Οι Κομάντσι – Comanche

Γράφει ο Περικλής Δημ. Λιβάς

Η ιστορία του Τέξας αναδεικνύει τον σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισαν κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ 18ου – 19ου  αιώνα, οι εξαιρετικοί ιππείς και κυρίαρχοι στις Νότιες Πεδιάδες, αυτόχθονες ινδιάνοι Κομάντσι. Στοιχεία ανθρωπολογικών ερευνών στοιχειοθετούν την αυθεντική ορεινή καταγωγή της φυλής, παρακλάδι αυτής των βορείων Σοσσόνων, οι οποίοι λυμαίνονταν την περιοχή της Μεγάλης Λεκάνης δυτικά των Ηνωμένων Πολιτειών, ως κυνηγοί και συλλέκτες.

Οι πολιτισμικές όσο και οι γλωσσικές ομοιότητες, επιβεβαιώνουν την Σοσσονική καταγωγή των Κομάντσι. Η διάλεκτός τους, παρόμοια της βόρειας Σοσσονικής, ανήκει στην πολυπληθή γλωσσική οικογένειαΓιούτ – Αζτέκων, η οποία περιλαμβάνει τουλάχιστον τριάντα ιδιωματισμούς, ομιλούμενους καθ’ όλο το μήκος της δυτικής ακτής των Η.Π.Α. και Μεξικού.

Περί τα τέλη του 17ου αιώνα οι Κομάντσι έμαθαν να ιππεύουν και αυτή η δεξιότητα επέφερε επανάσταση στον πολιτισμό τους. Η ζωή της φυλής των περιπατητών, εξελίχθηκε τάχιστα σε αυτή μιας έφιππης, καλά εξοπλισμένης και ισχυρής ομάδας. Το νέο μέσο, τους επέτρεψε να εγκαταλείψουν τα ορεινά καταλύματα και τους Σοσσόνους γείτονές τους,  να κινηθούν στις πεδιάδες της ανατολικής επαρχίας του Κολοράντο και δυτικής του Κάνσας, περιοχές όπου αφθονούσαν τα θηράματα.

Μάστανγκ, άγριο άλογο, απόγονος εξημερωμένων προγόνων Ιβηρικής καταγωγής, οι οποίοι κάποια στιγμή δραπέτευσαν και αναπαράχθηκαν ελεύθερα στη φύση. Βρέθηκαν στο Αμερικανικό έδαφος τον 16ο αιώνα από Ισπανούς μετανάστες. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού τους τιθασεύτηκε από φυλές Ινδιάνων και γελαδάρηδες, ενώ το υπόλοιπο παρέμεινε ελεύθερο. Σήμερα αποτελούν προστατευόμενο είδος. Φωτογραφία από wikipedia:Free-roaming mustangs)

Την άφιξή τους στη Μεγάλη Πεδιάδα, ακολούθησε μετανάστευση προς νότο, η οποία ενθαρρύνθηκε από συνδυασμό παραγόντων. Κινούμενοι σε αυτή την κατεύθυνση, είχαν μεγαλύτερη πρόσβαση στα ελεύθερης βοσκής άλογα ράτσας Μάστανγκ που διαβιούσαν νοτιοδυτικά. Πρόσθετα κίνητρα ήταν το ηπιότερο κλίμα και η πληθώρα των βουβάλων. Διευκολυνόταν επίσης, η πρόσβασή τους σε αγαθά παρεχόμενα από το Γαλλικό εμπόριο, συμπεριλαμβανομένων των πυροβόλων όπλων, μέσω ανταλλαγών με τους Ινδιάνους τηςΟυϊτσιτά (Κάνσας) στον υδροκρίτη του Μισισιπή – Κόκκινου Ποταμού (Red River).

Ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας για την μετανάστευσή τους ήταν η πίεση που δέχονταν από  ισχυρότερες και καλύτερα εξοπλισμένες φυλές στα βόρεια και ανατολικά της θέσης τους και κυρίως από τους Ινδιάνους Μπλάκφουτ (Blackfoot, στη γλώσσα τους Niitsitapii = Αληθινοί Άνθρωποι) και Κρόου (Crow, στη γλώσσα τους Apsáalooke).

Η Comanchería πριν το 1850

Μια τεράστια περιοχή που περιελάμβανε μεγάλο μέρος του νότιου, κεντρικού και δυτικού Τέξας, πολύ γρήγορα έγινε η χώρα των Κομάντσι ή αλλιώς Comanchería = Γη των Κομάντσι. Μόνο μετά την άφιξή της στις νότιες πεδιάδες η φυλή έγινε γνωστή με την ονομασία Κομάντσι, η οποία προέρχεται από την  λέξη Komántciaτης διαλέκτου Ute, η οποία σημαίνει εχθρός ή κυριολεκτικά αυτός που θέλει συνεχώς να πολεμά. Η ονοματολογία των Κομάντσι ανήκει στους Ισπανούς του Νέου Μεξικού, οι οποίοι ήρθαν σε επαφή μαζί τους στις αρχές του 18ου αιώνα και με αυτήν έγιναν γνωστοί τόσο στους ίδιους, όσο και στους Αμερικανούς.

Παρ’ ότι ιστορικά επεκράτησε το όνομα Κομάντσι, εντούτοις μεταξύ τους αποκαλούνταν Nermernuh ή Λαός. Οι Κομάντσι κατέφθασαν σταδιακά στις πεδιάδες οργανωμένοι σε μικρές ή οικογενειακές ομάδες και όχι ομαδικά. Η κοινωνική δομή των ομάδων δεν ήταν συμπαγής, με αποτέλεσμα να αναμιχθούν ή να διασπασθούν αναλόγως των στόχων και επιδιώξεων των μελών τους. Δεκατρείς διαφορετικές ομάδες Κομάντσι καταγράφονται κατά την διάρκεια της ιστορικής αυτής περιόδου δίχως να αποκλείεται και η ύπαρξη άλλων μη αναγνωρισμένων. Ωστόσο, πέντε μεγάλες ομάδες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ιστορία τους.

Η νοτιότερη αυτών ονομαζόταν Penateka (αυτοί που τρώνε μέλι). Η επιρροή της εκτεινόταν από το  οροπέδιο Edwards έως τις πηγές των ποταμών του κεντρικού  Τέξας. Εξαιτίας της θέσης τους, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ιστορία του Τέξας. Στα βόρεια της γης τωνPenateka βρισκόταν η περιοχή των Nokoni (εκείνων που γυρίζουν πίσω). Οι Nokonis όριζαν τα εδάφη από τα διασταυρωμένα δάση (Cross Timbers) στα βόρεια του Τέξας μέχρι τα βουνά του Νέου Μεξικού. Δύο μικρότερες ομάδες, οι Tanima (οι τρώγοντες το ήπαρ) και οι Tenawa (οι διαμένοντες στα ρέματα)  μοιράζονταν την περιοχή των Nokonis. Αυτές οι τρείς φατρίες συχνά αναφέρονταν συλλογικά ως Μεσαίοι Κομάντσι. Ακόμη βορειότερα, στα εδάφη της σύγχρονης δυτικής Οκλαχόμα, βρισκόταν ο τόπος των Kotsotekas(τρώγοντες βουβάλια) οι οποίοι συχνά κατασκήνωναν κατά μήκος τουΚαναδικού ποταμού. Οι βορειότεροι αυτών ήταν γνωστοί ωςYamparikas (Yap-Eaters, ονομασία η οποία προέρχεται από αυτήν μιας βρώσιμης ρίζας) οι οποίοι ζούσαν στην περιοχή που εκτεινόταν βόρεια έως τον ποταμό Αρκάνσας. Η πέμπτη κύρια ομάδα γνωστή ωςQuahadis (αντιλόπες) κατείχε τα υψίπεδα Llano Estacado.

Αμερικανικός βούβαλος

Οι Κομάντσι, παρέμειναν νομάδες καθ’ όλη την διάρκεια της αδέσμευτης ύπαρξής τους. Τα βουβάλια, πηγή ζωής γι’ αυτούς, τους παρείχαν τροφή, ένδυση και προστασία. Το κρέας στη βασική  διατροφή τους συμπληρωνόταν από  άγριες ρίζες, φρούτα, ξηρούς καρπούς ή προϊόντα προερχόμενα από εμπορικές συναλλαγές με γειτονικές γεωργικές φυλές κυρίως των Ουιτσιτά (Wichita) καιΚάντο (Caddo) ανατολικά και των Πουέμπλο (Pueblo) στα δυτικά.  Εξαιτίας των εμπορικών ικανοτήτων τους, οι Κομάντσι έλεγχαν μεγάλο μέρος των συναλλαγών στις Νότιες Πεδιάδες. Αντάλλασσαν κρέας και παράγωγα βουβάλων, άλογα και κρατούμενους, έναντι  προϊόντων μαζικής παραγωγής και ειδών  διατροφής. 

Σκηνή Κομάντσι (tipi)

Ο οικείος τύπος σκηνής των πεδινών ινδιάνων κατασκευαζόταν από ηλιοψημένο δέρμα βουβάλου το οποίο τεντωνόταν πάνω σε δεκαέξι έως δεκαοκτώ στρογγυλεμένους ξύλινους στύλους, κατάλληλα τοποθετημένους ώστε να σχηματίζουν κώνο και αποτελούσε φορητό καταφύγιο για τους Κομάντσι.

Τα ενδύματα και υποδήματα κατασκευάζονταν από δέρματα βισώνων και ελαφιών.  Οι άνδρες φορούσαν φαρδιά δερμάτινη ζώνη στη μέση, στην οποία αναδιπλωνόταν μακρύ κομμάτι μαλακό δέρμα, αφού πρώτα περνούσε ανάμεσα από τα πόδια και κρεμόταν ελεύθερο, ξεχωριστά άνετα καλύμματα για το κάθε πόδι, από δέρμα ελαφιού με στριφτά κρόσσια και μοκασίνια(επίπεδο παπούτσι ινδιάνων βόρειας Αμερικής, φτιαγμένο εξ’ ολοκλήρου από μονοκόμματο μαλακό δέρμα και ενίοτε είχε πάτο από σκληρότερο δέρμα). Πλην του χειμώνα, κατά τον οποίο φορούσαν χοντρές δερμάτινες κάπες από τομάρια βουβαλιών και κατά περίπτωση κογιότ, αρκούδων ή λύκων, οι άνδρες έμεναν ακάλυπτοι από την μέση και πάνω. Τα παιδιά μέχρι την ηλικία των εννέα περίπου χρόνων δεν φορούσαν ένδυμα, παρά μόνον όταν είχε πολύ κρύο

Γυνακεία ενδυμασία Comanche

Οι γυναίκες, φορούσαν εσάρπες από δέρμα ελαφιού και φορέματα τα οποία είχαν φαρδιά, μακριά μανίκια διακοσμημένα με κρόσσια επίσης από δέρμα, κατά μήκος της ραφής και του ποδόγυρού τους. Στόλιζαν χιτώνια, κολάν και παπούτσια με κρόσσια, τρίχες ζώων ή ανθρώπων, χάντρες και διάφορα κόκκαλα ή δόντια ζώων συνδεδεμένα σε γεωμετρικά σχήματα.  Τον χειμώνα η ενδυμασία ενισχυόταν από κάπες με εσωτερική δερμάτινη επένδυση και ψηλές μπότες με πέλματα από δέρμα βίσωνα.

Κυνήγι βουβάλου πίνακας του Paul Kane 1850

Ωστόσο το άλογο ήταν αυτό που καθόρισε τον τρόπο ζωής των Κομάντσι. Τους κατέστησε ικανούς να ακολουθούν κοπάδια βισώνων και το πλεονέκτημα να κυνηγούν και να πολεμούν έφιπποι. Αποτέλεσε μέτρο ευημερίας και εμπορεύσιμο αγαθό γι’ αυτούς. Η εξαιρετική δεξιότητά τους ως αναβάτες ήταν απαράμιλλη. Τα παιδιά μάθαιναν να ιππεύουν σε νεαρή ηλικία, ενώ άνδρες και γυναίκες ανέπτυξαν εξίσου ιδιαίτερες ικανότητες. Βαθιά ριζωμένη ήταν η δημοκρατική αρχή, στην κοινωνική οργάνωση των Κομάντσι. Ο αρχηγός κάθε φατρίας ασκούσε κατά παράδοση την μεγαλύτερη επιρροή ανάμεσα στους ηγέτες των υποδιαιρέσεών της, είτε αυτές ήταν πολεμικές είτε αστικές. Αξίωνε την περίοπτη αυτή θέση εξαιτίας των ικανοτήτων ή της ανδρείας του, την κέρδιζε με την κοινή συναίνεση των μελών της ομάδας και την διατηρούσε για όσο χρονικό διάστημα εξακολουθούσε να έχει την εμπιστοσύνη τους.

Οι αποφάσεις της φυλής λαμβάνονταν στο συμβούλιο όλων των αρχηγών υπό την εποπτεία του φύλαρχου, δίχως ωστόσο να επιβάλλονται σε όλους, κάτι που καθιστούσε την κοινωνική οργάνωση των Κομάντσι ιδιαίτερα ελαστική, επιδεικνύοντας ανοχή στην διαφορετικότητα, με μεγάλη ατομική ελευθερία και αυτονομία η οποία περιέπλεξε τις σχέσεις τους με τις Ευρωπαϊκές κοινωνίες. Στις αρχές του 18ου αιώνα, ομάδες Κομάντσι μετοίκησαν  στην περιοχή που σήμερα αντιστοιχεί στο βόρειο Τέξας. Το 1706, Ισπανοί αξιωματούχοι στο Νέο Μεξικό, ανέφεραν την παρουσία πολυάριθμων Κομάντσι στα βορειοανατολικά όρια της επαρχίας. Καθώς κινήθηκαν νότια, βρέθηκαν αντιμέτωποι με φυλές που ζούσαν ήδη στις Νότιες Πεδιάδες και ιδιαίτερα με τους Απάτσι, οι οποίοι κυριαρχούσαν στην περιοχή πριν τον ερχομό των Κομάντσι. Η αιματηρή κάθοδος, ώθησε τους Απάτσι να καταστούν θανάσιμοι εχθροί τους. Η πρώτη καταγεγραμμένη απόδειξη παρουσίας Κομάντσι στο Τέξας καταγράφεται το 1743, όταν μια ολιγομελής ομάδα πιθανώς ανιχνευτική,  εμφανίστηκε στην Ισπανική αποικία του Σαν Αντόνιοκυνηγώντας τους εχθρούς τους, Λίπαν Απάτσι.

Δεν σημειώθηκαν εχθροπραξίες, αλλά ήταν ολοφάνερο ότι οι Κομάντσι θεωρούσαν τους Ισπανούς και τους Απάτσι, συμμάχους. Εντούτοις, πέρασαν δεκαπέντε χρόνια προτού οι Ισπανοί κατανοήσουν την πραγματική δυναμική που έκρυβε η παρουσία των Κομάντσι στο Τέξας. Το 1758, δύναμη δύο περίπου χιλιάδων Κομάντσι και συμμαχικών φυλών, επιτέθηκαν σε Ισπανική ιεραποστολή προς τους Απάτσι στον ποταμό San Saba πλησίον του σημερινού Menard. Η αποστολή του Ιερού Σταυρού λεηλατήθηκε και κάηκε, ενώ οκτώ από τους παρισταμένους συμπεριλαμβανομένων δύο ιερέων, σκοτώθηκαν.  Έναν χρόνο αργότερα, αποστολή αντιποίνων με επικεφαλής τον στρατηγό Diego Ortiz Parrilla, ηττήθηκε από τους Κομάντσι και τους συμμάχους τους, μετά από ολοήμερη μάχη στον Κόκκινο Ποταμό, πλησίον του σημερινού  Spanish Fort.

Περί τα μέσα του 18ου αιώνα, οι ένοπλοι και έφιπποι Κομάντσι αποτελούσαν ανυπέρβλητη δύναμη στο Τέξας.  Οι Ισπανοί αξιωματικοί, μην έχοντας τα κατάλληλα μέσα να επιβληθούν στρατιωτικά, αποφάσισαν να επιδιώξουν ειρηνική συμβίωση με τους Κομάντσι. Ειρηνευτική πολιτική, βασισμένη στο εμπόριο, σε ανταλλαγές που προωθούσαν τη φιλία και σε περιορισμό των στρατιωτικών δράσεων, μόνο σε τιμωρία μεμονωμένων περιστατικών βίας, εγκαινιάστηκε και παρέμεινε σε ισχύ, με ποικίλους βαθμούς επιτυχίας, για το υπόλοιπο της ισπανικής κυριαρχίας στο Τέξας. Η πρώτη επιτυχία για τη νέα Ισπανική πολιτική ήρθε το 1862 όταν FrayJosé Calahorra y Saenz διαπραγματεύθηκε συνθήκη με τους Κομάντσι, οι οποίοι συμφώνησαν, να μην επιχειρούν εναντίον των Απάτσι που ακολουθούσαν την ιεραποστολή.

Μάχες των Κομάντσι 1850-1861

Ωστόσο, η συνεχιζόμενη επιθετικότητα των Απάτσι, κατέστησε αδύνατη την τήρηση της συμφωνίας από μέρους των Κομάντσι και κατέληξε στο να ωθήσει τους Ισπανούς να συνάψουν συμμαχία μαζί τους, με στόχο την εξόντωση των Απάτσι. Η συμφωνία τέθηκε σε ισχύ επίσημα το 1772 και με την βοήθεια του Γάλλου εμπόρου, σε χρέη Ισπανού διπλωμάτη, Athanase de Mézières, υπογράφηκε μια ακόμη.  Ο φύλαρχος των Κομάντσι Povea, υπέγραψε σύμφωνο ειρήνης με τους Ισπανούς το 1772 στο San Antonio. Εντούτοις μεμονωμένες ομάδες εξακολουθούσαν να λυμαίνονται εγκαταστάσεις των Ισπανών. Οι επιθέσεις των Κομάντσι κλιμακώθηκαν στις αρχές του 1780, με αποτέλεσμα οι Ισπανοί αξιωματούχοι να φοβηθούν ότι θα έχαναν τον έλεγχο της επαρχίας του Τέξας. Για να αποφύγει μια τέτοια εξέλιξη, ο κυβερνήτης του Τέξας Domingo Cabello y Robles,  οδηγήθηκε σε ειρηνευτική διαπραγμάτευση με τους μαχόμενους Κομάντσι. Απέστειλε τους Pedro Vial και Francisco Xavier de Chaves στην Κομαντσερία, με δώρα και προτάσεις για ειρήνη. Η αποστολή ήταν επιτυχής και η πρεσβεία επέστρεψε στο San Antonio με τους τρείς βασικούς ηγέτες των Κομάντσι, εξουσιοδοτημένους από τον λαό τους να συνθηκολογήσουν με τους Ισπανούς.

Η συμφωνία ορόσημο του 1785, μεταξύ Ισπανών και Κομάντσι, ήταν γεγονός το οποίο τίμησαν οι δεύτεροι πλην ελαχίστων παραβιάσεων, έως το τέλος του αιώνα. Με την δύναμη των Ισπανών να εξασθενεί τα πρώτα χρόνια του δέκατου ένατου αιώνα, οι αξιωματούχοι δεν μπορούσαν να παραμείνουν συνεπείς στις προσφορές προς τους Κομάντσι, των οποίων η επιθετικότητα άρχισε και πάλι να διογκώνεται. Εισέβαλλαν σε ισπανικούς οικισμούς άρπαζαν άλογα και τα εμπορεύονταν με Αγγλο Αμερικανούς οι οποίοι έφθαναν στο Τέξας από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτοί προμήθευαν τους Κομάντσι διάφορα αγαθά, συμπεριλαμβανομένων όπλων και πυρομαχικών, με αποτέλεσμα να αναδειχθεί μια ακμάζουσα αγορά αλόγων Comanche. Το 1821, το Μεξικό κέρδισε την ανεξαρτησία του από την Ισπανία, αλλά η αλλαγή του καθεστώτος είχε μικρό αντίκτυπο στην Κομαντσερία.

Πεδινή μάχη_Comanche (δεξιά) καταδιώκει Osega_πίνακας George Catlin 1834

Αν και οι Μεξικανικές αρχές στο Τέξας συνέχισαν την Ισπανική πολιτική, επιδιώκοντας ειρήνη με τους Κομάντσι, η ασταθής κυβέρνηση της πόλης του Μεξικού απέτυχε στην παροχή των απαραίτητων πόρων για την εξασφάλιση της σταθερότητας στην σχέση τους. Οι Κομάντσι, εξακολουθούσαν να ορίζουν το εμπόριο και να επιβάλλονται με πολεμικές επιχειρήσεις ανά το μεγαλύτερο μέρος της επικράτειας του Τέξας. Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1820, αρκετοί φύλαρχοι συμπεριλαμβανομένων των Paruaquibitse,Yncoroy και Yzazona, εγκαθίδρυσαν  μια εύθραυστη ειρηνευτική συμφωνία με τους Μεξικανούς αξιωματούχους, πιθανόν οφειλόμενη στην πίεση που δέχονταν από Ινδιάνους Osage και άλλες εχθρικές φυλές του βορρά.

Ωστόσο, όταν δύο εκ των ιθυνόντων Κομάντσι πέθαναν στις αρχές της δεκαετίας του 1830, οι σχέσεις τους επιδεινώθηκαν για μια ακόμη φορά και οι Μεξικανοί αξιωματικοί ενθάρρυναν άλλες ινδιάνικες φυλές όπως οι Swanee και οι Cherokee, να πολεμήσουν τους Κομάντσι. Ο Μεξικανικός αποικιστικός νόμος του 1824, τόνωσε την μετανάστευση αλλοδαπών στο Τέξας με αποτέλεσμα να συρρεύσουν στην επαρχία άποικοι από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Όσο  πληθυσμός των Αγγλο – Αμερικανών αυξανόταν τόσο υποβαθμίζονταν οι σχέσεις τους με τους Κομάντσι. Η φιλία που είχε αναπτυχθεί μέσω της αμοιβαίας επωφελούς εμπορικής συναλλαγής, γρήγορα αποκλιμακώθηκε, καθώς οι νεοφερμένοι Τεξανοί άρχισαν να επιβουλεύονται  τη γη που οι Κομάντσι θεωρούσαν παραδοσιακά κυνηγότοπό τους, με συνέπεια να καταστούν αδιάλλακτοι εχθροί.

Όταν οι Τεξανοί ανεξαρτητοποιήθηκαν από το Μεξικό το 1836, οι Κομάντσι και οι φίλιες προς αυτούς δυνάμεις, εξακολουθούσαν να έχουν τον απόλυτο έλεγχο στις πεδιάδες του Τέξας. Συχνά επέδραμαν σε συνοριακές εγκαταστάσεις, από το San Antonio έως τα βορειότερα του Μεξικού. Τον Μάϊο του 1836 μια ιδιαίτερα καταστροφική  επιδρομή συνέβη στο οχυρό Parker, οικισμό τριάντα έως σαράντα ατόμων πλησίον του ποταμού Navasota στη μελλοντική κομητείαLimestone. Οι Κομάντσι και οι σύμμαχοί τους, Kiowa επιτέθηκαν στο φυλάκιο, σκότωσαν αρκετούς εποίκους και πήραν πέντε ομήρους μεταξύ των οποίων την εννιάχρονη Cynthia Ann Parker, η οποία έζησε μαζί τους για είκοσι τέσσερα χρόνια.

Φωτογραφία του Κομάντσι Quanah Parker,
ιδρυτή της Α/ερικανικής Εκκλησίας Ιθαγενών
Courtesy of Denver Public Library

Η Parker συντρόφευσε τον φύλαρχο Peta Nocona και απέκτησαν τον τελευταίο μεγάλο ηγέτη των Κομάντσι, Quanah Parker. Σε μια προσπάθεια να σταματήσουν οι καταστροφικές εφορμήσεις των Κομάντσι στα σύνορα του Τέξας, ο πρώτος εκλεγμένος πρόεδρος της Δημοκρατίας του Τέξας, Σαμ Χιούστον, συνέστησε μια πολιτική που αποσκοπούσε στην εδραίωση της ειρήνης και της φιλίας μέσω του εμπορίου. Οι ειρηνευτικές προσπάθειες του Χιούστον, παρεμποδίστηκαν από το Κογκρέσο του Τέξας που αρνήθηκε να συμφωνήσει με την προϋπόθεση που έθεταν οι Comanche, την θέσπιση διαχωριστικής συνοριακής γραμμής μεταξύ Τέξας καιComanchería. Οι επίτροποι για την ειρήνη, κατόρθωσαν να διαπραγματευθούν συμφωνία με ηγετική ομάδα των PenatekaΚομάντσι, την οποία απάρτιζαν οι Muguara, Muestyah και Muhy, δίχως ωστόσο να επικυρωθεί ποτέ από την Γερουσία του Τέξας. Με την αποχώρηση του Houston από την εξουσία το 1838, οι σχέσεις Τεξανών και Κομάντσι επιδεινώθηκαν με αμφότερους να διαπράττουν βαρβαρότητες.

Mirabeau Buonaparte Lamar

Ο Mirabeau B. Lamar ο οποίος διαδέχθηκε τον Houston στην προεδρία, εγκατέλειψε την ειρηνευτική πολιτική, θεωρώντας την αποτυχημένη και κήρυξε πόλεμο στο έθνος των Κομάντσι. Η πολιτική του είχε ως επακόλουθο την ιστορική διένεξη – σύρραξη του Δημοτικού Συμβουλίου (Council House Fight) ένα τραγικό περιστατικό που συνέβη στο Σαν Αντόνιο, την άνοιξη του 1840, όταν αξιωματούχοι του Τέξας επιχείρησαν να συλλάβουν μια ειρηνευτική αντιπροσωπεία Κομάντσι.

Στο εν λόγω περιστατικό ξέσπασε μάχη κατά την οποία σκοτώθηκαν τριάντα πέντε Κομάντσι, εκ των οποίων οι δώδεκα ήταν αρχηγοί. Οι υπόλοιποι τριάντα, στην πλειοψηφία τους γυναίκες και παιδιά, φυλακίστηκαν από τους Τεξανούς οι οποίοι είχαν επτά απώλειες και οκτώ τραυματισμούς από την συμπλοκή. Η βία δεν σταμάτησε εκεί.

Βuffalo Humb

Σε αντίποινα, περισσότεροι από πεντακόσιοι πολεμιστές Κομάντσι υπό την καθοδήγηση του BuffaloHump επέδραμαν στο νότιο Τέξας, σπέρνοντας τον όλεθρο στις πόλειςVictoria και Linnville, σκοτώνοντας τριάντα πέντε Τεξανούς. Μετά την εισβολή στην Linnville το 1840, διέφυγαν ακολουθώντας βόρεια πορεία, η οποία ανασχέθηκε στοPlum Creek (πλησίον του σημερινούLockhart) από τις δυνάμεις των Τεξανών. Αν και περίπου πενήντα Κομάντσι σκοτώθηκαν στη μάχη του Plum Creek, οι Τεξανοί δεν έπαψαν να επιζητούν την τιμωρία τους. Τον Οκτώβριο ένα εκστρατευτικό σώμα υπό την αρχηγία του συνταγματάρχη John H. Moore ταξίδεψε 300 μίλια μέχρι τον ποταμό Κολοράντο και κατέστρεψε ένα καταυλισμό Κομάντσι, πλησίον της σημερινής πόλης του Κολοράντο.

Sam Houston

Έχοντας υποστεί τεράστια απώλεια ηγεσίας και ανθρώπινου δυναμικού, οι Penatekas κινήθηκαν πέρα από τον Κόκκινο Ποταμό, εκτός της εμβέλειας των Τεξανικών δυνάμεων. Η πολιτική του Lamarείχε απωθήσει τους Κομάντσι από τα σύνορα του Τέξας, αλλά με φριχτό αντίτιμο και για τις δύο πλευρές. Το 1841 ο Sam Houstonεπανήλθε στην προεδρία της δημοκρατίας και σχεδόν άμεσα αποκατέστησε την ειρηνευτική πολιτική του. Στάλθηκαν πρεσβείες προς διάφορες ομάδες Ινδιάνων διακηρύσσοντας ότι οι Τεξανοί επιθυμούσαν να τερματίσουν τις εχθροπραξίες. Ωστόσο οι Κομάντσι παρέμειναν δύσπιστοι, εξαιτίας της εμπειρίας που είχαν από τις προηγούμενες ειρηνευτικές προσεγγίσεις. Συνέχισαν να λυμαίνονται το Μεξικό, αποφεύγοντας σε γενικές γραμμές τους οικισμούς των Τεξανών. Εν τέλει, το 1844 οι Κομάντσι συμφώνησαν να υπογράψουν σύμφωνο ειρήνης στο Tehuacana Creek.

Η συνθήκη, αποτέλεσμα των προσπαθειών του δημοτικού συμβουλίου, εγκρίθηκε από τον Buffalo Hump και άλλους αρχηγούς δίχως και πάλι να αποσαφηνίζονται τα σύνορα των δύο εθνών.  Η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη και περί το 1845 οι σχέσεις Τεξανών – Κομάντσι εντάθηκαν για μια ακόμη φορά. Το Τέξας προσαρτήθηκε στην Ένωση το 1845 και η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών ανέλαβε την διεκπεραίωση των υποθέσεων με τους Ινδιάνους. Ομοσπονδιακοί παράγοντες και ηγέτες των Κομάντσι, προσπάθησαν να διατηρήσουν την ειρήνη παρά τα συχνά ξεσπάσματα βίας, καθώς οικισμοί των λευκών εξακολουθούσαν να λυμαίνονται τους κυνηγότοπους των Κομάντσι.

Συμβούλιο στο Medicine Lodge Creek

Το 1849 ο στρατός εγκατέστησε μια σειρά οχυρών για την προστασία των συνόρων, αλλά οι άποικοι γρήγορα απομακρύνθηκαν από τον κλοιό κι έγιναν ευάλωτοι σε επιθέσεις Κομάντσι, οι οποίοι προσπαθούσαν να υπερασπισθούν την περιοχή που κατά παράδοση τους ανήκε. Σε μια απόπειρα προφύλαξης αμφότερων αποίκων και Ινδιάνων, εγκαθιδρύθηκαν δύο καταυλισμοί στο Τέξας το 1854. Μια έκταση 23.000 στρεμμάτων στην περιοχή Clear Fork και τον ποταμόBrazos όπου σήμερα βρίσκεται η κομητεία Throckmorton, έγινε πατρίδα για περίπου τριακόσιους πενήντα Penateka Κομάντσι, των οποίων η φατρία είχε αποδεκατισθεί από πολεμικές επιχειρήσεις, επιδημίες και έλλειψη τροφής λόγω της μείωσης του αριθμού των βουβάλων. Άλλες ομάδες Κομάντσι πιο απομακρυσμένες από τον οικισμό των λευκών, εξακολουθούσαν να λυμαίνονται τις πεδιάδες.

Η εγκατάσταση των καταυλισμών, δεν έμελλε να σταματήσει τις επιδρομές των Ινδιάνων. Οι Τεξανοί της μεθορίου οι οποίοι εποφθαλμιούσαν την γη των Ινδιάνων, κατηγόρησαν αυτούς που ζούσαν στους καταυλισμούς για τις συνεχιζόμενες λεηλασίες και απαίτησαν την απομάκρυνση των εγκαταστάσεων.

Το 1859, σε απάντηση των καταγγελιών, οι Κομάντσι των καταυλισμών μετακινήθηκαν σε περιοχή Ινδιάνων όπου τους δόθηκε ένα κομμάτι γης κοντά στο Anadarko υπό την εποπτεία τηςΟργάνωσης Ινδιάνων Wichita. Ωστόσο, καθώς αυτοί δεν ήταν οι υπαίτιοι των επιδρομών, η μεταφορά των καταυλισμών απέδωσε ελάχιστα οφέλη στην επίλυση των διαφορών τους με τους Τεξανούς. Οι εισβολές πλήθυναν όταν τα σύνορα έμειναν ουσιαστικά απροστάτευτα λόγω του Εμφυλίου και η δυτική περιοχή από τοGainesville έως το Fredericksburg εγκαταλείφθηκε από τους αποίκους της. Όταν ο πόλεμος τελείωσε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση επανατοποθέτησε την μεθοριακή αμυντική γραμμή  και επανέφερε τις ειρηνευτικές διαδικασίες με τις φυλές των πεδιάδων. Οι συμφωνίες προέβλεπαν την ελεύθερη πρόσβαση λευκών ταξιδιωτών ή αποίκων στην περιοχή και την συγκέντρωση των νομάδων σε καταυλισμούς.

Isa-Tai

Το 1867 με την υπογραφή του τελευταίου συμφώνου, στο MedicineLodge Creek, δημιουργήθηκε καταυλισμός τόσο γι’ αυτούς όσο και για τους Kiowas και Kiowa Apaches, στα νοτιοδυτικά της περιοχής των Ινδιάνων, ανάμεσα στην Washita και τον Κόκκινο ποταμό. Ωστόσο, η συμφωνία, δεν βελτίωσε θεαματικά την κατάσταση στο Τέξας, διότι οι Κομάντσι δεν έμειναν στις περιοχές που τους είχαν καταμεριστεί και συνέχισαν τις καταστροφικές επιδρομές στην ενδοχώρα του Τέξας. Αυτοί που αντιλήφθηκαν ότι ο τρόπος ζωής τους εξαφανιζόταν τάχιστα, έστρεψαν τις ελπίδες τους στην ηγεσία ενός νεαρού πρακτικού γιατρού της φυλής των Quahadi. Ο Isa Τai(αργότερα γνωστός ως Λευκός Αετός) κάλεσε τον λαό του να παραστεί σε χορό προς τιμή του ήλιου (Sun Dance, όπου πέρα από τιμητική τελετή αποτελούσε ένδειξη επικράτησης της γενναιότητας έναντι του φόβου) την Άνοιξη του 1874 και υποσχέθηκε νίκη επί των λευκών. Εμπνευσμένοι από τον οραματιστή ηγέτη, αλλόφρονες πολεμιστές επιτέθηκαν σε κυνηγούς βουβάλων στην περιοχή AdobeWalls της κομητείας Hutchinson.

Συνταγματάρχης Ranald S. Mackenzie

Η αποτυχία της επίθεσης δεν απλά καταστροφική για την πίστη τους στον IsaΤai αλλά επέφερε αντίποινα από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών. Το 1874 ο στρατός άρχισε μια αδυσώπητη εκστρατεία γνωστή ως Πόλεμος του Κόκκινου Ποταμού. Με συντονισμένη επίθεση πέντε μετώπων στην Panhandle προσπάθησαν να οδηγήσουν όλους τους Ινδιάνους στους καταυλισμούς. Δυνάμεις υπό τις διαταγές του συνταγματάρχη Ranald S. Mackenzie, αιφνιδίασαν την κατασκήνωση των Κομάντσι στο Palo Duro Canyonκαι αφάνισαν τα κοπάδια αλόγων τους. Ελάχιστοι Ινδιάνοι σκοτώθηκαν στις συμπλοκές, αλλά οι εγκαταστάσεις και τα εφόδιά τους είχαν υποστεί ανεπανόρθωτο πλήγμα, με αποτέλεσμα να μην είναι σε θέση να επιβιώσουν τον επερχόμενο χειμώνα στις πεδιάδες και να οδηγηθούν αναγκαστικά στους καταυλισμούς. Ο άλλοτε εκτιμώμενος σε χιλιάδες, πληθυσμός των Κομάντσι, σύμφωνα με την απογραφή του 1875 είχε μειωθεί σε 1.597 άτομα.

Η ζωή υπό κράτηση προϋπέθετε την πλήρη αναδιάρθρωση της κοινωνίας των Κομάντσι, καθώς η κυβέρνηση προσπάθησε να μετατρέψει τους πάλαι ποτέ κυνηγούς και πολεμιστές σε αγρότες και κτηνοτρόφους. Οι πολιτιστικές αξίες και οι πεποιθήσεις, τους τελούσαν υπό διαρκή διωγμό, καθώς τους επέβαλλαν να υιοθετήσουν τον τρόπο ζωής των λευκών. Ανήμποροι να υποστηρίξουν τους εαυτούς τους και βασιζόμενοι αποκλειστικά στην βοήθεια που με δυσφορία τους παρείχε η κυβέρνηση, οι Κομάντσι υπέφεραν τρομερά.

Αρκετοί στράφηκαν στον Πεγιοτισμό (θρησκευτικό κίνημα που προωθούσε η Ιθαγενής Αμερικανική Εκκλησία, κατά τις τελετουργίες του οποίου γινόταν χρήση παραισθησιογόνων ουσιών, κυρίως τουπεγιότ που σημαίνει λάμπω ή ακτινοβολώ και είναι κάκτος μικρού μεγέθους δίχως αγκάθια που περιέχει ψυχοδραστικά αλκαλοειδή) με σκοπό την διατήρηση της ενότητας στην φυλή κατά την διάρκεια εκείνης της δύσκολης περιόδου.

Η περίοδος των καταυλισμών έφθασε στο τέλος της το 1901 όταν η περιοχή τους κατατμήθηκε και κληροδοτήθηκε. Σύμφωνα με τις διατάξεις της συμφωνίας Jerome, κάθε άνδρας, γυναίκα και παιδί θα λάμβαναν 160 στρέμματα γης και επιπλέον πρόσβαση σε κοινές παράπλευρες εκτάσεις για σχολική, εκκλησιαστική και διοικητική χρήση. Οι ηγέτες των Κομάντσι διαμαρτυρήθηκαν για την κατανομή σε πολλά επίπεδα, αλλά η ομοσπονδιακή κυβέρνηση επικύρωσε τη συμφωνία. Τα οικόπεδα που δεν δόθηκαν σε Ινδιάνους, αφέθηκαν στο κοινό και οι λευκοί σύντομα  ξεπέρασαν αριθμητικά τους Ινδιάνους του προηγούμενου καταυλισμού.

Η περίοδος μετά την κατανομή, ήταν δύσκολη για τους Κομάντσι, για τους οποίους η απώλεια της γης συνεχιζόταν ως επακόλουθο οικονομικών ανταποδόσεων ή δόλιων σχεδίων. Πολλοί αναγκάστηκαν να απομακρυνθούν από την περιοχή γύρω από τους παλαιούς οικισμούς σε αναζήτηση απασχόλησης και αυτοί που παρέμειναν χωρίστηκαν σε επιμέρους ομάδες. Ο Β´ Παγκόσμιος Πόλεμος επίσπευσε την διάσπαση της κοινωνίας Κομάντσι, καθώς εγκαταλείφθηκε από τα μέλη της τα οποία είτε αναζητούσαν εργασία είτε στρατολογήθηκαν. Τα μεταπολεμικά χρόνια η διασπορά συνεχίστηκε εξαιτίας της επιδιωκόμενης βελτίωσης της οικονομικής κατάστασης. Την δεκαετία του 1960 οι Κομάντσι ενθαρρύνθηκαν από την αναζωπύρωση του Ινδιάνικου εθνικισμού και άρχισαν να συνεργάζονται  σκοπό την ανοικοδόμηση της κοινωνίας τους. Η επιδίωξη  αυτή τους υπέβαλλε σε αναγκαίες πολιτικές αλλαγές.

Συνάθροιση pow-wow το 1983 στην Omaha (wikipedia).jpg

Αποσχίστηκαν από την διαφυλετική επιτροπή Kiowa – Comanche -Apache η οποία είχε επιτελέσει κυβερνητικά χρέη έως το πέρασμα στις προνοιακές δράσεις της Oklahoma για τους Ινδιάνους το 1936. Αν και διατηρούσαν  δεσμούς  με τους Kiowas και τους Apache, οι Κομάντσι εγκαθίδρυσαν δική τους φυλετική κυβέρνηση ή οποία λειτουργεί σε πολυσύχναστο συγκρότημα κοντά στο Lawton τηςOklahoma. Το 1995 ο εγγεγραμμένος πληθυσμός φυλών Κομάντσι στις Ηνωμένες Πολιτείες, ανερχόταν σε 9.722 άτομα.

Γι’ αυτούς, οι συγκεντρώσεις Ρow-Wow, που ετυμολογικά σημαίνει πνευματικός ηγέτης, ή οι χορευτικές συναθροίσεις, είχαν διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην διατήρηση των δεσμών μεταξύ των φυλών ανά τους αιώνες.

Τους Κομάντσι ενώνει επίσης και η υπερηφάνεια, η οποία διατηρήθηκε αλώβητη στο θυελλώδες και ανατρεπτικό πέρασμα του χρόνου και απορρέει ακόμη και σήμερα από την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά των Κομάντσι.

Ομάδες Κομάντσι – Our Comanche Dictionary (Published by the Comanche Language and Cultural Preservation Committee)

 Hanitaibo – άνθρωποι του καλαμποκιού

Kuhtsutuuka – ομάδα που τρέφεται με βουβάλους

Kwaharu — ομάδα που τρέφεται με αντιλόπες

Kwahihuu ki – ομάδα της σκιάς

Kwaru / Kwa’aru Nuu — φωνασκούντες

Nokoni / Nokoninuu – ταξιδιώτες – γυρολόγοι

Noyuhkanuu / Noyukanuu — περιπλανώμενοι

Ohnonuu / Ohnononuu / Onahununuu – ομάδα Κομάντσι από την περιοχή Cyril

Parukaa / Padouka – ονομασία που δόθηκε από τους Σιού

Pekwi Tuhka – οι τρεφόμενοι με ιχθύες

Penatuka / Penanuu / Pihnaatuka / Penatuka Nuu – οι τρεφόμενοι με μέλι

Pikaatamu – οι φέροντες δέρμα κάστορα

Saria Tuhka / Sata Teichas – οι τρεφόμενοι με σκύλους

Taninuu – οι τρεφόμενοι με συκώτι

Tutsanoo Yehku

Wianu / Wianuu / Wia?nuu – ομάδα Κομάντσι της περιοχής Walters

Yaparuhka / Yapai Nuu / Yapainuu / Yapuruhka – οι τρεφόμενοι με ρίζες

Numunuu – οι έρποντες όπως τα φίδια

Πηγή: Texas State Historical Association

chilonas

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ