Χένρι Μίλερ – Henry Miller (1891-1980): Ο «Πατέρας» της Σεξουαλικής Επανάστασης

Χένρι Μίλερ (1891-1980)

Ο ΑΝΥΠΟΤΑΚΤΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Ελεύθερος, Άμεσος, Σατυρικός και ταυτόχρονα Τραγικός αλλά πάντα ειλικρινής και καλλιτεχνικά τολμηρός!

«Δεν έχω λεφτά, εισοδήματα, ελπίδες. Είμαι ο ευτυχέστερος άνθρωπος» Henry Miller, Τροπικός του Καρκίνου 

Γράφει ο Γιώργος Στάμκος (stamkos@post.com)

Ο Χένρι Μίλερ γεννήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου του 1891 στη Νέα Υόρκη και μεγάλωσε στο Μπρούκλιν: «Ναι, είμαι πατριώτης και η πατρίδα μου είναι η 14η περιοχή του Μπρούκλιν όπου ανατράφηκα».

Τη δεκαετία του 1930 βρέθηκε στην Ευρώπη και έζησε με μεγάλες δυσκολίες στο Παρίσι. Εκεί άρχισε να ξεδιπλώνει το ιδιόμορφο και προκλητικό για την εποχή του συγγραφικό του ταλέντο… Στην περίοδο αυτή αναφέρεται το βιβλίο του «Τροπικός του Καρκίνου», ενώ το βιβλίο του «Τροπικός του Αιγόκερου» αναφέρεται στην περίοδο που ζούσε στο Μπρούκλιν και πήρε την μεγάλη απόφαση να αλλάξει ζωή και να γίνει συγγραφέας.

Το 1939 βρέθηκε στην Ελλάδα και γνωρίστηκε με τον Γιώργο Κατσιμπάλη, από τον οποίο εμπνεύστηκε το έργο του «Ο Κολοσσός του Μαρουσίου», που είναι ένα ύμνος σε μια πνευματική Ελλάδα, ζωντανή και αντίδοτο στην αλλοτρίωση που επέφερε ο Καπιταλισμός στον κόσμο.

«Γεννήθηκα στη Νέα Υόρκη, τη μεγαλύτερη και πιο άδεια πόλη του κόσμου. Στέκομαι τώρα στις Μυκήνες, προσπαθώντας να καταλάβω τι συνέβη εδώ πριν μια περίοδο αιώνων. Νιώθω σαν κατσαρίδα που έρπει ανάμεσα στα χαλάσματα παλιών μεγαλείων» (Χένρυ Μίλλερ, Ο Κολοσσός του Μαρουσίου).

Αργότερα και αφού στην Ευρώπη ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Μίλερ επέστρεψε στην Αμερική κι εγκαταστάθηκε στα παράλια της Καλιφόρνιας. Επί δεκαετίες το έργο του ήταν απαγορευμένο στη σεμνότυφη Αμερική, και τα βιβλία του, που ήταν ήδη Best Seller στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ διαβάζονταν λαθραία, από αγγλόφωνες εκδόσεις που τυπώνονταν στο Παρίσι…

Η γραφή του Μίλερ χαρακτηρίζεται από αμεσότητα και ελεύθερο ύφος και το έργο του άσκησε μεγάλη επιρροή στη λογοτεχνία του Μεσοπολέμου και επηρέασε τους συγγραφείς της λεγόμενης «γενιάς των Beat»,  τους Μπήτνικς, όπως π.χ, ο Τζακ Κέρουάκ, ενώ ακόμη κι ο Μπουκόφσκι τον θαύμαζε και δεν αρνιόταν πως είχε επηρεαστεί απ’ αυτόν.

Ως συγγραφέας δεν απέφευγε τις υπερβολές και τα βιβλία του αναδίδουν μια καταλυτική αίσθηση αλήθειας, μαρτυρούν την προσπάθεια του να πει τα πράγματα όπως είναι, χωρίς περιττά στολίδια και ωραιοποιήσεις, Έντονα σατυρικός και ταυτόχρονα τραγικός. 

Το 1960, ο συγγραφές Karl Shapiro δημοσιεύει ένα δοκίμιο, στο οποίο χαρακτήριζε τον Χένρι Μίλερ ως τον «μεγαλύτερο εν ζωή συγγραφέα», προκαλώντας μικτές αντιδράσεις, δεδομένου ότι το έργο του απείχε σημαντικά από το οικείο συγγραφικό ύφος της εποχής.  Οι αντικρουόμενες αντιδράσεις που προκάλεσε το έργο του Μίλερ οφείλονται σε σημαντικό βαθμό στην ειλικρινή και παραστατική περιγραφή των ερωτικών περιπτύξεων.

Σε κάποιο βαθμό, το παραπάνω εξηγείται από το γεγονός ότι την περίοδο ακμής του Μίλερ, το σεξ αποτελούσε θέμα ταμπού στην αγγλόφωνη λογοτεχνία και η συνειδητή του επιλογή να προκαλέσει γύρω από αυτό το θέμα συνέβαλλε σημαντικά στην καθιέρωση του μύθου του. Η εμμονή με την οπτική αυτή στα έργα του Μίλερ, ωστόσο, επισκιάζει το γεγονός ότι η σεξουαλική απελευθέρωση που υποστηρίζει αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης αναζήτησης της προσωπικής, κοινωνικής και καλλιτεχνικής ελευθερίας.Με τα μυθιστορήματά του Τροπικός του Καρκίνου (1934) Τροπικός του Αιγόκερω (1939) και Μαύρη Άνοιξη (1936), ο Μίλερ εγκαινιάζει ένα νέο συγγραφικό ύφος – εν μέρει αυτοβιογραφικό, εν μέρει φιλοσοφικό και αφηγηματικό. Στην δική του αντίληψη, η ανθρώπινη φυλή είχε φτάσει σε ένα σημείο όπου δεν ζούσε στην πραγματικότητα, απλώς υπήρχε, μπερδεύοντας τις σκέψεις της και τους φόβους της με την πραγματικότητα. Όσο για την τέχνη, κάποτε τη σημαντικότερη μορφή έκφρασης της ανθρώπινης ύπαρξης, είχε μετατραπεί σε διακοσμητικό στοιχείο με στόχο την απόκρυψη και ανακούφιση της επικής ανθρώπινης αποτυχίας.

Στον Τροπικό του Καρκίνου γράφει: «Ένα χρόνο πριν, 6 μήνες πριν, σκεφτόμουν ότι ήμουν καλλιτέχνης. Δεν το σκέφτομαι πλέον. Είμαι. Ο, τι αποτελούσε λογοτεχνία δεν υπάρχει για μένα. Δεν υπάρχουν άλλα βιβλία για να γραφτούν, δόξα το Θεό».Τα θέματα που απασχολούν τον Μίλερ στα βιβλία του περιλάμβαναν από απολύτως ευκρινείς στοχασμούς για ορισμένες από τις πιο βαθιές πτυχές της ζωής μέχρι και φόρους τιμής προς τους αγαπημένους συγγραφείς του – μεταξύ αυτών οι Dostoevsky, Hamsun, Balzac, Blaise Cendrars, and DH Lawrence – καθώς και άσεμνες ιστορίες. Παρότι το μεγαλείο του συγγραφέα θεωρείται αδιαμφισβήτητο, από λογοτεχνικής πλευράς εκτιμάται ότι οι προσπάθειες του Μίλερ να ξεφύγει από την ξεχωριστή μίξη αφήγησης της πραγματικότητας και της φαντασίας σε πρώτο πρόσωπο σε πιο παραδοσιακές μορφές όπως το δοκίμιο, είναι σε κάποιο βαθμό μη ικανοποιητικές.  Ο ίδιος κατηγορήθηκε επίσης για σεξισμό και αντισημιτισμό. Παρά την κριτική που δέχτηκε στην εποχή του και δεδομένων των αξιών που θεωρούνταν ως επικρατούσες τότε, συγγραφείς όπως ο Lawrence Durrell και η Erica Jong τον έχουν χαρακτηρίσει ως ένα φως που σε καθοδηγεί.Το τίμημα που πλήρωσε όμως ο ίδιος για την υποστήριξη της καλλιτεχνικής και προσωπικής του ελευθερίας ήταν δεκαετίες ολόκληρες φτώχειας, απαγόρευση πολλών βιβλίων του (Ο «Τροπικός του Καρκίνου» και ο «Τροπικός του Αιγόκερω» ήταν ανέκδοτα στην Αμερική μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’60), αλλά και μια εχθρική αντιμετώπιση στην πατρίδα του, η οποία σε κάποιο βαθμό επικρατεί μέχρι και σήμερα. Ο Χένρι Μίλερ έφυγε από τη ζωή στις 7 Ιουνίου του 1980 στο Λος Άντζελες, όπου και έζησε τα τελευταία περίπου 20 χρόνια της ζωής του…

Ο Χένρι Μίλλερ οφείλει πολλά σε πρωτοπόρους για την εποχή τους συγγραφείς, όπως ο Ντοστογιέφσκι, ο Νίτσε και ο Προυστ, αλλά περισσότερο τα οφείλει στα ίδια του τα βιώματα. Παρέμεινε μέχρι τέλους πνεύμα ελεύθερο και ανυπόταχτο, πέρα από κάθε ιδεολογία και σχολή σκέψης…

«Κάποτε ο Μίλερ είχε καρφιτσωμένο στην πόρτα της κάμαράς του ένα χαρτί που έγραφε στα Ελληνικά τη λέξη «Σ’ ΑΓΑΠΩ». Σ’ να πάλι απ’ τα κείμενά του γράφει: «Τίποτα δεν μπορεί να συντρίψει την ανθρώπινη καρδιά. Κι αυτό νομίζω πως τα λέει όλα» (Kenneth Rexroth). 

Η ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ HENRY MILLER

(Books and collections)

• Tropic of Cancer, Paris: Obelisk Press, 1934.
  • New York: Grove Press, 1961. ISBN 0-8021-3178-6
• Black Spring, Paris: Obelisk Press, 1936.
  • New York: Grove Press, 1963. ISBN 0-8021-3182-4
• Tropic of Capricorn, Paris: Obelisk Press, 1939.
  • New York: Grove Press, 1961. ISBN 0-8021-5182-5
• The Cosmological Eye, Norfolk, CT: New Directions, 1939. ISBN 0-8112-0110-4
• The Colossus of Maroussi, San Francisco: Colt Press, 1941.
  • New York: New Directions, 1958. ISBN 0-8112-0109-0
• The Wisdom of the Heart, Norfolk, CT: New Directions, 1941.
  • New York: New Directions, 1960. ISBN 0-8112-0116-3
• Sunday After the War, Norfolk, CT: New Directions, 1944.
• The Air-Conditioned Nightmare, New York: New Directions, 1945.
  • New York: New Directions, 1970. ISBN 0-8112-0106-6
• Why Abstract? with Hilaire Hiler and William Saroyan, New York: New Directions, 1945.
  • New York: Haskell House, 1974. ISBN 0-8383-1837-1
• The Time of the Assassins: A Study of Rimbaud, New York: New Directions, 1946.
  • New York: New Directions, 1962. ISBN 0-8112-0115-5
• Remember to Remember, New York: New Directions, 1947. (Volume 2 of The Air-Conditioned Nightmare.)
  • London: Grey Walls Press, 1952.
• The Smile at the Foot of the Ladder, New York: Duell, Sloan and Pearce, 1948.
  • Kansas City, MO: Hallmark Editions, 1971. ISBN 0-87529-173-2
• Sexus (Book one of The Rosy Crucifixion), Paris: Obelisk Press, 1949.
  • New York: Grove Press, 1963. ISBN 0-394-62371-1
• The Books in My Life, Norfolk, CT: New Directions, 1952.
  • New York: New Directions, 1969. ISBN 0-8112-0108-2
• Plexus (Book two of The Rosy Crucifixion), Paris: Olympia Press, 1953.
  • New York: Grove Press, 1963. ISBN 0-8021-5179-5
• Nights of Love and Laughter, Signet, 1955.
• Quiet Days in Clichy, with photographs by Brassaï, Paris: Olympia Press, 1956.
  • New York: Grove Press, 1987. ISBN 0-8021-3016-X
  • Richmond, England: Oneworld Classics, 2007. ISBN 978-1-84749-036-0
• A Devil in Paradise, New York: New American Library, 1956.
  • New York: New Directions, 1993. ISBN 0-8112-1244-0
• Big Sur and the Oranges of Hieronymus Bosch, New York: New Directions, 1957. ISBN 0-8112-0107-4
• The Henry Miller Reader, ed. Lawrence Durrell, New York: New Directions, 1959.
• Nexus (Book three of The Rosy Crucifixion), Paris: Obelisk Press, 1960.
  • New York: Grove Press, 1965. ISBN 0-8021-5178-7
• Stand Still Like the Hummingbird, New York: New Directions, 1962. ISBN 0-8112-0322-0
• Henry Miller on Writing, New York: New Directions, 1964. ISBN 0-8112-0112-0
• Insomnia or the Devil at Large, Albuquerque: Loujon Press, 1970.
  • Garden City, NY: Doubleday, 1974.
• My Life and Times, New York: Playboy Press, 1971.
• The Nightmare Notebook, New York: New Directions, 1975. Notes and drawings.
• Henry Miller’s Book of Friends: A Tribute to Friends of Long Ago, Santa Barbara, CA: Capra Press, 1976. ISBN 0-88496-050-1
• Sextet, Santa Barbara, CA: Capra Press, 1977. ISBN 0-88496-119-2
  • New York: New Directions, 2010. ISBN 978-0-8112-1800-9
• My Bike and Other Friends, Volume II, Book of Friends, Santa Barbara, CA: Capra Press, 1978. ISBN 0-88496-075-7
• Joey: A Loving Portrait of Alfred Perlès Together With Some Bizarre Episodes Relating to the Opposite Sex, Volume III, Book of Friends, Santa Barbara, CA: Capra Press, 1979. ISBN 0-88496-136-2

zenithmag

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ