άλλος, παρά…

3. Οι καθολικοί «γοτθικοί» καθεδρικοί ναοί

Όταν η Ιστορία πέρασε στους χριστιανικούς αιώνες, η αρχαία Ελλάδα παραμέρισε στο παρασκήνιο. Όμως, ο συμβολισμός των ναών της πέρασε στον χριστιανισμό, κι αργότερα διαμοιράστηκε ανάμεσα στη ναοδομία των δύο μεγάλων χριστιανικών Εκκλησιών, της Ορθόδοξης καί της Καθολικής. Ο διαμοιρασμός αυτός έγινε εντονώτερος (καί κρατάει μέχρι σήμερα) σαφώς μετά το δεύτερο Σχίσμα (1054), καί σαφέστατα μετά το κτίσιμο (1163) του χρονικά πρώτου «γοτθικού» ναού, της Παναγίας των Παρισίων. (Εμείς είχαμε ήδη δώσει το «στίγμα» της ορθόδοξης ναοδομίας 600 χρόνια νωρίτερα, με την Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη.)

Οι καθολικοί πήραν τις γραμμές, εμείς τις καμπύλες. Οι καθολικοί πήραν τα αγάλματα της θεότητας, εμείς τις εικόνες. Οι καθολικοί πήραν τους σταυροειδείς επιμήκεις γοτθικούς ναούς, εμείς πήραμε τους «τετραγωνισμένους» σταυροειδείς ναούς μετά τρούλλου. Οι καθολικοί κατέληξαν στις συγκερασμένες («ευρωπαϊκές») μουσικές κλίμακες των ψαλμών, εμείς κρατάμε ακόμη τις (αρχαιοελληνικές) ασυγκέραστες. Οι καθολικοί αγιογραφούν όπως βλέπει το μάτι, εμείς αγιογραφούμε όπως βλέπει η πίστη.

Πάντως, οι διαφορές δεν είναι μόνον αυτές – ή μονάχα δογματικές. Φαίνεται πως υπάρχει κι άλλη συνιστώσα κρυμμένη, η φυλετική καταγωγή των πιστών. Καί μόνο το κλάμμα που ρίχνουν οι προσκυνητές του Αγίου Ιακώβου της Κομποστέλλας (campus stelli = κάμπος των αστεριών), όταν αντικρύζουν δυτικά τον Ατλαντικό Ωκεανό, λέει πάρα πολλά… (Μά, ναί!Κλαίνε γιά τη χαμένη πατρίδα τους, την Ατλαντίδα!)

(Υπ’ όψιν, η Γουΐκι έχει μία ενδιαφέρουσα -διαφορετική από τη δική μου- ετυμολογία του τοπωνυμίου «Κομποστέλλα», ως …«νεκροταφείο»!)

Μιά κι ο λόγος γιά Ατλαντίδα, σκέφτομαι καί ξανασκέφτομαι αυτές τις ιστορίες με τον δράκοντα καί το «12+1»… Παρά το ότι στον μυκηναϊκό τάφο, που βρέθηκε κατά τη διάνοιξη του περιφερειακού δρόμου του Βόλου το 2004, βρέθηκε χρυσάφι με εργαστηριακή (δηλ. μη αμφισβητήσιμη) πιστοποίηση προελεύσεως από Κολχίδα / Γεωργία, η σύνδεση της Αίας με τους Μεσοαμερικάνικους πολιτισμούς δε λέει να φύγει απ’ το μυαλό μου. Μήλα των Εσπερίδων (εσπέρας = η δύση του Ήλιου / Εσπερία = οι δυτικές χώρες) καί δράκος Λάδων, σου λέει!… Αναρωτιέμαι αν καί το …«πέτ» ερπετό του Αιήτη τό ‘χανε επίσης …βαφτισμένο! :-) (Με την προϋπόθεση πως ο δράκος της Αίας δεν ήταν ο ίδιος ο Λάδων.)

Τέλος πάντων.

Οι σημερινοί «εταίροι» μας, οι Ευρωπαίοι της Εσπερίας, είχαν κάποτε τη φαεινή ιδέα να ξεκινήσουν Σταυροφορίες. Αν καί με την πρώτη απόπειρα έγιναν κιμάς γιά τα σκυλιά των Σελτζούκων, με τη δεύτερη κατάφεραν καί κατέκτησαν την Ιερουσαλήμ – όπου καί κατσικώθηκαν γιά κάτι λιγώτερο από έναν αιώνα.

Καλά είχε στρογγυλοκάτσει στον θρόνο του ο πρώτος Ευρωπαίος ( ; ) βασιλέψ της Ιερουσαλήμ γιά καμιά εικοσαριά χρόνια, που λέτε, όταν μιά μέρα του κουβαληθήκανε κάτι περίεργοι μουσαφιραίοι. Κάτι «πολεμικοί καλόγεροι», λέει. Μη νομίσετε πως επρόκειτο γιά τίποτε «γεροντάδες» καί τα ρέστα. Μιά παρέα από κάτι προχωρημένες λαμογιόφατσες ήντουσαν αυτοί, κι είχανε ορκιστεί πίστη σε κάποιον …ανύπαρκτο ναό του Κρόνου«Σολομώντος»!

Λοιπόν, οι ερίφηδες ζήτησαν από τον βασιλέψ άδεια γι’ ανασκαφές. Όχι στον ουρανό γιά προφητείες (διότι αυτό -θεωρητικώς- μπορούσαν καί μόνοι τους να το κάνουν), αλλά στο υπέδαφος της πόλης. Εννοείται πως οι άρπαγες καί τσιγγουναραίοι «Ευρωπαίοι» των καιρών εκείνων (βασιλέψ καί μουσαφίρηδες) συνεννοήθηκαν καί γιά τη μοιρασιά – σε περίπτωση που βρισκόταν χρυσάφι με το σκάψιμο.

Εν πάσει περιπτώσει, οι «πολεμικοί καλόγεροι» φαίνεται πως πράγματι βρήκαν διάφορα ενδιαφέροντα – αν κι όχι χρυσάφι. Εφ΄όσον δεν βρέθηκε χρυσάφι, όμως, οι βάϊλοι του βασιλέψ (που τους είχε βάλει ο βασιλέψ εκεί να προσέχουν γιά λοβιτούρες των «καλογήρων») ξύσανε τις στερεοποιημένες μύξες απ’ τις μύτες τους κι έγραψαν στ’ άπλυτα @@ τους  όλα τα υπόλοιπα.

Μέχρι σήμερα, κανείς δεν γνωρίζει τί ακριβώς βρήκαν εκείνοι οι «καλόγεροι πολεμιστές». Συνάγεται, όμως (εμμέσως, πλην σαφώς), ότι -μεταξύ των άλλων- βρήκαν οδηγίες γιά χτίσιμο ψηλών κτιρίων, ίσως καί («πακέτο δύο σε ένα») οδηγίες προχωρημένου συμβολισμού στη ναοδομία. Οπότε, ενάμιση αιώνα μετά τα …χωματουργικά έργα των«καλογήρων», χτίστηκε ο χρονικά πρώτος «γοτθικός» ναός, η Παναγία των Παρισίων.Ένα πραγματικό άνθος της πέτρας.

Κι όσο γιά χρυσάφι…Ναί, το χτίσιμο γοτθικού ρυθμού ναών απέδωσε κυριολεκτικά χρυσάφι στους τεχνίτες κάθε είδους, που συνέβαλαν στο χτίσιμο. Λέγεται πως ένας καλός τεχνίτης τότε μπορούσε να δουλεύει γιά τρείς μήνες (συνήθως άνοιξη-καλοκαίρι), καί η αμοιβή του ν’ αρκεί γιά να περνάει ξάπλα τους υπόλοιπους εννέα!

Αναρωτιέμαι αν σήμερα υπάρχει εργαζόμενος των τριών μηνών, που με τα ίδια λεφτά να την περνάει μπέϊκα καί τους υπόλοιπους μήνες. (Οι μόνοι που το πέτυχαν, ήταν -τις «καλές εποχές» περασμένων δεκαετιών- κάτι τσογλάνια σε τουριστικούς προορισμούς, που υπερχρέωναν τα πάντα, κι όλον τον χειμώνα τρώγανε -χωρίς να δουλεύουν- τααισχροκερδισμένα τους στα σκυλάδικα της Αθήνας.) «- Μεσαίωνας!», σου λέει μετά.

Γιατί, όμως άργησαν 55 χρόνια οι «Ευρωπαίοι» να φτάσουν απ’ τα χειρόγραφα των ανασκαφών στο χτίσιμο; Αυτό δεν είναι δυσεξήγητο. Άργησαν, γιά πολλούς λόγους.

• Πρώτος, η γεωπολιτκή αστάθεια της εποχής.

Βασίλεια καί φέουδα άλλαζαν χέρια συνεχώς, Σταυροφορίες γινόντουσαν συνεχώς, οι μωαμεθανοί επανακατέλαβαν την Ιερουσαλήμ, καί τέλος οι λαμογαίοι «καλόγηροι» «του Σολομώντος» είχαν γίνει αντιπαθέστατοι, επειδή έγδερναν τους πάντες στην τοκογλυφία. Χειρότεροι καί των ιουδαίων ακόμη! Διότι, ενώ οι ιουδαίοι πηδούσαν τους δανειολήπτες χωρίς σάλιο με τόκο 43%, οι «καλόγηροι» έγδερναν με το ανεπανάληπτο …60%. (Καλά διαβάσατε, εξήντα τοις εκατό. Πέντε τοις εκατό μηνιαίως. Οι μαφιόζοι είναι …νήπια μπροστά τους!)

Πράγμα που σήμαινε πως προέκυπτε…

• …Δεύτερος λόγος, η οικονομική αστάθεια της εποχής.

Με σχεδόν τους πάντες καταφεσωμένους στα χρέη (εξ αιτίας κυρίως της χρηματοδοτήσεως των πολέμων), ποιός θα χρηματοδοτούσε τον νέο τύπο μεγαλοπρεπών ναών; Καί γιατί θα το έκανε;

• Καί τρίτος, ήταν θέμα εμπιστοσύνης.

Ποιός εμπιστευόταν να χρηματοδοτήσει τους «καλογήρους» του Κρόνου να του σχεδιάσουν ένα κτίριο, τη στιγμή που ήταν τρομερά αντιπαθείς, καί που απέτυχαν ακόμη καί στο βασικό τους καθήκον, την προάσπιση των Αγίων Τόπων απ’ τους μωαμεθανούς; (Μην ξεχνάτε, η Ιερουσαλήμ to 1187 είχε ήδη ξαναπέσει στα χέρια των μωαμεθανών.)

Κι έτσι, μ’ αυτά καί μ’ εκείνα, πέρασε ενάμισυς αιώνας ώσπου να χτιστεί η πανέμορφη Νότρ Ντάμ.

Όταν η …ατμομηχανή των καθεδρικών πήρε μπρός, όμως, δε σταμάταγε! Κάπου της κόπηκε ο βήχας με το γκρέμισμα ενός πύργου του καθεδρικού της Μπωβαί, αλλά συνεχίζει μέχρι σήμερα. Έτσι, χτίστηκαν κι αρκετοί νεο-γοτθικοί καθεδρικοί, πχ στη Νέα Υόρκη ή την Αυστραλία.

Παρένθεση: Όταν άρχισαν να χτίζονται γοτθικοί καθεδρικοί, άρχισε καί ο ανταγωνισμός γιά το ποιός θα είναι ο ψηλότερος. Ακριβώς όπως σήμερα με τους ουρανοξύστες. Ο σχεδιασμός, όμως, κάποια στιγμή έφτασε στα όριά του, διότι η φέρουσα κατασκευή στον καθεδρικό της Μπωβαί δεν άντεξε το ίδιο της το βάρος καί κατέρρευσε. (Από τότε, δεν ξαναδοκίμασαν να φτιάξουν ψηλότερο ναό.)

Απ’ αυτό το γεγονός (δηλ. τις αλλεπάλληλες δοκιμές γιά ψηλότερους ναούς) καταλαβαίνουμε άριστα ότι τα ανακαλυφθέντα χειρόγραφα των «πολεμικών καλογήρων» περιείχαν σχέδια καί οδηγίες γιά ενσωμάτωση συμβολισμού στη ναοδομία, αλλά όχι οδηγίες γιά στατική ευστάθεια των κτιρίων. Δεν γνωρίζουμε, όμως, ακόμη οι οδηγίες αυτές σε ποιούς ναούς αναφερόντουσαν. Διότι οι Ελληνικοί αρχαίοι ναοί ήσαν μεν σύνολα ευθειών, όπως οι καθεδρικοί, αλλά δεν ανέβαιναν σε δυσθεώρητα ύψη.

Συμπεραίνουμε ότι στα χειρόγραφα αυτά υπήρχε κάποια αρχαία γνώση πολύ παλαιότερη της Αλεξανδρινής εποχής (κατά 99%, εποχή προέλευσης των χειρογράφων), μάλλον απόκρυφη, καί μάλιστα έχουσα μικρή σχέση με την κλασική αρχαία Ελλάδα. Τώρα,πόθεν… άλλη ιστορία αυτό.

Μιά που τό ‘φερε η κουβέντα, δεδομένης της συνήθειας των «Ευρωπαίων» να «μουσειοποιούν» ό,τι βρίσκουν (αν κι όχι πάντα με πρόσβαση στο ευρύ κοινό), συμπεραίνουμε επίσης ότι τα χειρόγραφα αυτά των πρώτων Ναϊτών βρίσκονται μέχρι σήμερα κάπου καταχωνιασμένα καί καλά διατηρημένα. (Ένας …Κρόνος Σολομών ξέρει πού.) Αν καί όταν τα δούμε, θα μας λυθεί η απορία γιά το περιεχόμενο τους.

Από τις διαθέσιμες κατόψεις των υπαρχόντων ναών, παίρνουμε μιά ιδέα γιά το πώς είναι ένας γοτθικός καθεδρικός ναός. (Κύριο άρθρο, εδώ.)

Από αριστερά: καθεδρικός της Μπωβαί, καθεδρικός του Μέτς, Άγιος Στέφανος Βιέννης.

Λοιπόν, υπάρχει μεν αρκετή ελευθερία στον σχεδιασμό, αλλά σχεδόν κάθε γοτθικός καθεδρικός είναι κατά βάσιν σταυρόσχημος, με ιερό διαφόρων σχημάτων. Καί έχει:

• Δύο καμπαναριά εκατέρωθεν της κύριας (δυτικής) εισόδου.

Δεν φαίνονται στις κατόψεις αυτές, αλλά πάντα υπάρχουν. Αυτά μάλλον συμβολίζουν τις στήλες του Ηρακλέους – δηλ. το όριο ανάμεσα στους κόσμους Ελλάδας καί Ατλαντίδας.

• Αρκετές πλάγιες εσοχές εκατέρωθεν, όπου δημιουργούνται παρεκκλήσια.

Εδώ απεικονίζονται δύο παρεκκλήσια του Αγ. Στεφάνου της Βιέννης.

• Αντηρίδες, που οριοθετούν (από την έξω μεριά) τα πλάγια παρεκκλήσια.

Αυτές στην αρχή ήταν χρηστικές (όντως υποστήριζαν τους τοίχους – δείγμα ότι οι κατασκευαστές από στατική πήγαιναν στα τυφλά, κάνοντας δοκιμές κι άμα πιάσει), ενώ αργότερα, όταν βελτιώθηκε η στατική των ναών, παρέμειναν ως διακοσμητικές.

Το αριστούργημα των αντηρίδων βρίσκεται στην Παναγία των Παρισίων. Νά ‘τες!

Σα γιγάντια πόδια μιάς πέτρινης αράχνης! 7+7, κι επίσης 7+7 από τη βόρεια πλευρά. Νά ‘τες κι από ψηλά:

(Βέβαια, τα εφτάρια μου χαλάνε λιγάκι τη μανέστρα, αλλά δεν πτοούμαι! :-) Διότι τα τέσσερα εφτάρια ορίζουν άλλες τέσσερεις εξάδες παρεκκλησίων!)

Συνοψίζοντας, ο -αν μπορούμε να το πούμε αυτό- «τυπικός» γοτθικός καθεδρικός είναι κάπως έτσι (σε κάτοψη σχεδιασμένη από τον γράφοντα – κλίκ στην εικόνα γιά πλήρες μέγεθος) :

Δεν νομίζω πως χρειάζεστε ξενάγηση, γιά το πού βρίσκονται τα καμπαναριά, ή τα παρεκκλήσια. Αλλά ναί, επίτηδες σχεδίασα 6+6 παρεκκλήσια. Διότι, εγώ μεν μπορεί να θέλω να ενισχύσω τους ισχυρισμούς μου από μόνος μου. Όμως, καί στους υπαρκτούς γοτθικούς καθεδρικούς κατά το «12+1» πάει το πράγμα – άσχετο αν οι αρχιτέκτονές τους δεν το «είπαν» στα ίσα.

ergdhmerg

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ