Όταν μόνο η επιτυχία έχει σημασία…

Πότε η επιθυμία για καλές αποδόσεις μπορεί να γίνει εμπόδιο στη ζωή ενός ατόμου;

Από την Τριανταφυλλιά Χαρίλα, Ψυχολόγο, MSc Εργασιακή Υγεία, Ειδίκευση στη Συστημική – Οικογενειακή Ψυχοθεραπεία

Τι μπορεί να σημαίνει για έναν άνθρωπο η επιτυχία; Τι μπορεί να σημαίνει για έναν άνθρωπο η αποτυχία; Πώς είναι στη ζωή του ένας άνθρωπος που θέλει μόνο να έχει επιτυχίες; Πώς είναι ένας άνθρωπος που φοβάται την αποτυχία; Και γιατί να τη φοβάται; Είναι σημαντικό να επιθυμεί κανείς την επιτυχία;

Το θέμα της «επιτυχίας και αποτυχίας» μπορεί να έχει πολλές ερμηνείες και καθρεφτίζεται σε όλους τους τομείς της ζωής του καθενός. Καταρχήν πρέπει να γίνει ξεκάθαρο το εξής: το κίνητρο επιτυχίας υπάρχει σε όλους τους ανθρώπους και είναι ένας από τους λόγους που ωθεί τον άνθρωπο στο να βελτιώνει και να προχωρά τη ζωή του. Η επιθυμία «καλής απόδοσης» είναι εύλογο να υπάρχει σε όλους και είναι απόλυτα υγιές. Όμως αυτά τα δύο δεν θα πρέπει να ταυτίζονται με την τελειομανία και την καταναγκαστική ανάγκη για επιτυχία ή τον φόβο για αποτυχία.

Η τελειομανίαΤι σημαίνει τελειομανία και τι χαρακτηριστικά έχει ένας άνθρωπος που είναι τελειομανής ή που φοβάται την αποτυχία; Τελειομανία είναι ο καθορισμός υπερβολικά υψηλών στάνταρτς απόδοσης σε συνδυασμό με μια τάση υπερβολικής αυτοκριτικής. Τα «προσωπικά στάνταρτς» σχετίζονται με την επιδίωξη της επιτυχίας, αλλά  η τάση υπερβολικής αυτοκριτικής, βάζει το άτομο σε μια θέση συνεχούς «ανησυχίας για τα λάθη», κάτι που σχετίζεται με διάφορα ψυχοπαθολογικά συμπτώματα. Ορισμένοι ερευνητές θεωρούν, ότι οι τελειομανείς επηρεάζονται και παρακινούνται από το αίσθημα του φόβου για αποτυχία και κάνουν λάθη σε τέτοιο βαθμό που μειώνεται τόσο η απόδοση, όσο και η χαρά του συναγωνισμού.

Πολλές φορές στην ανησυχία του ατόμου προστίθεται και εκείνη των γονέων. Η ανησυχία αυτή προκύπτει από τη στάση και τη συμπεριφορά των γονέων απέναντι στο συγκεκριμένο άτομο (παιδί ή ενήλικα) σε ό,τι αφορά την προσπάθεια και απόδοσή του. Η στάσηαναφέρεται στην έκταση των προσδοκιών των γονέων και η συμπεριφορά στην άσκηση κριτικής. Σε αυτά πρέπει να προστεθεί και μια άλλη διάσταση που έχει σχέση με την τελειοθηρική σκέψη και συμπεριφορά: «οι αμφιβολίες για την ποιότητα της προσπάθειας». Υπάρχει πάντοτε η αίσθηση ότι η αίσθηση του ανικανοποίητου.

Χαρακτηριστικά ανθρώπων που «φοβούνται την αποτυχία»Οι άνθρωποι που ενδιαφέρονται για την επιτυχία, εξαιτίας του φόβου τους για αποτυχία, σχηματίζουν αντίληψη της ικανότητάς τους συγκρίνοντας τη δική τους ικανότητα με την ικανότητα των άλλων. Κάνουν σύγκριση με τους άλλους και η επιτυχία υπολογίζεται σε σχέση με τους άλλους. Σε περίπτωση αποτυχίας επιμένουν λιγότερο και δεν παρακινούνται όσο χρειάζεται. Αντίθετα, οι άνθρωποι που δεν ανησυχούν για την αποτυχία και δεν έχουν ως μόνο στόχο την επιτυχία, αποκτούν την αίσθηση της ικανότητας και αισθάνονται επιτυχή με την εμπειρία της προσπάθειας, της μάθησης και της προσωπικής βελτίωσης.Σχηματίζουν μια αντίληψη για την ικανότητά τους, η οποία βασίζεται στη βελτίωση του δικού τους επιπέδου απόδοσης. Πιστεύουν στη σκληρή δουλειά και την προσπάθεια. Στηρίζουν την επιτυχία στην προσωπική τους ανάπτυξη. Εν όψει δυσκολιών και αποτυχιών επιμένουν στην προσπάθεια.

Τι κρύβει ο «φόβος για την αποτυχία»Η τελειομανία, η «ανησυχία για τα λάθη» και «οι αμφιβολίες για την ποιότητα της προσπάθειας» σχετίζονται με την αυτοπεποίθηση. Η ανησυχία που έχουν τα άτομα για τα λάθη, συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με το άγχος, τη χαμηλή αυτοεκτίμηση, τη μεγάλη σημασία που έχει η αντίδραση και η άποψη του κόσμου για το άτομο, τις αρνητικές αντιδράσεις στα λάθη, τις αλόγιστες σκέψεις και το φόβο για τα λάθη.

Ένας άνθρωπος που φοβάται την αποτυχία και η ζωή του ορίζεται από την ανάγκη του για επιτυχία δεν μπορεί να απολαύσει τις σχέσεις του, τη δουλειά του, το σύντροφό του, τη ζωή του. Σε ζητήματα «αποτυχίας και επιτυχίας» ανοίγονται θέματα αυτοκριτικής, αυτοπεποίθησης, αυτοεκτίμησης, ασφάλειας, φόβου,  η σημασία του ατόμου για την εικόνα του «προς τα έξω».

psychografimata

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ