Στραβός είν’ ο γυαλός, μήτε στραβά αρμενίζω;
Από τη Μάρω Μπέλλου, Ψυχολόγο – Ψυχοθεραπεύτρια, Msc στην Ιατρική Ψυχολογία
Παρακάτω παρουσιάζεται ένας οδηγός ναυτιλωμένων προς την δυστυχία. Πρόκειται για ένα εγχειρίδιο με τεχνικές ώστε ο καθένας μας να μπορεί να δημιουργεί την δυστυχία του μόνος του ή και παρέα με άλλους. Γιατί για να είσαι δυστυχής χρειάζεται προσπάθεια. Δεν είναι απλά το πεπρωμένο.
Οι οδηγίες που ακολουθούν μας δείχνουν τον δρόμο προς την μεθοδική αναζήτηση της δυστυχίας. Έτσι, αν γνωρίζουμε τον δρόμο μπορούμε πάντα να τον επιλέγουμε. Και πώς γίνεται αυτό; Θα αντιστρέψουμε τους όρους σε μία φράση του Λέον Τολστόι, ο οποίος είπε: «αν θες να είσαι ευτυχισμένος, απλά γίνε!». Εμείς θα εστιάσουμε στο εκ διαμέτρου αντίθετο: «αν θές να είσαι δυστυχισμένος, απλά γίνε!». Στο χέρι σου είναι.
Μία πολύ καλή μέθοδος ώστε οι σχέσεις να είναι μία μόνιμη πηγή απογοήτευσης είναι η λεγόμενη: «Δίνε χωρίς να παίρνεις». Τα προσωπικά συμφέροντα φθείρουν τις σχέσεις. Οπότε πώς μπορεί σε μία σχέση αγάπης να χωρέσει η επιθυμία για ανταπόδοση; Εγώ αγαπώ αρκετά και για τους δυο μας. Στις σχέσεις μου υπηρετώ μόνο τα υψηλά ιδανικά και δεν περιμένω τίποτε από τον παρτενέρ μου. Ο αλτρουισμός κυλάει στο αίμα μου.
Υπάρχει, βέβαια, μία περίπτωση να δω την απόφανση αυτή, όπως αναφέρει ο Νίτσε, ως το ηθικό φύλλο συκής που κρύβει μία εντελώς διαφορετική έως και σκοτεινή μου πλευρά: την υστεροβουλία. Διακρίνω στην ουσία ποταπά κίνητρα πίσω από την ενάρετη συμπεριφορά. Και αναρωτιέμαι: «μήπως κάνω ό,τι κάνω από ενοχές;», «μήπως τελικά κάτι περιμένω από τον άλλον;» ή «μήπως δίνω για να τραβήξω την προσοχή;». Γιατί μία σχέση βασίζεται σε αληθινά αισθήματα και όχι οφέλη.
Άλλωστε στις σχέσεις αγάπης, χρειάζεται να βοηθάμε ο ένας τον άλλον. Και για να υπάρξει βοήθεια χρειάζονται δύο, κάποιον που την χρειάζεται και κάποιον που την προσφέρει. Αυτό είναι ένα παράδειγμα της λεγόμενης «συμπαιγνίας», που ορισμένες φορές μπορεί να αγγίξει έως και τα όρια της συνομωσίας!
Η συμπαιγνία συνήθως είναι μία άρρητη συμφωνία όπου καθένας επιβεβαιώνεται μέσα από τον ρόλο που παίζει με τον άλλον. Υπάρχω, δηλαδή, μέσα από τον ρόλο που μου δίνεις και ταυτόχρονα επιλέγω ο ίδιος να παίζω. Ο καθένας λειτουργεί για τον άλλον ως καθρέπτης της δικής του πραγματικότητας. Ο παρτενέρ μέσα από τον ρόλο του μου επιτρέπει να είμαι αυτό που θέλω να είμαι και αντίστοιχα επιτρέπω στον άλλον να είναι αυτό που θέλει να είναι. Υπάρχει τέλεια σχέση αμοιβαιότητας, όπου συμπληρώνουμε ο ένας τον άλλον.
Οι ρόλοι που παίζουμε είναι ανταποδοτικοί και ο ένας δεν υπάρχει δίχως τον άλλον. Πώς άλλωστε μπορεί να υπάρξει θύμα δίχως θύτη, γιατρός δίχως ασθενή, δικαστής δίχως κλέφτη, δάσκαλος χωρίς μαθητές ή ηγέτης χωρίς ακόλουθους; Αρκετά συχνά μάλιστα συμβαίνει να επιλέγω διαφορετικούς πρωταγωνιστές για να παίξουν ένα κατά τα άλλα απαράλλαχτο ρεπερτόριο ρόλων. Επιλέγω, δηλαδή, διαφορετικούς παρτενέρ με τον ίδιο ρόλο. Αυτό ακριβώς είναι και μία από τις πιο εγγυημένες μεθόδους που εξασφαλίζουν την δυστυχία στις σχέσεις: ταυτίζω τον εαυτό μου με τον ρόλο μου, και το ίδιο κάνω και στον παρτενέρ μου. Έτσι, η συμπαιγνία καταλήγει να είναι ένας φαύλος κύκλος που επαναλαμβάνεται αέναα σχεδόν με μαθηματική ακρίβεια.
Στραβός είν’ ο γυαλός, μήτε στραβά αρμενίζω;
Κάθετι ξένο φαίνεται απόκοσμο, κάθετι διαφορετικό, στην καλύτερη περίπτωση μας ξαφνιάζει. Ο,τιδήποτε πέρα της δικής μου θέασης των πραγμάτων, φαντάζει παράλογο: «Ε, όχι, δεν είναι δυνατόν!». Πόσες φορές δεν έχω αναρωτηθεί αυτό: «Μήπως ζω ένα θέατρο του παραλόγου;».
Το «παράλογο» μπορεί να υποκινείται από την ιδέα ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να έχει την δική του άποψη, αρκεί να συμφωνεί με την δική μου. Ή με λόγια πιο απλά: «Η δική μου άποψη είναι η σωστή». Ο δικός μου δρόμος είναι ο σωστός δρόμος. Αυτό που είναι διαφορετικό, μερικές φορές μου φαίνεται τρελό έως και παρανοϊκό. Ώρες, ώρες αυτό που μου λέει ο άλλος στ’ αυτιά μου ακούγεται αδιανόητο.
Και για αυτό τί μου απομένει να κάνω; Βάζω ετικέτες για να μετατρέπω το ξένο σε κάτι πιο οικείο: «Οι άντρες είναι γουρούνια, οι γυναίκες σκύλες. Οι Παναθηναϊκοί βάζελοι και οι Ολυμπιακοί γαύροι. Οι ξανθές είναι ηλίθιες. Οι μετανάστες είναι κακοποιά στοιχεία. Οι Εβραίοι είναι καβουροτρέπηδες ή και καβουρο-τσίπιδες, οι Ρώσοι μεθύστακες, οι πολιτικοί διεφθαρμένοι, οι τρελοί για δέσιμο. Οι ασφαλίτες είναι χαφιέδες, οι μπάτσοι γουρούνια και δολοφόνοι. Οι Αυστραλοί είναι βλάχοι, οι Γερμανοί δεν έχουν χιούμορ, οι Μεξικάνοι είναι τεμπέληδες, οι Ιάπωνες είναι εύθικτοι, οι Βέλγοι είναι ξενέρωτοι.
Και με όλη αυτήν την διαφορετικότητα που συναντώ, αναρωτιέμαι: «Στραβός είν’ ο γυαλός, μήτε στραβά αρμενίζω; Και μερικές φορές βλέπω στις ανθρώπινες σχέσεις ότι στραβός είναι ο γυαλός. Και τότε τί κάνω; Ισιώνω το τιμόνι μου, ή παίρνω την στροφή αλλιώς; Άραγε τί απόφαση λαμβάνουν οι αμετανόητα πιστοί στην δυστυχία; Οι πιστοί στην δυστυχία επιλέγουν να ταξιδεύουν σε στραβό γυαλό και με αέρα στα πανιά τους.
Οι σχέσεις είναι ζήτημα στρατηγικής
Συχνά, οι οι άνθρωποι βλέπουμε τις σχέσεις ωσάν να είναι παιχνίδι. Για να το κατανοήσουμε αυτό καλύτερα, ας πιάσουμε το νήμα από έναν ανώτερο κλάδο των μαθηματικών, την λεγόμενη «Θεωρία των Παιγνίων».
Για να υπάρχει ένα παιχνίδι, σίγουρα χρειάζονται περισσότεροι από έναν συμμετέχοντες ή αλλιώς «παίκτες». Έτσι, δεν είμαι μόνος μου, αλλά βρίσκομαι σε μία τροχιά αλληλεπίδρασης με τον άλλον. Ανάλογα με την ερμηνεία της αλληλεπίδρασης που δίνει έκαστος παίχτης, επιλέγει να ενεργήσει, εφαρμόζει, δηλαδή, μία στρατηγική. Και η στρατηγική έκαστου παίχτη που αποσκοπεί; Μα φυσικά στο να κερδίσει. Ποιο είναι άλλωστε το ίδιο το νόημα του παιχνιδιού; Γιατί καθένας που θέλει να σέβεται τον εαυτό του, δεν θα επιδιώξει να είναι ο χαμένος της υπόθεσης.
Το εύλογο ερώτημα, λοιπόν, που ανακύπτει είναι: «Πώς μπορώ να κερδίσω στο πικάντικο παιχνίδι των σχέσεών μου με τους άλλους;». Και πώς θα το μετρήσω αυτό το κέρδος; Μα φυσικά από τις απολαβές και τις απώλειες που θα έχω όντας «παίκτης».Στα παίγνια, κατά βάση, υπάρχουν δύο ειδών αποτελέσματα: αυτά με μηδενικό άθροισμα και τα άλλα μη μηδενικού αθροίσματος, όπου το κέρδος κάποιου δεν σημαίνει την ζημιά του άλλου. Και οι δύο μπορεί να κερδίσουν ή να χάσουν αντίστοιχα. Αντίθετα, στις εκβάσεις μηδενικού αθροίσματος «εγώ κερδίζω, εσύ χάνεις» ή «εσύ κερδίζεις εγώ χάνω». Απλά τα πράγματα. Όμως αυτά μπορεί να μην είναι και τόσο απλά για τους πιστούς ακόλουθους στην δυστυχία, καθώς επιλέγουν πάντα να χάνουν.
Ας πάρουμε ένα παράδειγμα μήπως και διαφωτίσει τα πράγματα. Ένας άντρας και μια γυναίκα προσπαθούν να αποφασίσουν πως θα περάσουν το απόγευμα τους. Ο άντρας προτιμά να μείνουν σπίτι και να δούνε τον αγώνα που έχει στην τηλεόραση, ενώ η γυναίκα προτιμά να πάνε στην όπερα. Και οι δύο όμως θέλουν να κάνουν κάτι μαζί και όχι να μείνουν χώρια.
Σημαντικό ρόλο σε αυτό το παιχνίδι έχει το ποιος θα παίξει πρώτος και θα ανακοινώσει την απόφαση του στο ταίρι του. Αν για παράδειγμα, η γυναίκα έχει αγοράσει από πριν τα εισιτήρια για την όπερα, είναι πολύ πιθανόν ο άντρας να πεισθεί και να επιλέξει από την αρχή να πάνε στην όπερα παρόλο που θα προτιμούσε τον αγώνα. Σε πάρα πολλά παιχνίδια, όχι σε όλα, αυτός που κινείται πρώτος έχει και το πλεονέκτημα.
Τίθεται, δηλαδή θέμα διαπραγμάτευσης. Ζω σημαίνει παζαρεύω. Αν το ζητούμενο, είναι περάσουμε το απόγευμα μαζί, δεν έχει δα και τόση σημασία το ‘που’, αρκεί να είμαστε μαζί. Αν πάλι θέλουμε να παίξουμε παιχνίδια κυριαρχίας, τότε αλλάζουν και οι όροι του παινιδιού. Αν το ‘που’ γίνεται στοίχημα για τον ίδιο μου τον εαυτό, τότε κάποιος κερδίζει και κάποιος χάνει, ή χάνουν και οι δύο. Και ποια κατεύθυνση, πιστεύετε ότι θα ακολουθούσαν οι φλερτάροντες με την δυστυχία;
Πιθανότατα, να παρέβλεπαν να ακούσουν κάποια λόγια από την Άπω Ανατολή και συγκεκριμένα την Κίνα, τον 5ο αιώνα π.Χ. Ο Σουν Τσου είπε: «Αν γνωρίζεις τον εχθρό και τον εαυτό σου, δεν έχεις ανάγκη να φοβάσαι για το αποτέλεσμα ακόμα και εκατό 100 μάχων. Εάν γνωρίζεις τον εαυτό σου, αλλά δεν γνωρίζεις τον εχθρό, για κάθε νίκη που θα κερδίζεις, θα έχεις και μία ήττα. Εάν δεν γνωρίζεις ούτε τον εαυτό σου, ούτε τον εχθρό θα νικηθείς σε κάθε μάχη.»!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Επειδη Η Ανθρωπινη Ιστορια Δεν Εχει Ειπωθει Ποτε.....Ειπαμε κι εμεις να βαλουμε το χερακι μας!
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.