ΜΥΘΙΚΗ ΚΡΗΤΗ - ΑΠΟΓΟΝΟΙ ΤΟΥ ΜΙΝΩΑ - ΚΑΤΡΕΑΣ.

Βάσω Δενδροπούλου

Ο Κατρέας ήταν ένας από τους τέσσερις γιους που ο Μίνωας απέκτησε από την Πασιφάη, και διάδοχός του στο θρόνο της Κρήτης. Ένας χρησμός είχε ειδοποιήσει τον Κατρέα πως θα πέθαινε από το χέρι του παιδιού του. Είχε τέσσερα παιδιά, την Αερόπη, την Κλυμένη, την Απημοσύνη και τον Αλθαμένη. Ο Κατρέας έκρυψε τον χρησμό από τα παιδιά του αλλά η Απημοσύνη και ο Αλθαμένης του έμαθαν. Τα δύο αδέρφια για να αποφύγουν να εκτελέσουν το μοιραίο πήγαν στη Ρόδο στην Κάμειρο και ίδρυσαν την Κρητηνία από το όνομα του νησιού τους. Πάνω ψηλά στο όρος Αταβύριο, από όπου μπορούσαν και να βλέπουν την πατρίδα τους, ο Αλθαιμένης έχτισε βωμό και καθιέρωσε τη λατρεία του Αταβύριου Δία.

Ο Ερμής είδε την Απημοσύνη, την πόθησε και την κυνήγησε αλλά εκείνη του ξέφυγε. Τότε αυτός παραφύλαξε, έστρωσε φρεσκογδαρμένα τομάρια από εκεί όπου θα περνούσε η κοπέλα κουβαλώντας νερό από την πηγή και περίμενε. Όταν ήρθε η Απημοσύνη γλίστρησε και έπεσε χωρίς να το θέλει στην αγκαλιά του Ερμή. Αργότερα όταν εκείνη κατάλαβε πως περίμενε παιδί, είπε το πάθημά της στον αδερφό της, ο οποίος, όμως, δεν την πίστεψε και την σκότωσε.

Ο Κατρέας που φοβόταν το χρησμό έδωσε τα άλλα δυο παιδιά του την Αερόπη και την αδερφή της στον Ναύπλιο το ναυτικό, για να τα πουλήσει δούλους στην ξενιτιά. Ο Ναύπλιος, όμως, πήρε γυναίκα του την Κλυμένη που γέννησε τον Παλαμήδη και η Αερόπη παντρεύτηκε τον Πλεισθένη από τον οποίο απέκτησε τον Αγαμέμνονα και τον Μενέλαο.

Όταν ο Κατρέας γέρασε, θέλησε να αφήσει το βασίλειό του στο γιο του κληρονομιά. Πήγε στη Ρόδο να τον βρεί αλλά όταν αποβιβάστηκε με τους άντρες του σε μια απόμακρη γωνιά, θεωρήθηκε ύποπτος από τους βοσκούς της περιοχής, οι οποίοι πίστεψαν πως είχαν να κάμουν με πειρατές. Παρόλο που έλεγε ποιος ήταν τα γαβγίσματα των σκυλιών δεν άφηναν να ακουστούν τα λόγια του. Οι βοσκοί τον λιθοβολούσαν μέχρι τη στιγμή που έφτασε ο Αλθαιμένης, ο οποίος τον αποτελείωσε με το ακόντιό του. Όταν ο Αλθαιμένης έμαθε τί είχε κάμει, παρακάλεσε και καταποντίστηκε μέσα στη γη.

Ο Πάρης έκλεψε την Ελένη ακριβώς τότε που ο Μενέλαος είχε πάει να παρευρεθεί στην κηδεία του Κατρέα, ο οποίος ήταν παππού του από την μητέρα του Αερόπη. Οι Αρκάδες ισχυρίζονταν πως ο Κατρέας δεν ήταν γιος του Μίνωα, αλλά του Τεγεάτη και συνεπώς εγγονός του βασιλιά τους Λυκάονα. Για τον Αλθαιμένη, επίσης, έλεγαν πως ήταν από τους Ηρακλείδες που κίνησαν κι αυτοί από την Πελοπόννησο και αφού έδιωξαν βάρβαρους λαούς, ίδρυσαν αποικίες στην Κρήτη και στη Ρόδο.
Στον κορμό του μύθου του Κατρέα και του Αλθαιμένη έχουμε όλα τα βασικά στοιχεία της ιστορίας του Οιδίποδα. Τον χρησμόμ που λέει ότι το παιδί θα σκοτώσει τον πατέρα του, την πρωτοβουλία του γιου να απομακρυνθεί για να μήν αληθέψει ο χρησμός, τη μοιραία συνάντηση με παραγνώριση και συμπλοκή, την αθέλητη πατροκτονία και το τέλος του ήρωα με εξαφάνισή του σε κάποιο χάσμα της γης. Αν αυτή η ιστορία δεν είναι διασκευή του μύθου του Οιδίποδα, τότε, κρίνοντας από το τέλος του ήρωα, μπορούμε να πούμε ότι στη Ρόδο ο Αλθαιμένης, όπως αλλού ο Οιδίπους και ο Αμφιάραος, λατρευόταν σαν χθόνιος θεός. Ο Αλθαιμένης ανήκει ανήκει στους κρητικούς ήρωες που συνδέονται με εποικισμούς και λατρείες. Σ αυτό παραπέμπουν τόσο το τοπωνύμιο Κρητίνα όσο και το όνομα του πατέρα του, επώνυμου ήρωα της πόλης, Κατρέα.

Σχετικό είναι και το πάθημα της αδερφής της Απημοσύνης, που το όνομά της σημαίνει την Άβλαβη. Η πηγή, η μεταφορά του νερού από την κοπέλα, τα φρεσκογδαρμένα τομάρια και το γλίστρημα, αναφέρονται σε μαγικές τελετουργίες για την επίκληση βροχής. Από λατρευτικούς συσχετισμούς, στην τοπική ιστορία της Ρόδου, η Απημοσύνη έγινε αδερφή του Αλθαιμένη.

Αργότερα προστέθηκαν στα παιδιά του Κατρέα και οι μητέρες του Αγαμέμνονα και του Παλαμήδη πράγμα που εξηγεί το ενδιαφέρον της Αργολίδας, με τον διάδοχο πολιτισμό, να συνδεθεί με το μινωικό παρελθόν, που είναι ανάλογο με το ενδιαφέρον της Αθήνας να κάνει γυναίκα του Θησέα την Αριάδνη ή τη Φαίδρα. Στα ίδια πλαίσια, και σε συνδυασμό με τις παραδόσεις από τους δωρικούς εποικισμούς στην Κρήτη και στη Ρόδο, μπορούμε να εξηγήσουμε και τις άλλες παραλλαγές σύμφωνα με τις οποίες ο Κατρέας και ο Αλθαιμένης είναι Πελοποννήσιοι.

ΠΗΓΕΣ: PIERRE GRIMAL "Λεξικό της Ελληνικής και Ρωμαϊκής Μυθολογίας"

 The Mythologists 

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ