ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ – Η ΤΡΙΑΙΝΑ ΤΟΥ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΡΑΝΟ ΤΟΥ ΑΔΗ

H Tρίαινα δεν είναι απλά το όπλο του Ποσειδώνα, που το κρατά αντί για σκήπτρο, είναι και το κατεξοχήν σύμβολό του, που η παρουσία του είναι κυρίαρχη σε κάθε εκδήλωση προς τιμήν του Θεού και κυρίως στην εορτή των Ισθμίων και των Ποσειδέων. Τα Ίσθμια ήταν οι αγώνες, που γίνονταν προς τιμήν του Ποσειδώνος στον Ισθμό της Κορίνθου. 

Μπορεί να μην είναι τόσο γνωστοί σήμερα όσο οι Ολυμπιακοί Αγώνες, αλλά οι αγώνες αυτοί είχαν μεγάλη απήχηση κατά την Αρχαιότητα και έναν πολύ ιδιαίτερο χαρακτήρα, αφού τους νικητές στεφάνωναν  με στεφάνι από σέλινο (ένα καθαρά νεκρικό σύμβολο -αφού στεφάνι από σέλινο φορούσαν στις κηδείες- που ερχόταν να υπενθυμίσει στον αθλητή ότι παρά τη νίκη του δεν έπαυε να είναι θνητός). 

Παράλληλα, όμως, έδιναν στους νικητές ως βραβείο και ένα κλαδί από έλατο, δηλαδή κλαδί από δένδρο αειθαλές, θέλοντας έτσι να τονίσουν ότι ο ίδιος ο αθλητής μπορεί να έφευγε από αυτόν τον κόσμο, αλλά η νίκη του θα ήταν αθάνατη. 

Βέβαια, οι περισσότεροι μελετητές λένε πως το έλατο (χριστουγεννιάτικο δένδρο) είναι «δάνειο» από τη Δυτική παράδοση, όμως τα πράγματα μάλλον δεν είναι έτσι. Ο μήνας Ποσειδεών (αφιερωμένος στον Ποσειδώνα) είναι ο Δεκέμβρης και είδαμε πως το έλατο ήταν αφιερωμένο στον Θεό του Πόντου, επειδή ακριβώς με την αθάνατη ορμή του ο Θεός προτρέπει τους ανθρώπους να αφήσουν πίσω τους αθάνατα έργα.

Επιπλέον, τον Αττικό μήνα Ποσειδεώνα, οι Αθηναίοι εόρταζαν τα Ποσείδεα, προς τιμήν του Φυτάλμιου Ποσειδώνα, δηλαδή του Ποσειδώνα που μέσω του υγρού στοιχείου του ύδατος γονιμοποιεί τη φυτική ζωή. Οπότε, ενισχύεται η άποψη ότι το έλατο δεν είναι δυτική «παραγωγή», αλλά αρχαία ελληνική τελικά, αφού στο φυτικό βασίλειο το δένδρο αυτό είναι ο αναμφισβήτητος βασιλιάς της διατήρησης της ζωής, χάρη στη διατήρηση του επιβλητικού φυλλώματός του όλο το χρόνο. 

Λέμε ακόμη ότι κάθε τέσσερα χρόνια, οι Αθηναίοι τελούσαν τη συγκεκριμένη εορτή στον επιβλητικό Ναό του Ποσειδώνος στο Σούνιο, μεταφέροντας κλάδους ελάτης (πίτυς, στην αρχαία ελληνική), πιθανόν από την Πάρνηθα. 

Χαρακτηριστικό είναι το θέμα που είχε η ζωφόρος του Ναού (φτιαγμένου από τον λεγόμενο «αρχιτέκτονα του Θησείου»), όπου απεικονιζόταν τον τέλος του ευνοούμενου του Θεού Ποσειδώνα, του Καινέα. Κατά τη μάχη των Κενταύρων με τους Λαπίθες, οι Κένταυροι, επειδή δεν μπορούσαν να σκοτώσουν τον Καινέα, που τον είχε κάνει αθάνατο ο Ποσειδών, τον έχωσαν στο χώμα χτυπώντας τον με κορμούς ελάτης, επειδή ακριβώς μόνο με το ιερό δένδρο του Θεού μπορούσαν να νικήσουν τη δύναμη του ευνοουμένου του και να τον θανατώσουν.

Όμως, το κατεξοχήν σύμβολο του Ποσειδώνα είναι, όπως είπαμε, η Τρίαινα, και μ’ αυτήν θα ασχοληθούμε πιο κάτω.

Η εκδοχή ότι η Τρίαινα συμβολίζει τα τέσσερα στοιχεία (τα τρία στοιχεία με τις τρεις αιχμές και το τέταρτο στο στέλεχος, που  αντιπροσωπεύει τη Γη επειδή ακριβώς ακουμπά στη γη) δε με βρίσκει σύμφωνη. Η Τρίαινα είναι μια έκφραση της τριπλής ποσειδωνίας δύναμης –όπως το λέει και το όνομά της- και όχι των τεσσάρων στοιχείων. Είναι η δύναμη του Θεού του υγρού στοιχείου στη θάλασσα (πόντος), στη στεριά (σεισμοί – πηγές – ποταμοί – λίμνες κ.λ.π.), αλλά και εντός των εμβίων όντων και του ανθρώπου. Ας μην ξεχνάμε ότι είμαστε 70% νερό.

Άρα, το σύμβολο του Ποσειδώνος, του αδελφού του Διός, του Διός του Πόντου, είναι η απόλυτη έκφραση της τριπλής δύναμής του, που άλλοτε ταράζει, κι άλλοτε κατευνάζει την αναταραχή που ο ίδιος προκαλεί. Και πιο συγκεκριμένα, η Τρίαινα εντός των εμβίων όντων και εντός του ανθρώπου είναι αυτή που κυβερνά το συναίσθημα. Η εσωτερική αυτή Τρίαινα άλλοτε ταράζει τα εσωτερικά μας ύδατα και έχουμε συναισθηματική… θύελλα, κι άλλοτε τα γαληνεύει, οπότε αισθανόμαστε όμορφα και ήρεμα. Ο άνθρωπος είναι συναισθηματικό ον, επειδή ακριβώς κυριαρχείται από το νερό. Είναι, όμως, και ενορατικό ον, εξαιτίας αυτής ακριβώς της συναισθηματικής – αισθαντικής του φύσης. Γι’ αυτό, οι Ινδοί συμβολοποιούν την Τρίαινα (trishula στα σανσκριτικά, που σημαίνει «τρεις λόγχες») επί των τριών οφθαλμών: τα δυο μας μάτια και το τρίτο μάτι ανάμεσα στα άλλα δύο. Και αποδίδουν την Τρίαινα στον Θεό Σίβα, ενώ επιμένουν ότι η Τρίαινα αυτή είναι όπλο ενάντια στο κακό. Και βεβαίως, η ενόραση, η διαίσθηση είναι το απόλυτο όπλο που μας προστατεύει από τις κακόβουλες ενέργειες και τις επιβουλές. Όταν κάτι το αντιλαμβανόμαστε, μπορούμε και να το αποφύγουμε.

Οι αρχαίοι γνώριζαν καλά τις ιδιότητες του ποσειδωνίου τριπλού συμβόλου. Πολλοί, βέβαια, ερμηνεύουν λάθος (δηλαδή, το ταυτίζουν με την Τρίαινα) αυτό που αναφέρει ο Ορφέας στον ύμνο που αφιερώνει στον Θεό Ποσειδώνα: «ος τριτάτης έλαχες μοίρης», δηλαδή: σου έλαχε η Τρίτη μοίρα, το τρίτο μερίδιο. Γιατί αυτό σημαίνει «μοίρα» για τους Αρχαίους Έλληνες, το μερίδιο που αναλογεί στον καθένα, η «νόμιμη μοίρα», που λέμε και σήμερα –και όχι η έννοια του ανατολίτικου «κισμέτ», όπου όλα είναι εκ των προτέρων γραμμένα και άρα, αναπόφευκτα. Όμως, με την έννοια της εδώ αναφερομένης «μοίρας» δεν εννοείται η τριπλή δύναμη του Θεού (Τρίαινα), αλλά η Τρίτη διαδοχή (νόμιμη μοίρα), όπως θα το διαπιστώσουμε και αμέσως μετά κατά την ανάλυση του Σκήπτρου του Άδη.

Την Τρίαινα χάρισαν στον Ποσειδώνα οι Τελχίνες, που τον ανέθρεψαν κιόλας, σύμφωνα με ένα μύθο. Οι Τελχίνες ήταν αμφίβια όντα, τα οποία έκαναν πολλές εφευρέσεις, γνώριζαν τις επιστήμες και έζησαν πριν τον Κατακλυσμό του Ωγύγου. Ο μύθος μάς δείχνει, λοιπόν, πόσο αρχαία είναι η λατρεία του Ποσειδώνα, αλλά και το ίδιο το σύμβολο της Τρίαινας, το οποίο, σύμφωνα με κάποιους μελετητές, ανάγεται στον καιρό της… Ατλαντίδας, αφού οι Άτλαντες στην πρωτεύουσά τους, την Ποσειδωνία, τιμούσαν τον Ποσειδώνα και είχαν ως σύμβολό τους την Τρίαινα. Άλλωστε, υπάρχει και η περίφημη γιγάντια Τρίαινα των Άνδεων σε παραθαλάσσια απότομη περιοχή του Περού, που είναι γνωστή και ως Κηροπήγιο των Άνδεων (Καντελάμπρο ντε λος Άντες). Όταν τα ίδια σύμβολα εμφανίζονται ένθεν και ένθεν του Ατλαντικού δεν μπορεί παρά να σημαίνουν μια πανάρχαια κοινή προέλευση…

Περνάμε τώρα στο κυρίως σύμβολο του τρίτου πρεσβύτερου αδελφού, του Θεού Άδη ή Πλούτωνα.

Το Δίκρανο ή Σκήπτρο του Άδη είναι το κατεξοχήν σύμβολο της θνητότητάς μας. Δύο στοιχεία κυριαρχούν στον αποσυμβολισμό του: η ζωή και ο θάνατος. Γι’ αυτό έχει δύο αιχμές (Δίκρανον). Και παρά το γεγονός ότι στον Ορφικό Ύμνο, ο Πλούτων (Άδης), ο τρίτος αδελφός του Διός, που σημαίνει ακριβώς αυτή την έλλειψη του Θεού (Ά-δης > εκεί που δεν υπάρχει Δίας / Ζευς, εκεί που δεν υπάρχει Ζωή), αναφέρεται και αυτός ότι «έλαχε της τριτάτης (τρίτης) μοίρας», όπως και ο έτερος αδελφός του ο Ποσειδών καθώς είδαμε πιο πάνω, είναι σαφές ότι εδώ ως τρίτη μοίρα υπονοείται ο χθόνιος (επίγειος) κόσμος (χθόνα παμβασίλεια), ο κόσμος αυτός που τον μοιράζονται οι τρεις αδελφοί (Ζευς, Ποσειδών και Πλούτων), ως οι τρίτοι κατά σειράν στη διαδοχή της βασιλείας του κόσμου. Ο πρώτος βασιλιάς της γης ήταν ο Ουρανός (Ουρανίωνες), ο δεύτερος ήταν ο γιος του ο Κρόνος και ο τρίτος στη διαδοχή της βασιλείας ήταν ο γιος του Κρόνου, ο Ζευς, ο οποίος συμβασιλεύει μαζί με τους δύο άλλους πρεσβύτερους αδελφούς του. Γι’ αυτό, οι Ορφικοί Ύμνοι Ποσειδώνος και Πλούτωνος δε μιλούν για «βασίλειο», αλλά για «μοίρα», για διαδοχή, κληρονομιά.

Επανερχόμενοι στο Δίκρανο του Άδη (το οποίο πολύ κακώς αργότερα δαιμονοποιήθηκε και αποδόθηκε από αδαείς φανατικούς ως τα… κέρατα του Βελζεβούλ στην Κόλαση), επαναλαμβάνουμε πως το σκήπτρο αυτό έχει δύο μόνο «αιχμές», ζωή και θάνατο δηλαδή, αλλά συμβολοποιεί παράλληλα και τη δυνατότητα της θέωσης και της απαλλαγής από τη θνητότητα. Σύμφωνα με την επικρατούσα και στην αρχαία εικονογραφία και αγγειογραφία εκδοχή, οι δύο αυτές «αιχμές» του δόρατος του Πλούτωνα είναι τα δύο ανορθωμένα φτερά του αετού, της θεωμένης ψυχής, που πετά ελεύθερη και αθάνατη στον αιθέρα του Διός, καθώς, ως γνωστόν, ο αετός είναι το ιερό πουλί του Διός.

Για τον ΕΟΕ

Ντορέτα Πέππα

doretapeppa

eoellas

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ