ΘΕΑ ΔΗΜΗΤΡΑ - Το ρόδι, η διάδοση της γνώσης και η σιωπή

Φίλες και φίλοι,

Στο δεύτερο και τελευταίο μέρος της ενότητας για τη θεά Δήμητρα θα ασχοληθούμε με την ανάλυση του μύθου της αρπαγής της Κόρης.
Ο μύθος αυτός έχει ιδιαίτερη σημασία επειδή η μεγάλη θεά έχει συγχρόνως το ρόλο της πονεμένης μητέρας, της mater dolorosa. Η απόφαση της θεάς να κάνει αθάνατο τον Δημοφώντα, βάζοντάς τον πάνω στη φωτιά, για να περιήρει τας θνητάς σάρκας αυτού, μας θυμίζει την προσπάθεια της Θέτιδας να κάνει αθάνατο τον Αχιλλέα- και οι δύο προσπάθειες δεν ευοδώθηκαν.
Το σπυρί του ροδιού που δίνει ο Πλούτωνας στην Κόρη την δένει με μαγικό τρόπο με τον Κάτω Κόσμο. Το ρόδι δεν είναι ένα οποιοδήποτε φρούτο. Είναι ένας καρπός που οι αρχαίοι συσχέτιζαν με τον θάνατο. Πίστευαν ότι η ροδιά είχε πρωτοφυτρώσει από το αίμα του Ζαγρέα Διόνυσου, ενώ στον τάφο του Μενοικέα, γιού του Κρέοντα, στη Θήβα, φύτρωσε μια ροδιά, όπως μας λέει ο Παυσανίας. Όσο για τον τάφο του Πολυνείκη, γιού του πολύπαθου Οιδίποδα, οι Ερινύες επέτρεψαν να φυτρώσει μια ροδιά, της οποίας οι καρποί, όποτε τους άνοιγε κάποιος, έσταζαν αίμα.

Υπάρχει, όμως, και μια άλλη ερμηνεία. Το ρόδι με τα πολλά σπυριά που κλείνει,ήταν συγχρόνως και σύμβολο ευημερίας, γονιμότητας και πλούτου, γι’ αυτόν τον λόγο, ήταν ιερό φρούτο για την Ήρα και την Αφροδίτη. Έτσι, όταν ο Πλούτωνας έδινε στην Κόρη να φάει ρόδι, στην ουσία την «έδενε» με τα ιερά δεσμά του γάμου του Κάτω Κόσμου.
Όσο για το ανέβασμα και το κατέβασμα της Κόρης στον Επάνω και τον Κάτω Κόσμο είναι συνάρτηση του κύκλου γονιμότητας της γης και των εποχών.

Το όνομα Τριπτόλεμος( αυτός που οργώνει το χωράφι τρεις φορές) σήμαινε τον ανδρείο άνδρα που πήγε να πολεμήσει τρεις φορές και είναι συνυφασμένο με εκείνον τον αγαπητό στη θεά Δήμητρα, ο οποίος πήρε εντολή από εκείνη να διαδώσει την καλλιέργεια του σιταριού σ’ ολόκληρη τη γη, οδηγώντας ένα άρμα που το έσερναν φτερωτά φίδια.(η ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή έχει ως θέμα αυτήν ακριβώς την περιπλάνηση). 

Η πρώτη σπορά, το πρώτο όργωμα, ο πρώτος θερισμός και το πρώτο αλώνισμα έγιναν στην Ελευσίνα.
Όσο για τα Ελευσίνια Μυστήρια, τα μυστικά που αποκάλυψε η θεά Δήμητρα στους μυημένους πιστούς της, τηρήθηκαν και παρέμειναν μυστικά, όπως ακριβώς ήταν η θέληση και η εντολή της. Όσα μπορούμε να πούμε ότι γνωρίζουμε είναι ελάχιστα, κι αυτά προϊόντα ανθρώπινης γόνιμης σκέψης, που πολλές φορές έφθασε σε ακρότητες, ορμώμενη από την πίστη ότι οι μυημένοι είχαν καλύτερη μοίρα στον Άδη.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι γιορτάζονταν τον μήνα Οκτώβριο, περίπου ένα μήνα πριν τα Θεσμοφόρια, για να τιμήσουν το ανέβασμα της Κόρης της μονάκριβης στον Επάνω Κόσμο.

Της Dimitra Papanastasopoulou

The Mythologists

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ