Άνθρωπος: Απολιθωμένες πατημασιές στην Κρήτη προκαλούν τις κυρίαρχες θεωρίες της ανθρώπινης εξέλιξης

Αποτυπώματα ποδιού όπως του ανθρώπου, που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα στην Κρήτη ίσως θέσουν την κυρίαρχη αφήγηση για την εξέλιξη του πρωτόγονου ανθρώπου σε δοκιμασία. 

Τα αποτυπώματα είναι περίπου 5,7 εκατομμυρίων ετών και έγιναν σε μια χρονική περίοδο στην οποία η προηγούμενη έρευνα τοποθετεί προγόνους μας στην Αφρική – με πόδια όπως του πιθήκου.

Από την ανακάλυψη των απολιθωμάτων του Αυστραλοπίθηκου στη Νότια και Ανατολική Αφρική, κατά τη διάρκεια των μέσων χρόνων του 20ου αιώνα, η κοιτίδα του ανθρώπου θεωρείτο ότι βρίσκεται στην Αφρική. 

Πιο πρόσφατες ανακαλύψεις απολιθωμάτων στην ίδια περιοχή, [συμπεριλαμβανομένων των χαρακτηριστικών – 3,7 εκατομμυρίων ετών – αποτυπωμάτων της περιοχής Laetoli στην Τανζανία, που δείχνουν πόδια όμοια με ανθρώπου και όρθια κίνηση], έχουν ενισχύσει την άποψη ότι οι ανθρωπίδες (πρόδρομα μέλη ανθρώπινης προέλευσης) όχι μόνο προέρχονταν από την Αφρική, αλλά παρέμειναν απομονωμένες για κάποια εκατομμύρια χρόνια πριν εξαπλωθούν σε Ευρώπη και Ασία. 

Η ανακάλυψη των περίπου 5,7 εκατομμυρίων ετών αποτυπωμάτων ποδιών όμοιων με του ανθρώπου στην Κρήτη, που δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα από ομάδα ερευνητών, ανατρέπει αυτή την απλή εικόνα και υποστηρίζει την ύπαρξη μιας περισσότερο περίπλοκης πραγματικότητας.

Το ανθρώπινο πόδι έχει ένα πολύ διακριτό σχήμα, διαφορετικό από άλλα ζώα της ξηράς. Ο συνδυασμός ενός μακριού πέλματος, πέντε κοντά, που δείχνουν προς τα εμπρός, δάχτυλα χωρίς νύχια και ένα μεγάλο δάχτυλο που είναι μεγαλύτερο από τα άλλα δάχτυλα, είναι μοναδικός. 

Το πόδι των πλησιέστερων συγγενών μας, των μεγάλων πιθήκων, μοιάζει περισσότερο όπως ένα ανθρώπινο χέρι, με το μεγάλο δάχτυλο να είναι σαν αντίχειρας που προεξέχει στο πλάι.

 Τα αποτυπώματα της περιοχής Laetoli, που πιστεύεται ότι έχουν γίνει από Αυστραλοπίθηκους, είναι περίπου όμοια με αυτά των σύγχρονων ανθρώπων εκτός το ότι η φτέρνα είναι στενότερη και το πέλμα δεν έχει καθαρή καμάρα. 

Αντιθέτως, ο 4,4 εκατομμύρια χρόνια ηλικίας Αρδιπίθηκος ramidus από την Αιθιοπία, οι παλαιότερες γνωστές ανθρωπίδες, γνωστές από τα αρκετά πλήρη απολιθώματά τους, έχει ένα πόδι όμοιο με πιθήκου. 

Οι ερευνητές που περιέγραψαν τον Αρδιπίθηκο υποστήριξαν ότι είναι ένας άμεσος πρόγονος των επόμενων ανθρωπίδων, που σημαίνει ότι το πόδι που είναι όμοιο με ανθρώπου δεν είχε ακόμη εξελιχθεί σε εκείνη τη χρονική περίοδο.

Τα νέα αποτυπώματα, από την περιοχή Τράχηλος στη δυτική Κρήτη, έχουν μια ολοφάνερα ανθρώπινη μορφή. Είναι ιδιαίτερα αληθινή η μορφή των δακτύλων. Το μεγάλο δάκτυλο είναι ίδιο με το δικό μας σε σχήμα, μέγεθος και θέση και είναι επίσης συνδεδεμένο με τη «μπάλα» του πέλματος – την φουσκωμένη περιοχή του πέλματος μεταξύ δακτύλου και καμάρας, η οποία δεν ήταν ποτέ παρούσα στους πιθήκους. Το πέλμα του ποδιού είναι αναλογικά βραχύτερο από ότι τα αποτυπώματα της περιοχής Laetoli, όμως έχουν την ίδια γενική μορφή. Εν συντομία, το σχήμα των ιχνών του Τράχηλου δείχνει αναμφισβήτητα ότι ανήκουν σε μια πρώιμη ανθρωπίδα, σχετικά πιο πρώιμη από αυτή που έκανε τα αποτυπώματα της περιοχής Laetoli. Τα ίχνη του Τράχηλου έγιναν σε μια αμμώδη παραλία, πιθανώς σε ένα μικρό δέλτα ποταμού, ενώ τα ίχνη της περιοχής Laetoli έγιναν σε ηφαιστειακή τέφρα. «Αυτό που τα κάνει αμφιλεγόμενα είναι η ηλικία και η θέση των εντυπωμάτων», λέει ο Per Ahlberg καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Uppsala και ένας από τους συγγραφείς της μελέτης.

Περίπου 5,7 εκατομμύρια χρόνια, το αποτύπωμα, είναι νεώτερο από το παλαιότερο γνωστό απολίθωμα ανθρωπίδας, του Σαχελάνθρωπου του Τσάντ και σύγχρονο του Orrorin από την Κένυα, αλλά περισσότερο από ένα εκατομμύριο χρόνια παλαιότερο από τον Αρδιπίθηκο ramidus με το όμοιο με πιθήκου πόδι του. Αυτό έρχεται σε σύγκρουση με την υπόθεση ότι ο Αρδιπίθηκος ramidus είναι ο άμεσος πρόγονος των επόμενων ανθρωπιδών. Επιπλέον, μέχρι αυτή τη χρονιά, όλα τα απολιθώματα ανθρωπίδων που είναι παλαιότερα από 1,8 εκατομμύρια χρόνια (η ηλικία των απολιθωμάτων του πρωτόγονου Ανθρώπου από τη Γεωργία) προέρχονταν από την Αφρική, οδηγώντας τους περισσότερους ερευνητές να συμπεράνουν ότι εκεί ήταν που η ομάδα εξελίχθηκε. Ωστόσο, τα αποτυπώματα της περιοχής Τράχηλος είναι με ασφάλεια χρονολογημένα με τη χρήση ενός συνδυασμού τρηματοφόρων (θαλασσίων μικρο-απολιθωμάτων) από τα επάνω και κάτω υποστρώματα, επιπλέον του γεγονότος ότι τα αποτυπώματα βρίσκονται ακριβώς από κάτω από ένα διακριτό ιζηματογενές πέτρωμα που σχηματίστηκε όταν η Μεσόγειος θάλασσα αποξηράνθηκε για λίγο πριν από 5,6 εκατομμύρια χρόνια. Κατά περίεργη σύμπτωση, νωρίτερα αυτή τη χρονιά, μια άλλη ομάδα ερευνητών επανερμήνευσε τα τμήματα από το 7,2 εκατομμυρίων ετών πρωτεύον, τον Γκρεκοπίθηκο, από Ελλάδα και Βουλγαρία ως μια ανθρωπίδα. Ο Γκρεκοπίθηκος είναι γνωστός μόνο από τα δόντια και τα σαγόνια.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου που έγιναν τα αποτυπώματα του Τράχηλου, μια περίοδος γνωστή ως ύστερη Μειόκαινος, η Σαχάρα δεν υπήρχε, περιβάλλοντα όμοια με σαβάνα εκτείνονταν πάνω από τη Βόρειο Αφρική γύρω στην ανατολική Μεσόγειο. Επιπροσθέτως, η Κρήτη δεν είχε ακόμη αποκοπεί από το κύριο κορμό της Ελλάδας. Έτσι δεν είναι δύσκολο να γίνει κατανοητό πώς ο πρώτες ανθρωπίδες θα μπορούσαν να έχουν απλωθεί κατά μήκος της νοτιοανατολικής Ευρώπης και την Αφρική και να αφήνουν τα αποτυπώματα των ποδιών τους σε μια μεσογειακή ακτή που θα μπορούσε μια μέρα να αποτελεί μέρος της νήσου της Κρήτης.

«Η ανακάλυψη αυτή αμφισβητεί την κυρίαρχη αφήγηση της εξέλιξης του πρωτόγονου ανθρώπου και είναι πιθανό να προκαλέσει μεγάλη αντιπαράθεση. Το αν η ερευνητική κοινότητα για την προέλευση του ανθρώπου θα αποδεχθεί τα απολιθωμένα αποτυπώματα ως πειστικό στοιχείο της παρουσίας ανθρωπίδων στο Μειόκαινο στην Κρήτη μένει να το δούμε», σχολίασε ο Per Ahlberg.

Πηγή: Uppsala University

Περισσότερα στη δημοσίευση: Possible hominin footprints from the late Miocene (c. 5.7 Ma) of Crete? Proceedings of the Geologists’ Association

egno

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ