Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ: ΒΙΛΛΑ ΚΑΜΠΑ

Δευτέρα 17 Δεκεμβρίου 2012

ΒΙΛΛΑ ΚΑΜΠΑ

ΕΡΕΥΝΑ ΟΜΑΔΑ ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ

Φωτογραφική επιμέλεια ΧΡΟΝΟΣ

Θα ξεκινήσουμε λέγοντας για την Βίλλα Α. Κάμπα πως πρόκειται
για νεοκλασικό διώροφο με υπερυψωμένα ισόγειο και ημιυπόγειο. Η κάτοψη είναι
διαμορφωμένη σε σχήμα Γ με μεταγενέστερη προθήκη διώροφη κτίσματος χωρίς
υπόγειο. Στο κυρίως κτήριο περιμετρική ταινία μεταξύ των οροφών ορίζει τη
στάθμη του ορόφου. Οι προσόψεις του υπερυψωμένου ισογείου διαμορφώνονται με
εγχάρακτες ορίζοντες λωρίδες κατά το ισόδομο σύστημα. Τα ανοίγματα φέρουν
κορνιζώματα απλής μορφής. Στην ανατολική πλευρά του υπάρχει ιδιόμορφη βεράντα
πολυγωνική σχήματος. Το κτήριο καταλήγει σε προεξέχον γείσο με διακοσμητική
κορνιζά με κυμάτια και σταγόνες. Η στέγη του είναι κεραμοσκεπής.

Οίκος Καμπά

Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο Ανδρέας Π. Καμπάς σε χειρόγραφο
του σχετικό με την ίδρυση του οίκου του, το 1869 ενοικίασε κτήματα στα Μεσόγεια
και τη Λαυρεωτική. Λόγω του ότι το πετρώδες έδαφος της περιοχής δεν ευνοούσε
την καλλιέργεια σιτηρών, τα κτήματα αυτά χρησίμευαν μόνο ως βοσκοτόπια. Σε ένα
από τα κτήματα, αυτό της Παλαιοπαναγιάς, υπήρχαν αμπέλια τα οποία παρήγαγαν
περίπου 12.000 οκάδες κρασί ετησίως. Παρατήρησε δε, ότι το έδαφος ήταν ιδανικό
για την καλλιέργεια του αμπελιού. Επειδή όμως στα νοικιασμένα κτήματα δεν
μπορούσε να αλλάξει τη χρήση έπρεπε να αποκτήσει ιδιόκτητη γη για να εφαρμόσει
τις ιδέες του.

Εξωτερική άποψη

Στις 22 Μαρτίου του 1875, μαζί με τον αδελφό του Αλέξανδρο,
αγόρασαν από την Πουλχερία Αργυροπούλου το κτήμα Κάντζα έκτασης 5.000
στρεμμάτων περίπου, με το υπ’ αριθμόν 3755 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Αθηνών
Στέφανου Κονδύλη. Από το πρώτο έτος της αγοράς άρχισαν να φυτεύουν αμπέλια σε
εκτεταμένες εκτάσεις του κτήματος, με αποτέλεσμα να αυξηθεί σημαντικά η
παραγωγή μούστου. Ταυτόχρονα οι χωρικοί που καλλιεργούσαν τις γύρω περιοχές
άρχισαν να τους μιμούνται και να φυτεύουν κι αυτοί αμπέλια προσδοκώντας μια
καλύτερη παραγωγή από την πενιχρή του σιταριού. Αποτέλεσμα αυτού ήταν η μεγάλη
αύξηση της παραγωγής μούστου, η οποία όμως δεν ήταν πρόσφορο να διοχετευτεί
στην αγορά λόγω της χαμηλής τιμής. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 1879 η παραγωγή
ήταν τόσο μεγάλη που ο μούστος πουλήθηκε 12 λεπτά η μπότσα, δηλ. οι δύο οκάδες.
Έτσι ο Α.Π. Καμπάς αναγκάστηκε να αποθηκεύσει την παραγωγή και να αναζητήσει
άλλους τρόπους διάθεσης της.

Είσοδος Βίλλας Καμπά

Την ίδια εποχή ήρθε από τη Γαλλία ο Αρ. Βουσάκης, χημικός,
καθηγητής πανεπιστημίου, από τον οποίο ο Α. Π. Καμπάς ζήτησε να του φέρει ένα
εργαλείο κατάλληλο για την απόσταξη του κρασιού. Στις αρχές του 1880 φέρνει το
πρώτο μηχάνημα απόσταξης οίνων από το Bordeaux της Γαλλίας κι αρχίζει να
αποστάζει τα αποθηκευμένα κρασιά των προηγούμενων ετών. Συνέχισε και τα επόμενα
χρόνια να αποστάζει κρασί και να παράγει κονιάκ παρόλο που δεν υπήρχε αγορά να
το διαθέσει. Τα προϊόντα τα αποθήκευε σε αχυρώνα της περιοχής.

Πλαϊνή όψη Βίλλας Καμπά

Μόνο μετά από 8 χρόνια, το 1888, ο Α. Π. Καμπάς, έδωσε σε
φίλους του γιατρούς και χημικούς δείγματα του κονιάκ οι οποίοι ενθουσιάστηκαν
και τον προέτρεψαν να στείλει δείγμα στον Σούτσο που ήταν αρχίατρος του
Ελληνικού Στρατού. Ο Σούτσος ενθουσιάστηκε και αυτός με το προϊόν και έδωσε την
πρώτη παραγγελία 2.000 φιαλών για το Ελληνικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Η πρώτη
αυτή παραγγελία ενθάρρυνε τον Α. Π. Καμπά, ο οποίος άνοιξε πρατήριο διάθεσης
του προϊόντος στο σπίτι του στην οδό Φιλελλήνων. Ταυτόχρονα το Δεκέμβριο του 1889
γίνεται προμηθευτής της Αυτού Μεγαλειότητας του Βασιλέως και αρχίζει να παίρνει
μέρος σε διεθνείς εκθέσεις, όπου τα προϊόντα του διακρίνονται αποσπώντας χρυσά
βραβεία.

Πλαϊνή όψη Βίλλας Καμπά

Το 1889 χωρίζεται το κτήμα της Κάντζας. Ο Ανδρέας Καμπάς
κρατάει την περιοχή στη νότια πλευρά της Λεονταρίου και ο Αλέξανδρος την
περιοχή στη βόρεια πλευρά. Η διαρκής αύξηση
της ζήτησης των προϊόντων αναγκάζει τον Ανδρέα Καμπά σε συνεχείς επενδύσεις
τόσο για κτιριακό όσο και για μηχανολογικό εξοπλισμό. Μέχρι το 1890 λειτουργούν
στο κτήμα της Κάντζας τέσσερα αποστακτήρια τύπου Mareste και άλλα τέσσερα ίδιου
τύπου στις εγκαταστάσεις του κτήματος της Γιαλούς, στην περιοχή των Σπάτων.

Εσωτερικό Βιλλας Καμπά

Από το 1890 αρχίζει προσωπικά ταξίδια στην Αίγυπτο, τη
Συρία, τη Μικρά Ασία, την Κωνσταντινούπολη, τη Ρωσία, τη Ρουμανία και τη
Βουλγαρία με τα οποία προωθεί τα προϊόντα της εταιρείας στους Έλληνες αυτών των
περιοχών. Έτσι καταφέρνει να αναπτύξει ισχυρή εξαγωγική δραστηριότητα που
καθιστά τη βιομηχανία του τη μεγαλύτερη του κλάδου στην Ελλάδα και το προϊόν
του το «Κονιάκ Καμπά» κατέχει την πρώτη θέση στην Ελλάδα, την Αίγυπτο και την
Ανατολή.

Το 1904 κι ενώ η κατανάλωση του κονιάκ είχε παγιωθεί,
αποφασίζει να επιδοθεί και στην οινοποιία. Τότε ιδρύει το εργοστάσιο
οινοποιίας, κατασκευάζει τις κτιριακές εγκαταστάσεις που σήμερα γνωρίζουμε ως
«εργοστάσιο Καμπά» και σταδιακά αναπτύσσει την επιχείρηση του με συνεχείς
επενδύσεις σε κτιριακό και μηχανολογικό εξοπλισμό. Σημαντικό γεγονός αποτελεί
ότι λόγω της μεγάλης ζήτησης των προϊόντων, εκτός από τη δική του παραγωγή σε
σταφύλια, αγοράζει και μεγάλες ποσότητες από τους αγρότες – παραγωγούς των γύρω
περιοχών, τονώνοντας έτσι την οικονομία της περιοχής.

Οι σκάλες οδηγούν στον πάνω όροφο της βιλλας Κάμπα

Η ζήτηση των προϊόντων αυξάνεται συνέχεια και στην
προσπάθεια εξεύρεσης νέων κεφαλαίων μεταβάλει τη εταιρεία σε ανώνυμη μετοχική,
την 1η Ιουλίου 1918 και την εισάγει στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών το
1920. Το 1924 ο Ανδρέας Καμπάς πεθαίνει σε ηλικία 73 ετών και αφήνει την
επιχείρηση στους δύο υιούς του Άγγελο και Παναγιώτη. Η επιχείρηση κάνει νέες
επενδύσεις με σημαντικότερη την αγορά, το 1927, στη Μαντινεία Αρκαδίας,
εκτάσεων και τη δημιουργία εκεί εργοστασίου παραγωγής οίνου, το οποίο
λειτουργεί μέχρι σήμερα.

Ισόγειο Βίλλας Καμπά

Μετά τον θάνατο του Α. Π. Καμπά η επιχείρηση στην ουσία
χάνει τον ιθύνοντα νου που την έκανε από τις πρωτοποριακές της εποχής της. Το
1932, με αδιευκρίνιστο τρόπο, ο έλεγχος της εταιρείας περνάει στα χέρια της
Εθνικής Τράπεζας. Κατά τη διάρκεια της κατοχής, το εργοστάσιο στην Κάντζα
επιτάσσεται αλλά σχεδόν τα πάντα μένουν άθικτα.

Ισόγειο Βίλλας Καμπά

Νεότερα χρόνια

Το 1991 η Εθνική τράπεζα βγάζει σε δημοπρασία τα ακίνητα της
″Καμπάς Α.Ε.″ δηλ το κτήμα και το εργοστάσιο στην Κάντζα, το κτήμα στη Γιαλού
(ανήκει στο Δήμο Σπάτων) και τα κτήματα στην Τρίπολη.

Οι σκάλες οδηγούν στο υπόγειο της Βίλλας Καμπά

Στην δημοπρασία αυτή
είχαν δικαίωμα συμμετοχής μόνο οινοπαραγωγοί, κύριος στόχος ήταν η συνέχιση της
λειτουργίας του εργοστασίου και του κτήματος ως οινοποιητική μονάδα και η
τιμή ήταν πολύ χαμηλή για τα δεδομένα της εποχής. Η δημοπρασία
κατακυρώθηκε στην εταιρεία «Ι. Μπουτάρης και Υιός HOLDING Α.Ε.», η οποία
συνέχισε την καλλιέργεια των αμπελιών και την παραγωγή κρασιού και
μπράντυ. Με την αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της εταιρείας αρχίζει
αμέσως το έργο της αναγέννησης της. Αυτή η αγορά δίνει νέα ώθηση τόσο στην
εταιρεία Μπουτάρη όσο και στον Καμπά.

υπόγειο της Βίλλας Καμπά

Ο νέος ιδιοκτήτης προχωράει σε
περιορισμένη ανανέωση των αμπελιών και όλα δείχνουν ότι ανοίγει ένα νέο
κεφάλαιο ανάπτυξης των δύο εταιρειών.

Δυστυχώς αυτή η περίοδος τελειώνει σύντομα. Το 1997 ο όμιλος
Μπουτάρη πώλησε τη συμμετοχή του στην εισηγμένη στο χρηματιστήριο εταιρεία «Α.
Καμπάς Α.Ε.» σε όμιλο επενδυτών, διατηρώντας τον οινοποιητικό κλάδο και τα
σήματα της. Η οινοποιητική εταιρεία βαφτίστηκε «Ανδρέας Καμπάς Οινοποιητική
Α.Ε.».

υπόγειο της Βίλλας Καμπά

Ιδιοκτήτες της έκτασης σήμερα είναι η “ΚΑΝΤΖΑ ΕΜΠΟΡΙΚΗ Α.Ε.”
σε ποσοστό 82,8 %, η ΚΑΝΤΖΑ Α.Ε. σε ποσοστό 12,5 % και η REDS Α.Ε. σε ποσοστό
4,8 %. Η εταιρεία αγόρασε τις μετοχές της «Καμπάς Α.Ε.» από τις δανείστριες
τράπεζες της εταιρείας «Ι. Μπουτάρης και Υιός HOLDING Α.Ε.», έβγαλε τα
αμπέλια, χρησιμοποίησε το χώρο για την εναπόθεση μπάζων κατά τη διάρκεια των
εργασιών κατασκευής της Αττικής Οδού και σήμερα στόχο έχει την
«εκμετάλλευση» του κτήματος με τη δημιουργία «ενός πρωτοποριακού εμπορικού και
ψυχαγωγικού πάρκου», δομημένης έκτασης 112.000 τ.μ.» (στρατηγική μελέτη)