Ο νομοθέτης Χαρώνδας που σφράγισε τους νόμους του με την ζωή του

Κατά τον – 7ον αιώνα και ενώ εσυνεχίζετο ο Β΄ Ελληνικός αποικισμός, παρουσιάστηκε η ανάγκη καταγραφής και προσαρμογής του άγραφου δικαίου, σε έναν κώδικα νόμων, ο οποίος θα ήταν εις θέσιν να εγγυηθεί την κοινωνικήν ηρεμίαν και την εύρυθμον λειτουργίαν των πόλεων-κρατών και των αποικιών τους.

Κάτω από αυτήν την αναγκαιότητα, πολλές πόλεις ανέθεταν σε σπουδαίους άνδρες, οι οποίοι έχαιραν του σεβασμού και της αποδοχής των συμπολιτών τους, να συντάσσουν νόμους, τους οποίους οι πόλεις ανελάμβαναν την υποχρέωσιν να τηρήσουν!

Οι άριστοι αυτοί άνδρες, ονομάζονταν νομοθέτες ή αισυμνήτες, εθεωρούντο άνδρες ιεροί και σεβαστοί, ως εμπνεόμενοι από τον Δία, τον προστάτην του Δικαίου, και κανείς εκ των συμπολιτών τους δεν επιτρεπόταν να τους βλάψει.

Τέτοιοι γνωστοί νομοθέτες ήταν ο Ζάλευκος, ο Σόλων, ο Χαρώνδας, ο Λυκούργος, ο Χίλων, ο Κλεισθένης, κ.α.

Διά την ζωήν του Χαρώνδου, δεν έχουν διασωθεί αρκετές πληροφορίες. Έχει όμως διασωθεί ένα μεγάλο τμήμα του νομοθετικού του έργου, μέσα από τις αναφορές των αρχαίων συγγραφέων. Θεωρείται από τους σπουδαιότερους νομοθέτες της αρχαιότητος.

Έζησε ανάμεσα στον – 7ον και στον – 6ον αιώνα και ως πόλη της καταγωγής του φέρεται η Κατάνη της Σικελίας.

Οι νόμοι του ήταν πρωτοποριακοί και εκτός από την πατρίδα του, διά την οποίαν ενομοθέτησε, εφαρμόσθηκαν και από άλλες πόλεις της Σικελίας και της Κάτω Ιταλίας.

Αλλά ας δούμε μερικούς από τους νόμους του νομοθετικού του έργου, όπως αυτοί διεσώθησαν από την αρχαιοελληνικήν γραμματείαν:

1) Νόμος περί παιδείας και εκπαιδεύσεως των νέων:

Ο Χαρώνδας θεωρούσε, πολύ ορθά, την ανάγνωσιν και την γραφήν, ως απαραίτητον προϋπόθεσιν πάσης άλλης μαθήσεως και δεν θα έπρεπε κανείς από τους πολίτες να στερείται αυτής της γνώσεως, διά να μπορεί να συμμετέχει σε όλα τα αγαθά, τα οποία απορρέουν από την γνώσιν αυτήν. Εθέσπισε λοιπόν διάταξιν, με την οποίαν η πόλις ανελάμβανε την δαπάνη και την φροντίδα, διά την δωρεάν εκπαίδευση όλων των νέων της πόλεως!
Η σύγχρονη λοιπόν ιδέα περί «δωρεάν παιδείας», η οποία μόνον ως σύνθημα έχει εφαρμοσθεί, δεν είναι και τόσον σύγχρονη!!!

2) Νόμος περί συκοφαντίας:

Ο νομοθέτης όρισε διάταξιν, με την οποίαν όποιον είχε κριθεί ένοχος συκοφαντίας, τον στεφάνωναν με μυρίκη και τον περιέφεραν στην πόλιν, διά να δείχνουν σε όλους τους συμπολίτες, ότι ο ένοχος κατείχε το έπαθλον της πονηρίας. Αναφέρεται δε ότι αρκετοί, οι οποίοι κατεδικάσθησαν με αυτήν την κατηγορίαν, δεν μπόρεσαν να υπομείνουν την ατίμωσιν και αυτοκτόνησαν.

3) Νόμος περί «κακομιλίας»:

Η εκτίμησις του Χαρώνδα ήταν ότι πολλές φορές, άνθρωποι καλοί και σώφρονες μπορούν να διαστρέψουν τον χαρακτήρα τους προς το κακόν, από την φιλίαν και την συναναστροφήν τους με πονηρούς και κακούς ανθρώπους. Θέλοντας λοιπόν να περιορίσει αυτό το φαινόμενον, απαγόρευσε με νόμο την φιλίαν και τον συγχρωτισμόν των πολιτών με ανθρώπους αποδεδειγμένα κακούς και διεφθαρμένους και εθέσπισε δίκες περί «κακομιλίας» (κακής συναναστροφής), με σημαντικές ποινές, αποτρέποντας τους πολίτες από αυτόν τον κίνδυνον.

4) Νόμος διά την προστασίαν των ορφανών:

Ο νόμος αυτός προέβλεπε την επιτροπείαν της περιουσίας των ορφανών από τους συγγενείς του πατέρα τους και αντίστοιχα την ανατροφήν τους από τους συγγενείς της μητέρας των. Από μίαν πρώτην ματιάν ο συγκεκριμένος νόμος φαίνεται άνευ ουσίας, όμως αν τον εξετάσει κανείς, θα τον εύρη πολύ σημαντικόν, διότι ενέχει την πρωτότυπον και σοφήν σκέψιν του νομοθέτη, η οποία διέβλεψε ότι οι συγγενείς των ορφανών από την πλευράν της μητέρας, δεν θα είχαν λόγον να βλάψουν τα ορφανά, επειδή δεν τους παρεχωρούντο κληρονομικά δικαιώματα επί της περιουσίας των, και οι συγγενείς από την πλευρά του πατέρα τους, δεν θα είχαν την ευκαιρία να δολιευθούν την ζωήν τους, διότι δεν τους ανετίθετο η ανατροφή των ορφανών!

5) Νόμος διά τους λιποτάκτες και τους φυγόστρατους:

Οι νόμοι όλων των άλλων νομοθετών προέβλεπαν διά τους λιποτάκτες και τους φυγόστρατους την θανατικήν ποινήν. Ο Χαρώνδας εθέσπισε νόμον, οι ένοχοι αυτών των αδικημάτων να τιμωρούνται με την ποινή της υποχρεώσεως να παραμένουν στην αγορά επί τρείς ημέρες φορώντας γυναικεία φορέματα! Η ταπείνωσις την οποίαν επέφερε στους ενόχους η ποινή αυτή, απέτρεπε τους πολίτες από την ανανδρία και επί πλέον οι ένοχοι με την διάσωσίν τους από τον θάνατον, είχαν την ευκαιρίαν να βοηθήσουν την πατρίδα τους σε επόμενην πολεμικήν ανάγκην, νουθετημένοι από την ταπείνωσιν της τιμωρίας και προσπαθώντας να ξεπλύνουν την ντροπήν τους με γενναία ανδραγαθήματα!

6) Νόμος περί διασώσεως των νόμων:

Ο Χαρώνδας εγνώριζε την σημασία της διατηρήσεως των νόμων και της πειθαρχείας των πολιτών σ’ αυτούς. Τοιουτοτρόπως και διά να μην μπορούν οι νόμοι να αλλάζουν εύκολα με την προτροπήν ολίγων και να εξωθούνται οι πολίτες σε εμφύλιες διαμάχες, εθέσπισε την διάταξιν της διασώσεως των νόμων ως εξής:

Κάθε πολίτης, ο οποίος ενόμιζε ότι κάποια διάταξις των νόμων ήταν άδικη και έπρεπε να αλλάξει, ήταν υποχρεωμένος να κάνει την εισήγησιν της τροπολογίας του ενώπιον του λαού, έχοντας περασμένην στον λαιμόν του μίαν θηλειάν και την οποίαν θα εξακολουθούσε όρθιος να φέρει στον λαιμόν του μέχρι ο λαός να αποφανθεί διά την εισήγησιν του. Αν η συνέλευσις του λαού δεχόταν την τροπολογίαν, ο πολίτης ο οποίος την εισηγήθηκε, θα ελευθερωνόταν και η τροπολογία θα γινόταν νόμος της πόλεως. Αν όμως απερρίπτετο η εισήγησίς του, έπρεπε ο λαός να τραβήξει την θηλειάν και ο εισηγητής να πεθάνει!

Κατ’ αυτόν τον τρόπον εξασφαλίσθηκε η ισχύς των νόμων και κάθε αναθεώρησίς των έπρεπε να έχει την αποδοχήν όλων, κάτι που οι σημερινοί πολιτικοί και νομοθέτες το αποφεύγουν συστηματικά και δι’ ευνόητους λόγους!!

Τα ανωτέρω αποτελούν ένα απάνθισμα των σημαντικότερων νόμων του Χαρώνδου, οι οποίοι εκάλυπταν όλο το κοινωνικοπολιτικόν φάσμα μίας πόλεως και υιοθετήθηκαν από πολλές πόλεις της Μεγάλης Ελλάδος, αλλά και της κυρίως Ελλάδος και της Ιωνίας.

Το πλέον σημαντικόν όμως γεγονός από την πολιτείαν του Χαρώνδου, ήταν ο θάνατός του, χαρακτηριστικός του ήθους και της σοφίας του μεγάλου νομοθέτου και ο οποίος επεσφράγισε την νομοθεσίαν του!!

Ο ιστορικός μας Διόδωρος ο Σικελιώτης, στο δωδέκατον βιβλίον της Ιστορικής Βιβλιοθήκης του, μας αφηγείται τις συνθήκες και τον τρόπον, με τον οποίον επήλθε ο θάνατός του.

Ο Χαρώνδας διαπιστώνοντας ότι στις συνελεύσεις του λαού υπήρξαν περιπτώσεις, κατά τις οποίες ένοπλοι άνδρες δημιουργούσαν επεισόδια ή προκαλούσαν στάσεις και ταραχές, εθέσπισε νόμον, ο οποίος απαγόρευε με ποινή θανάτου στους πολίτες να προσέρχονται ένοπλοι στις συνελεύσεις της πολιτείας. Μίαν ημέραν κατά την οποίαν ευρίσκετο στην ύπαιθρον φέροντας μαζί του ξίφος εξ αιτίας των ληστών, ειδοποιήθηκε εσπευσμένα από πολίτες να σπεύσει στην λαϊκήν συνέλευσιν της πόλεως, επειδή γινόταν ταραχές. Ως νομοθέτης και εγγυητής του πολιτεύματος, ήταν αρμόδιος, ως ιερόν και σεβάσμιον πρόσωπον, διά την επίλυσιν τέτοιων διαφορών και διά τον κατευνασμόν των πνευμάτων.
Έσπευσε λοιπόν στην συγκέντρωσιν του λαού και διαπιστώνοντας την ταραχήν των πολιτών, εζητούσε να μάθει τα αίτια της αναταραχής, χωρίς να προσέξει επάνω εις την σπουδήν του, ότι έφερε ακόμη μαζί του ζωσμένον στην ζώνην το ξίφος του!

Κάποιοι από τους πολίτες, οι οποίοι τον εχθρεύονταν, ευρήκαν την ευκαιρίαν να τον κατηγορήσουν, διαδίδοντας στην συνέλευσιν, ότι κατέλυσε ο ίδιος τον νόμον του!Ο Χαρώνδας τότε, γνωρίζοντας ότι κανείς δεν μπορούσε να δικάσει τον νομοθέτην, αλλά και ότι όλοι θα έπρεπε να είναι υπάκουοι απέναντι στους νόμους, με πρώτον τον άνθρωπον, ο οποίος νομοθετούσε και ο οποίος έδινε το παράδειγμα στους άλλους, συνειδητοποιώντας ότι προσήλθε οπλισμένος στην συνέλευσιν, απήντησε στους κατηγόρους του:

«Μά τον Δία, αλλά εγώ ο ίδιος θα αποκαταστήσω τον νόμον»! Και βγάζοντας το ξίφος του, εμπρός στα έκπληκτα βλέμματα των συμπολιτών του, έβαλε με το ίδιο του το χέρι τέλος στην ζωήν του, σφραγίζοντας έτσι με την τελευταίαν πράξιν του, τους νόμους τους οποίους εθέσπισε, και γενόμενος με την θυσίαν του μέγιστον και λαμπρόν παράδειγμα ήθους και συνέπειας!!

Διά το παράδειγμά του αυτό, εξακολουθεί και σήμερα να μένει άγνωστος στους Έλληνες ο μεγάλος αυτός νομοθέτης, επειδή και μόνον το έργον και η πράξις του αποτελούν κόλαφον και διαρκές κατηγορητήριον διά τους σημερινούς «νομοθέτες»!

arxaia-ellinika

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ