ΣΗΜΕΡΑ ΘΑ ''ΣΑΣ ΚΑΝΩ ΤΟΥ ΑΛΑΤΙΟΥ'' ...
Από νωρίς ο άνθρωπος διαπίστωσε την ιδιαίτερη σημασία του αλατιού. Γι' αυτό ήταν γνωστό και χρησιμοποιούνταν από τους προϊστορικούς χρόνους. Το γνώριζαν σαν μέσο που νοστίμευε και (κυρίως) συντηρούσε τις τροφές. Το μόνο μέσο συντήρησης για κάποιο χρονικό διάστημα κρεάτων και ψαριών πριν από την ανακάλυψη των ψυγείων. Η διαδικασία αυτή είναι γνωστή ως αλιπάστωση (curing) και τα προϊόντα της διαδικασίας αυτής ονομάζονται αλίπαστα. Η δράση του αυτή οφείλεται στο ότι μειώνει το νερό που είναι διαθέσιμο για τους μικροοργανισμούς περιορίζοντας έτσι τη δυνατότητα ανάπτυξής τους.
ΙΣΤΟΡΙΑ:
Σε αρχαιολογική περιοχή της Ρουμανίας (Poiana Slatinei) υπάρχουν ενδείξεις συστηματικής παραλαβής αλατιού από πηγές αλμυρού νερού με βράσιμό του σε πήλινους δίσκους, που χρονολογούνται από το 6050 π.Χ., ενώ αντίστοιχες ενδείξεις παραλαβής αλατιού από την αλμυρή λίμνη Xiechi της Κίνας χρονολογούνται από το 6000 π.Χ..
Σε κάποιες περιοχές, το αλάτι ήταν τόσο σημαντικό που το χρησιμοποιούσαν για τις συναλλαγές.Οι πλούσιοι φεουδάρχες αντάλλασσαν δούλους με αλάτι. Σε άλλες χώρες, κάποιες εποχές, οι κάτοικοι έκαναν τις αγορές και τις πωλήσεις τους με κομμάτια αλατιού, χρησιμοποιώντας το ως νόμισμα. 'Aλλοι λαοί είχαν έλθει σε πόλεμο μεταξύ τους για να κατακτήσουν εδάφη με πηγές ή ορυχεία αλατιού.
Οι άνθρωποι έπαιρναν το αλάτι από τη θάλασσα, με τις αλυκές που η λειτουργία τους βασίζεται στη βραδεία εξάτμιση του νερού, υπό την επίδραση του ήλιου και του ανέμου. Στη Γαλλία και στη Γερμανία βρέθηκαν, ύστερα από ανασκαφές, αρχαίες συσκευές με τις οποίες απομόνωναν το αλάτι. Σε περιοχές μακριά από τη θάλασσα, το αλάτι το έβρισκαν σε αλατωρυχεία (salt mines), τα οποία (όπου υπάρχουν) διαθέτουν τεράστιες ποσότητες άλατος, ωστόσο δεν αφθονούν.
Από τα αλατωρυχεία λαμβανόταν και εξακολουθεί να λαμβάνεται το ονομαζόμενο ορυκτό αλάτι (στερεό μέσα σε πετρώματα). Σπουδαία ορυχεία υπήρχαν στην Ευρώπη (Πολωνία, Τσεχία, Αυστρία, Ισπανία), στην Αραβία και στη Λιβύη. Πόλεις πήραν το όνομά τους από τα παρακείμενα αλατωρυχεία ή από το εμπόριο αλατιού, όπως η πόλη Salzburg (Πόλη του Αλατιού) ή ο ποταμός Salzach (Αλατένια νερά) της Αυστρίας.
Τα μεγαλύτερα αποθέματα ορυκτού χλωριούχου νατρίου βρίσκονται στην περιοχή Salar de Uyuni της Βολιβίας, σε υψόμετρο 3.500 m. Πρόκειται για μια ολόλευκη έκταση 12 χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων, που παλαιότερα ήταν λίμνη. Τα νερά της λίμνης εξατμίστηκαν και άφησαν ένα λευκό στρώμα αλατιού, που σε ορισμένα σημεία φτάνει σε πάχος τα 10 m. Τα αποθέματα σε αλάτι της περιοχής αυτής εκτιμούνται στα 10 δισεκατομμύρια τόνους.
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ:
Το αλάτι κατείχε πάντοτε σημαντική θέση στη ζωή των λαών, στις συνήθειες, στη θρησκεία και στις παραδόσεις τους. Κατά τους αρχαίους Έλληνες το αλάτι, κυρίως χάρις στην αξία που είχε για τη συντήρηση τροφίμων, αλλά και τον εύγευστο χαρακτήρα που προσέδιδε σ' αυτά και γενικότερα την αξία που είχε για την υγεία των ανθρώπων, συμβολίζει τη φιλία και την αλληλεγγύη.
Αυτός είναι και ο λόγος που το αλάτι χρησιμοποιούνταν για να επισφραγίσει τις συμφωνίες τους και άλλες τελετουργικές πράξεις. Χρησιμοποιούσαν αλάτι στις θυσίες και στις προσφορές τους προς τους θεούς. Είχαν τη συνήθεια να σκορπίζουν αλάτι σε αγρούς που αφιέρωναν στους θεούς τους. Υπάρχει και σε παραμύθια η αξία του αλατιού που παρομοιάζεται ή θεωρείται πως ξεπερνάει ακόμη και την αξία του χρυσού.
ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ:
Το αλάτι αναφέρεται σε πολλές ελληνικές παροιμίες: "άλας και τράπεζαν μη παραβαίνειν", "μαζί φάγαμε ψωμί κι αλάτι" (που σημαίνουν στενή σύνδεση και φιλία), "σε ξένο φαΐ αλάτι μη ρίχνεις" (μην ανακατεύεσαι σε ξένες υποθέσεις), "τον έκαναν τ' αλατιού" (δηλαδή τον έδειραν).
ΘΡΗΣΚΕΙΑ:
Ο Μωσαϊκός Νόμος θεωρεί το αλάτι ως σύμβολο και ως απαραίτητο στοιχείο κάθε προσφοράς προς τον Θεό. Στην Καινή Διαθήκη το αλάτι θεωρείται ακρογωνιαίο στοιχείο της ζωής και αναφέρεται ότι ο Χριστός είχε πει στους μαθητές του: "υμείς εστέ το άλας της γης". Πολλοί λαοί, όπως οι Ασσύριοι και οι Πέρσες, χρησιμοποιούσαν το αλάτι στις θρησκευτικές τους τελετές. Οι αρχαίοι Λατίνοι έλεγαν "Nil sole et sale utilius" (τίποτα πιο χρήσιμο από τον ήλιο και το αλάτι).
ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ:
Μέχρι σήμερα έχουν διατηρηθεί αρκετές προλήψεις σχετικά με το αλάτι. 'Ετσι, δεν δανείζουν αλάτι οι χωρικοί, γιατί πιστεύουν ότι "ψοφάνε τα ζωντανά". Επίσης αποφεύγουν να χύσουν αλάτι από την αλατιέρα γιατί θεωρείται γρουσουζιά και πρέπει να ρίξει κανείς λίγο πίσω του, πάνω από τον ώμο του για να γλυτώσει από την κακοτυχία. Ακόμη θεωρείται ότι διώχνει τα δαιμόνια και τους ανεπιθύμητους επισκέπτες.
ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ:
Στη Γερμανία θεωρείται ευλογία η ανακάλυψη αλατούχου πηγής. Δημοφιλής παράδοση σε πολλές χώρες της Ευρώπης είναι να ρίχνουν μια χούφτα αλατιού στο φέρετρο του νεκρού πριν από τον ενταφιασμό. Το αλάτι είναι σύμβολο αθανασίας και αδιάφθορου χαρακτήρα που θα κρατήσει μακριά τον διάβολο. Στη Σκωτία συνηθίζεται να βάζουν λίγο αλάτι κατά τη ζύμωση της μπύρας για να απομακρύνει τις μάγισσες και τα κακά πνεύματα, στην ουσία όμως με τον τρόπο αυτό αποτρέπουν την επιπλέον ζύμωση και προστατεύουν το προϊόν από την αλλοίωση.
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ:
Το αλάτι συναντάται συχνά σε μύθους, παραμύθια και σε τίτλους λογοτεχνικών έργων.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: Μύθοι Αισώπου "Ο γάιδαρος και το αλάτι", το Σουηδικό παραμύθι "Αλάτι στην ουρά της κίσσας", το παραμύθι των αδελφών Grimm "Η πριγκίπισσα των μαργαριταριών", το Ρωσικό παραμύθι "Το βουνό από αλάτι", ο Νορβηγικός μύθος "Γιατί η θάλασσα έχει αλάτι;", η ιστορία φαντασμάτων του Charles Dickens "Φεύγοντας με έναν κόκκο αλατιού", "Αλάτι της Γης" (George Gissing), το ποίημα του Pablo Neruda "Ωδή στο αλάτι".
ΔΙΑΤΡΟΦΗ :
1)Το αλάτι έχει την ιδιότητα να εμποδίζει την ανάπτυξη μικροοργανισμών, γι' αυτό και χρησιμοποιείται για τη συντήρηση των τροφίμων (αλιπάστωση). Το αλάτι στο παρελθόν ήταν το κύριο συστατικό των αλατισμένων τροφίμων και στα διάφορα τουρσιά (pickles) μαζί με το ξύδι. Το αλάτι που προέρχεται από τη θάλασσα (θαλασσινό αλάτι) θεωρείται ωφελιμότερο (λόγω των μικρών ποσοτήτων ιωδίου που περιέχει) από το ορυκτό και χρησιμοποιείται στην καθημερινή διατροφή του ανθρώπου. Είναι απαραίτητη μια μικρή ποσότητα από αυτό να λαμβάνεται καθημερινά με τις τροφές.
2)Το αλάτι στη διατροφή διευκολύνει την πέψη, ανοίγει την όρεξη, συντελεί στην έκκριση των γαστρικών υγρών και είναι κύρια πηγή του HCl που εκκρίνεται στο στομάχι, έτσι εμποδίζει ανεπιθύμητες ζυμώσεις στο στομάχι και στα έντερα, αποτρέπει τη δυσκοιλιότητα και βοηθάει στον μεταβολισμό των τροφών που περιέχουν πρωτεΐνες. Ωφέλιμο σε ορισμένες παθολογικές καταστάσεις, γιατί εμποδίζει τις εσωτερικές αιμορραγίες, δρα σαν καθαρτικό κ.λπ. Το αλάτι συντελεί στην αύξηση του αριθμού των ερυθρών αιμοσφαιρίων και τα βοηθά να προσλαμβάνουν ευκολότερα το οξυγόνο, προσδίδοντας έτσι στο αίμα λαμπρότερο χρώμα.
3)Παρά την αξία που έχει το αλάτι για την υγεία του ανθρώπου, η κατάχρησή του στη διατροφή είναι δυνατό να προκαλέσει αρκετές παθολογικές καταστάσεις και ασθένειες. Η υπερβολική χρήση του στη διατροφή μπορεί να οδηγήσει σε έλκος, δυσπεψία και νεφρικές βλάβες. Η υπερβολική χρήση αλατιού επιφέρει αύξηση της πίεσης του αίματος. Επιβάλλεται προσοχή στον καθορισμό της καθημερινά απαιτούμενης ποσότητας. Η ποσότητα αυτή ποικίλλει ανάλογα με τον οργανισμό, την ηλικία και τη γενικότερη διατροφή.
ΕΙΔΗ ΑΛΑΤΙΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ:
Όσο και αν φαίνεται περίεργο, υπάρχουν πολλά και διαφορετικά είδη αλατιού που χρησιμοποιούνται στο μαγείρεμα και γενικότερα την κατασκευή τροφίμων. Οι διαφορές μεταξύ τους οφείλεται στην περιεκτικότητά τους σε προσμίξεις, την προέλευση και το μέγεθος των κόκκων του.
Οι διάφοροι τύποι αλατιού φέρουν το όνομα της περιοχής προέλευσης (αλάτι γαλλικών θαλασσών, αλάτι ιταλικών θαλασσών, αλάτι Ιμαλαΐων, αλάτι Χαβάης) ή για το προϊόν για το οποίο προορίζονται (αλάτι-πούδρα για pop-corn, αλάτι χοντρόκοκκο για αρτοσκευάσματα τύπου pretzel).
1) Επιτραπέζιο ή μαγειρικό αλάτι (table, cooking salt): Είναι το πιο συνηθισμένο αλάτι και βρίσκεται σε κάθε σπίτι. Συχνά προσφέρεται ως "ιωδιωμένο" με προσμίξεις ιωδιούχων ή ιωδικών αλάτων καλίου ή νατρίου . Η παρουσία ιωδίου στις τροφές είναι απαραίτητη για τη βιοσύνθεση της ορμόνης θυροξίνης. Σε ορισμένες περιπτώσεις η παρουσία ιωδίου είναι ανεπιθύμητη, διότι έστω και στις μικρές ποσότητες που βρίσκεται, προσδίδει μια πικρή γεύση σε ορισμένα τρόφιμα, ενώ το ιώδιο σκουραίνει κάποια τουρσιά.
Η ιωδίωση του αλατιού προτάθηκε από τον ιατρό David Marine (1988-1976), ο οποίος διεξήγαγε τις πρώτες μελέτες (1907-1916) πάνω στην επίδραση του ιωδίου στο αλάτι στις περιπτώσεις βρογχοκήλης (goiter) σε πληθυσμούς μαθητών του Ohio και του Michigan.
2)Αλάτι kosher (kosher salt). Η συνηθέστερη μορφή αλατιού που χρησιμοποιείται στις εμπορικές κουζίνες. Ιδιαίτερα συνηθισμένος τύπος αλατιού στις ΗΠΑ, δεν περιέχει κανένα πρόσθετο, προέρχεται αποκλειστικά από τη θάλασσα και είναι πιο χοντρόκοκκο σε σχέση με το επιτραπέζιο. Συλλέγεται από τα "τηγάνια" κατά τρόπο που οι κρύσταλλοί του συσσωματώνονται αποκτώντας μια κάπως αιχμηρή υφή, που το καθιστούν ικανό να απορροφήσει το αίμα από σφάγια κατά την επίπασή τους με αυτό. Τα κρέατα αυτά χαρακτηρίζονται ως kosher και την ίδια ονομασία φέρει αυτός ο τύπος του αλατιού. Ως kosher χαρακτηρίζονται οι τροφές που είναι φτιαγμένες σύμφωνα με τους διατροφικούς νόμους των ορθόδοξων Εβραίων (kosher: στην Εβραϊκή γλώσσα σημαίνει καθαρός, αγνός).
3) Αλάτι για αλιπάστωση (πάστωμα) (pickling, canning salt). Είναι σαν το επιτραπέζιο, αλλά χωρίς κάποιο πρόσθετο και κυρίως ιωδιούχα άλατα, η παρουσία των οποίων μπορεί να αλλοιώσει σε κάποιο βαθμό τον χρωματισμό των συντηρούμενων τροφίμων. Διατίθεται σε σχετικά μεγάλες συσκευασίες (σακούλες ή κουτιά). Όποτε χρησιμοποιείται ως επιτραπέζιο, για να αποφευχθεί η συσσωμάτωσή του λόγω υγρασίας, στις αλατιέρες προσθέτουν σ' αυτό λίγους κόκκους ρυζιού.
4)Αλάτι χαβανέζικο Alaela (Hawaiian sea salt). 'Οχι ιδιαίτερα διαδεδομένο και σχετικά ακριβό. Θαλάσσιο αλάτι που δεν έχει υποστεί κάποια διαδικασία καθαρισμού, πλούσιο σε διάφορα ανόργανα συστατικά που βρίσκονται στο θαλασσινό νερό. Το ελαφρά κοκκινωπό χρώμα του οφείλεται σε ιχνοποσότητες οξειδίων του σιδήρου. Αναφέρεται ότι τα επιπλέον αυτά συστατικά τού προσδίδουν μια ιδιαίτερη νοστιμιά.
5)Ορυκτό αλάτι (rock salt). Ο φθηνότερος τύπος αλατιού που δεν είναι κατάλληλο για τη μαγειρική, αλλά χρησιμεύει στην παραγωγή ψύξης κατά την παρασκευή παγωτών (π.χ. με ανάμιξη με πάγο σε αναλογία 1 προς 5). Κατά τη διάλυσή του απορροφά θερμότητα υποβιβάζοντας τη θερμοκρασία του μίγματος.
Είναι το αλάτι που χρησιμοποιείται σε μεγάλες ποσότητες για διάφορους λόγους, όχι όμως σε τρόφιμα. Μεγάλες ποσότητες αυτού του αλατιού χρησιμοποιούνται για την αποπάγωση πεζοδρομίων και δρόμων.
ΥΓΕΙΑ-ΑΛΑΤΙ :
Πριν από την ανακάλυψη των ψυγείων, ο κυριότερος τρόπος συντήρησης των τροφίμων ήταν το αλάτι. Συχνά το αλάτι ήταν δυσεύρετο και η ημερήσια μέση πρόσληψη αλατιού δεν ξεπερνούσε τα 0,25 g.
Σήμερα, ο μέσος ενήλικας καταναλώνει περίπου 10 g αλάτι ημερησίως, αντί των 4 g που συνιστώνται από διεθνείς οργανισμούς για τους υγιείς ενήλικες. Στις αναπτυγμένες χώρες η μέση ημερήσια πρόσληψη κυμαίνεται από 9 έως 12 g. Tο 80% αυτού του αλατιού προέρχεται από επεξεργασμένα τρόφιμα και το υπόλοιπο προέρχεται από το επιτραπέζιο αλάτι, που επιπλέον προσθέτουμε στην τροφή.
ΥΠΕΡΤΑΣΗ :
Η υπέρταση αποτελεί τον τρίτο κατά σειρά παράγοντα κινδύνου στην Ευρώπη μετά τον καρκίνο και τις καρδιοπάθειες. Μεγάλες ποσότητες νατρίου μπορεί να επιδεινώσουν σημαντικά την κατάσταση των υπερτασικών ασθενών.
Σχεδόν το 50% των υπερτασικών είναι ευαίσθητοι στο αλάτι, πράγμα που σημαίνει ότι η πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων νατρίου αυξάνει περαιτέρω την αρτηριακή τους πίεση και την πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκών, όπως αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, έμφραγμα κ.ά. Μείωση στην πρόσληψη αλατιού σε συνδυασμό με ορισμένες άλλες ελεγχόμενες διαιτητικές παρεμβάσεις, προκαλεί σημαντική μείωση τόσο στη συστολική ("μεγάλη") όσο και στη διαστολική ("μικρή") αρτηριακή πίεση. Η επίδραση των υπερβολικών ποσοτήτων αλατιού είναι ακόμα περισσότερο έντονη σε διαβητικούς, σε παχύσαρκους και σε ηλικιωμένους υπερτασικούς.
Στους ασθενείς που δυσκολεύονται να μειώσουν το αλάτι, είναι να τρώνε τροφές με αυξημένη περιεκτικότητα σε κάλιο, γιατί αυτό αντισταθμίζει σημαντικά τα αρνητικά αποτελέσματα της υπερπρόσληψης νατρίου.
Ο μηχανισμός δράσης του καλίου είναι απλός: Το κάλιο βοηθάει τον οργανισμό να αποβάλλει το επιπλέον νάτριο. Επειδή το κάλιο δεν αποθηκεύεται στον οργανισμό, είναι απαραίτητη η καθημερινή του πρόσληψη. Πλούσιες πηγές καλίου είναι τα φρούτα (π.χ. μπανάνες, πορτοκάλια, ακτινίδια) και τα λαχανικά και αυτός είναι ένα από τους λόγους που πρέπει να αυξηθεί η κατανάλωσή τους σε 5 μερίδες την ημέρα.
Οι οδηγίες αυτές είναι από :Τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, την Παγκόσμια Ομοσπονδία Καρδιολογίας , τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Υπέρτασης ,Ελληνική Αντιϋπερτασική Εταιρεία .
Στην εμφάνιση υπέρτασης παίζουν και εξωτερικοί παράγοντες, όπως η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η έλλειψη σωματικής άσκησης , το στρες και η αυξημένη κατανάλωση αλατιού. Η σχέση μεταξύ του αλατιού και της υψηλής πίεσης του αίματος (υπέρτασης) είναι άμεση: H κατανάλωση αλατιού αυξάνει την πίεση του αίματος, ενώ η μείωση του αλατιού στη διατροφή μειώνει την πίεση.
(Μεταφρασμένο από μένα από το βιβλίο "Salt - The Spice of Life" )
ΚΑΡΑΜΠΕΤΣΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ
ΓΙΑ ΤΟ
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ
Από νωρίς ο άνθρωπος διαπίστωσε την ιδιαίτερη σημασία του αλατιού. Γι' αυτό ήταν γνωστό και χρησιμοποιούνταν από τους προϊστορικούς χρόνους. Το γνώριζαν σαν μέσο που νοστίμευε και (κυρίως) συντηρούσε τις τροφές. Το μόνο μέσο συντήρησης για κάποιο χρονικό διάστημα κρεάτων και ψαριών πριν από την ανακάλυψη των ψυγείων. Η διαδικασία αυτή είναι γνωστή ως αλιπάστωση (curing) και τα προϊόντα της διαδικασίας αυτής ονομάζονται αλίπαστα. Η δράση του αυτή οφείλεται στο ότι μειώνει το νερό που είναι διαθέσιμο για τους μικροοργανισμούς περιορίζοντας έτσι τη δυνατότητα ανάπτυξής τους.
ΙΣΤΟΡΙΑ:
Σε αρχαιολογική περιοχή της Ρουμανίας (Poiana Slatinei) υπάρχουν ενδείξεις συστηματικής παραλαβής αλατιού από πηγές αλμυρού νερού με βράσιμό του σε πήλινους δίσκους, που χρονολογούνται από το 6050 π.Χ., ενώ αντίστοιχες ενδείξεις παραλαβής αλατιού από την αλμυρή λίμνη Xiechi της Κίνας χρονολογούνται από το 6000 π.Χ..
Σε κάποιες περιοχές, το αλάτι ήταν τόσο σημαντικό που το χρησιμοποιούσαν για τις συναλλαγές.Οι πλούσιοι φεουδάρχες αντάλλασσαν δούλους με αλάτι. Σε άλλες χώρες, κάποιες εποχές, οι κάτοικοι έκαναν τις αγορές και τις πωλήσεις τους με κομμάτια αλατιού, χρησιμοποιώντας το ως νόμισμα. 'Aλλοι λαοί είχαν έλθει σε πόλεμο μεταξύ τους για να κατακτήσουν εδάφη με πηγές ή ορυχεία αλατιού.
Οι άνθρωποι έπαιρναν το αλάτι από τη θάλασσα, με τις αλυκές που η λειτουργία τους βασίζεται στη βραδεία εξάτμιση του νερού, υπό την επίδραση του ήλιου και του ανέμου. Στη Γαλλία και στη Γερμανία βρέθηκαν, ύστερα από ανασκαφές, αρχαίες συσκευές με τις οποίες απομόνωναν το αλάτι. Σε περιοχές μακριά από τη θάλασσα, το αλάτι το έβρισκαν σε αλατωρυχεία (salt mines), τα οποία (όπου υπάρχουν) διαθέτουν τεράστιες ποσότητες άλατος, ωστόσο δεν αφθονούν.
Από τα αλατωρυχεία λαμβανόταν και εξακολουθεί να λαμβάνεται το ονομαζόμενο ορυκτό αλάτι (στερεό μέσα σε πετρώματα). Σπουδαία ορυχεία υπήρχαν στην Ευρώπη (Πολωνία, Τσεχία, Αυστρία, Ισπανία), στην Αραβία και στη Λιβύη. Πόλεις πήραν το όνομά τους από τα παρακείμενα αλατωρυχεία ή από το εμπόριο αλατιού, όπως η πόλη Salzburg (Πόλη του Αλατιού) ή ο ποταμός Salzach (Αλατένια νερά) της Αυστρίας.
Τα μεγαλύτερα αποθέματα ορυκτού χλωριούχου νατρίου βρίσκονται στην περιοχή Salar de Uyuni της Βολιβίας, σε υψόμετρο 3.500 m. Πρόκειται για μια ολόλευκη έκταση 12 χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων, που παλαιότερα ήταν λίμνη. Τα νερά της λίμνης εξατμίστηκαν και άφησαν ένα λευκό στρώμα αλατιού, που σε ορισμένα σημεία φτάνει σε πάχος τα 10 m. Τα αποθέματα σε αλάτι της περιοχής αυτής εκτιμούνται στα 10 δισεκατομμύρια τόνους.
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ:
Το αλάτι κατείχε πάντοτε σημαντική θέση στη ζωή των λαών, στις συνήθειες, στη θρησκεία και στις παραδόσεις τους. Κατά τους αρχαίους Έλληνες το αλάτι, κυρίως χάρις στην αξία που είχε για τη συντήρηση τροφίμων, αλλά και τον εύγευστο χαρακτήρα που προσέδιδε σ' αυτά και γενικότερα την αξία που είχε για την υγεία των ανθρώπων, συμβολίζει τη φιλία και την αλληλεγγύη.
Αυτός είναι και ο λόγος που το αλάτι χρησιμοποιούνταν για να επισφραγίσει τις συμφωνίες τους και άλλες τελετουργικές πράξεις. Χρησιμοποιούσαν αλάτι στις θυσίες και στις προσφορές τους προς τους θεούς. Είχαν τη συνήθεια να σκορπίζουν αλάτι σε αγρούς που αφιέρωναν στους θεούς τους. Υπάρχει και σε παραμύθια η αξία του αλατιού που παρομοιάζεται ή θεωρείται πως ξεπερνάει ακόμη και την αξία του χρυσού.
ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ:
Το αλάτι αναφέρεται σε πολλές ελληνικές παροιμίες: "άλας και τράπεζαν μη παραβαίνειν", "μαζί φάγαμε ψωμί κι αλάτι" (που σημαίνουν στενή σύνδεση και φιλία), "σε ξένο φαΐ αλάτι μη ρίχνεις" (μην ανακατεύεσαι σε ξένες υποθέσεις), "τον έκαναν τ' αλατιού" (δηλαδή τον έδειραν).
ΘΡΗΣΚΕΙΑ:
Ο Μωσαϊκός Νόμος θεωρεί το αλάτι ως σύμβολο και ως απαραίτητο στοιχείο κάθε προσφοράς προς τον Θεό. Στην Καινή Διαθήκη το αλάτι θεωρείται ακρογωνιαίο στοιχείο της ζωής και αναφέρεται ότι ο Χριστός είχε πει στους μαθητές του: "υμείς εστέ το άλας της γης". Πολλοί λαοί, όπως οι Ασσύριοι και οι Πέρσες, χρησιμοποιούσαν το αλάτι στις θρησκευτικές τους τελετές. Οι αρχαίοι Λατίνοι έλεγαν "Nil sole et sale utilius" (τίποτα πιο χρήσιμο από τον ήλιο και το αλάτι).
ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ:
Μέχρι σήμερα έχουν διατηρηθεί αρκετές προλήψεις σχετικά με το αλάτι. 'Ετσι, δεν δανείζουν αλάτι οι χωρικοί, γιατί πιστεύουν ότι "ψοφάνε τα ζωντανά". Επίσης αποφεύγουν να χύσουν αλάτι από την αλατιέρα γιατί θεωρείται γρουσουζιά και πρέπει να ρίξει κανείς λίγο πίσω του, πάνω από τον ώμο του για να γλυτώσει από την κακοτυχία. Ακόμη θεωρείται ότι διώχνει τα δαιμόνια και τους ανεπιθύμητους επισκέπτες.
ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ:
Στη Γερμανία θεωρείται ευλογία η ανακάλυψη αλατούχου πηγής. Δημοφιλής παράδοση σε πολλές χώρες της Ευρώπης είναι να ρίχνουν μια χούφτα αλατιού στο φέρετρο του νεκρού πριν από τον ενταφιασμό. Το αλάτι είναι σύμβολο αθανασίας και αδιάφθορου χαρακτήρα που θα κρατήσει μακριά τον διάβολο. Στη Σκωτία συνηθίζεται να βάζουν λίγο αλάτι κατά τη ζύμωση της μπύρας για να απομακρύνει τις μάγισσες και τα κακά πνεύματα, στην ουσία όμως με τον τρόπο αυτό αποτρέπουν την επιπλέον ζύμωση και προστατεύουν το προϊόν από την αλλοίωση.
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ:
Το αλάτι συναντάται συχνά σε μύθους, παραμύθια και σε τίτλους λογοτεχνικών έργων.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: Μύθοι Αισώπου "Ο γάιδαρος και το αλάτι", το Σουηδικό παραμύθι "Αλάτι στην ουρά της κίσσας", το παραμύθι των αδελφών Grimm "Η πριγκίπισσα των μαργαριταριών", το Ρωσικό παραμύθι "Το βουνό από αλάτι", ο Νορβηγικός μύθος "Γιατί η θάλασσα έχει αλάτι;", η ιστορία φαντασμάτων του Charles Dickens "Φεύγοντας με έναν κόκκο αλατιού", "Αλάτι της Γης" (George Gissing), το ποίημα του Pablo Neruda "Ωδή στο αλάτι".
ΔΙΑΤΡΟΦΗ :
1)Το αλάτι έχει την ιδιότητα να εμποδίζει την ανάπτυξη μικροοργανισμών, γι' αυτό και χρησιμοποιείται για τη συντήρηση των τροφίμων (αλιπάστωση). Το αλάτι στο παρελθόν ήταν το κύριο συστατικό των αλατισμένων τροφίμων και στα διάφορα τουρσιά (pickles) μαζί με το ξύδι. Το αλάτι που προέρχεται από τη θάλασσα (θαλασσινό αλάτι) θεωρείται ωφελιμότερο (λόγω των μικρών ποσοτήτων ιωδίου που περιέχει) από το ορυκτό και χρησιμοποιείται στην καθημερινή διατροφή του ανθρώπου. Είναι απαραίτητη μια μικρή ποσότητα από αυτό να λαμβάνεται καθημερινά με τις τροφές.
2)Το αλάτι στη διατροφή διευκολύνει την πέψη, ανοίγει την όρεξη, συντελεί στην έκκριση των γαστρικών υγρών και είναι κύρια πηγή του HCl που εκκρίνεται στο στομάχι, έτσι εμποδίζει ανεπιθύμητες ζυμώσεις στο στομάχι και στα έντερα, αποτρέπει τη δυσκοιλιότητα και βοηθάει στον μεταβολισμό των τροφών που περιέχουν πρωτεΐνες. Ωφέλιμο σε ορισμένες παθολογικές καταστάσεις, γιατί εμποδίζει τις εσωτερικές αιμορραγίες, δρα σαν καθαρτικό κ.λπ. Το αλάτι συντελεί στην αύξηση του αριθμού των ερυθρών αιμοσφαιρίων και τα βοηθά να προσλαμβάνουν ευκολότερα το οξυγόνο, προσδίδοντας έτσι στο αίμα λαμπρότερο χρώμα.
3)Παρά την αξία που έχει το αλάτι για την υγεία του ανθρώπου, η κατάχρησή του στη διατροφή είναι δυνατό να προκαλέσει αρκετές παθολογικές καταστάσεις και ασθένειες. Η υπερβολική χρήση του στη διατροφή μπορεί να οδηγήσει σε έλκος, δυσπεψία και νεφρικές βλάβες. Η υπερβολική χρήση αλατιού επιφέρει αύξηση της πίεσης του αίματος. Επιβάλλεται προσοχή στον καθορισμό της καθημερινά απαιτούμενης ποσότητας. Η ποσότητα αυτή ποικίλλει ανάλογα με τον οργανισμό, την ηλικία και τη γενικότερη διατροφή.
ΕΙΔΗ ΑΛΑΤΙΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ:
Όσο και αν φαίνεται περίεργο, υπάρχουν πολλά και διαφορετικά είδη αλατιού που χρησιμοποιούνται στο μαγείρεμα και γενικότερα την κατασκευή τροφίμων. Οι διαφορές μεταξύ τους οφείλεται στην περιεκτικότητά τους σε προσμίξεις, την προέλευση και το μέγεθος των κόκκων του.
Οι διάφοροι τύποι αλατιού φέρουν το όνομα της περιοχής προέλευσης (αλάτι γαλλικών θαλασσών, αλάτι ιταλικών θαλασσών, αλάτι Ιμαλαΐων, αλάτι Χαβάης) ή για το προϊόν για το οποίο προορίζονται (αλάτι-πούδρα για pop-corn, αλάτι χοντρόκοκκο για αρτοσκευάσματα τύπου pretzel).
1) Επιτραπέζιο ή μαγειρικό αλάτι (table, cooking salt): Είναι το πιο συνηθισμένο αλάτι και βρίσκεται σε κάθε σπίτι. Συχνά προσφέρεται ως "ιωδιωμένο" με προσμίξεις ιωδιούχων ή ιωδικών αλάτων καλίου ή νατρίου . Η παρουσία ιωδίου στις τροφές είναι απαραίτητη για τη βιοσύνθεση της ορμόνης θυροξίνης. Σε ορισμένες περιπτώσεις η παρουσία ιωδίου είναι ανεπιθύμητη, διότι έστω και στις μικρές ποσότητες που βρίσκεται, προσδίδει μια πικρή γεύση σε ορισμένα τρόφιμα, ενώ το ιώδιο σκουραίνει κάποια τουρσιά.
Η ιωδίωση του αλατιού προτάθηκε από τον ιατρό David Marine (1988-1976), ο οποίος διεξήγαγε τις πρώτες μελέτες (1907-1916) πάνω στην επίδραση του ιωδίου στο αλάτι στις περιπτώσεις βρογχοκήλης (goiter) σε πληθυσμούς μαθητών του Ohio και του Michigan.
2)Αλάτι kosher (kosher salt). Η συνηθέστερη μορφή αλατιού που χρησιμοποιείται στις εμπορικές κουζίνες. Ιδιαίτερα συνηθισμένος τύπος αλατιού στις ΗΠΑ, δεν περιέχει κανένα πρόσθετο, προέρχεται αποκλειστικά από τη θάλασσα και είναι πιο χοντρόκοκκο σε σχέση με το επιτραπέζιο. Συλλέγεται από τα "τηγάνια" κατά τρόπο που οι κρύσταλλοί του συσσωματώνονται αποκτώντας μια κάπως αιχμηρή υφή, που το καθιστούν ικανό να απορροφήσει το αίμα από σφάγια κατά την επίπασή τους με αυτό. Τα κρέατα αυτά χαρακτηρίζονται ως kosher και την ίδια ονομασία φέρει αυτός ο τύπος του αλατιού. Ως kosher χαρακτηρίζονται οι τροφές που είναι φτιαγμένες σύμφωνα με τους διατροφικούς νόμους των ορθόδοξων Εβραίων (kosher: στην Εβραϊκή γλώσσα σημαίνει καθαρός, αγνός).
3) Αλάτι για αλιπάστωση (πάστωμα) (pickling, canning salt). Είναι σαν το επιτραπέζιο, αλλά χωρίς κάποιο πρόσθετο και κυρίως ιωδιούχα άλατα, η παρουσία των οποίων μπορεί να αλλοιώσει σε κάποιο βαθμό τον χρωματισμό των συντηρούμενων τροφίμων. Διατίθεται σε σχετικά μεγάλες συσκευασίες (σακούλες ή κουτιά). Όποτε χρησιμοποιείται ως επιτραπέζιο, για να αποφευχθεί η συσσωμάτωσή του λόγω υγρασίας, στις αλατιέρες προσθέτουν σ' αυτό λίγους κόκκους ρυζιού.
4)Αλάτι χαβανέζικο Alaela (Hawaiian sea salt). 'Οχι ιδιαίτερα διαδεδομένο και σχετικά ακριβό. Θαλάσσιο αλάτι που δεν έχει υποστεί κάποια διαδικασία καθαρισμού, πλούσιο σε διάφορα ανόργανα συστατικά που βρίσκονται στο θαλασσινό νερό. Το ελαφρά κοκκινωπό χρώμα του οφείλεται σε ιχνοποσότητες οξειδίων του σιδήρου. Αναφέρεται ότι τα επιπλέον αυτά συστατικά τού προσδίδουν μια ιδιαίτερη νοστιμιά.
5)Ορυκτό αλάτι (rock salt). Ο φθηνότερος τύπος αλατιού που δεν είναι κατάλληλο για τη μαγειρική, αλλά χρησιμεύει στην παραγωγή ψύξης κατά την παρασκευή παγωτών (π.χ. με ανάμιξη με πάγο σε αναλογία 1 προς 5). Κατά τη διάλυσή του απορροφά θερμότητα υποβιβάζοντας τη θερμοκρασία του μίγματος.
Είναι το αλάτι που χρησιμοποιείται σε μεγάλες ποσότητες για διάφορους λόγους, όχι όμως σε τρόφιμα. Μεγάλες ποσότητες αυτού του αλατιού χρησιμοποιούνται για την αποπάγωση πεζοδρομίων και δρόμων.
ΥΓΕΙΑ-ΑΛΑΤΙ :
Πριν από την ανακάλυψη των ψυγείων, ο κυριότερος τρόπος συντήρησης των τροφίμων ήταν το αλάτι. Συχνά το αλάτι ήταν δυσεύρετο και η ημερήσια μέση πρόσληψη αλατιού δεν ξεπερνούσε τα 0,25 g.
Σήμερα, ο μέσος ενήλικας καταναλώνει περίπου 10 g αλάτι ημερησίως, αντί των 4 g που συνιστώνται από διεθνείς οργανισμούς για τους υγιείς ενήλικες. Στις αναπτυγμένες χώρες η μέση ημερήσια πρόσληψη κυμαίνεται από 9 έως 12 g. Tο 80% αυτού του αλατιού προέρχεται από επεξεργασμένα τρόφιμα και το υπόλοιπο προέρχεται από το επιτραπέζιο αλάτι, που επιπλέον προσθέτουμε στην τροφή.
ΥΠΕΡΤΑΣΗ :
Η υπέρταση αποτελεί τον τρίτο κατά σειρά παράγοντα κινδύνου στην Ευρώπη μετά τον καρκίνο και τις καρδιοπάθειες. Μεγάλες ποσότητες νατρίου μπορεί να επιδεινώσουν σημαντικά την κατάσταση των υπερτασικών ασθενών.
Σχεδόν το 50% των υπερτασικών είναι ευαίσθητοι στο αλάτι, πράγμα που σημαίνει ότι η πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων νατρίου αυξάνει περαιτέρω την αρτηριακή τους πίεση και την πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκών, όπως αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, έμφραγμα κ.ά. Μείωση στην πρόσληψη αλατιού σε συνδυασμό με ορισμένες άλλες ελεγχόμενες διαιτητικές παρεμβάσεις, προκαλεί σημαντική μείωση τόσο στη συστολική ("μεγάλη") όσο και στη διαστολική ("μικρή") αρτηριακή πίεση. Η επίδραση των υπερβολικών ποσοτήτων αλατιού είναι ακόμα περισσότερο έντονη σε διαβητικούς, σε παχύσαρκους και σε ηλικιωμένους υπερτασικούς.
Στους ασθενείς που δυσκολεύονται να μειώσουν το αλάτι, είναι να τρώνε τροφές με αυξημένη περιεκτικότητα σε κάλιο, γιατί αυτό αντισταθμίζει σημαντικά τα αρνητικά αποτελέσματα της υπερπρόσληψης νατρίου.
Ο μηχανισμός δράσης του καλίου είναι απλός: Το κάλιο βοηθάει τον οργανισμό να αποβάλλει το επιπλέον νάτριο. Επειδή το κάλιο δεν αποθηκεύεται στον οργανισμό, είναι απαραίτητη η καθημερινή του πρόσληψη. Πλούσιες πηγές καλίου είναι τα φρούτα (π.χ. μπανάνες, πορτοκάλια, ακτινίδια) και τα λαχανικά και αυτός είναι ένα από τους λόγους που πρέπει να αυξηθεί η κατανάλωσή τους σε 5 μερίδες την ημέρα.
Οι οδηγίες αυτές είναι από :Τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, την Παγκόσμια Ομοσπονδία Καρδιολογίας , τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Υπέρτασης ,Ελληνική Αντιϋπερτασική Εταιρεία .
Στην εμφάνιση υπέρτασης παίζουν και εξωτερικοί παράγοντες, όπως η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η έλλειψη σωματικής άσκησης , το στρες και η αυξημένη κατανάλωση αλατιού. Η σχέση μεταξύ του αλατιού και της υψηλής πίεσης του αίματος (υπέρτασης) είναι άμεση: H κατανάλωση αλατιού αυξάνει την πίεση του αίματος, ενώ η μείωση του αλατιού στη διατροφή μειώνει την πίεση.
(Μεταφρασμένο από μένα από το βιβλίο "Salt - The Spice of Life" )
ΚΑΡΑΜΠΕΤΣΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ
ΓΙΑ ΤΟ
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ
[Απαγορεύεται η αναδημοσίευση της ανάρτησης αυτής χωρίς αναφορά στην πηγή και χωρίς την πλήρη αναγραφή όλων των συντακτών όπως ακριβώς αναφέρονται σε αυτήν. Σε αντίθετη περίπτωση το ιστολόγιο επιφυλάσσεται για χρήση κάθε νομίμου δικαιώματος του]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Επειδη Η Ανθρωπινη Ιστορια Δεν Εχει Ειπωθει Ποτε.....Ειπαμε κι εμεις να βαλουμε το χερακι μας!
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.