Η βασίλισσα των Αμαζόνων Θάληστρις, στο στρατόπεδο του Μ. Αλεξάνδρου.
Ζωγραφικός πίνακας τεχνοτροπίας Ροκοκό από τον Johann Georg Platzer
Ζωγραφικός πίνακας τεχνοτροπίας Ροκοκό από τον Johann Georg Platzer
Σημείωση διαχείρισης:
Το παρόν άρθρο αποτελεί μια σπάνια για τα Ελληνικά δεδομένα ιστορική μελέτη, η οποία αφορά σε μια εν πολλοίς άγνωστη περίοδο – συμβάν της ζωής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αναδεικνύοντας το κύρος – σεβασμό και θαυμασμό που ενέπνεε ο Έλληνας στρατηλάτης.
—————————-
Copyright © Περικλής Δημ. Λιβάς 2015
Τον παλιό καιρό, τότε που οι γυναίκες ίππευαν τ’ άλογα, άρπαζαν τις λόγχες και παρέα με τους άνδρες τους πήγαιναν να συναντήσουν τον εχθρό στις στέπες, η γη έτρεμε όταν την σφυροκοπούσαν οι οπλές των περήφανων ζώων. Οι γυναίκες εκείνης της εποχής μπορούσαν να αφαιρέσουν σβέλτα την καρδιά κάποιου εχθρού με τα κοφτερά σπαθιά τους, αλλά εντούτοις μπορούσαν να φροντίζουν τους συζύγους τους και να τρέφουν αγάπη στην καρδιά τους. Μετά από φρενήρη μάχη, η βασίλισσα Amezan ξεπέζεψε και αντελήφθη απελπισμένη ότι ο πολεμιστής που μόλις είχε σκοτώσει ήταν ο αγαπημένος της. Θρηνώντας, μέσα σ᾽ αναφιλητά ψέλλισε: ο ήλιος μου έδυσε για πάντα!…..Από την Καυκασική παράδοση, Amezan Μητέρα του δάσους ή του φεγγαριού, Nart Saga 26, πηγή Amazons-Andrienne Mayor.
Το ειδύλλιο της ατρόμητης Αμαζόνας πολέμαρχου με τον κατακτητή των συνόρων του γνωστού κόσμου της εποχής, αποτέλεσε περιεχόμενο πολλών μυθοπλασιών αλλά και αντιπαραθέσεων, όταν σε μια από τις καμπές της πολυσχιδούς πορείας του πολιτισμού μας, η απομύθευση του κόσμου όπως τον ήθελε η παράδοση, επιδιώχθηκε από πολλούς, ενώ για άλλους θεωρήθηκε επιταγή των καιρών. Ωστόσο, οι μύθοι που θέριευαν στο γόνιμο υπέδαφος της φαντασίας, δεν υπέκυψαν όλοι στο φως της αμφισβήτησης, με αποτέλεσμα έστω και στο περιθώριο, να διασωθούν αρκετοί από αυτούς μέχρι τις μέρες μας. Σε αυτά τα πλαίσια η Adrienne Mayor (Πανεπιστημιακή ερευνητής κλασικών επιστημών, ιστορίας και φιλοσοφίας της επιστήμης και τεχνολογίας στο πανεπιστήμιο Stanford) διερευνά τυχόν ψήγματα αλήθειας σε αυτό το αλλόκοτο αλλά εξιδανικευμένο θρυλικό ζευγάρωμα.
Το άρθρο, έναυσμα της παρούσας μελέτης, δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2015 στο 65ο τεύχος του περιοδικούHistory Today με τίτλο “When Alexander metThalestris’’.
Πέραν της σχετικής βιβλιογραφίας ελήφθησαν υπόψη επίσης, η σχετική αναφορά του Πανεπιστήμιου Stanford στο έργο της Mayor και το συναφές άρθρο με τίτλο “Alexander andthe Amazon Queen’’ της Márta Munding του τμήματος φιλολογίας του Πανεπιστημίου Szeged.
Xάρτης της Μηδίας (wikipedia)
Με εξαίρεση την Επιτομή του Μετς, το εν λόγω περιστατικό είτε αμφισβητούμενο είτε θεωρούμενο με σκεπτικισμό, δεν λείπει από τις κύριες ιστορικές πηγές για τον Αλέξανδρο Γ᾽ τον Μέγα, ενώ οι σύγχρονες μελέτες διερευνούν την ιστορικότητά του, ή προσπαθούν να το ερμηνεύσουν.
Ωστόσο η αλήθεια είναι ότι έγινε αντικείμενο πολυεπίπεδης έρευνας, με τo βασικότερο ερώτημα να αφορά στις καταβολές του αλλά και στο γιατί ένας μύθος να στοιχειοθετείται στο ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο. Εντούτοις οι πολλές αποκλίσεις ανάμεσα στις αφηγήσεις αναφορικά με τον τόπο και τον χρόνο της συνάντησης, δυσχεραίνουν την ανίχνευση της αρχικής πηγής-αναφοράς την οποία επικαλέστηκαν οι αρχαίοι ιστοριοδίφες.
Βρισκόμαστε στο 330 π.Χ. όπου ο Αλέξανδρος Γ’ ο Μακεδών είχε κατακτήσει την Περσία και σχεδίαζε την επέκταση της αυτοκρατορίας του προς την Ινδία. Με στρατό 30.000 ανδρών, προέλαυνε ανατολικά των Εκβατάνων, μέσω ορεινής πετρώδους ερήμου, προς τις Ράγες (σημερινή Τεχεράνη). Διερχόμενος τις Πύλες της Κασπίας, ένα στενό πέρασμα στην οροσειρά Ελμπρούζ, πλησίασε την Υρκανίαστην νότια ακτή της Κασπίας θάλασσας, όπου και στρατοπέδευσε, δεκαπέντε μίλια βορειοδυτικά της Εκατόμπυλου, στην φυσική οχύρωση και τα τρεχούμενα νερά που προσέφεραν οι τεράστιοι βραχώδεις όγκοι.
Η περιοχή έγινε ορμητήριο για τις επιδρομές εναντίον αρκετών Υρκανικών πόλεων καθώς και για αψιμαχίες με τουςΜήδους, ορεσίβιους νομάδες, οι οποίοι είχαν αρπάξει και κρατούσαν το άλογο του Αλέξανδρου, τον περίφημοΒουκεφάλα, ζητώντας ανταλλάγματα. Στην Εκατόμπυλο, ο Αλέξανδρος συναντήθηκε με αποστολές κοντινών και απομακρυσμένων φυλών, οι οποίες είχαν προσέλθει αυτόβουλα σε ένδειξη πίστης και υποταγής στον νεαρό κατακτητή.
Διόδωρος Σικελιώτης Ιστορικά β. ΙΖ’ μέρος β’ κεφ. 77
Ενώ βρισκόταν στο στρατόπεδό του, δέχθηκε την απροσδόκητη επίσκεψη της αυταρχικής Αμαζόναςβασίλισσας Θάληστρις, η οποία συνοδευόταν από 300 έφιππες πολεμίστριες, έχοντας την πρόθεση να φιλοξενήσει στα σπλάχνα της τον απόγονό του. Πολυάριθμες αρχαίες αφηγήσεις, ιστορικές και μη, θέλουν τον νεαρό στρατηλάτη να κάνει ότι καλύτερο μπορούσε προς ικανοποίηση της επιθυμίας της αλλά να μην καταφέρνει να κατευνάσει το ερωτικό της πάθος.
Πόσο πιστευτή μπορεί να είναι η ιστορία του Αλέξανδρου με την Θάληστρι, ενός θρύλου ο οποίος διαδόθηκε αστραπιαία λαμβάνοντας επικές διαστάσεις στα χρόνια της αρχαιότητας;
Δικαίως προκάλεσε αντιγνωμίες, οι οποίες ωστόσο δεν προκαλούν έκπληξη, μιας και γινόταν λόγος για την ερωτική συνεύρεση ενός ήρωα ο οποίος ξεπερνούσε κατά πολύ το γίγνεσθαι της εποχής του και μεταγενέστερα λατρεύτηκε ως θεός, με μια γυναίκα που αναγνωριζόταν ως η “βασίλισσα των Αμαζόνων’’.
Οι ιστορικοί του Αλέξανδρου, δίνουν την αίσθηση ότι υποχρεώθηκαν να συμπεριλάβουν το εν λόγω επεισόδιο, το οποίο απαιτούσε σοβαρές προσπάθειες αποσαφήνισης και εύλογα θα μπορούσε να υπονομεύσει την αξιοπιστία του έργου τους. Ο Στράβων για παράδειγμα, αν και διστακτικός, αποδέχθηκε την ταυτοποίηση των Αμαζόνων με πολεμίστριες βαρβαρικής καταγωγής οργανωμένες σε γυναικοκρατούμενες ομάδες, οι οποίες ενίοτε συνυπήρχαν με άντρες και ζούσαν στα περίχωρα της Μαύρης Θάλασσας, του Καυκάσου και της Κασπίας, θεωρώντας ωστόσο αδιανόητο για ένα στράτευμα, μια πόλη ή φυλή, να μπορεί να οργανωθεί και πόσο μάλλον να πολεμήσει, απουσία ανδρών. Επίσης, δεν ήταν απόλυτα βέβαιος για την συνέχιση της δράσης τέτοιων επαναστατικών ομάδων την εποχή του Αλεξάνδρου. Βέβαια, την ίδια αμφιβολία είχε και για την δική του εποχή, τριακόσια χρόνια αργότερα, παρά τις διαπιστεύσεις πολλών συγκαιρινών του συγγραφέων.
Όπως γράφει ο Πλούταρχος στην αμερόληπτη βιογραφία του για τον Αλέξανδρο “πολλοί συγγραφείς αναφέρουν ότι η βασίλισσα των Αμαζόνων πήγε να τον επισκεφθεί στην Υρκανία’’. Ονομάτισε δεκατέσσερις ιστοριογράφους, κάποιοι από τους οποίους το αποδέχονταν ως γεγονός, κάποιοι αμφέβαλλαν, ενώ άλλοι το περιέγραφαν ποικιλοτρόπως. Διατηρώντας την ευρύτητα του πνεύματός του σε υψηλά επίπεδα, ο Πλούταρχος πίστευε ότι οι πλέον αξιόπιστοι συγγραφείς ήταν επιφυλακτικοί ως όφειλαν
Ιπποκράτης, Περί Αέρων, Υδάτων, Τόπων §17
Επιπλέον, επανέλαβε στο έργο του ένα πολύ γνωστό εκ των υστέρων ευθυμολόγημα, το οποίο αφορούσε στον υποτιθέμενο διάλογο μεταξύ δυο παλαίμαχων από τις εκστρατείες του Αλεξάνδρου. Η αυθεντική αφήγηση, της οποίας σώζονται μόνο κάποια αποσπάσματα, ανήκει στονΟνησίκριτο και περιέχει πολλές και αξιόλογες πληροφορίες, αλλά ο ίδιος συχνά χαρακτηριζόταν από τάση υπερβολής στις περιγραφές του. Στο έργο του Πλουτάρχου, ενόσω ο Ονησίκριτος αφηγείται στον Λυσίμαχο τα σχετικά με την βασίλισσα των Αμαζόνων, αυτός χαμογελά και τον ρωτά : ῾῾Εγώ που ήμουν τότε;᾽᾽ . Ο Λυσίμαχος ήταν ένας από τους αξιωματικούς του Αλεξάνδρου, αλλά δεν είναι γνωστό αν βρισκόταν εκείνο τον καιρό στο στρατόπεδο κοντά στην Εκατόμπυλο ή σε κάποιο άλλο. Επιπλέον, το αινιγματικό του σχόλιο δεν φωτίζει την πρόθεσή του. Αναρωτιόταν πράγματι για γεγονότα που διέφυγαν της προσοχής του, ή χαριτολογώντας απαρνιόταν την αλήθεια τους;
Η συναρπαστική ιστορία της Θάληστρις, όπως μας παρουσιάζεται, μοιάζει ξεκάθαρη, αρμονική και απέριττη. Επιπλέον, εμπεριέχεται σε ακολουθία γεγονότων των οποίων η ιστορική αυθεντικότητα είναι γενικά αποδεκτή τόσο από αρχαίους όσο και από σύγχρονους μελετητές, δίχως ωστόσο να ήταν ποτέ δυνατόν να αποδειχθεί ή να διαψευσθεί η αλήθεια της συνάντησης, η οποία φαίνεται να συνέβη 2.300 χρόνια πριν. Μπορούμε όμως να αναλύσουμε τις λεπτομέρειες των διασωθέντων αφηγημάτων από την αρχαιότητα, για την αυθεντικότητα και την αξιοπιστία τους στα πλαίσια του τι ήταν δυνατόν να συμβεί, σε συνάρτηση με τον χρόνο και τον τόπο, λαμβάνοντας υπόψη ενδείξεις που μας παρέχονται από τη λογοτεχνική, ιστορική, εθνογραφική και αρχαιολογική κληρονομιά.
Αμαζόνα προετοιμάζεται γιά μάχη_Εθνική Πινακοθήκη Τεχνών_Νέα Υόρκη
Η Θάληστρις ξεχώριζε για το ψυχικό σθένος και την ομορφιά της από τις υπόλοιπες Αμαζόνες. Έφυγε από τον τόπο της με την μύχια σκέψη να συνευρεθεί με τον άνδρα που είχε επιβληθεί του ξακουστού βασιλέα της Περσίας Δαρείου. Σύμφωνα με την πλέον πρόσφατη μαρτυρία του Διόδωρου του Σικελιώτη, ο Αλέξανδρος εντυπωσιάστηκε τόσο από το απροσδόκητο της επίσκεψης, όσο και από την εμφάνιση των αρματωμένων γυναικών και ζήτησε από την Θάληστρι να μάθει το λόγο της επίσκεψής της. Εκείνη του απάντησε ότι αφού έμαθε τα επιτεύγματά του, είχε αποφασίσει να φέρει στον κόσμο το παιδί του και για τον λόγο αυτό, τον προσκαλούσε σε ερωτική συνεύρεση. Όπως εξηγεί ο Διόδωρος, αυτός ήταν ο επιφανέστερος των ανδρών και εκείνη ανώτερη σε δύναμη και θάρρος όλων των γυναικών, κάτι που προφανώς θα απέδιδε απογόνους οι οποίοι, λόγω των υπερθετικών χαρακτηριστικών των γονέων τους θα ξεπερνούσαν σε τελειότητα κάθε θνητό. Αυτή η αντίληψη για την μητρότητα, αποτελούσε ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση κατά την αρχαιότητα.
Η πρόσκληση δεν ξένισε τον Αλέξανδρο, ο οποίος ανταποκρίθηκε πρόθυμα, όπως σημειώνει ο Διόδωρος. Αφού πέρασαν δεκατρία μερόνυχτα σαν ζευγάρι, την τίμησε προσφέροντάς της απλόχερα αποχαιρετιστήρια δώρα και στη συνέχεια η Θάληστρις αποχώρησε με την συνοδεία της. ΟΙουστίνος παρέχει μερικές ακόμη λεπτομέρειες σχετικά με την μεγάλη αναταραχή που προκάλεσε η άφιξη των εντυπωσιακά ενδεδυμένων Αμαζόνων στο στρατόπεδο του Αλέξανδρου.
Η Θάληστρις ήταν περίεργα ντυμένη για γυναίκα, τονίζει ο Ιουστίνος και ο σκοπός της επίσκεψής της προκάλεσε έκπληξη γενικότερα: είχε φθάσει αποζητώντας την ερωτική επαφή. Ο Αλέξανδρος αποφάσισε να συντροφεύσει για δεκατρείς ημέρες την επισκέπτριά του. Όταν εκείνη σιγουρεύτηκε ότι είχε συλλάβει έφυγε, σχολιάζει ο Ιουστίνος.
Μια άλλη πρώιμη περιγραφή της συνάντησής τους, προσφέρει πιο παραστατικές λεπτομέρειες. Ο Κούρτιος, τον 1ο αιώνα μ.Χ. αναφέρει ότι η Θάληστρις φλεγόμενη από επιθυμία να συναντήσει τον βασιλέα, έφυγε από τη γη της με μεγάλη συνοδεία. Πλησιάζοντας, την περιοχή που αυτός είχε στρατοπεδεύσει, έδωσε εντολή σε αγγελιοφόρους της να προηγηθούν και να προαναγγείλουν την άφιξη και τις προθέσεις της. Με την συγκατάθεση του Αλεξάνδρου, έφθασε στο στρατόπεδο με φρουρά 300 γυναικών, αφήνοντας το υπόλοιπο του στρατεύματός της πίσω.
Η ενδυματολογική περιγραφή του Κούρτιου σκιαγραφεί σε γενικές γραμμές την τυπική εμφάνιση των Αμαζόνων, όπως μας είναι γνώριμη από την ελληνική αγγειογραφία και παρατηρεί ότι η Θάληστρις φορούσε ρούχο δεμένο λίγο πιο πάνω από τα γόνατα (ενδεχομένως μια φαρδιά φούστα κατάλληλα ανασηκωμένη για ιππασία). Αν υποθέσουμε ότι η Θάληστρις ήταν στην πραγματικότητα έφιππη τοξότρια, μέλος ομάδας Σάκων – Σκυθών, τότε αρχαίες καλλιτεχνικές απεικονίσεις Αμαζόνων και Σκυθών καθώς και κτερίσματα από τάφους γυναικών ενταφιασμένων με τον οπλισμό τους, θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να συμπληρώσουμε την εικόνα της εμφάνισής της. Συνήθιζαν να φορούν μυτερά ή μαλακά καπέλα, μακρυμάνικα χιτώνια διακοσμημένα με αστραφτερές εικόνες ζώων, ζώνες με περίτεχνες χρυσές πόρπες, εφαρμοστά παντελόνια με σχέδια ή φούστες ιππασίας, μπότες από μαλακό δέρμα και κάπες από τομάρια αιλουροειδών.
«Ο Αχιλλέας έβγαλε την αστραφτερή περικεφαλαία από το άψυχο σώμα της Αμαζόνας βασίλισσας. Η Πενθεσίλεια είχε μονομαχήσει μαζί του σαν μαινόμενη αγριόγατα. Ασκίαστη ανδρεία, άθαμπη ομορφιά, μες το αίμα και την σκόνη. Η καρδιά του Αχιλλέα βαρυαλγούσα από τύψεις, σκιρτούσε από πόθο. Οι Έλληνες μαχητές συνωστίστηκαν γύρω τους ντύνοντας την τελευταία πράξη με θαυμασμό και δέος. Από τα μύχια της ψυχής τους εύχονταν, οι γυναίκες πίσω στην πατρίδα, να γινόταν να της μοιάσουν».
[ελεύθερη μετάφραση από το πρωτότυπο] Κόιντος ο Σμυρναίος, Η πτώση της Τροίας πηγή The Amazons-Andrienne Mayor
Ως εκ τούτου η Θάληστρις θα ήταν εξοπλισμένη με ξίφος, ένα ζεύγος δόρατα, σκυθικής τέχνης φαρέτρα, τόξο και βέλη, ενώ περίτεχνα κεντημένα, χρυσοποίκιλτα αστραφτερά υφάσματα προσαρμοσμένα στην ράχη εύρωστου αλόγου, θα συμπλήρωναν την εικόνα.
Ο Αλέξανδρος υποδέχεται την Θάληστρι._Γκραβούρα φιλοτεχνημένη από τον Francesco Primaticcio_Metropolitan Museum of Art – The Elisha Whittelsey Collection
Όταν εντόπισε οπτικά τον Αλέξανδρο, συνεχίζει ο Κούρτιος, η Θάληστρις ξεπέζεψε κρατώντας δύο λόγχες στο δεξί της χέρι. Άφησε το βλέμμα της να περιεργασθεί αδιάντροπα το σώμα του πάνω από μια φορά, χωρίς να κρύψει την έκπληξη που της προκάλεσαν, η λεπτοκαμωμένη κορμοστασιά και η συνηθισμένη εμφάνισή του, δεδομένης της πεποίθησης ότι ένας ήρωας ανάλογος του Αλέξανδρου, αναμενόταν να διαθέτει ρωμαλέα σωματική διάπλαση και τραχιά χαρακτηριστικά. Παρ’ όλα αυτά, όταν αυτός την ρώτησε αν είχε κάποιο αίτημα, εκείνη ευθαρσώς του γνωστοποίησε την προσδοκία της να κυοφορήσει απόγονό του, υποδεικνύοντας έτσι την επάρκεια της σχετικής ανωτερότητάς της επί του γυναικείου πληθυσμού, η οποία την καθιστούσε άξια να του προσφέρει διάδοχο για το βασίλειό του.
Κατόπιν έδωσε μια ενδιαφέρουσα υπόσχεση: αν το παιδί που θα γεννιόταν ήταν κορίτσι θα το ανέτρεφε η ίδια, αλλά αν ήταν αγόρι θα το επέστρεφε στον πατέρα του. Αυτή η παράξενη λεπτομέρεια που αναφέρει ο Κούρτιος συχνά παραμένει στο περιθώριο των αναλύσεων, αν και κρύβει ίχνη αυθεντικότητας. Η προσφορά της αντανακλά τις παραδοσιακές πρακτικές ανατροφής των παιδιών, που ακολουθούσαν γυναίκες και άνδρες των βαρβάρων νομαδικών φύλων, σύμφωνα με αρκετές μαρτυρίες ιστορικών της αρχαιότητας. Τα αγόρια επιστρέφονταν στις φυλές των πατεράδων τους οι οποίες τα υιοθετούσαν ως νόμιμους κληρονόμους τους. Τέτοιες διευθετήσεις αναδοχής, κατά τις οποίες τα αγόρια (και τα κορίτσια κάποιες φορές) μεγάλωναν υπό την προστασία συγγενών ομάδων ή φυλών, ήταν συνήθεις και είχαν περάσει το κατώφλι της σύγχρονης εποχής ανάμεσα σε λαούς του Καυκάσου και άλλες φυλές της Ευρασίας ως μέθοδος διασφάλισης συμμαχιών. Η αναδοχή ήταν συχνό φαινόμενο στην μεσαιωνική Ιρλανδία, Σκωτία, Ουαλία και άλλες ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Ο Κούρτιος περιλαμβάνει μια ακόμη σημαντική λεπτομέρεια. Υποστηρίζει ότι ο Αλέξανδρος προσκάλεσε την Θάληστρι (πιθανόν μαζί με την συνοδεία της) να συνταχθεί με το ιππικό του. Εκείνη αρνήθηκε, λέγοντας ότι είχε χρέος να υπερασπιστεί τη δική της πατρίδα. Επέμεινε όμως στην επιθυμία της να μεγαλώσει το παιδί του και μάλιστα με ενθουσιασμό μεγαλύτερο από αυτόν που έτρεφε ο ίδιος, σχολίασε ο Κούρτιος.
Λυσίας Ἐπιτάφιος τοῖς Κορινθίων βοηθοῖς
Αν υποθέσουμε ότι η Θάληστρις ήταν υπαρκτό πρόσωπο, από που καταγόταν;
Ο Διόδωρος οριοθετεί την πατρίδα της ανάμεσα στους ποταμούς Θερμόδοντα και Φάση, στην περιοχή τουΠόντου και της Κολχίδας ενώ ο Στράβων κάπου ανάμεσα στον Θερμόδοντα και τον Καύκασο.
Αυτά τα εδάφη αντιστοιχούσαν στην Καυκασική Ιβηρία, τους πρόποδες (του Καυκάσου) πέρα από τον ποταμό Φάση και την Καυκασική Αλβανία, ανάμεσα στο ανατολικότερο άκρο του Καυκάσου και την Κασπία Θάλασσα, αποτελώντας παραδοσιακά προπύργια Αμαζόνων, κατά την ελληνική μυθολογία. Σύμφωνα με τον Στράβωνα, οι Αμαζόνες εμφανίζονται επίσης στα βουνά (της οροσειράς του Καυκάσου) πάνω από την Αλβανία. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ρωμαίος στρατηγός Πομπήιος βρέθηκε αντιμέτωπος συν τοις άλλοις, με γυναικείες ομάδες στην περιοχή, κατά την διάρκεια του Γ’ Μιθριδατικού Πολέμου τον 1ο αι. π.Χ. ΟΙουστίνος αναφέρει επίσης ότι οι Αμαζόνες της Θάληστρις γειτόνευαν με τους Αλβανούς. Υπενθύμιζε στους αναγνώστες, ότι μετά την ήττα τους στην μυθική μάχη των Αθηνών, οι Αμαζόνες έχοντας χάσει την έδρα τους στον Πόντο αποσύρθηκαν στα βουνά του Καυκάσου και τις βόρειες στέπες.
Η επόμενη σπουδαία πολεμίστρια και βασίλισσα του Πόντου, ήταν η Πενθεσίλεια όπως καταγράφει ο Ιουστίνος, αλλά ο στρατός των Αμαζόνων της αποδεκατίστηκε στον θρυλικό πόλεμο της Τροίας. Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς, όπως και ο Ιουστίνος, υποστήριξαν ότι απομονωμένοι πληθυσμοί Αμαζόνων παρέμειναν στα βουνά γύρω από την νοτιοανατολική Μαύρη Θάλασσα, στον Πόντο, την Κολχίδα, την Ιβηρία και την Αλβανία (νοτιοανατολική Τουρκία, Γεωργία, Αζερμπαϊτζάν και Αρμενία). Κατάφεραν να επιβιώσουν μέχρι τον καιρό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, γράφει ο Ιουστίνος. Από αυτούς αναδύθηκε η βασίλισσα Θάληστρις.
Την αρχαιότητα, η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας τηςΥπερκαυκασίας και της Κασπίας Θάλασσας, κατοικείτο από Σάκες-Σκύθες και συγγενικές νομαδικές και ημινομαδικές φυλές έφιππων τοξοτών, στις οποίες άνδρες και γυναίκες καβαλούσαν άλογα, κυνηγούσαν, πολεμούσαν, εμπορεύονταν και εφορμούσαν, σχηματίζοντας ιδίου φύλου ή μικτές ομάδες, αναλόγως των περιστάσεων.
Η Θάληστρις θα μπορούσε να ανήκει σε μια φυλή η οποία ενίοτε επιστράτευε αυτεξούσιες ομάδες ανδρών, γυναικών και ανδρών ή μόνο γυναικών, για κυνήγι, αναγνωρίσεις περιοχών, διαπραγματεύσεις, μάχες, λεηλασίες ή εξερευνήσεις, δεδομένου ότι και τα δύο φύλα συμμετείχαν σε τέτοιου είδους δράσεις, στους πολιτισμούς των νομαδικών λαών της στέπας. Οι γυναικείες ομάδες μπορούσαν να συντάσσονται ή να διασκορπίζονται αναλόγως των περιστάσεων, όπως για παράδειγμα όταν προέκυπταν ιδιαίτερα ικανές αρχηγοί, κατά την απουσία ικανών ανδρών ή εξαιτίας απωλειών σε μάχες.
Οι Έλληνες ιστορικοί ενδέχεται να υπέθεσαν απλά, ότι η βασίλισσα των Αμαζόνων θα έπρεπε να κατάγεται από την περιοχή του Θερμόδοντα, του Πόντου ή της Κολχίδας, ακολουθώντας προγενέστερες μυθογραφικές περιγραφές. Μια ακόμη πιθανότητα είναι, η Θάληστρις να ήταν μέλος νομαδικής φυλής δυτικά της Κασπίας Θάλασσας και βορειοδυτικά της Υρκανίας (νότιο Αζερμπαϊτζάν, βόρειο Ιράν, Αρμενία).
Από την λαϊκή παράδοση του Αζερμπαϊτζάν πληροφορούμαστε για συνάντηση του Αλεξάνδρου με βασίλισσα της φυλής των Σακών, από την Καυκασική Αλβανία, η οποία ονομαζόταν Nushaba (προέρχεται από το αραβικό Zujj al-Nashshaba και μεταφράζεται ως η μύτη του βέλους. Το όνομα αυτό είναι ένα από τα τρία που αναφέρονται στον αστέρα τρίτου μεγέθους γ Sagittarii και βρίσκεται στον ζωδιακό αστερισμό του Τοξότη). Ο αρχαίος θρύλος περιλαμβάνεται επίσης στο επικό ποίημα Iskandar-nameh (1194) του επιφανέστερου Πέρση επικού ποιητή της εποχής του, Νιζαμί (1141-1209 μ.Χ.).
Iskandar nameh_ [The book of Alexander]
Το χειρόγραφο περιλαμβάνει δύο διακριτά τμήματα: Sharaf Namah-i Iskandari (The Alexander Book of Honor – ΗΒίβλος της Τιμής για τον Αλέξανδρο) και Iqbal Namah(The Book of Happiness-Η Βίβλος της Ευτυχίας). ΗΒίβλος του Αλέξανδρου ανήκει στο περίλαμπρο Khamsah-I Nizami (The Five [Stories] of Nizami). Πρόκειται για καθαρογραμμένο με καλαίσθητους χειρόγραφους χαρακτήρες (nasta‘liq script, εικόνα) δίστηλο, σε υπόλευκο γυαλιστερό χαρτί. Οι στήλες της ποίησης πλαισιώνονται από χρυσού χρώματος γραμμές, με τις στήλες του κειμένου σε παραγράφους σε πλαίσια διαφορετικών χρωμάτων (χρυσά, κόκκινα, μπλε) να τις περιβάλλουν. Στο περιθώριο του κειμένου ανώνυμο ποίημα που είναι γραμμένο περιμετρικά του, επίσης πλαισιωμένο από ποικίλων χρωμάτων γραμμές.
Υπάρχει μια έντονα χρωματισμένη επικεφαλίδα και δέκα επαρκώς ολοκληρωμένες μινιατούρες, η τεχνοτροπία των οποίων παραπέμπει στην σχολή του Κασμίρ (περιοχή στα βορειοδυτικά της ινδικής χερσονήσου). Η αναπαράσταση της ερωτικής συνεύρεσης, η οποία εμπεριέχεται και συχνά έχει βρεθεί κατεστραμμένη, στην συγκεκριμένη περίπτωση βρίσκεται σε άψογη κατάσταση ως επιχρυσωμένο ανάγλυφο πάνω σε μαροκέν (ύφασμα ή ειδικό χαρτί που μοιάζει με το μαροκινό δέρμα – ιδιαίτερα λεπτό και στιλπνό δέρμα από κατσίκα ή τράγο, το οποίο κατά τον 16ο αιώνα άρχισε να χρησιμοποιείται στην πολυτελή βιβλιοδεσία). Το εν λόγω χειρόγραφο χρονολογείται από την πρώιμη περίοδο τωνΣαφαβιδών, κατά τη βασιλεία του Σαφαβίδη Ιρανού ηγεμόνα Shah Tahmasp (εικόνα) πατέρα του Σάχη Αμπάς του Μεγάλου. Αυτή θεωρείται η πλέον ένδοξη περίοδος της ιστορίας του Περσικού πολιτισμού καθώς και πηγή σπουδαίων έργων ζωγραφικής, καλλιγραφίας και αρχιτεκτονικής. Το χειρόγραφο συνιστά ιδανικό δείγμα της καλλιγραφίας των Σαφαβιδών στην περσική γλώσσα.
Οι μελετητές πιστεύουν ότι η Nουσάμπα γαλουχήθηκε στα πρότυπα μιας ηγέτιδας των Σάκων – Σκυθών από την Γη των Σάκα (Sakasena) κοντά στην Βάρδα της κεντρικής περιοχής του Αζερμπαϊτζάν. Σύμφωνα με τον θρύλο, η Νουσάμπα ανέπτυξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον Αλέξανδρο, όσο εκείνος συνέχιζε να κατακτά τον κόσμο. Όταν επισκέφθηκε την Βάρδα συνομίλησαν ως ισάξιοι, περιστοιχισμένοι από την γυναικεία συνοδεία της. Εντυπωσιασμένος από το θάρρος και την σοφία της, ο Αλέξανδρος αποφάσισε να μην επιτεθεί στον τόπο της. Ο θρύλος, όπως περιγράφεται από την πλευρά της Νουσάμπα, φαίνεται να μην συνάδει με την ελληνική παραδοσιακή αφήγηση για τον Αλέξανδρο και μια ιθαγενή πολέμαρχο από την πατρίδα της Θάληστρις.
Αρχαίοι και σύγχρονοι ιστορικοί εικάζουν ότι η Θάληστρις θα μπορούσε να είναι επικεφαλής μιας κοινωνίας αποκλειστικά και μόνο γυναικών. Αν όμως είχε αφήσει το μεγαλύτερο μέρος του στρατού της στα σύνορα με την Υρκανία, όπως αναφέρουν αμφότεροι οι Διόδωρος και Κούρτιος, τότε υπάρχει περίπτωση οι παραμένοντες να ήταν άντρες – μόνο ο Ιουστίνος περιγράφει ότι το σύνολο της δύναμής της απαρτιζόταν από τριακόσιες πολεμίστριες. Ίσως ήταν μια από τις πανίσχυρες αρχηγούς οι οποίες αναδεικνύονταν κατά καιρούς από τις ομάδες των Σακών-Σκυθών, όπως οι ιστορικές βασίλισσες Τόμυρις των Μασσαγετών, Τιργαταώτων Μαιωτών, Ζαρίνεα των Σακών και Αμάγη των Ροξολάνων, οι οποίες ηγούνταν ανδρικών αλλά και γυναικείων στρατευμάτων. Ο απόηχος της επικής νίκης του Αλέξανδρου επί της περσικής αυτοκρατορίας, είχε φθάσει σε όλες τις περσικής επιρροής περιοχές ανάμεσα στην Μαύρη και την Κασπία θάλασσα. Χρονικογράφοι του Αλέξανδρου, περιγράφουν πολυάριθμες φυλές Σκυθών και άλλες, να αποστέλλουν αντιπροσωπείες με ένοπλη συνοδεία, σε προϋπάντηση του ηγέτη της νεόδμητης υπερδύναμης.
Φωτογραφίες από ευρήματα κατά τις ανασκαφές στο Χρυσό Τύμβο ή Τίλια Τεπέ από ομότιτλο εκτενές άρθρο στην Βικιπαίδεια
Μια τέτοια πρεσβεία θα μπορούσε να είχε βρεθεί στο στρατόπεδό του, υπό την εξουσία του ικανότερου στη μάχη, ο οποίος θα μπορούσε να είναι γυναίκα. Όλες οι ιστοριογραφικές πηγές σκεπάζουν τους ώμους της Θάληστρις με το πέπλο μιας δεσποτικής ηγεμονίδας. Ωστόσο για τους Έλληνες και τους Λατίνους συγγραφείς, ήταν πριγκίπισσα και βασίλισσα.
Θα μπορούσε άραγε να είναι κόρη Σκύθη οπλαρχηγού η οποία μετουσιώθηκε σε βασίλισσα των Αμαζόνων από την δημοφιλή λαϊκή παράδοση;
Κάποιοι ερευνητές εξετάζουν αυτή την πιθανότητα, παραθέτοντας την επιστολή του Αλεξάνδρου προς τονΑντίπατρο, αντιβασιλέα του στην Μακεδονία, αναφορικά με κάποιο γεγονός που συνέβη το 328 π.Χ. Ενώ βρισκόταν στην περιοχή Σογδιανής – Βακτρίας, είχε λάβει μήνυμα από κάποιον βασιλέα των Σκυθών, ο οποίος του προσέφερε την κόρη του σε γάμο ως επισφράγιση της φιλίας και της αφοσίωσής του, έχοντας αφήσει να εννοηθεί ότι θα έκανε το ίδιο και προς τους ακολούθους του. Ο Αλέξανδρος έστειλε μαντατοφόρο προς τον βασιλέα πέρα από τον Βόσπορο,αρνούμενος την προσφορά, πιθανόν επειδή οι Σκύθες είχαν προσφάτως πολεμήσει και νικήσει έναν από τους αξιωματικούς του σε εκείνη την περιοχή.
Οι επιστολές που σχετίζονταν με τον Αλέξανδρο κατά την αρχαιότητα, είθισται να λογίζονται ως επισφαλείς, αλλά ο Πλούταρχος αποδέχθηκε την γνησιότητά της, θεωρώντας σημαντική την απουσία αναφοράς στο όνομα της Θάληστρις.Ωστόσο, επρόκειτο για επίσημη επιστολή, φέρουσα πολιτικές και στρατιωτικές πληροφορίες αναφορικά με την εκστρατεία του Αλέξανδρου καθώς και αιτιάσεις της προέλασής του στην Ινδία, κάτι που πιθανόν κατέστησε αδόκιμη, την όποια αναφορά σε προσωπικά θέματα ερωτικής φύσεως.
Οι ιστορικές ενδείξεις θέλουν την Θάληστρι καταξιωμένη πολέμαρχο. Ένας τόσο ξεχωριστός επισκέπτης σαν αυτήν, είτε παρουσιάστηκε αυτόβουλα για να συνευρεθεί με τον μεγάλο κατακτητή, είτε στάλθηκε ως εκπρόσωπος του λαού της να προτείνει γάμο – συμμαχία, θεωρείται φυσιολογικό να το έκανε έφιππη, καλά οπλισμένη, παραδοσιακά ενδεδυμένη και με θηλυκή πολεμική συνοδεία.
Η Elizabeth Baynham, ακαδημαϊκός στο τμήμα κλασικών σπουδών του πανεπιστημίου Newcastle, με σπουδές στους τομείς της Ελληνικής ιστορίας ιστοριογραφίας και τέχνης, έχει προτείνει ως την πιο πιθανή ιστορική εκδοχή ότι η Θάληστρις καταγόταν από την φυλή των Σάκα, ήταν εξοικειωμένη με έφιππες αναμετρήσεις, όπως καταμαρτυρεί ο Διόδωρος, διακρίθηκε για το δυναμισμό της ανάμεσα από άλλες εξίσου σκληραγωγημένες γυναίκες της ομάδας και τώρα αναζητούσε ερωτικό σύντροφο και απογόνους.
Άσχετα με το αν η Θάληστρις υπήρξε στην πραγματικότητα, οι σχετικές αφηγήσεις συνιστούν ακολουθία, η οποία φέρει νότες αυθεντικότητας. Έλληνες και Ρωμαίοι συγγραφείς μεταγενέστεροι του Ηροδότου, θεωρούν αναμενόμενο για τις Σκύθιες να είναι άξιες πολεμίστριες, προτού σχηματίσουν ομάδες με άνδρες επιλογής τους, όχι απαραίτητα άμεσα σχετιζόμενους με την δική τους φυλή.
Οι τριακόσιες γυναίκες που συνόδευαν την Θάληστρι, θα μπορούσαν να είναι αποδεδειγμένα ικανές πολεμίστριες, οι οποίες είχαν την πρόθεση να συνευρεθούν με τους στρατιώτες του Αλέξανδρου.
Η βασίλισσα Των Μασσαγετών Τόμυρις_αναπαράσταση σε νόμισμα_Καζακστάν
Πόσο πιθανό είναι κάποιες από αυτές να παρέμειναν με τους Μακεδόνες στρατιώτες μετά το πέρας των δεκατριών ημερών;
Κάποιοι συγγραφείς αναφέρονται σε δεσμούς διαρκείας παρόλο που συνήθης πρακτική των Αμαζόνων ήταν να αποχωρούν μετά το ζευγάρωμα. Για παράδειγμα, ο Ηρόδοτος περιέγραψε μια ομάδα Σκυθών εγκατεστημένη στην Αζοφική Θάλασσα της οποίας τα μέλη σε μια προσπάθεια αναζωογόνησης της γενεαλογίας τους, ζευγάρωσαν με ιππεύτριες μιας πολεμικής ομάδος, ώστε οι απόγονοί τους να είχαν επιθετικά χαρακτηριστικά. Λέγεται ότι έτσι προέκυψαν οι Σαρμάτες. Παρά την έκπληξη των Ελλήνων, δεν υπήρχε κάτι το εντυπωσιακό αναφορικά με μια ομάδα Σκυθίων γυναικών, η οποία προσκαλεί μια αντίστοιχη σκληραγωγημένων ανδρών σε ερωτική συνεύρεση και μετά από δύο περίπου εβδομάδες επιστρέφει στην πατρίδα της, κυοφορώντας υγιείς και ρωμαλέους γόνους.
Το όνομα της Θάληστρις, θέτει ένα περίεργο γρίφο. Σε απόσπασμα προγενέστερης αφήγησης του Κλείταρχου (ο οποίος συνόδευε τον Αλέξανδρο, όπως μνημονεύει ο Στράβων) το όνομα της Αμαζόνας εμφανίζεται ωςΘαλέστρια. Ο Διόδωρος την αποκαλεί Θαλλήστρις ενώ ο Ιουστίνος Μινυθύια, επικαλούμενος άγνωστη πηγή. Ωστόσο δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε το πραγματικό της όνομα εφόσον και τα δύο έχουν ελληνική καταγωγή. Θάλληστρις σημαίνει αυτή που ανθίζει σε πλήρη αντίθεση με το Μινυθύια, αυτή που φθίνει. Διόλου απίθανο να αποτελεί μετάφραση ή εξελληνισμό ενός στην πραγματικότητα βαρβαρικού ονόματος, του οποίου όμως η αντιστοίχιση με το αντίθετό του, να ήταν υπαινικτική.
Ευτράπελα διπλά νοήματα, προσκολλιούνταν αφειδώς στα αρχαία ονόματα. Η αντίθεση του Μινυθύια (μαρασμός) με τοΘάληστρις (ευφορία) για μια ελκυστική αλλά επικίνδυνη Αμαζόνα ερωμένη, προσδίδει αληθοφάνεια στο δημοφιλές χωρατό για τον Αλέξανδρο και την βασίλισσα των Αμαζόνων, ένα διφορούμενο σχόλιο, λογοπαίγνιο πάνω στην αμφίσημη συναισθηματική φόρτιση που προκαλούν οι δυναμικές γυναίκες.
Ο υπαινιγμός θα μπορούσε να αναφέρεται στον ισχυρισμό του Κούρτιου ότι η Θάληστρις απογοητεύτηκε από την σωματική κατατομή του Αλεξάνδρου.
Αν υποτεθεί ότι ο Αλέξανδρος όντως φιλοξένησε μια πολεμίστρια του λαού των Σακών – Σκυθών στο στρατόπεδό του, τότε ποια διαδρομή ακολούθησε αυτή ώστε να διασταυρωθεί με την δική του στην Εκατόμπυλο;
Οι πηγές δεν είναι ξεκάθαρες. Ο Στράβων διατηρεί την μη διασωθείσα πληροφορία από τον Κλείταρχο, ο οποίος βρισκόταν με τον Αλέξανδρο εκείνο τον καιρό, σύμφωνα με την οποία η Θάληστρις ορμώμενη από τον Θερμόδοντα, έφθασε στην Υρκανία μέσω της Κασπίας Πύλης. Οι Αμαζόνες του Θερμόδοντα ήταν επομένως γνωστή αλληγορία του μύθου εκείνη την εποχή.
Την αβεβαιότητα ενισχύει το γεγονός ότι κατά την αρχαιότητα τρία διαφορετικά περάσματα ήταν γνωστά ωςπύλες της Κασπίας: το πρώτο ήταν ένα στενό βραχώδες πέρασμα στα ανατολικά του όγκου των Καυκασίων και της Κασπίας θάλασσας (περιοχή της σημερινής δημοκρατίας του Νταγκεστάν) το οποίο αποκαλούνταν επίσης Βράχος της Μαρπησίας, χάριν ομώνυμης μυθικής βασίλισσας των Αμαζόνων. Αυτό το πέρασμα κάποιες φορές συγχεόταν με τις αποκαλούμενες Σκυθικές Πύλες στον κεντρικό Καύκασο, καθώς οι Έλληνες ιστορικοί ήταν ασαφείς σε ότι αφορούσε στις ακριβείς τοποθεσίες. Αμφότερες οι πύλες αποτελούσαν βασική διαδρομή για τους νομάδες. Αν όμως δεχθούμε ότι η Θάληστρις ξεκίνησε από την περιοχή της Κολχίδας στα νότια της Μαύρης Θάλασσας, δεν θα μπορούσε να έχει διασχίσει κανένα από τα δύο προαναφερθέντα περάσματα. Θα μπορούσε ωστόσο να είχε ταξιδέψει μέσω του τρίτου ομώνυμου περάσματος στα ανατολικά των Εκβατάνων, το οποίο διέσχισε και ο Αλέξανδρος οδεύοντας προς στρατοπέδευση στην Υρκανία.
Αν ξεκίνησε από την περιοχή νοτιοανατολικά της Μαύρης Θάλασσας και νότια του Καυκάσου, η Θάληστρις θα ακολουθούσε την διαδρομή από τις κοιλάδες των ποταμών Φάση και Κύρου μέσα από την Καυκασική Ιβηρία και Αλβανία ανατολικά της Κασπίας Θάλασσας – ίδια με αυτή του οδοιπορούσε ο Πομπήιος όταν ενεπλάκη σε αψιμαχία με πολεμική ομάδα γυναικών – και θα είχε στραφεί νότια, διασχίζοντας τα εύφορα βοσκοτόπια του Νησαίου πεδίουδυτικά της Κασπίας. Μεταναστεύοντες νομάδες από την Μαύρη Θάλασσα, τον Καύκασο και τις στέπες περιπλανιόντουσαν στην προαναφερθείσα περιοχή δυτικά της Κασπίας, όπως μαρτυρούν αρχαιολογικά ευρήματα από ανασκαφές ταφικών μνημείων. Ο Ιουστίνος καταμαρτυρεί ότι η Θάληστρις είχε αντιμετωπίσει εχθρικές φυλές στο οδοιπορικό της. Πράγματι, την ήττα του Δαρείου από τον Αλέξανδρο ακολούθησε η συγκέντρωση νομάδων επιδρομέων στη Νησαία πεδιάδα , με σκοπό την αρπαγή χιλιάδων εκλεκτών αλόγων από τα περίφημα Περσικά βασιλικά κοπάδια
Εφόσον η Θάληστρις γνώριζε μόνο την ανατολική κατεύθυνση του Αλεξάνδρου στην κύρια διαδρομή των καραβανιών και όχι την ακριβή θέση του, δεν θα συνέχιζε περιμετρικά της νότιας Κασπίας αλλά θα κατευθυνόταν νότια, κατά μήκος της οροσειράς Ελμπρούς στην περιοχή των Μάρδων, πιθανόν ακολουθώντας την κοιλάδα του ποταμούΜάρδου (Sefīd-Rūd). Πλησίον της Ράγας θα πρέπει να εισήλθε στο κυρίως πέρασμα, όπου θα μπορούσε εύκολα να ιχνηλατήσει τον πολυπληθή μακεδονικό στρατό καθώς ταξίδευε ανατολικά δια μέσου των πυλών της Κασπίας (πενήντα περίπου μίλια ανατολικά της Ράγας). Έτσι, περνώντας από τα μέρη που ο Αλέξανδρος είχε υποτάξει πρόσφατα, θα συναντούσε πέραν των ιθαγενών, ομάδες στρατιωτών, ακόλουθους και εφοδιοπομπές, ουραγούς στον κύριο όγκο του στρατεύματος, οι οποίοι κάλλιστα θα μπορούσαν να την πληροφορήσουν για τα επιτεύγματά του. Ακολουθώντας τα βήματά του αργά ή γρήγορα θα τον συναντούσε. Έχοντας μάθει την τοποθεσία του προσωπικού του καταλύματος στον χείμαρρο βόρεια της Εκατόμπυλου, θα τον προλάβαινε στην επιστροφή του από την επιχείρηση με τους Μάρδους, περί το τέλος του καλοκαιριού του 330 π.Χ.
Ο Ιουστίνος παρέχει μια επιπλέον κρίσιμη λεπτομέρεια: Η Θάληστρις ταξίδευε τριάντα πέντε ημέρες, διασχίζοντας εχθρικές περιοχές για να χαρίσει απόγονο στον βασιλέα Αλέξανδρο. Ο Στράβων υποστήριξε ότι το μακρύ ταξίδι, πέραν των έξι χιλιάδων σταδίων από τον Θερμόδοντα στην Υρκανία, ήταν ανέφικτο. Η απόσταση που περιγράφεται παραπάνω, με δεδομένη την τιμή του μιλίου η οποία αντιστοιχεί σε 8.7 στάδια, θα πρέπει να κυμαινόταν από 600 έως 700 μίλια. Αναλόγως των συνθηκών που διαμόρφωναν η κατάσταση του εδάφους, ο καιρός, ο αριθμός των εφεδρικών αλόγων, οι παρακάμψεις και οι εμπλοκές με εχθρικές ομάδες, μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι η Θάληστρις με την συνοδεία της θα κάλυπταν κατά μέσο όρο απόσταση είκοσι έως τριάντα μιλίων ημερησίως.
Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε για τους νομάδες, η εν λόγω απόσταση μπορούσε να καλυφθεί με άνεση στον προβλεπόμενο χρόνο, κάτι το οποίο αφήνει στο περιθώριο τις γεωγραφικές ενστάσεις του Στράβωνα.
Θα συμφωνούσε ο Αλέξανδρος να αποκτήσει παιδί με μια πολεμοχαρή βασίλισσα βαρβαρικής καταγωγής;
Ο ίδιος, όπως και ο περίγυρός του, είχε συναναστραφεί στην Μακεδονική αυλή, πολλές γυναίκες με χαρακτηριστικά των Αμαζόνων, όπως οξύνοια, φιλοδοξία και σθένος. Ο παππούς του Αλεξάνδρου, Φίλιππος Α’, είχε Σκύθιες συζύγους και ο πατέρας του, Φίλιππος Β’, είχε παντρευτεί την Αυδάτη, κόρη του Βάρδυλι, Δάρδανου βασιλέα της Ιλλυρίας, το 359 π.Χ. Οι Ιλλύριες ήταν μεγαλωμένες να ιππεύουν άλογα, να κυνηγούν και να πολεμούν. Τον καιρό που ο Αλέξανδρος εκπαιδευόταν στην ιππασία, το κυνήγι και την μάχη, η Αυδάτη εκγύμναζε την κόρη της Κυνάνη, ετεροθαλή αδελφή του γεννημένη το 358 π.Χ., στις ίδιες ακριβώς δεξιότητες. Όπως ο Αλέξανδρος έτσι και η Κυνάνη έγινε στρατηγός. Περί το 343 π.Χ. ηγήθηκε στρατεύματος εναντίον δύναμης Ιλλυριών, όπου ιδιοχείρως σφαγίασε την βασίλισσά τουςΚαήρια και αρκετούς στρατιώτες.
AΑλέξανδρος & Ρωξάνη_πίνακας τεχνοτροπίας Μπαρόκ του Pietro Rotari_1756
Ο Αλέξανδρος συνευρέθηκε με εξίσου αποφασιστικές γυναίκες και στην Περσική αυλή, κατά την διάρκεια του ταξιδιού του προς την Ινδία. Γνωρίζουμε ότι ονειρευόταν την δημιουργία μιας τεράστιας αυτοκρατορίας, μωσαϊκό διαφορετικών πολιτισμών, μέσω γαμήλιων συμμαχιών και απογόνων μικτής καταγωγής. Σε ομιλία που κατέγραψε ο Κούρτιος, ανακοίνωσε τον γάμο του με την Περσίδα κόρη του Δαρείου, Στάτειρα (πιθανόν γνωστή και ως Βαρσίνη) και την Ρωξάνη, πριγκίπισσα της Βακτρίας, προκειμένου να αποκτήσει παιδιά και να εξαχνωθεί κάθε παγιωμένη διάκριση μεταξύ νικητών και ηττημένων. Αρκετές πηγές μας πληροφορούν ότι ενθάρρυνε δεκάδες χιλιάδες ανδρών του στρατεύματός του, να παντρευτούν γυναίκες βαρβαρικών φύλων και να αποκτήσουν παιδιά μαζί τους κατά την διάρκεια της μακράς εκστρατείας. Οι διαφυλετικές οικογένειες που προέκυψαν, ταξίδευαν μαζί του. Ο Αλέξανδρος ευελπιστούσε ότι μετά από στρατιωτική εκπαίδευση τα Ελληνο-βάρβαρα αγόρια θα γινόντουσαν γνωστά ως οι Απόγονοι. Η Θάληστρις, όμορφη και άξια πολέμαρχος, θα μπορούσε να λογίζεται ιδανική μητέρα του παιδιού του.
Πως θα μπορούσε άραγε η Θάληστρις να συνεννοηθεί με τον Αλέξανδρο;
Οι πηγές συμφωνούν ότι είχε απόλυτα σαφείς βλέψεις και σαφώς θα ήταν διασκεδαστική μια απόπειρα απεικόνισης της υπερήφανης βασίλισσας να εκφράζει την επιθυμία της με νοήματα και του Αλέξανδρου να απαντά ανάλογα, αλλά αν λάβουμε υπόψη ότι ο Διόδωρος είχε τονίσει την αξιοπρέπεια των γυναικών αυτών και επίσης ότι δεν γνωρίζουμε ποια γλώσσα μιλούσαν, πιθανόν το αίτημα της βασίλισσας να μεταβιβάσθηκε με την βοήθεια διερμηνέων. Μετά την απομόνωσή τους στην βασιλική σκηνή, δεν υπήρχε φυσικά ανάγκη συνομιλίας. Ο Αλέξανδρος αποφάσισε να παύσει τις δράσεις του για δεκατρείς ημέρες ώστε να εκπληρώσει την επιθυμία της Θάληστρις, γράφει ο Ιουστίνος, οπότε και μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι τελευταίες ημέρες του καλοκαιριού στην Υρκανία δαπανήθηκαν για την τέρψη των Μακεδόνων στρατιωτών οι οποίοι θα απολάμβαναν την ελευθερία τους συντροφιά με τις συνοδούς της βασίλισσας. Ο Αλέξανδρος συνήθιζε να χαλαρώνει κάνοντας ιππασία και κυνηγώντας λαγούς με τους φίλους του, ενδιαφέροντα τα οποία είχαν και οι Σκύθιες γενικότερα.
Έτσι, η Θάληστρις θα μπορούσε να είχε αποτελέσει θαυμάσια κυνηγετική συντροφιά.
Τι συνέβη όταν έφυγε η Θάληστρις από το στρατόπεδο;
Ο Κούρτιος όπως και άλλοι, υποστήριξαν ότι η συναναστροφή του Αλεξάνδρου με την Θάληστρι, ευθύνεται για την φαινόμενη υιοθέτηση από μέρους του, των πολυτελών βαρβαρικών ενδυματολογικών προτιμήσεών της και σαν σε ιντερλούδιο ερωτικής ιστορίας, εμφανιζόταν περιβεβλημένος με ακριβά πανωφόρια με χρυσά ρέλια και πολυποίκιλτες ζώνες πάνω από τον λιτό Ελληνικό χιτώνα του (αν και διαφοροποιούνταν από την χρήση παντελονιού) ενώ είχε διακοσμήσει τα άλογά του σύμφωνα με βαρβαρικά έθιμα. Τα πολύτιμα στολίδια που είχε στην διάθεσή του, είτε προέρχονταν από πολεμικά λάφυρα είτε του είχαν δωρισθεί από πρεσβείες άλλων λαών. Ενδέχεται κάποια από αυτά να ήταν δώρα της Θάληστρις. Οι ξενόφερτες επιλογές του Αλέξανδρου, οι οποίες προσέβαλλαν τους στρατιώτες του,θα μπορούσαν να είναι εκφάνσεις της μελετημένης στρατηγικής του αναφορικά με τον αντίκτυπο της εικόνας του στους λαούς της Ασίας.
Άλλοι ιστορικοί αναφέρουν ότι μετά το πέρας της συνάντησης με την Θάληστρι, χαρέμια από παλλακίδες αυτόχθονων πληθυσμών συνόδευαν τον Αλέξανδρο στις αποστολές του. Σύντομα παντρεύτηκε την Ρωξάνη, την δεκαεξάχρονη πριγκίπισσα της Βακτρίας η οποία έφερε στον κόσμο τον γιό του, λίγο μετά τον θάνατο του ιδίου το 323 π.Χ. Και η Θάληστρις; Μήπως γέννησε επίσης παιδί του Αλέξανδρου; Από όλους τους αρχαίους ιστορικούς, μόνο ο Ιουστίνος αισθάνθηκε την ανάγκη να ολοκληρώσει την ελλιπή ιστορία της βασίλισσας των Αμαζόνων και αυτός ήταν λακωνικός: Δεδομένου ότι ευοδώθηκε η ευχή της Θάληστρις να κοιμηθεί με τον Αλέξανδρο ώστε να κυοφορήσει τον απόγονό του, επέστρεψε στο βασίλειό της όπου λίγο αργότερα πέθανε και μαζί της χάθηκαν τα ίχνη της ράτσας των Αμαζόνων.
Δεν έχουμε λοιπόν κάποια πληροφορία για την γέννηση απογόνου από την ένωσή της με τον Αλέξανδρο, όπως θα περίμενε κανείς από μια απολύτως φανταστική διήγηση.
Η Θάληστρις δεν ήταν η μόνη Αμαζόνα που συνδέεται με τον Αλέξανδρο. Τρία χρόνια μετά το ειδύλλιό τους, το 327 π.Χ., ο Αλέξανδρος αντιμετώπισε μίαν άλλη πολέμαρχο τηνΚλεόφη, Ινδή βασίλισσα των Ασβάκων (Ashvakasσανσκριτική ονομασία ή αλλιώς Μασσαγκανοί – κάτοικοι της πόλης Μάσσαγκα) στις κοιλάδες Σουάτ και Μπουνέρ πλησίον του ορεινού όγκου Χίντου Κούς του σημερινού βόρειου Πακιστάν (περιοχή στην οποία κατά την αρχαιότητα ζούσαν οι φυλές των Ασπασιών και των Ασσακηνών – Αρριανός 4.23,25).
Ήταν επικεφαλής μικτού στρατεύματος (ανδρών-γυναικών) απαρτιζόμενο από 20.000 έφιππους και 38.000 πεζούς, το οποίο κινήθηκε εναντίον των Μακεδόνων στη Μάσσαγκα. Κατά την διάρκεια της αψιμαχίας, οι γυναίκες πολέμησαν εξίσου γενναία με τους άνδρες, ο Αλέξανδρος τραυματίστηκε και η Κλεόφη αιχμαλωτίστηκε. Αρχαίες διαδόσεις θέλουν την διπλάσιας ηλικίας Κλεόφη, να ερωτοτροπεί με τον Αλέξανδρο και λίγο αργότερα να δίνει ζωή στο γιό του, ο οποίος ονομάσθηκε Αλέξανδρος και όταν μεγάλωσε βασίλεψε στην περιοχή. Η συνεύρεση της Κλεόφης με τον Αλέξανδρο προκάλεσε την οργή των υποτελών της που την απoκάλεσαν χαρακτηριστικά βασιλική πόρνη. Το περιστατικό τοποθετείται χρονικά, ένα χρόνο μετά τον γάμο του με την Ρωξάνη.Ωστόσο είναι πολύ πιθανόν ο θρύλος να εξαπλώθηκε εξαιτίας της ονοματοδοσίας του εγγονού της με το όνομα του μεγάλου στρατηλάτη, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για την παρηγορητική στάση του απέναντί της, μετά την μάχη.
Μέχρι το καλοκαίρι του 324 π.Χ. ο Αλέξανδρος είχε επιστρέψει στην Μηδία μετά τις δυσχερείς εκστρατείες στην Ινδία. Αφιέρωσε ένα ταξίδι για να δει από κοντά το φημισμένο Νησαίο Πεδίο, όπου κάποτε βοσκούσαν περί τα 150.000 άλογα (επιδρομές νομάδων είχαν μειώσει τον αριθμό στο ένα τρίτο). Να τι ανέφερε ο ιστορικός Αρριανός (2ος αι. μ.Χ.): ΛΕΝΕ ΟΤΙ ο Ατροπάτης, σατράπης της Μηδίας, έστειλε στον Αλέξανδρο εκατό έφιππες, τις οποίες αποκαλούσε Αμαζόνες. Ήταν ντυμένες σύμφωνα με την παράδοση των Αμαζόνων και οπλισμένες με τόξα, δόρατα και μικρής διαμέτρου ασπίδες. ΛΕΓΕΤΑΙ ΟΤΙ ο Αλέξανδρος έδιωξε το γυναικείο απόσπασμα φοβούμενος την πιθανότητα να ξεσηκωθεί ο Ελληνοβαρβαρικός στρατός του και να ασελγήσει επάνω τους. ΛΕΝΕ ΕΠΙΣΗΣ ότι ο Αλέξανδρος διαβίβασε μέσω αυτών μήνυμα προς την βασίλισσά τους, ότι θα την επισκεπτόταν αργότερα με σκοπό να αποκτούσε απογόνους από αυτήν. Ο Κούρτιος προσθέτει ότι ο εξοπλισμός των γυναικών ήταν τέτοιος που έκανε ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΝΑ ΠΙΣΤΕΨΟΥΝ ότι επρόκειτο για επιζήσασες της φυλής των Αμαζόνων. Οι φράσεις με κεφαλαία γράμματα σηματοδοτούν την θρυλική φύση του περιστατικού και η υπόσχεση του Αλέξανδρου να καταστήσει έγκυο την βασίλισσά τους, μια παραλλαγή της αφήγησης με την Θάληστρις. Η τοποθεσία δεν βρίσκεται πολύ μακριά από την Υρκανία. Είναι άραγε δυνατόν να συγχέεται αυτή η ιστορία με της Θάληστρις και των τριακοσίων Αμαζόνων, λόγω της προφορικής διάδοσης του θρύλου; Ωστόσο, αν μια μονάδα ιππικού οπλισμένων γυναικών είχε πράγματι παρουσιαστεί ενώπιον του Αλέξανδρου, θα μπορούσε να συνίσταται από καθαρόαιμες πολεμίστριες νομαδικής φυλής, συμμάχου του βασιλέα της Μηδίας
Στους αρχαϊκούς μύθους της Ελλάδος, οποτεδήποτε περίτρανοι Έλληνες ήρωες βρίσκονταν αντιμέτωποι με Αμαζόνες βασίλισσες, ακολουθούσαν αιματηρές μάχες κατά τις οποίες οι βαρβαρικής καταγωγής γυναίκες θανατώνονταν ποικιλοτρόπως. Ωστόσο, μια διαφορετική υπόθεση σημαδεύει τις ιστορικές και θρυλικές αφηγήσεις της Ελλάδος, περιγράφοντας σχέσεις του Αλέξανδρου με γυναίκες που προσδιορίζονται ως Αμαζόνες: Θρυλείται, πέρα από τις βίαιες μυθικές γραφές, ότι ο Αλέξανδρος θεωρούσε τις βασίλισσες πολέμαρχους ίσες προς αυτόν και συμμετείχε σε ειρηνικές συνομιλίες μαζί τους αποφεύγοντας τις μονομαχίες με φιλικούς συμβιβασμούς. Γιατί λοιπόν να μην πραγματευόταν με τη Θάληστρις το ενδεχόμενο απόκτησης απογόνου και την στρατιωτική συνεργασία τους, στη βάση αμοιβαίου σεβασμού, ισότητας και αρμονίας;
Αλέξανδρος και Νουσάμπα βασίλισσα της Βάρδας_σύπλεγμα αγαλμάτων_Αζερμπαϊτζάν_φωτο Mari Kipiani_πηγή The Amazons-Adrienne Mayor
Οι ίδιες αξίες χαρακτηρίζουν Περσικής επιρροής θρύλους για τον Αλέξανδρο (Iskander) και την Νουσάμπα (Nushaba) η οποία φέρει κοινά χαρακτηριστικά με την Θάληστρι. Αν οι αφηγήσεις περί συνευρέσεων του Αλέξανδρου με την Θάληστρι και άλλες ηγεμονικές γυναίκες ήταν απλά μυθικοί παραλληλισμοί με πρωταγωνιστή Έλληνα ήρωα ο οποίος θα αναμενόταν να κατατροπώσει Αμαζόνα βασίλισσα, μια τέτοια ειρηνική ακολουθία γεγονότων θα ήταν αδιανόητη. Η εντυπωσιακή διαφορά μεταξύ των ελληνικών μύθων και των φιλικών διαπραγματεύσεων με πολέμαρχους των βαρβάρων οι οποίοι απλά έτυχε να είναι θηλυκού γένους, συνιστά απόδειξη γνησιότητας.
Κατά την αρχαιότητα υπήρξαν αντιπαραθέσεις σχετικά με τις συνευρέσεις του Αλέξανδρου με τις Αμαζόνες, οι οποίες με το πέρασμα του χρόνου περιβλήθηκαν αύρα μυθική. Ωστόσο η αληθοφανής συνέπεια στην ακολουθία των λεπτομερειών που περιγράφονται στις αφηγήσεις υπαινίσσεται την ύπαρξη κάποιας ρεαλιστικής βάσης. Σε κάθε περίπτωση, οι συνεχιζόμενες ζωηρές συζητήσεις περί πραγματικής ύπαρξης της Θάληστρις επι σειρά αιώνων της αρχαιότητας, φανερώνουν πόσο βαθιά συναρπαστική ήταν για τους Έλληνες, η ακανθώδης και προκλητική ιδέα γυναικών που μοιάζουν σε Αμαζόνες, δεδομένου ότι σε αυτές, όπως και σε άλλες δυναμικές ιστορικές παρουσίες, ο θρύλος που εδράζει στην υπερβολή και τον επιλεκτικό τονισμό χαρακτηριστικών, τα οποία θα μπορούσαν να αποθεώσουν τον εύθραυστο άνθρωπο, εκφράζει μια πτυχή της ανθρώπινης φύσης: την αέναη προσπάθεια δικαιολόγησης της ύπαρξης.
Σαφώς συναρπαστική ήταν και η προοπτική μιας γυναικείας δυναμικής συντροφιάς, για έναν τολμηρό και περιπετειώδη άνδρα και ίσως για τον Αλέξανδρο και τους άνδρες του, να έγινε πραγματικότητα, τουλάχιστον για δεκατρείς ημέρες και νύχτες.
Ιστορικές πηγές αναφοράς – Διασωθείσα βιβλιογραφία – αποκλίσεις και συσχετισμοί
Οι αρχαίες ιστορικές πηγές αναφοράς και η αποδοχή τους από αρχαίους και μεταγενέστερους συγγραφείς
Στο μακρινό παρελθόν της μυθολογικής παράδοσης πολλοί ήρωες, μεταξύ των οποίων ο Ηρακλής, ο Θησέας, οΒελλεροφόντης και ο Αχιλλέας, βρέθηκαν αντιμέτωποι με Αμαζόνες. Το αποτέλεσμα κάθε επακόλουθης μάχης ανεξαιρέτως, ήταν η ήττα των πολεμιστριών και η θανάτωση της βασίλισσάς τους. Αυτές οι αξιοθαύμαστες γυναίκες, ήταν εφάμιλλες των ανδρών εξαιτίας των κατορθωμάτων και του σθένους που τους αποδίδει η μυθολογία αλλά και η ιστορία, ιδιαίτερα αυτή της εποχής του Αλέξανδρου, καθώς όλες οι κύριες πηγές πλην της Επιτομής του Μετς, αφηγούνται την συνάντηση του βασιλέα με Αμαζόνες ή το υποτιθέμενο ειδύλλιο με την βασίλισσά τους
Ο Αχιλλέας σκοτώνει την Πενθεσίλεια. Έργο του Εξηκία. Ο αμφορέας χρονολογείται περί το 535-530 π. Χ _ Βρετανικό Μουσείο
Ωστόσο, οι πολλές αποκλίσεις αναφορικά με την διήγηση, τον τόπο και τον χρόνο της αντάμωσης στις διασωθείσες περιγραφές, καθιστούν αδύνατο τον εντοπισμό των αρχικών πηγών που ακολουθήθηκαν από τους ιστορικούς και αποκρύπτουν τροποποιήσεις και αλλαγές που οφείλονται στα εγγενή χαρακτηριστικά και τις προθέσεις του κάθε συγγραφέα. Οι σύγχρονοι μελετητές εντόπισαν έγκαιρα τις ανακολουθίες και μετά από έρευνα σχετικά με τις διαθέσιμες διασκευές επί του αρχικού υλικού, προσπάθησαν να απαντήσουν τις ακόλουθες ερωτήσεις:
-Γιατί αυτός ο θρύλος να συμπεριλαμβάνεται σε ιστορικά κείμενα;
-Μπορούμε να ιχνηλατήσουμε την περιγραφή της συνάντησης του Αλέξανδρου με την βασίλισσα των Αμαζόνων από τα πραγματικά ιστορικά δεδομένα ή συμβάντα;
Η αξιοπιστία της επίσκεψης αμφισβητήθηκε ακόμη και κατά την αρχαιότητα. Αυτό φανερώνει το γεγονός της αναζήτησης της ιστορικότητας των λεπτομερειών αυτής της ιστορίας. Εντούτοις είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι παρά τον σκεπτικισμό που επέδειξαν, οι συγγραφείς στο σύνολό τους αποδέχθηκαν την ύπαρξη των Αμαζόνων. H ανάλυσή τους περιοριζόταν στην εμφάνιση των θηλυκών πολεμιστών την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Για τον λόγο αυτό υπαινίχθηκαν ότι το ειδύλλιο ήταν ανύπαρκτο, απίστευτο ή ανυπόστατο.
Διόδωρος, Κούρτιος και Ιουστίνος περιγράφουν την επίσκεψη της βασίλισσας με παρόμοιο τρόπο, αναφέροντας ότι περί το 330 ή 329 π.Χ., η ηγεμόνας των Αμαζόνων αποκαλούμενη Θάλεστρις, Θάληστρις, ή Μινυθύιασυνοδεία τριακοσίων πάνοπλων γυναικών επισκέφθηκε τον Αλέξανδρο στην Υρκανία με σκοπό να κάνει παιδί μαζί του. Ο Μακεδόνας βασιλέας ανταποκρίθηκε θετικά στο αίτημά της και πέρασε δεκατρείς ημέρες μαζί της πριν συνεχίσει τον δρόμο του. Διόδωρος και Κούρτιος δεν ασχολούνται με το τι απέγινε η Θάληστρις ενώ ο Ιουστίνος αναφέρει τον θάνατό της όπως και τον αφανισμό της φυλής των Αμαζόνων, λίγο μετά την επιστροφή στο βασίλειό της.
Με βάση τις ομοιότητες των περιγραφών, κατά κοινή ομολογία οι τρείς συγγραφείς αποκαλύπτουν την κοινή πηγή τους, πιθανόν τον Κλείταρχο. Απόδειξη για τον ισχυρισμό αυτό αποτελεί η ομοιότητα του ονόματος της βασίλισσας, η τοποθεσία της συνάντησης και οι αριθμοί (τριακόσιες οπλισμένες γυναίκες, δεκατρείς ημέρες) Στην αφήγηση του Ιουστίνου διαφαίνεται η υιοθέτηση μιας παραλλαγής του ονόματος (Μινυθύια) από τον Τρόγο και η διάρκεια του ταξιδιού των Αμαζόνων (τριάντα πέντε ημέρες) από αδιευκρίνιστη πηγή ή πηγές. Επιπλέον, εξαιτίας της χρονολογικής ακολουθίας που απαντάται στις αρχικές πηγές, ο Κλείταρχος φαίνεται να επικαλείται είτε τον Ονησίκριτο είτε τον Πολύκλειτο, για την περιγραφή της επίσκεψης, κάτι που μας οδηγεί να πιστέψουμε ότι τροποποίησε και συμπλήρωσε την αυθεντική ιστορία από δική του πρόθεση. Συμπερασματικά, το διασωθέν επεισόδιο στα έργα των Διόδωρου, Κούρτιου και Ιουστίνου θα μπορούσε να είναι αποτέλεσμα των τροποποιήσεων του Κλείταρχου.
Διαφοροποιούμενος από τους τρείς συγγραφείς, ο Στράβων αμφισβητεί την ιστορικότητα του μύθου των Αμαζόνων. Θεωρούσε απίθανο τον οποιονδήποτε σχηματισμό (στρατού, πόλης ή φυλής) χωρίς την ανδρική παρουσία και ιδιαίτερα την οργάνωση πολεμικής εκστρατείας. Στην δική του εκδοχή για τον μύθο του Αλέξανδρου με την Ταλήστρια, υποστηρίζει ότι οι πλέον αξιόπιστοι ιστορικοί δεν τον αναφέρουν και όσοι το έκαναν εμφανίζουν μεγάλες αποκλίσεις στις αφηγήσεις τους. Μνημονεύει τον Κλείταρχο με σκοπό να εκθέσει την λανθασμένη γεωγραφική του αντίληψη, σύμφωνα με την οποία η απόσταση από τις Πύλες της Κασπίας στον Θερμόδοντα ήταν λιγότερο από έξι χιλιάδες στάδια. Καταδεικνύοντας το λάθος του Κλείταρχου, ο Στράβων αποσκοπούσε στην διάψευση της ιστορικότητας του μύθου των Αμαζόνων. Κατά κοινή ομολογία, η περιγραφή των Στράβωνα βασίζεται στον Ερατοσθένη, λόγω του τρόπου με τον οποίο παραθέτει τα γεωγραφικά δεδομένα.
Ἐνταῦθα δὲ πρὸς αὐτὸν ἀφικέσθαι τὴν Ἀμαζόνα οἱ πολλοὶ λέγουσιν, ὧν καὶ Κλείταρχός ἐστι καὶ Πολύκλειτος καὶ Ὀνησίκριτος καὶ Ἀντιγένης καὶ Ἴστρος. Ἀριστόβουλος δὲ καὶ Χάρης ὁ εἰσαγγελεύς, πρὸς δὲ τούτοις Ἑκαταῖος ὁ Ἐρετριεὺς καὶ Πτολεμαῖος καὶ Ἀντικλείδης καὶ Φίλων ὁ Θηβαῖος καὶ Φίλιππος ὁ Θεαγγελεὺς καὶ Φίλιππος ὁ Χαλκιδεὺς καὶ Δοῦρις ὁ Σάμιος πλάσμα φασὶ γεγονέναι τοῦτο. καὶ μαρτυρεῖν αὐτοῖς ἔοικεν Ἀλέξανδρος· Ἀντιπάτρῳ γὰρ ἅπαντα γράφων ἀκριβῶς, τὸν μὲν Σκύθην φησὶν αὐτῷ διδόναι τὴν θυγατέρα πρὸς γάμον, Ἀμαζόνος δ’ οὐ μνημονεύει. λέγεται δὲ πολλοῖς χρόνοις Ὀνησίκριτος ὕστερον ἤδη βασιλεύοντι Λυσιμάχῳ τῶν βιβλίων τὸ τέταρτον ἀναγινώσκειν, ἐν ᾧ γέγραπται περὶ τῆς Ἀμαζόνος· τὸν οὖν Λυσίμαχον ἀτρέμα μειδιάσαντα «καὶ ποῦ» φάναι «τότ’ ἤμην ἐγώ;» ταῦτα μὲν οὖν ἄν τις οὔτ’ ἀπιστῶν ἧττον οὔτε πιστεύων μᾶλλον Ἀλέξανδρον θαυμάσειε.
Πλούταρχος «Βίοι Παράλληλοι – Αλέξανδρος»
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Πλούταρχος, ο οποίος διερευνώντας την αξιοπιστία του επεισοδίου ονοματίζει πέντε συγγραφείς που αναφέρονται σε αυτό (Κλείταρχος, Πολύκλειτος, Ονησίκριτος, Αντιγένης, Ίστρος ο Καλλιμάχιος) και στη συνέχεια παραθέτει αυτούς που το θεωρούσαν πλάσμα της φαντασίας ή επινόηση (Αριστόβουλος, Χάρης ο Μυτιληναίος, Εκαταίος ο Ερετριεύς, Πτολεμαίος, Αντικλείδης, Φίλων ο Θηβαίος, Φίλιππος ο Θεαγγελεύς, Φίλιππος ο Χαλκιδεύς και Δούρις ο Σάμιος). Ωστόσο οφείλουμε να είμαστε προσεκτικοί σε ότι αφορά στους εννέα από τους συγγραφείς που παραθέτει ο Πλούταρχος, καθώς δεν είναι ξεκάθαρο αν αυτοί θεωρούσαν το επεισόδιο φανταστικό, ή απλώς το παρέλειψαν.
Η Baynham υποστηρίζει ότι υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις για την δεύτερη πιθανότητα. Σε αυτή την περίπτωση η έκφρασηπλάσμα πιθανόν εκφράζει άποψη του Πλουτάρχου, ο οποίος επιδεικνύει δυσπιστία προς τον μύθο των Αμαζόνων, αναφερόμενος σε επιστολή του Αλεξάνδρου προς τον Αντίπατρο, στην οποία του ανακοινώνει ότι ένας Σκύθης βασιλέας του προσέφερε την κόρη του σε γάμο αλλά δεν κάνει μνεία στην επίσκεψη της Αμαζόνας. Επιπροσθέτως ο Πλούταρχος αναφέρει το σχετικό με τις Αμαζόνες ευθυμολόγημα, στο οποίο πρωταγωνιστούν οι Λυσίμαχος και Ονησίκριτος. Στην σύγχρονη εποχή υπάρχει γενικότερη αντιπαράθεση, εξαιτίας της παράθεσης των πηγών από τον Πλούταρχο, επειδή οι μελετητές ισχυρίζονται ότι δεν έκανε χρήση του έργου όλων των συγγραφέων που αναφέρει. ΟPowell διατείνεται για την εγκυκλοπαιδική αξία του καταλόγου των συγγραφέων που παραθέτει ο Πλούταρχος, ο οποίος σύμφωνα με άλλους, πήρε τα ονόματα από μονογραφία σχετική με τις Αμαζόνες και πρόσθεσε συγγραφείς των οποίων το έργο είχε μελετήσει.
Καθώς στην πραγματικότητα γνωρίζουμε ελάχιστα για τους τέσσερις τελευταίους συγγραφείς που περιλαμβάνει στον κατάλογό του ο Πλούταρχος, δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι όλοι τους προϋπήρχαν του Ερατοσθένη. Είναι πιθανόν ο Πλούταρχος να γνώριζε το έργο του Ερατοσθένη και να το συμπλήρωσε με κάποιους οικείους σε αυτόν ιστορικούς, τονίζει χαρακτηριστικά ηBaynham. Επιπροσθέτως, o Atkinson πιστεύει ότι η αφήγηση του Πλούταρχου έμμεσα ή άμεσα προέρχεται από τον Ονησίκριτο, καθώς ο συγγραφέας τελειώνει την παράγραφό του με αναφορά στην αρχική ιστορική πηγή. Όπως υποστηρίζει ο ίδιος, ορμώμενος από την αναφορά του Πλουτάρχου στον ποταμό Ιαξάρτη (τον οποίο καταγράφει ως Ορεξάρτη) είναι πιθανόν να υποδηλώνεται ως αρχική πηγή ο Αριστόβουλος. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Bosworth, ο κατάλογος του Πλούταρχου είναι δυνατόν να ιχνηλατηθεί στον Ερατοσθένη, κάτι το οποίο συνιστά ένδειξη δυσπιστίας προς τον μύθο.
Όπως είναι φανερό, από το έργο του Πλουτάρχου είναι αδύνατον να προσδιορίσουμε με σαφήνεια την αυθεντική πηγή (ή τις πηγές) που ακολούθησε ο βιογράφος, γεγονός που καθιστά όλες τις προαναφερθείσες πιθανότητες αποδεκτές και λίγο – πολύ αξιόπιστες. Επιπλέον, η τοποθεσία του επεισοδίου μοιάζει να προβληματίζει, εξαιτίας του αν το αδιευκρίνιστο «εδώ» (ενταύθα) στην αρχή της αφήγησης και αφορά την περιοχή πέρα από τον Ορεξάρτη/Ιαξάρτη, αναφέρεται στο τέλος της προηγούμενης παραγράφου ή προσδιορίζει τον τόπο για την αρχή της επόμενης.
Σύμφωνα με την τελευταία πρόταση του Πλουτάρχου, όπως και την πηγή που ακολουθείται από τους Διόδωρο, Κούρτιο και Ιουστίνο, η συνάντηση θα μπορούσε να τοποθετηθεί στην Υρκανία. Αν συνυπολογίσουμε ότι ο Πλούταρχος αναφέρει τρία γεγονότα (την επίσκεψη της βασίλισσας των Αμαζόνων, την πρόταση γάμου από τον Σκύθη βασιλέα και την αντίδραση του Λυσιμάχου) που συνέβησαν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, μπορούμε να αντιληφθούμε ότι και η χρονολόγηση της ιστορίας αυτής είναι αμφίβολη. Ωστόσο, εκδηλώνεται σαφώς η πρόθεση του βιογράφου, δεδομένου ότι παραλείπει την χρονολογική σειρά τριών ξεχωριστών εκδηλώσεων που έγιναν σε διαφορετικά μέρη, προκειμένου να αποδείξει ότι η ιστορία των Αμαζόνων ήταν ανυπόστατη και ανιστόρητη. Επομένως η επίσκεψη της Θάληστρις, θεωρείται ως μη γενόμενη.
Αρριανός παρέχει δύο χωρία που αφορούν στις Αμαζόνες. Από το πρώτο, στην Βακτρία περί το 329-8, γνωρίζουμε την προσφορά του βασιλέα των Σκυθών μέσω απεσταλμένων του. Την ίδια εποχή ο Φαρασμάνης, ηγεμόνας τηςΧορασμίας (ή Χορεσμίας) επισκέφθηκε επίσης τον Αλέξανδρο και δήλωσε ότι δεδομένης της γειτνίασης της επικράτειάς του με αυτές των λαών της Κολχίδας και των Αμαζόνων, ήταν διατεθειμένος να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον Μακεδόνα βασιλέα, ώστε να εκστρατεύσουν από κοινού εναντίον αυτών των φυλών. Ο Αλέξανδρος αρνήθηκε ευγενικά τον Σκυθική συμμαχία απαντώντας στον Φαρασμάνη ότι δεν θεωρούσε εκείνη την χρονική στιγμή κατάλληλη για αποστολή στην Μαύρη Θάλασσα.
Στο δεύτερο επεισόδιο, ο Ατροπάτης, ο σατράπης τωνΜήδων στα Εκβάτανα το 324 π.Χ., παρουσιάστηκε στον Αλέξανδρο με συνοδεία 100 πολεμιστριών οι οποίες ήταν ντυμένες όπως οι Αμαζόνες. Ωστόσο, ο Μακεδόνας βασιλέας έδιωξε τις γυναίκες μακριά από το στρατό του, να μεταφέρουν μήνυμα προς βασίλισσα τους, σύμφωνα με το οποίο θα την επισκεπτόταν αργότερα για να συνευρεθεί ερωτικά μαζί της. Στο τέλος του χωρίου, ο Αρριανός αναφέρει ότι κατά την άποψή του, επρόκειτο για ξενόφερτες γυναίκες οι οποίες κινούντο έφιππες ενώ έφεραν οπλισμό και ενδυμασία σύμφωνη με την παράδοση των Αμαζόνων.
Ο Tarn πιστεύει ότι ο Αλέξανδρος τις έδιωξε επειδή δεν τις θεώρησε ούτε αληθινές Αμαζόνες ούτε πραγματικούς στρατιώτες. Η Baynham, υιοθετεί την άποψη του Tarn και προτείνει μια επιπλέον πιθανότητα. Σύμφωνα με την περιγραφή της, το υποτιθέμενο ειδύλλιο θα ήταν πασίγνωστο τον καιρό που συνέβη το επεισόδιο με τον Ατροπάτη και για τον λόγο αυτό ο Αλέξανδρος έδιωξε τις γυναίκες, διότι δεν επιθυμούσε οι αξιωματικοί και τα στρατεύματά του να μοιραστούν το ίδιο προνόμιο με αυτόν. Προσπάθησε συνάμα, να διευκρινίσει το ερώτημα γιατί οι εκατό γυναίκες να είχαν σκόπιμα ντυθεί ως Αμαζόνες. Σύμφωνα με την ίδια, είναι πιθανό ο Ατροπάτης, παρουσιαζόμενος συνοδεία γυναικείας ομάδας, να επεδίωκε την απόσπαση της προσοχής του Αλέξανδρου από τις ευθύνες της εγκατάλειψης της σατραπείας του (1) ή να τον διασκεδάσει (2) καθώς όπως αναφέρει η ίδια, η παρουσία των Αμαζόνων ίσως αποτελούσε συστατικό μιας εορταστικής ατμόσφαιρας.
(1) Η Baynham υποστηρίζει ότι ο Ατροπάτης δεν φρόντισε τα Περσικά κοπάδια αλόγων: Το πλαίσιο της εξιστόρησης του Αρριανού μας παρέχει βάσιμες υποψίες για την φλύαρη εμφάνιση του Ατροπάτη με ομάδα ελκυστικών πολεμιστριών. Ενώ ο Αλέξανδρος βρισκόταν καθ᾽οδόν από την πόλη Ώπις προς τα Εκβάτανα, διέσχισε το Νήσαιο Πεδίο, το οποίο χρησίμευε ως βοσκοτόπι για τα περσικά βασιλικά άλογα. Εκεί προγενέστερα ζούσαν περί τις 150.000 καθαρόαιμες φοράδες, αλλά κατά την διάρκεια της απουσίας του βασιλέα (Ατροπάτη, στου οποίου την σατραπεία ανήκε η περιοχή) οι ληστρικές έφοδοι νομάδων είχαν περιορίσει τον αριθμό τους στο ένα τρίτο του αρχικού, όπως έχει ήδη προαναφερθεί και σίγουρα έφερε μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την εξέλιξη αυτή.
(2) Η παρουσία των Αμαζόνων θα μπορούσε να είναι στρατήγημα αποπροσανατολισμού ή απλά τέρψης του Αλέξανδρου: Με την επιστροφή του στην Καρμανία ο βασιλέας (Αλέξανδρος) ήταν αποφασισμένος να εκτελέσει τους σατράπες και τους υφιστάμενούς του οι οποίοι είχαν καταχραστεί την εξουσία τους κατά την απουσία του, οπότε ο Ατροπάτης ήταν άμεσα εκτεθειμένος.
Είναι επίσης πιθανό η εμφάνιση αυτή να είχε διασκεδαστικό χαρακτήρα, δεδομένου ότι ο ίδιος ο Αλέξανδρος διοργάνωνε αφειδώς παιχνίδια, θεατρικά δρώμενα και γιορτές στα Εκβάτανα.
Μια πειστική εμφάνιση Αμαζόνων θα μπορούσε να αποτελεί μέρος κάποιας παρόμοιας εκδήλωσης.
Είναι επίσης πιθανό η εμφάνιση αυτή να είχε διασκεδαστικό χαρακτήρα, δεδομένου ότι ο ίδιος ο Αλέξανδρος διοργάνωνε αφειδώς παιχνίδια, θεατρικά δρώμενα και γιορτές στα Εκβάτανα.
Μια πειστική εμφάνιση Αμαζόνων θα μπορούσε να αποτελεί μέρος κάποιας παρόμοιας εκδήλωσης.
Είναι σημαντικό να εξετάσουμε ξεχωριστά τα αφηγήματα του Αρριανού, καθότι δεν παρουσιάζονται αλληλένδετα. Ο Κούρτιος, όπως και ο Αρριανός, παρουσιάζουν διαφορετική εκδοχή της γαμήλιας προσφοράς του Σκύθη βασιλέα δεδομένης της διαφορετικότητας του ιστορικού πλαισίου, το οποίο τοποθετεί τα γεγονότα στην Μαρακάνδα (σύγχρονη Σαμαρκάνδη, Ουζμπεκιστάν) ονοματίζει κυβερνήτη τον Φραταφέρνη και παραλείπει οποιαδήποτε αναφορά στις Αμαζόνες.
Οι αποκλίσεις είναι πιθανόν να οφείλονται στο ότι Αρριανός και Κούρτιος επεξεργάσθηκαν την εν λόγω ιστορία από διαφορετικές συγγραφικές πηγές. Εφόσον δεν υπάρχει προφανής λόγος για τη μεταφορά της τοποθεσίας, μοιάζει περισσότερο εύλογο ο Κλείταρχος να έκανε δύο ξεχωριστές αναφορές, μία για την επίσκεψη της βασίλισσας των Αμαζόνων στην Υρκανία και μια άλλη για την πρόταση γάμου του 328 π.Χ., υποστηρίζει οBosworth.
Πηγή του Αρριανού σχετικά με την αφήγηση του Φαρασμάνη λέγεται ότι είναι ο Αριστόβουλος, αλλά ωστόσο η φαινομενικά αξιόπιστη άποψη του Bosworth, υποδεικνύει ότι η ιστορία θα μπορούσε να είχε προέλθει από οποιαδήποτε από τις σημαντικότερες πηγές του. Ομοίως, είναι αδύνατο να προσδιοριστούν με απόλυτη βεβαιότητα οι πηγές του επεισοδίου με τον Ατροπάτη.
Η ιστορία του Φαρασμάνη στον Αρριανό σχετίζεται με τον Αριστόβουλο, ο οποίος απορρίπτοντας το ενδεχόμενο της συνάντησης Αλέξανδρου – Θάληστρι, κατασκεύασε την δική του θεωρία για την επικοινωνία των λαών της Μαύρης Θάλασσας και της κοιλάδας του ποταμού Ώξου (Αμού Ντάρια) και άφησε τις Αμαζόνες να βρίσκονται αποκομμένες στην περιοχή που τις ήθελε η παράδοση, υποστηρίζει oAtkinson.
Ο Αρριανός αναφέρει ότι ούτε ο Αριστόβουλος ούτε ο Πτολεμαίος, ούτε κάποιος άλλος αξιόπιστος συγγραφέας καταγράφει αυτό το περιστατικό, κάτι που σημαίνει ότι μπορούμε απλά να πούμε το ίδιο και για τον εντοπισμό των πηγών.
Όπως αναφέρει ο Brunt για τον Αρριανό, παραδόξως δεν κάνει ποτέ μνεία για το πασίγνωστο αυτό επεισόδιο το οποίο Πτολεμαίος και Αριστόβουλος είχαν απαξιώσει ρητά (και δεν αμφισβητείται). Αντιθέτως αγνόησαν την ιστορία με την οποία τους είχε τροφοδοτήσει ο ίδιος. Αυτό δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη καθώς οφείλεται στην μεταγενέστερη καταγωγή του μύθου. Οι Αμαζόνες έρχονται στο προσκήνιο από τον σατράπη της Μηδίας. Συνεπώς δεν μπορεί να κατάγονται από την περιοχή του Θερμόδοντα, αλλά πλησίον του νοτιοανατολικού τόξου της Κασπίας, στην σατραπεία του, παρά από το Νταγκεστάν. Η ιστορία μάλλον είχε επινοηθεί προτού μετατεθούν από την περιοχή, που η γενιά του Κλείταρχου εξακολουθούσε να θεωρεί ως πατρίδα τους. Για μια ακόμη φορά ο Αρριανός φαίνεται ότι χρησιμοποιεί προγενέστερη εκδοχή της παράδοσης.
Άγαλμα της Θάληστρις_Δρέσδη
Υπάρχει μια σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο αποσπασμάτων, επειδή ο Αρριανός καταγράφει την ιστορία του Φαρασμάνη χωρίς σχόλια, ενώ στο πλαίσιο του επεισοδίου με τον Ατροπάτη, δηλώνει ότι επρόκειτο για ξένες, βάρβαρες γυναίκες, όχι πραγματικές Αμαζόνες οι οποίες είχαν σκοπίμως ενδυθεί ανάλογα. Ο ιστορικός χρησιμοποιεί το δεύτερο περιστατικό (με τον Ατροπάτη) ως υπόβαθρο για επιτηδευμένη (από μέρους του Αρριανού)απομάκρυνση ενδεχόμενης ιστορικότητας των Αμαζόνων. Όμως είναι πολύ πιθανό να ακολούθησε την γενικότερη αντιπαράθεση για την αμφισβήτηση της ύπαρξης των Αμαζόνων, της οποίας φανατικός εκφραστής υπήρξε ο Στράβων. Ο Brunt αμφισβητεί την επιβίωση της φυλής των Αμαζόνων έως την εποχή του Αλεξάνδρου αφού σε διαφορετική περίπτωση θα μπορούσε να τις είχε συμπεριλάβει στο έργο του ο Ξενοφών. Ο Αρριανός ωστόσο, δεν αρνήθηκε την ύπαρξη των Αμαζόνων γενικότερα, παρά μόνο την εμφάνισή τους στα χρόνια του Αλέξανδρου.
Τα ίχνη του μύθου στην Ιστορία
Όπως ήταν φυσικό, έγιναν αρκετές προσπάθειες για την αποσαφήνιση αιτίων και κινήτρων για την εμφάνιση του προκείμενου μυθεύματος σε αμιγώς ιστορικά κείμενα. Κάποιοι πιστεύουν ότι η βάση του μύθου είναι πραγματικό ιστορικό γεγονός, με αποτέλεσμα να πρόκειται για πιθανή έμπνευση από την ιστορία του Ατροπάτη ή του Φαρασμάνη και της πρότασης γάμου από τους Σκύθες. Άλλοι εικάζουν ότι πρόκειται για ιστορία που αναδύθηκε από την επίσκεψη γηγενούς πριγκίπισσας, η οποία συνοδεία γυναικείας φρουράς επισκέφθηκε τον Αλέξανδρο στην Υρκανία.
Η γέννηση της ιδέας ότι αφού ο Αλέξανδρος προωθήθηκε πέρα από την μυθική πρωτεύουσα των Αμαζόνων, Θεμίσκυρα, παραπλεύρως του ποταμού Θερμόδοντα, συναντήθηκε με τις Αμαζόνες, ασχέτως ιστορικού εναύσματος, αποτελεί χαρακτηριστική απείθεια σε μια καλά ριζωμένη παράδοση.
Heckel, Waldemar-Tritle, Lawrence Alexander the Great: A New History (2009)
Πιθανόν να γινόμαστε και πάλι μάρτυρες υπερθετικής χρήσης της θεωρίας των Αμαζόνων από Έλληνες προδιατεθειμένους να θεωρούν όλες τις θηλυκές πολεμίστριες Αμαζόνες. Κάτι παρόμοιο με ότι συνέβη πολύ αργότερα κατά την εκστρατεία του Πομπήιου στην Αλβανία.
Berve(1926:419-26)Pearson(1960:13)Bosworth(1996:81-56, 81-58)
Από τις πρωτεύουσες πηγές, πρώτος ο Ονησίκριτος ταυτοποιεί εκείνες τις γυναίκες με Αμαζόνες. Μετέπειτα, πολυάριθμοι συγγραφείς ακολούθησαν και εμπλούτισαν την περιγραφή του, με αποτέλεσμα οι τροποποιήσεις τους να κάνουν γνωστή την επίσκεψη της Θάληστρις μέσω του έργου των Διόδωρου, Κούρτιου και Ιουστίνου. Ωστόσο, η πιθανότητα ύπαρξης υπόβαθρου πραγματικού ιστορικού γεγονότος, δεν μπορεί να αποκλειστεί, με αποτέλεσμα όλες οι προαναφερθείσες πιθανές εκβάσεις να έχουν διττή υπόσταση.
Πέρα από αυτές, η πλειοψηφία των μελετητών υποστηρίζει ότι η ιστορία της Θάληστρις θα μπορούσε να είναι απλά προϊόν σύγχρονης μυθοποίησης. Σε αυτή την περίπτωση ο Αλέξανδρος όφειλε να συναντηθεί με τις Αμαζόνες όπως οι μυθικοί πρόγονοί του Ηρακλής και Αχιλλέας. Είναι γεγονός ότι οι δύο ήρωες και επιπλέον ο Θησέας και οΒελλεροφόντης, είχαν έρθει αντιμέτωποι με τις Αμαζόνες. Ενώ κατά τις μεταξύ τους αναμετρήσεις οι Αμαζόνες κατατροπώνονταν και η βασίλισσά τους θανατωνόταν, στην ιστορία της Θάληστρις δεν γίνεται παρόμοια αναφορά. Αντιθέτως η βασίλισσα με την συνοδεία της επιστρέφει στην πατρίδα της.
Η Baynham υποστηρίζει ότι η συνεύρεση οφείλεται σε πολιτική τακτική του Αλέξανδρου με την οποία προσπαθούσε να γεφυρώσει τις αντιθέσεις κατακτητών – κατακτημένων. Ωστόσο το ιστορικό πλαίσιο και οι περιγραφές του Κούρτιου δεν συνηγορούν υπέρ της άποψης αυτής. Σύμφωνα με τηνDaumas, ο Αλέξανδρος επικρατώντας της βασίλισσας των Αμαζόνων ολοκλήρωσε μια ένδοξη δράση ισοδύναμη με την κατάκτηση της Ασίας. Ωστόσο ο κατακτητής φαίνεται να χάνει, καθώς ο Αλέξανδρος επηρεάζεται από την Θάληστρι, σύμβολο της βαρβαρότητας, με αποτέλεσμα η συμπεριφορά του να μεταμορφώνεται σε βάρβαρη και ανατολίτικη.
Έτσι, ο στόχος της ιστορίας φαίνεται να ταυτίζεται με προειδοποίηση για τους Έλληνες αναφορικά με τους κινδύνους της Ανατολής. Η άποψη αυτή προέκυψε από τους τρείς συγγραφείς που είχαν ως αναφορά τον Κλείταρχο ή τον Ονησίκριτο με κάποιες επιφυλάξεις και δεν είναι σε αρμονία με τις αφηγήσεις των Διόδωρου και Ιουστίνου οι οποίοι παραλείπουν αρνητικές εκφράσεις και σχόλια. Οι παραπάνω πιθανότητες μπορεί να είναι μερικώς αποδεκτές και εφαρμόσιμες αλλά αυτό δεν συμβαίνει με όλες τις διαθέσιμες πηγές και δεν απαντούν στο ερώτημα γιατί οι Αμαζόνες εμφανίζονται στην ιστορική παράδοση του Αλέξανδρου.
Για την Ελληνική αντίληψη……με την λέξη Αμαζόνεςταυτίζονταν, οι ξενόφερτες, αργότερα οι βάρβαρες και οι Περσικής καταγωγής γυναίκες. Αυτή η αντιστοίχιση, κατά μια έννοια προσδιορίζει τον τόπο που ζούσαν. Σε ότι αφορά στην εμφάνισή τους, μπορούμε να πούμε ότι δεν εκπλήσσει στα ιστορικά έργα που πραγματεύονται την εκστρατεία εναντίον των Περσών. Αν εξετάσουμε ενδελεχώς τα αφηγήματα των ιστορικών του Αλέξανδρου, θα διαπιστώσουμε ότι το πλαίσιο της ιστορίας των Αμαζόνων, ή της Θάληστρις, είναι πιθανό να βασίζεται σε προηγούμενα λογοτεχνικά έργα ή μυθολογικές παραδόσεις.
Αυτό μπορεί να απεικονιστεί από τις περιγραφές των εν λόγω ιστορικών περί εντοπιότητας της παράδοσης, των εθίμων, της εμφάνισης και του εξοπλισμού των Αμαζόνων. Σύμφωνα με τον Tarn ο σκοπός της Θάληστρις ταυτίζεται με τα κίνητρα που ώθησαν την βασίλισσα Σαβά να επισκεφθεί τον βασιλέα Σολομώντα. Η Baynham συγκρίνει το πλαίσιο με την πράξη της βασίλισσας της Κιλικίας, Επύαξα. Ωστόσο η άποψη τουTarn φαίνεται πιο πειστική ενώ της Baynham ταιριάζει περισσότερο με ένα άλλο επεισόδιο της ιστορικής παράδοσης του Αλέξανδρου το οποίο περιγράφει το ειδύλλιο του με την Κλεόφη.
Ενταύθα έρχεται εις τον Κύρον η Επύαξα, σύζυγος του Συεννέσιου, βασιλέως της Κιλικίας. Διεδίδετο δε ότι του έδωκε πολλά χρήματα. Το βέβαιον εν τούτοις είναι ότι επλήρωσε τότε ο Κύρος εις τον στρατόν μισθούς τεσσάρων μηνών. Συνωδεύετο δε η βασίλισσα και υπό φρουράς εκ στρατιωτών Κιλίκων και Ασπενδίων. Και ελέγετο ότι εσυγγένευε με τον Κύρον.
Ξενοφώντος «Κύρου Ανάβασις Βιβλίο 1 κεφ. 2»
Η αναφορά στην ερωτική επαφή μεταξύ του βασιλιά και της Αμαζόνας δικαιολογείται επίσης από μια άλλη, γοητευτική αλλά επικίνδυνη, ευχάριστη πτυχή των θηλυκών πολεμιστών. Θα μπορούσε να είναι αναπαραγωγή στα πρότυπα που είχε θέσει η περιγραφή της αγάπης του Αχιλλέα για την νεκρή Πενθεσίλεια ή ακόμη περισσότερο ο γάμος τουΘησέα με την Αντιόπη – Ιππολύτη – Μελανίππη και η αγάπη προς τον γιό τους, Ιππόλυτο. Η εμφάνιση των Αμαζόνων θα μπορούσε να είναι ο λογοτεχνικά απαραίτητοςτόπος που θα αναδυόταν από την εξομοίωση του Αλεξάνδρου με τους μυθικούς προγόνους του ή την ταυτοποίηση των γυναικών πολεμιστών με τους Πέρσες ή την χωροθέτηση των ιστορικών γεγονότων κοντά στις παραδοσιακές περιοχές των Αμαζόνων. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, οι Διόδωρος, Κούρτιος και Ιουστίνος είχαν κοινή αναφορά αλλά παρά τις ομοιότητες, υπάρχουν αισθητές διαφορές στις αφηγήσεις τους, μέρος των οποίων έγινε αντικείμενο μελέτης.
«Μάχη των Αμαζόνων»_Ελαιογραφία_Peter_Paul_Rubens
Η αρκετά εικονογραφική περιγραφή που παρέχει ο Κούρτιος, αντανακλά την κλασική εικόνα μιας Αμαζόνας ενδυματολογικά και συμπλέοντας με τους Διόδωρο και Ιουστίνο αναφορικά με την λαϊκή ετυμολογία, μας πληροφορεί ότι αυτές οι γυναίκες καυτηρίαζαν το δεξί στήθος τους ώστε να μην εμποδίζει την ρίψη δόρατος ή την τοξοβολία. Ο Κούρτιος δίνει κάποια επιπλέον στοιχεία για τα οποία θα αναζητήσουμε την αιτία εφόσον δεν απαντώνται στις περιγραφές των Διόδωρου και Ιουστίνου.
Ο Αλέξανδρος ζήτησε από την Θάληστρι να συμπράξει μαζί του σε στρατιωτικό επίπεδο αλλά εκείνη αρνήθηκε προβάλλοντας την ανάγκη υπεράσπισης του δικού της βασιλείου. Δεν δόθηκε μέχρι σήμερα η πρέπουσα σημασία σε αυτήν την πληροφορία η οποία είναι πιθανό να είχε αντληθεί από κάποια αρχική πηγή του Κούρτιου και κατά πάσα πιθανότητα από τον Κλείταρχο. Γιατί να την παραλείψουν οι Διόδωρος και Ιουστίνος; Ο λόγος θα μπορούσε να είναι η συγγραφική τακτική και οι προθέσεις τους ή ο λακωνικός και επιλεκτικός τρόπος αφήγησης. Ωστόσο είναι δυνατόν ο Κούρτιος να παρέλειψε τον Κλείταρχο ως πηγή και να ακολούθησε άλλον συγγραφέα χωρίς να τον ονοματίσει. Επιπλέον Θα μπορούσε να είναι ο ίδιος ο Κλείταρχος αυτός που ενέθεσε το αφήγημα στο κατάλληλο σημείο της διήγησης.
Αν η τελευταία υπόθεση είναι αληθής οφείλουμε να αναρωτηθούμε γιατί ο Κούρτιος να κατασκεύασε πλαίσιο συμμαχίας με τις Αμαζόνες. Με βάση την άρνηση της Θάληστρις, μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο Κούρτιος ή η πηγή του, ήθελε να τονίσει τις αρετές της βασίλισσας. Αυτό υποστηρίζεται από το γεγονός ότι εκθέτει την αναγνώριση της βασιλικής καταγωγής της Θάληστρις επειδή η ανακοίνωση της επίσκεψης έγινε μέσω αντιπροσώπων της. Μια διαφορετική ερμηνεία μπορεί να προκύψει από την ιστορία της σύμπραξης των Τρώων με την Πενθεσίλεια ή μεταξύ του Θησέα και της Αντιόπης από την ελληνική μυθολογική παράδοση
Στις περιγραφές, οι οποίες αναφέρονται παρακάτω, ο Διόδωρος εξαίρει την δυναμική εντυπωσιακή εμφάνιση και την αξιοπρέπεια της Θάληστρις η οποία εντυπωσίασε τον Αλέξανδρο, ο Ιουστίνος σχολιάζει με έκπληξη την εμφάνιση και τις προθέσεις της σε τρείς αναφορές, που ωστόσο αναλόγως των εκφράσεων που χρησιμοποιεί πότε αποπνέουν αρνητική αίσθηση, η οποία υπάρχει και στο πρώτο του βιβλίο όπου αναφέρεται στη Σεμίραμις και πότε θετική, καθώς Αμαζόνες και Σεμίραμις περιγράφονται ως εντυπωσιακές αξιολάτρευτες υπάρξεις οι οποίες συναγωνίζονται τα κατορθώματα των ανδρών. Ο Κούρτιος αλλάζει την παράδοση θεωρώντας την Θάληστρι βάρβαρη: Ceterum interrogata, num aliquid petere vellet, haud dubitavit fateriad communicandos cum rege liberosse venisse, dignam, ex qua ipseregni generaret heredes: feminini sexus se retenturam, marem redditurampatri.
Αλέξανδρος και Θάληστρις_πίνακας του Johann Georg Platzer
Στην αφήγησή του, ο Αλέξανδρος δεν θαυμάζει την βασίλισσα και αντιθέτως εκείνη τον κοιτάζει αφ’ υψηλού. Η απάντηση της Αμαζόνας διατυπώνεται έμμεσα (oratio obliqua) περιέχοντας την αιτία του ερχομού της και μπορεί να συγκριθεί με την πιο λεπτομερή αφήγηση του Διόδωρου:
τοῦ δὲ βασιλέως θαυμάζοντος τό τε παράδοξον τῆς παρουσίας καὶ τὸ ἀξίωμα τῶν γυναικῶν καὶ τὴν Θάλληστριν ἐρομένου τίνα χρείαν ἔχουσα πάρεστιν, ἀπεφαίνετο παιδοποιίας ἕνεκεν ἥκειν. ἐκεῖνον μὲν γὰρ τῶν ἁπάντων ἀνδρῶν διὰ τὰς πράξεις ἄριστον ὑπάρχειν, αὑτὴν δὲ τῶν γυναικῶν ἀλκῇ τε καὶ ἀνδρείᾳ διαφέρειν: εἰκὸς οὖν τὸ γεννηθὲν ἐκ δυεῖν γονέων πρωτευόντων ὑπερέξειν ἀρετῇ τῶν ἄλλων ἀνθρώπων. καὶ πέρας ἡσθεὶς ὁ βασιλεὺς καὶ προσδεξάμενος τὴν ἔντευξιν αὐτῆς καὶ συμπεριενεχθεὶς ἡμέρας τρεισκαίδεκα τιμήσας τε ἀξιολόγοις δώροις ἐξαπέστειλεν εἰς τὴν οἰκείαν.
Η παραλληλία και η ομοιότητα των δύο περιγραφών καθιστά πιθανή την κοινή προέλευση της αρχικής πληροφορίας. Ωστόσο με την προσθήκη της φράσης »δεν διστάζει να ομολογήσει» (haud dubitavit fateriad) η οποία συνάδει με το βάρβαρο πλαίσιο της βασίλισσας, ο Κούρτιος αλλάζει τη θετική και λίγο-πολύ επική χροιά της περιγραφής του Διόδωρου και πιθανόν της αρχικής πηγής. Αυτή η υπόθεση υποστηρίζεται από μια ακόμη τροποποίηση του συγγραφέα ο οποίος αφηγείται ότι ο ενθουσιασμός της βασίλισσας για την ερωτική συνεύρεση ήταν εντονότερος από αυτόν του Αλέξανδρου τον οποίο και πίεσε να αποδεχθεί την επιθυμία της. Το τέλος του επεισοδίου διαμορφώθηκε από τον ιστορικό. Δεν είμαστε σε θέση να ερμηνεύσουμε την φράση «tredecim dies in obsequium desiderii eius absumpti sunt‘» (δεκατρείς ημέρες στην υπηρεσία της φλογερής επιθυμίας της) με θετικό τρόπο, μερικώς από την βάση του νοήματος της έκφρασης «obsequium desiderii» και την χρήση του ρήματος «absumo» εξαιτίας των προηγούμενων εκφράσεων και του συνολικού περιεχομένου της φράσης.
Δεν υπάρχει ίχνος μιας τέτοιας επιτηδευμένης αρνητικής ορολογίας στις περιγραφές των Διοδώρου και Ιουστίνου. Ο λόγος για την μεταποίηση του Κούρτιου θα μπορούσε να είναι κριτική στην ηθική συμπεριφορά των βαρβαρικών γυναικών και του Αλεξάνδρου, αφού ο συγγραφέας τονίζει από μόνος του το βάρβαρο υπόβαθρο της βασίλισσας των Αμαζόνων. Δεδομένου ότι η ορολογία δεν αρκεί να δικαιολογήσει την μεταβολή, το περιεχόμενο και η δομή του επεισοδίου χρήζουν ανάλυσης.
Μια παρέκβαση σχετικά με την επιδείνωση της συμπεριφοράς του Αλεξάνδρου ακολουθεί την επίσκεψη της Θάληστρις στο κείμενο του Κούρτιου, όπου οι Ιουστίνος και Διόδωρος επίσης σχολιάζουν τον οριενταλισμό του βασιλιά. Ο Κούρτιος αλλάζει την αφήγηση της πηγής παρεμβάλοντας την παρουσίαση του ευνούχου Βαγώα πριν την ιστορία των Αμαζόνων.
Ο ιστορικός δηλώνει ότι ο Αλέξανδρος εξαιτίας της μεσολάβησης του Βαγώα συγχώρεσε τον Ναβαρζάνη, έναν από τους δολοφόνους του Δαρείου Γ’. Το περιεχόμενο του επεισοδίου αναφέρεται στην σχέση του ευνούχου με τον Αλέξανδρο που υποδηλώνει την όψιμη σημασία του Βαγώα στο έργο του Κούρτιου. Η αντίδραση του βασιλέα στην εμφάνιση του Βαγώα και της Θάληστρις αντιτίθεται στην απεικόνιση του Αλέξανδρου από τον Κούρτιο. Σε αυτή τη βάση μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ο Κούρτιος προέβη σκοπίμως στις αλλαγές. Η Θάληστρις φέρεται ως εκπρόσωπος βαρβαρικού φύλου κι έτσι δεν μας εκπλήσσει η αρνητική του στάση απέναντί της όπως και η εναλλαγή των αντρικών με τους γυναικείους ρόλους στο επεισόδιο. Εφόσον προθέτει την αναφορά του στον Βαγώα, έχουμε επαρκή στοιχεία να υποθέσουμε ότι η δομή, η φρασεολογία και η ορολογία που χρησιμοποιεί στο αφήγημά του προβάλλουν την ηθική σκοπιμότητα του ιστορικού. Η παρουσίαση του Βαγώα, όπως και η τροποποιημένη ιστορία των Αμαζόνων, διαμορφώνουν κατάλληλο υπόβαθρο για κριτική στην ανατολίτικη ολίσθηση της συμπεριφοράς του Αλέξανδρου. Η αυτοσυγκράτηση, η επιείκεια, η δικαιοσύνη και η πίστη του στις παραδόσεις, αμφισβητούνται από τον Κούρτιο, ο οποίος στηλιτεύει την αποδοχή της ικανοποίησης του αιτήματος της Αμαζόνας και την αμνηστία προς τον Ναβαρζάνη μετά από μεσολάβηση του Βαγώα. Ο πάλαι ποτέ έμπιστος, πραξικοπηματίας και αυτουργός της δολοφονίας του Δαρείου, είχε μείνει ατιμώρητος.
Συμπεράσματα
-Η ιστορία των Αμαζόνων εμφανίζεται με ποικίλες εκδοχές σε σχεδόν όλες τις κύριες πηγές αναφοράς για τον Μέγα Αλέξανδρο
-Υπάρχουν πολλές διαφορές αναφορικά με τον τόπο, την χρονολογία και την αφήγηση της συνάντησης.
-Ο λόγος αυτών των αποκλίσεων είναι πρωτίστως η χρήση της πηγαίας πληροφορίας από τους ιστορικούς των οποίων το έργο έχει διασωθεί.
-Διόδωρος, Κούρτιος και Ιουστίνος, αναφέρουν το συναπάντημα του Αλέξανδρου με την Αμαζόνα βασίλισσα χωρίς να το σχολιάζουν ενώ οι Στράβων, Πλούταρχος καιΑρριανός εκφράζουν μια πιο σκεπτικιστική θεώρηση.
-Ο Αρριανός προσπαθεί να αιτιολογήσει το επεισόδιο ή να το επικρίνει στη βάση λογικής επιχειρηματολογίας ή ενός γεωγραφικού σφάλματος.
-Οι μελετητές εντόπισαν τις παρεκκλίσεις ανάμεσα στις διασωθείσες πηγές και την εμφάνιση του μύθου των Αμαζόνων στα Αλεξανδρινά ιστορικά έργα κι έτσι προσπάθησαν να απαντήσουν στο γιατί και ποιος ο λόγος της συμπερίληψης ενός επεισοδίου της μυθολογίας στο έπος του Αλέξανδρου.
-Κάποιοι πιστεύουν ότι είναι δυνατόν να ανιχνευθεί σε πραγματικά ιστορικά περιστατικά ή γεγονότα. Σε αυτήν την περίπτωση η ιστορία των Αμαζόνων ίσως εμπνεύσθηκε από την ιστορία του Ατροπάτη ή του Φαρασμάνη και της γαμήλιας προσφοράς των Σκυθών με την επίσκεψη ιθαγενούς πριγκίπισσας συνοδεία θηλυκών πολεμιστών.
-Κάποιοι πιστεύουν ότι είναι δυνατόν να ανιχνευθεί σε πραγματικά ιστορικά περιστατικά ή γεγονότα. Σε αυτήν την περίπτωση η ιστορία των Αμαζόνων ίσως εμπνεύσθηκε από την ιστορία του Ατροπάτη ή του Φαρασμάνη και της γαμήλιας προσφοράς των Σκυθών με την επίσκεψη ιθαγενούς πριγκίπισσας συνοδεία θηλυκών πολεμιστών.
-Γίνεται επίσης αντιληπτό ότι το περιστατικό θα μπορούσε να είναι αποκύημα μυθοποίησης με υπόβαθρο την διαρκή μίμηση μυθικών προγόνων όπως ο Ηρακλής και ο Αχιλλέας, εκ μέρους του Αλέξανδρου.
-Άλλοι, αναπαράγουν το επεισόδιο ως συμβολισμό ρομαντικής έκφρασης της συμφιλίωσης μεταξύ κατακτητών και βαρβάρων ή αντιθέτως σαν προειδοποίηση προς τους Έλληνες για την ενότητα της Ανατολής.
-Όλες οι παραπάνω δυνατότητες εμφανίζονται λίγο – πολύ αιτιολογημένες, αλλά οφείλουμε να λάβουμε υπόψη μια πιο απλή και καθολική πιθανότητα η οποία θα μπορεί να εναρμονίζεται με όλες τις υπάρχουσες περιγραφές. Η παρουσία των πολεμιστριών ίσως ήταν λογοτεχνικός προσδιορισμός του τόπου, ο οποίος δεν θα μπορούσε να λείπει από ιστορικό έργο αναφορικά με την εκστρατεία εναντίον των Περσών, ταυτοποιώντας τις Αμαζόνες με τους Πέρσες ή με την εγγύτητα των περιοχών τους και κατά συνέπεια των παραδόσεών τους.
➢ Οι πραγματικές Αμαζόνες για χρόνια θεωρούνταν καθαρά φανταστικά πρόσωπα. Ήταν μυθικές γυναίκες πολεμίστριες και κάθε Έλληνας ήρωας ή πρωταθλητής, από τον Ηρακλή μέχρι τον Θησέα και τον Αχιλλέα, έπρεπε να αποδείξει το θάρρος του, πολεμώντας τη βασίλισσα τους. Ωστόσο τα πρόσφατα αρχαιολογικά ευρήματα έχουν αποδείξει χωρίς αμφιβολία ότι υπήρχαν στην πραγματικότητα γυναίκες που αντιστοιχούσαν στην περιγραφή των Αμαζόνων και των γυναικών πολεμιστριών. Ζούσαν στις περιοχές βόρεια και ανατολικά της Μεσογείου στις αχανείς στέπες της Ευρασίας και στις περιοχές αυτές, αρχαιολόγοι ξεθάβουν ακόμα χιλιάδες τάφους Σκυθών αλλά και γυναικών που ήταν πολεμίστριες, κυνηγοί, ιππείς και χρησιμοποιούσαν τόξα και βέλη, ακριβώς όπως και οι άνδρες. Οι αρχαιολόγοι έχουν βρει σκελετούς γυναικών θαμμένους με τόξα και βέλη και φαρέτρες και δόρατα και άλογα. Στην αρχή υπέθεσαν ότι κάποιος που θαβόταν με τα όπλα του ήταν άνδρας πολεμιστής. Αλλά τα τεστ DNA και άλλες βιο αρχαιολογικές επιστημονικές αναλύσεις, βρήκαν ότι περίπου το ένα τρίτο όλων των Σκυθών γυναικών ήταν θαμμένες με τα όπλα και είχαν σημάδια από μάχες όπως ακριβώς και οι άνδρες. Επίσης, οι γυναίκες αυτές θάβονταν με σπαθιά και μαχαίρια και εργαλεία. Είναι η συντριπτική απόδειξη ότι υπήρχαν γυναίκες που ανταποκρίνονταν στην περιγραφή των αρχαίων Αμαζόνων.
➢ Η ερμηνεία ότι «Αμαζόνα» σημαίνει «χωρίς μαστό» επινοήθηκε από τον Έλληνα ιστορικό Ελλάνικο, τον 5ο αιώνα π.Χ. Προσπάθησε να αποδώσει Ελληνική έννοια σε μία ξενική λέξη: θεώρησε το «α» στερητικό και το «μαζόν» να έχει σχέση με τη λέξη «μαστός». Ωστόσο η ιδέα του αυτή απορρίφθηκε από άλλους ιστορικούς της εποχής και κανένας αρχαίος καλλιτέχνης δεν αποδέχθηκε την ιστορία, γι’ αυτό δεν απεικονίζονται πουθενά αμαζόνες με ένα στήθος. Οι γλωσσολόγοι σήμερα υποστηρίζουν ότι το όνομα προέρχεται από την αρχαία Ιρανική ή Καυκάσια γλώσσα.
➢ Γνωρίζουμε ότι οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι δεν ντρέπονταν για την ομοφυλοφιλία μεταξύ των ανδρών ή των γυναικών. Συνεπώς, εάν ίσχυε κάτι τέτοιο θα ήταν εμφανές στα ευρήματα και καταγεγραμμένο. Το μόνο καλλιτεχνικά ενδιαφέρον αποδεικτικό στοιχείο που βρήκα είναι ένα αγγείο που δείχνει μία κυνηγό να δίνει ένα δώρο αγάπης στην βασίλισσα των Αμαζόνων, Πενθεσίλεια. Αυτή είναι μια ισχυρή ένδειξη ότι τουλάχιστον κάποιος είχε σκεφτεί την ιδέα μιας ερωτικής σχέσης μεταξύ των Αμαζόνων. Αλλά ακριβώς επειδή δεν έχουμε καμία γραπτή απόδειξη, ένα μοναδικό αγγείο δεν σημαίνει τίποτα. Οι δεσμοί αδελφότητας ήταν ισχυροί για τις Αμαζόνες. Αλλά ήταν οι σύγχρονοι άνθρωποι που τους ερμήνευσαν σεξουαλικά. Αυτό ξεκίνησε τον 20οαιώνα, από την Ρωσίδα ποιήτρια Μαρίνα Τσβετάγιεβα, η οποία δήλωσε ότι οι Αμαζόνες ήταν σύμβολα της γυναικείας ομοφυλοφιλίας στην αρχαιότητα. Αλλά οι αρχαίοι Έλληνες δεν τις έβλεπαν ως ομοφυλόφιλες. Μάλιστα τις περιγράφουν ως λάτρεις των ανδρών που όμως σκότωναν. Εραστές και δολοφόνους.
➢ Οι Αμαζόνες ήσαν γεμάτες δερματοστιξίες (τατουάζ) που φαίνονται σε αγγειογραφίες. Οι αρχαίοι Έλληνες ιστορικοί περιγράφουν τις δερματοστιξίες ως κοινή πολιτισμική πρακτική των φυλών της Ευρασίας. Σύμφωνα με μαρτυρίες, οι γυναίκες των Σκυθών μάθαιναν στις γυναίκες των Θρακών πώς να κάνουν τατουάζ. Μάλιστα αρχαία εργαλεία για τατουάζ έχουν ανακαλυφθεί στις ταφές των Σκυθών, ενώ τα σώματα πολλών Σκυθών ανδρών και γυναικών γεμάτων τατουάζ έχουν ανακαλυφθεί σε τάφους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η διάσημη παγωμένη πριγκίπισσα με τα τατουάζ ελάφια.
Στη μυθολογία ωστόσο, γίνεται λόγος για ένα νησί Αμαζόνων κάτι που επιβεβαιώνει η ιστορικός:➢ Είναι το μοναδικό νησί στα ανοικτά της νότιας ακτής της Μαύρης Θάλασσας. Πλέον ονομάζεται Giresun. Αλλά αναφέρεται για πρώτη φορά στο έπος των Αργοναυτών. Καθώς ο Ιάσονας και οι Αργοναύτες πλέουν ανατολικά στη Μαύρη Θάλασσα, δεν σταματούν σε αυτό που αποκαλούν νησί των Αμαζόνων, όπου φαίνονται τα ερείπια του ναού και ένας βωμός, όπου ισχυρίζονται ότι οι Αμαζόνες θυσιάζουν άλογα και κάνουν λατρευτικές τελετές πριν πάνε στον πόλεμο.
➢ Η πιο κοινή ιστορία είναι ότι έστελναν τα αγόρια πίσω στους πατέρες τους να τα μεγαλώσουν. Πολλοί σύγχρονοι μελετητές το ερμήνευαν αυτό ως απόδειξη ότι εγκατέλειπαν τα καθήκοντά τους ως μητέρες, όμως αποδεικνύεται ότι ήταν μια πολύ κοινή πρακτική στους νομαδικούς λαούς. Το να στέλνουν τους γιους τους να τους μεγαλώνει μία άλλη φυλή εξασφαλίζει καλές σχέσεις με αυτή τη φυλή. Είναι ένας τρόπος σταθεροποίησης της ειρήνης, πολύ συνηθισμένος στην αρχαιότητα. Ο Φίλιππος ο Μέγας δόθηκε σε έναν σύμμαχο του πατέρα του. Ήταν, επίσης, κοινό στο Μεσαίωνα στην Ευρώπη. Είναι επίσης ένας τρόπος για να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρξει αιμομιξία μέσα στη φυλή. Το γεγονός ότι οι φυλές των Σκυθών και των Θρακών ακολουθούσαν την ίδια πρακτική, πυροδότησε τις ιστορίες που οι Αμαζόνες έδιναν τους γιους τους στη φυλή του πατέρα. Αυτή είναι πιθανώς μια πραγματικότητα. Αλλά δεν υπάρχουν αρχαιολογικά στοιχεία ότι ακρωτηρίαζαν ή σκότωναν τα αγόρια τους.
Η αμφιβολία μπορεί να συνεχίζει να σκεπάζει τον θρύλο και τις συνιστώσες που θα τον διαχώριζαν με σαφήνεια από αυτό που λέγεται ιστορικό γεγονός, δεδομένου ότι η απουσία αποδείξεων δεν αποδεικνύει την απουσία τους και του ότι τα όρια χάνουν την διακριτότητά τους όσο τα πλησιάζεις. Όπως φανερώνει η μέχρι τώρα πορεία των ερευνών, η ύπαρξη της ράτσας των Αμαζόνων και το εν λόγω επεισόδιο, έχουν ιστορικά ερείσματα. Το θρυλικό στοιχείο, αποκύημα της λαϊκής παράδοσης που παρεισφρέει και με τον καιρό περιβάλλει τους πρωταγωνιστές και τα γεγονότα της ιστορίας, μπορεί να θολώνει τα ίχνη τους, αλλά ταυτόχρονα να φωτίζει με μοναδικό τρόπο την ανθρώπινη φύση και την ίδια την ιστορία του καθενός μας.
Copyright © Περικλής Δημ. Λιβάς 2015
——————————-
Πηγές – Επιστήμονες των Κλασσικών Επιστημών και της Ιστορίας των οποίων τα ονόματα, αναφέρονται στην μελέτη
Dr. Elizabeth Baynham (Classics-University of Newcastle, Australia)
Michele Daumas. Revue des etudes anciennes, Universite de Bordeaux
Sir William Woodthorpe Tarn, British classical scholar and a writer. He wrote extensively on the Hellenistic world, particularly on Alexander the Great. He was a Fellow of the British Academy A.B. Bosworth, Professor of Classics and Ancient History, The University of Western Australia Berve Helmut, German ancient Historian,Universität Leipzig
P. A. Brunt, British academic and ancient historian. Camden Professor of Ancient History at the University of Oxford
Eduard Schwartz German classical philologist.Universities of Giessen, Strasbourg, Göttingen, Freiburg and University of Munich
E. Atkinson, Historian, University of South Africa
J.R. Hamilton New Zealand historian August Rüegg,deutscher klassischer Philologe.
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Επειδη Η Ανθρωπινη Ιστορια Δεν Εχει Ειπωθει Ποτε.....Ειπαμε κι εμεις να βαλουμε το χερακι μας!
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.