Η δυσκοιλιότητα στα βρέφη και στα παιδιά, οι αιτίες της και η αντιμετώπιση της

της Κατερίνας Ζερβού, παιδίατρος

Ως δυσκοιλιότητα ορίζεται η επώδυνη αποβολή σκληρών κοπράνων που συνοδεύονται με κατακράτηση και αδυναμία κένωσης του κατώτερου τμήματος του παχέος εντέρου για τουλάχιστον 2 βδομάδες ή η μείωση της συχνότητας των κενώσεων σε λιγότερες από 3 την εβδομάδα. 

Η δυσκοιλιότητα είναι συχνό πρόβλημα στα παιδιά και είναι σύμπτωμα και όχι νόσος, αποτελεί την αιτία για το 3% των επισκέψεων στο παιδίατρο. Βρέφη που θηλάζουν μπορεί να έχουν από 7 κρεμώδεις κενώσεις την ημέρα εως 1 την εβδομάδα. Παιδιά 1-2 ετών έχουν κατά μέσο όρο 1 με 2 κενώσεις την ημέρα έως την ηλικία περίπου 4 ετών που έχουν από 1 κένωση την ημέρα έως 3 κενώσεις την βδομάδα. 

Η δυσκοιλιότητα χωρίζεται:

• σε λειτουργική ή ιδιοπαθής 95% (χωρίς υποκείμενη οργανική νόσο ή ανατομική βλάβη) και 
• σε οργανική 5% (υπάρχει υποκείμενη οργανική βλάβη).

ΑΙΤΙΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑΣ 

Οι παράγοντες που προκαλούν ιδιοπαθή δυσκοιλιότητα είναι γενετικοί, ψυχολογικοί, διαιτητικοί και περιβαλλοντικοί. 

Η εμφάνιση της δυσκοιλιότητας σε βρέφη μέχρι την ηλικία 6 μηνών οφείλεται σε ανωριμότητα του μυικού συστήματος της πυέλου και υποχωρεί με τη πάροδο του χρόνου. 

Σε βρέφη μεγαλύτερα από 6 μηνών η δυσκοιλιότητα εμφανίζεται στα μεταβατικά στάδια διατροφής του βρέφους (μετάβαση από το μητρικό γάλα στο τροποποιημένο ή πλήρες γάλα αγελάδας ή και κατά την έναρξη των στερεών τροφών) καθώς μετά από πυρετό και αφυδάτωση. 

Στα μεγαλύτερα παιδιά η λειτουργική δυσκοιλιότητα οφείλεται στην ηθελημένη κατακράτηση κοπράνων και στις διατροφικές συνήθειες του παιδιού. Το παιδί από πείσμα δεν θέλει να εκπαιδευτεί στη χρήση της τουαλέτας, προτιμά το παιχνίδι ή δεν μπορεί να προσαρμοστεί εύκολα στη αφαίρεση της πάνας. 

Η κατακράτηση των κοπράνων μπορεί να οφείλεται σε συγκρούσεις κατά την εκπαίδευση στη τουαλέτα αλλά συνήθως οφείλεται σε επώδυνη αφόδευση, η οποία δημιουργεί φόβο και κατακράτηση. Παιδιά με ψυχολογικά προβλήματα λόγω θανάτου, διαζυγίου, αποχωρισμούαπό την οικογένεια ή κακοποίησης μπορεί να παρουσιάσουν λειτουργική δυσκοιλιότητα. 

Τέλος οι διαιτητικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της δυσκοιλιότητας, όπως η μειωμένη πρόσληψη υγρών, ο υποσιτισμός, η ανεπαρκής διατροφή σε φυτικές ίνες (φρούτα, λαχανικά, όσπρια) και η υπερβολική κατανάλωση επεξεργασμένων υδατανθράκων (ζάχαρη) και ζωικών τροφών. 

Η παρατεταμένη άρνηση για αφόδευση οδηγεί σε διάταση του ορθού και μείωση του μυικού τόνου και τελικά σε κατακράτηση των κοπράνων, τα οποία αφυδατώνονται, σκληραίνουν και ενσφηνώνονται στο έντερο. 

Η παρατεταμένη κατακράτηση των κοπράνων οδηγεί σε: 

• ανησυχία, 
• κοιλιακό άλγος, μετερεωρισμό,
• ναυτία,
• εμετό,
• ανορεξία,
• ευερεθιστότητα,
• διάρροια από υπερχείλιση, 
• ραγάδα δακτυλίου 
• αιμορραγία από το ορθό και 
• σε υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις λόγο εξωτερικής πίεσης της ουρήθρας.

ΑΙΤΙΕΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑΣ 

Μικρό ποσοστό (5%) παιδιών με δυσκοιλιότητα παρουσιάζει υποκείμενη οργανική νόσο ή ανατομική βλάβη. 

Αιτίες όπως συγγενές μεγάκολο, εγκεφαλική παράλυση, κυστική ίνωση, υποθυρεοειδισμός, υποκαλιαιμία, κοιλιοκάκη, δυσανεξία στη πρωτεΐνη του γάλακτος αγελάδος, αλλαντίαση, υπερασβεστιαιμία, θεραπεία με σίδηρο κ.α. προκαλούν οργανική δυσκοιλιότητα.

Σε κάθε παιδί που παρουσιάζει χρόνια δυσκοιλιότητα είναι απαραίτητο το λεπτομερές ιστορικό και η αντικειμενική εξέταση και αν κριθεί απαραίτητο περαιτέρω εργαστηριακός και απεικονιστικός έλεγχος για να αποκλειστεί πιθανή υποκείμενη οργανική νόσος.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑΣ 

1.Ενημέρωση, καθησύχαση, εκπαίδευση του παιδιού και των γονέων. Διδάσκεται η χρήση τουαλέτας, το παιδί τοποθετείται στη τουαλέτα στη κατάλληλη θέση με τα πόδια του να εφάπτονται στο πάτωμα, για περίπου 10 λεπτά μετά τα γεύματα για να ενεργοποιηθεί το γαστροκολικό αντανακλαστικό. Επίσης είναι απαραίτητη η διατήρηση ημερολογίου καταγραφής της συχνότητας των κενώσεων. Εάν υπάρχει ραγάδα πρωκτού η επάλειψη με αλοιφή βαζελίνης μειώνει τον πόνο κατά την αφόδευση.

2.Βελτίωση της διατροφής του παιδιού, άφθονη κατανάλωση υγρών(νερό, χυμοί, χαμομήλι), μέλι, φρούτα (δαμάσκηνα, αχλάδια, ροδάκινα, ακτινίδια, πορτοκάλι, κεράσια, σύκα) όσα καταναλώνονται μαζί με τον εξωτερικό τους φλοιό, φυτικές ίνες όπως ψωμί ολικής άλεσης, λαχανικά, όσπρια, αποφυγή αμυλούχων τροφών (μακαρόνια, ρύζι, πατάτες, άσπρο  ψωμί, μπισκότα, σοκολάτα).Σε βρέφη μικρότερα του έτους αποφεύγεται το μέλι λόγω κινδύνου μετάδοσης του κλωστηριδίου της αλλαντίασης.

3.Προσθήκη φαρμακευτικής αγωγής με μαλακτικά των κοπράνων φάρμακα, όπως οι ημισυνθετικοί πολυσακχαρίτες (λακτουλόζη, λακτιτόλη) και το παραφινέλαιο και περιστασιακά τα υπόθετα γλυκερίνης για την κένωση του εντέρου.

4.Σε περίπτωση όπου πολύ σκληρά κόπρανα βρίσκονται στο ορθό, μπορεί να χρειαστεί να γίνει η κένωση του εντέρου με υποκλυσμούς οι οποίοι είναι καλύτερα να αποφεύγονται και να γίνονται απο το παιδίατρός σας όταν κριθεί απαραίτητο.

5. Εάν τα μέτρα αυτά αποτύχουν το παιδί πρέπει να εισαχθεί στο νοσοκομείο για περαιτέρω αντιμετώπιση.

Απαγορεύονται οι συχνοί υποκλυσμοί από τους γονείς χωρίς την σύσταση του παιδιάτρου γιατί μπορούν να προκαλέσουν εξασθένηση του γαστροκολικού αντανακλαστικού, επίσης προκαλούν τραυματισμό, διάτρηση και νέκρωση του εντέρου και γιαυτό πρέπει να χορηγούνται με προσοχή !

Παιδίατρος Κατερίνα Ζερβού

medlabgr

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ