ΤΟ ΝΕΡΟ ΠΟΥ ΚΟΙΜΑΤΑΙ

Μες από διάφορες παροιμίες του τόπου μας αποκαλύπτεται μιά δοξασία  παλιά. πως το νερό κάποιες ώρες κοιμάται., όπως σ΄αυτήν που λεν στην Κυνουρία : «το νερό κοιμάται, αλλά ο κακός άνθρωπος δεν κοιμάται». Στην ΄Ηπειρο πάλι λεν πως «τα νερά κοιμούνται, οι εχθροί δεν κοιμούνται , ενώ στη Γορτυνία « το ποτάμι κοιμάται, ο οχτρός δεν κοιμάται». Απαράλλακτη παροιμία έχουν και οι Αλβανοί και οι Τούρκοι , ενώ άλλοι ευρωπαϊκοί λαοί εκφράζουν την ίδια έννοια για τον εχθρό χωρίς την αντίθεση προς το νερό, ίσως γιατί κι άν είχαν ποτέ την  ίδια με μας δοξασία , την λησμόνησαν εντελώς π. χ οι Γάλλοι λένε “Enemi ne dort”

Στην Κρήτη πάλι πιστεύουν πως το νερό κοιμάται μια ώρα τη νύχτα.και όποιος θέλει να πιεί , πρέπει να το ξυπνήσει ταράσσοντάς το με το χέρι του απαλά , αλλιώς ,αγανακτεί και του παίρνει το νού. Συναφής είναι και η ηπειρώτικη, πως δεν πρέπει να διασκελίζει κανείς νερό τη νύχτα.

Στον μεσαίωνα, επικαλούνταν τ' όνομα του αγγέλου των ποταμών και των υδάτων όσοι περνούσαν  νύχτα ποτάμι ή πίναν νερό.

Στη Σουηδία   όποιος περνούσε νύχτα από νερό θά 'πρεπε  να φτύσει τρεις φορές για το διώξιμο του ενδεχόμενου κακού, πιστεύοντας  πως τα πονηρά πνεύματα τις νύχτες φωλιάζουν στα νερά.  Συγγενείς είναι και οι γερμανικές δοξασίες , πως το νερό που αντλείται προ της ανατολής του ηλίου την μεγάλη Παρασκευή και την Κυριακή του Πάσχα χάνει τις θαυμάσιες ιδιότητές του αν μιλήσει αυτός που το αντλεί.  Δεν αποκλείεται καθόλου οι αντιλήψεις αυτές να μην είναι άσχετες με αυτήν που υπήρχε στους αρχαίους  ΄Ελληνες σχετικά με την πηγή του Διός στη Δωδώνη. Της πηγής αυτής το νερό το αποκαλούσαν "αναπαυόμενον" και λέγαν πως η πηγή   στέρευε το μεσημέρι και έπειτα το νερό σιγά- σιγά αυξανόταν, φθάνοντας στο μέγιστο τα μεσάνυχτα, ενώ έπειτα σιγά –σιγά πάλι ελαττωνόταν ως το επόμενο μεσημέρι.

Η δοξασία για τον ύπνο του νερού και την τιμωρία αυτών που τάραζαν την ανάπαυσή του, φαίνεται να εμπεριέχει τον χαρακτήρα παλαιότατης πρωτογενούς θρησκευτικής παραστάσεως. Γιατί παρουσιάζεται  να πάσχει και να ενεργεί αυτό το ίδιο το στοιχείο της φύσης και όχι μια ανθρωπόμορφη ή θηριόμορφη προσωποποιία του.

Συναντάται όμως στις παραδόσεις μας  και η περίπτωση του χωρισμού της ψυχής του στοιχείου από την ύλη του. ΄Ετσι στη Μύκονο κατά τη μαρτυρία του Villoison , πριν από την άντληση του νερού χαιρετούσαν τρεις φορές το τελώνι. Στην Αστυπάλαια δεν έπινε κανείς νερό απ΄το πηγάδι που είχε το στοιχειό, αν δεν έκανε πρώτα το σταυρό του, γιατί αλλιώς μπορεί να πάθαινε πολλά. Πολλές ακόμη παραδόσεις υπάρχουν σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας για τα στοιχειά των πηγαδιών ή των πηγών, που βλάπτουν με διάφορους τρόπους όσους τα ενοχλούν.

Η ανθρωπομορφική προσωποποιία των πηγαίων υδάτων έπλασε τις Ναϊάδες, τις Υδριάδες και τις Πηγαίες νύμφες της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας.  Αντίστοιχα στην νέα ελληνική παράδοση συναντάμε τις Νεράϊδες, τις Λάμιες και την Πηγαδίστρα. Η τελευταία είναι η νύμφη των πηγών στην Οινόη του Πόντου. Κατά την κυνουριακή παράδοση, τα μεσάνυχτα, όταν το νερό της κρήνης παύει να ρέει, βγαίνει η Λάμια , περπατά και κάθεται πάνω από την κρήνη, χτενίζοντας με χρυσό χτένι τα μακριά ξανθά μαλλιά της. Όταν ξαναγυρίσει στην κρήνη ,το νερό αρχίζει πάλι να τρέχει. Κατά την Αχαϊκή παράδοση  όποιος τολμήσει να πάρει νερό από τη βρύση καταμεσήμερο ή μεσάνυχτα η Λάμια τον χτυπά και ή πεθαίνει ή αρρωσταίνει για πολύ καιρό. Στη Γορτυνία, το νερό κοιμάται όταν βρίσκεται μέσα σ΄αυτό η Νεράϊδα. Για να φύγει και να τρέξει πάλι το νερό, πρέπει να το ταράξουν ρίχνοντας μια πέτρα. Κατά την ίδια κυνουριακη παράδοση,  η προσωποποίηση της κρήνης,  είναι μια κεφαλή ταύρου, που θυμίζει τους ταυρόμορφους ποταμούς της αρχαίας μυθολογίας. Σε κάποιο μάλιστα θηραϊκό παραμύθι το στοιχείο του ποταμού έχει το όνομα Βωδοκεφάλας.

΄Ετσι απ΄την παράδοση αυτή του νερού που κοιμάται εμπνεύστηκε κι ο ποιητής και λέει:

Μια ώρα κάθε νύχτα
κοιμάται το νερό
και όποιος το ξυπνήσει
του παίρνει το μυαλό

Το λένε στο Παλέρμο
το άκουσα κι εγώ

Μα όποιος στης αγάπης
τα ρεύματα πνιγεί
απ την αγάπη παίρνει
μια δεύτερη ζωη.

        ……………………………….

Βασική πηγή μας  τα Λαογραφικά Σύμμεικτα του Ν. Πολίτη 

stinkoiladatonmouson

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ