Η ΣΥΝΩΜΟΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΟΥΠΕΡ-ΦΟΥΣΚΑΣ!

Η ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΟΥΠΕΡ-ΦΟΥΣΚΑΣ!

«Τα φώτα σε όλη την Ευρώπη σβήνουν. Δεν θα τα ξαναδούμε να ανάβουν ποτέ πια στη ζωή μας»

Σερ Τζων Γκρευ, Υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, Αύγουστος 1914

ΠΡΟΣΟΧΗ: ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΣΤΕΙΟ, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΦΑΝΤΑΣΙΩΣΗ, KΑΤΑΡΡΕΕΙ Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ!

Γράφει ο ΣΑΚΗΣ ΠΕΧΛΙΒΑΝΗΣ

H OIKONOMIKH KΡΙΣΗ

Από τον Σεπτέμβριο του 2008 επιδεινώθηκε ανεξέλεγκτα η χρηματοπιστωτική κρίση που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2007 από τις ΗΠΑ. Τα χρηματιστήρια άρχισαν να καταρρέουν σε όλο τον κόσμο, μεγάλες επενδυτικές τρέπεζες στην Αμερική έκλεισαν και άλλες κρατικοποιήθηκαν για να αποφευχθεί η κατάρρευσή τους. Οι κυβερνήσεις έριξαν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για να εμποδίσουν την κατάρρευση του παγκόσμιου τραπεζικού συστήματος. Μια διεθνής οικονομική διάσκεψη που έγινε στα μέσα Νοεμβρίου του 2008 στην Ουάσιγκτον δεν είχε κάποιο αποτέλεσμα…

Όλοι μιλούν για μια τεράστια «φούσκα» που ξεφουσκώνει ταχύτατα, παρασύροντας ολόκληρη την παγκόσμια οικονομία. Το ενεργητικό όλων των ιδιωτικών τραπεζών του κόσμου, ανέρχεται περίπου σε 10 τρισεκατομμύρια δολάρια, ενώ τα συνολικά χρ΄ρη τους, σε 53 τρισεκατομμύρια δολάρια! Οι τράπεζες, δάνεισαν πολύ περισσότερα απ’ όσα είχαν, άμεσα ή έμμεσα και τώρα σταμάτησαν να δανείζουν για να συγκεντρώσουν χρήματα. Έτσι τα επιτόκια τους τείνουν να αυξηθούν πολύ, γι’ αυτό οι κεντρικές τράπεζες ρίχνουν τα επιτόκια για να εμποδίσουν αυτή την εξέλιξη.

Τι συμβαίνει τελικά με την παγκόσμια οικονομία; Μήπως ήρθε το τέλος του καπιταλισμού ξαφνικά; Μηπως επιβεβαιώνονται με καθυστέρηση οι προβλέψεις του Καρλ Μαρξ; Όλοι άρχισαν να μιλούν για την οικονομική κρίση του 1930, για τον Κέυνς και τον πρόεδρο Ρούσβελτ, για «κραχ», για χρεωκοπίες, για στρατιές ανέργων… Η νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική που επικράτησε σε πολλές χώρες τις τελεταίες 2-3 δεκαετίες επικρίνεται σφοδρότατα σαν αίτια της σημερινής κρίσης. Επικρίνονται οι χρηματιστές, τα funds, οι τράπεζες και τα στελέχη, τα λεγόμενα «χρυσά παιδιά», για εκτεταμένη κερδοσκοπία.

Η ΣΟΥΠΕΡ ΦΟΥΣΚΑ: BUBLE ECONOMY

Η κρίση άρχισε με τα στεγαστικά δάνεια υψηλού ρίσκου στις ΗΠΑ και εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο επειδή, τα συμβόλαια αυτά είχαν πουληθεί παντού. Ουσιαστικά δεν είναι μια φούσκα αλλά πολλές –μια πολυφούσκα!

Οι αμερικανικές τράπεζες γέμισαν τον κόσμο, με ομόλογα ψεύτικα κι έτσι χρηματοδοτήθηκε η αμερικανική οικονομία τα τελευταία χρόνια. Με λίγα λόγια «πούλησαν φύκια για μεταξωτές κορδέλες», με εγγύηση το κύρος των ΗΠΑ και έτσι υποθήκευσαν ολόκληρη την αμερικανική οικονομια σε μια έκταση άνευ προηγουμένου. Έπειτα άρχισαν να τους μιμούνται και όλοι οι άλλοι. Βρήκαν τον τρόπο, όχι απλώς να εξαπατήσουν ολο τον κόσμο, στην κυριολεξία, αλλά και να τον κάνουν συνένοχο τους.

Είναι η πιο μεγάλη κομπίνα όλων των εποχών και έγινε εφικτή χάρη στα περιβόητα χρηματοπιστωτικά «παράγωγα» που επινοήθηκαν τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Αρχικά επινοήθηκαν για να περιορίσουν το ρίσκο στις επενδύσεις. Έπειτα όμως κεφαλαιο-ποίησαν το ρίσκο κι άνοιξε ο δρόμος για την γενίκευση του ρίσκου. Επειδή υψηλό ρίσκο σημαίνει υψηλή απόδοση, όλοι επιδίωκαν όσο περισσότερο ρίσκο μπορούσαν. Η συνολική αξία των χρηματοπιστωτικών παραγώγων στον κόσμο, έφθασε στα 600-700 τρισεκατομμύρια δολάρια(!), δηλαδή έγινε περίπου δεκαπλάσια, από την αξία της παγκόσμιας αληθινής οικονομίας!

Γίνεται λόγος για τη μεγαλύτερη μαύρη αγορά όλων των εποχών. Δημιούργησαν μια εικονική οικονομία, που είχε πολλαπλάσια αξία από την αληθινή και μέσω αυτής της εικονικής οικονομίας, ανακατένειμαν προς όφελος τους, την… αληθινή! Ήταν σαν να έμπαιναν συνέταιροι, με εικονικό κεφάλαιο, μέσω του χρηματοπιστωτικού συστήματος, σε επιχειρήσεις για να εισπράξουν αληθινά κέρδη. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας που αποτελεί το 16% της διεθνούς οικονομίας αποκομιζε το 41% των κερδών, τουλάχιστον. Αναπόφευκτα, αυτή η πρακτική θα οδηγούσε κάποια στιγμή στην κρίση.

Το πραγματικό πρόβλημα είναι η μεγάλη ανισορροπία ανάμεσα στο μακροπρόθεσμο και στο βραχυπρόθεσμο κεφάλαιο. Όλες οι πραγματικές, δηλαδή οι παραγωγικές επενδύσεις, είναι μακροπροθεσμες. Οι επιχειρήσεις κάνουν μακροπρόθεσμες επενδύσεις. Χρειάζονται όμως και βραχυπρόθεσμο κεφάλαιο, γι αυτό προσφεύγουν σε τράπεζες και στο χρηματιστήριο.

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, το βραχυπρόθεμο κεφάλαιο αυξήθηκε ραγδαία, στην παγκόσμια οικονομία, εξαιτίας της παγκόσμιας ανάπτυξης.

Με την απελευθέρωση της κίνησης αυτών των κεφαλαίων από χώρα σε χώρα, όσο και με τη μεγάλη ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών, και τη γενίκευση των ηλεκτρονικών συναλλαγών δημιουργώθηκε μια νέα κατάσταση, ιδανική για τη δράση του βραχυπρόθεσμου κεφαλαίου. Οι εμπνευστές της απελευθέρωσης των αγορών πίστευαν πως με αυτό τον τρόπο θα υπάρξει μεγάλη ρευστότητα στην παγκόσμια οικονομία και θα ευνοηθεί η παγκόσμια ανάπτυξη. Από αυτή τη σκοπιά είχαν δίκιο, αφού πράγματι αυτό συνέβη. Αγνόησαν όμως εντελώς τις παρενέργειες, εξιδανικεύοντας την απελευθέρωση των αγορών. Ένας Κινέζος οικονομολόγος είπε, πως η Αμερική… «πνίγηκε» στην ασιατική ρευστότητα.

Μια σειρά από φτωχές χώρες, με επικεφαλής την Κίνα, άρχισαν να γνωρίζουν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Δημιουργήθηκε μια αληθινή «αλυσιδωτή αντίδραση» από χώρα σε χώρα και εκδηλώθηκε ένα παγκόσμιο κύμα ανάπτυξης άνευ προηγουμένου, χάρη στη απελευθέρωση των αγορών, μετά το 1990. Εμφανίστηκαν οι λεγόμενες περιφερειακές και αναδυόμενες οικονομίες, εκεί όπου πριν υπήρχαν φτωχές, υποανάπτυκτες και υπερχρεωμένες χώρες. Τη δεκαετία του 1980 η Ινδία άνηκε στις πιο υπερχρεωμένες χώρες του κόσμου και σήμερα είναι στην πρωτοπορία με μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης.Η ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία στον κόσμο έγινε η… Μποτσουανα! Πριν από 30 χρόνια κάτι τέτοιο θα απαιτούσε άγρια φαντασία για να τα προβλέψει αυτά κανείς. Έγινε ένα οικονομικό θαύμα. Ο όρος «Τρίτος Κόσμος», που αφορούσε τις καθυστερημένες χώρες, αντικαταστάθηκε από τον όρο «αναδυόμενες οικονομίες».

Το θαύμα είχε όμως και άλλες συνέπειες. Τα βραχυπρόθεσμα κεφάλαια αναπτυσσόταν πολύ πιο γρήγορα από τα μακροπροθεσμα και έγιναν πολύ μεγαλύτερα. Η ανάπτυξη του χρηματοπιστωτικού τομέα έλαβε εκρηκτικούς ρυθμούς. Συνέβησαν οικονομικές κρίσεις στο Μεξικό στη νοτιο-ανατολική Ασία, στην Κορέα, στη Βραζιλία, στη Ρωσία, στην Αργεντινή, στην Τουρκία, αλλά ξεπεράστηκαν και όλοι ήταν σίγουροι πως μόνο στις αναδυόμενες οικονομίες, που είναι ασταθείς, συμβαίνουν τέτοιες κρίσεις και όχι σε«μητροπόλεις του καπιταλισμού» (ΗΠΑ, Ευρώπη, Ιαπωνία) που είχαν τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου.

Δυστυχώς όμως, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, οι μητροπόλεις αποβιομηχανοποιήθηκαν με μεγάλη ταχύτητα. Ολόκληρες βιομηχανίες μεταφερόταν στην Κίνα, στην Ινδία, στην ανατολική Ευρώπη, στη νότια Αμερική, στην Τουρκία και αλλού, όπου οι μισθοί ήταν πολύ χαμηλότεροι. Έτσι μειώθηκε τρομερά το κόστος παραγωγής και οι δυτικές χώρες γέμισαν από φθηνά εισαγόμενα προιόντα, ενώ από την άλλη, αυτές οι χώρες φθηνής εργασίας αναπτύχθηκαν με ταχύτατους ρυθμούς. Τα προϊόντα από αυτές τις χώρες κατέκλυσαν τις αγορές της Δύσης, ενώ ο τομέας της μεταποίησης (βιομηχανία-βιοτεχνία) συρρικνώθηκε εντυπωσιακά στη Δυση προς όφελος του τομέα των υπηρεσιών. Στην κάποτε βιομηχανική Αγγλία, σήμερα μόνο το 12 % του πληθυσμού εργάζεται στη μεταποίηση, ενώ το 40 % του ΑΕΠ προέρχεται από τα… πανεπιστήμια της, όπου συρρέουν φοιτητές από όλο τον κόσμο. Οι νέες οικονομίες της περιφέρειας, όμως, επένδυσαν τα κέρδη τους στις προηγμένες χώρες αγοράζοντας ομόλογα και μετοχές. Οι δυτικές χώρες επωφελήθηκαν από την εισροή χρημάτων από τις νέες χώρες. Οι Ασιάτες αγόραζαν μετοχές στη Γουώλ Στρητ και τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα. Επενδυτές από την περιφέρεια επένδυαν στη Δύση. Το Λονδίνο γέμισε από πλούσιους Άραβες, Ρώσους κτλ. και οι τιμές των ακινήτων εκτινάχθηκαν.

Η ΦΟΥΣΚΑ ΤΩΝ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

Το χρήμα από τις αναδυόμενες αγορές ανακυκλωνόταν και επενδυόταν στη Δύση και μ’ αυτό το χρήμα, η Δύση αγόραζε τα προϊόντα αυτών των χωρών, σε φθηνές τιμές! Τι παρήγαγε και τι εξήγαγε τελικά η Δύση; Ποιοτικά προϊόντα (δηλαδή… μόδα) και υπηρεσίες. Ο Δυτικός καπιταλισμός έγινε ένας χάρτινος τίγρης. Πουλούσε ακίνητα επίσης σε επενδυτές από άλλες χώρες. Οι τιμές των ακινήτων στο Λονδίνο έφθασαν σε ασύλληπτα ύψη. Το ίδιο και στη Νέα Υόρκη και σε άλλες δυτικές μητροπόλεις. Γι’ αυτό ακριβώς η κρίση άρχισε από τα ακίνητα, επειδή η μεγάλη άνοδος των τιμών τους εξέθρεψε ιδιαίτερα σε αυτόν τον τομέα, τη φουσκα.

Η πώληση δανείων ανατέθηκε από τις τράπεζες σε μεσίτες, οι οποίοι ήθελαν να πουλήσουν όσο περισσότερα συμβόλαια μπορούσαν και έτσι άρχισαν να δίνουν στον καθένα. Αλλά κι ο καθένας άρχισε να παίρνει δίχως να σκέπτεται πως θα πληρώσει. Μόνο που αυτά τα συμβόλαια ασφαλίστηκαν από άλλες τράπεζες και πουλήθηκαν στις διεθνείς αγορές σε υψηλή τιμή. Όσο καιρό μόνο ένα μικρό κλάσμα των στεγαστικών δανείων, έμενε απλήρωτο, δεν υπήρχε πρόβλημα, αφού ήταν ασφαλισμένα αυτά τα συμβόλαια.

Ο αριθμός αυτών των συμβολαίων αυξανόταν διαρκώς. Γινόταν ένας αγώνας δρόμου, όπου τα νέα συμβόλαια έπρεπε να είναι περισσότερα για να αντισταθμίσουν τις απώλειες από τις χρεωκοπίες και έτσι το φαινόμενο έγινε χιονοστιβάδα και οι διεθνείς αγορές πλημμύρισαν από τέτοια συμβόλαια, τα οποία τα αγόραζαν άλλες τράπεζες και τα περιφημα headg funds, τα οποία διαχειρίζονται τα χρήματα, όχι μιας χούφτας πλουσίων, αλλά εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, που ανήκουν στη μεσαία ταξη.Τα funds όμως δανείστηκαν κι αυτά από τις τράπεζες πολύ περισσότερα από τα ίδια κεφάλαια τους για να επενδύουν σε…τέτοια ομόλογα!

Πρόκειται για τη λεγόμενη «μόχλευση», η οποία έγινε κοινή πρακτική για τις τράπεζες και όλους τους χρηματοοικονομικούς επενδυτές. Έστηναν φούσκα πάνω στη φούσκα και έτσι προέκυψε μια πολυφούσκα γιγαντιαίων διαστάσεων, σε παγκόσμια κλίμακα. Φυσικά οι φούσκες επεκτάθηκαν στην αγορά πετρελαίου, στις αγορές πρώτων υλών και τροφίμων, με τα προθεσμιακά συμβόλαια και οι τιμές τους εκτινάχθηκαν. Οι φουσκες άρχισαν και να ανακυκλώνονται. Οι πετρελαιο-εξαγωγικές χώρες εισέπραξαν πολλά από τη μεγάλη άνοδο των τιμών και έτσι επένδυσαν πάλι σε χρηματιστικά προϊόντα, δηλαδή σε φούσκες. Η μεγάλη όμως άνοδος των τιμών των καυσίμων οφειλόταν σε κερδοσκοπία που βασιζόταν σε υπερπροσδοκίες για τη μελλοντική ανάπτυξη. Έτσι η μία φούσκα άρχισε να τροφοδοτεί την άλλη.

Ο πρόσφατα βραβευθείς με Νόμπελ, οικονομολόγος Πωλ Κρούγκμαν, πριν δύο χρόνια ρώτησε έναν διευθύνοντα ενός fund ποια είναι τα συνολικά κεφάλαια του κι εκείνος απάντησε γελώντας πως δεν είχε ιδέα!!! Τόσο μεγάλη είναι η σύγχυση, που το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν οι συναλλαγές και όχι το… αντικείμενο των συναλλαγών. Οι ίδιες οι συναλλαγές «τιτλοποιήθηκαν» με τα παράγωγα και έγιναν αντικείμενο… άλλων συναλλαγών. Το γεγονός πως οι χρηματιστές κερδίζουν προμήθεια από κάθε συναλλαγή, τους ώθησε να κάνουν όσο περισσότερες συναλλαγές μπορούν, ανεξάρτητα από το αν θα κερδίσουν. Όλα έγιναν πλέον σχετικά στις αγορές, αλλά ο πλασματικός πλούτος μετατρέποταν σε πραγματικό, για όσους ήταν στην κορυφή της φούσκας.

ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΙΑ «ΑΝΑΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΤΙΠΟΤΑ»;

Τι μπορεί να γίνει τώρα; Δυστυχώς δεν μπορούν να γίνουν πολλά και σε σύντομο χρονικό διάστημα. Το κύριο πρόβλημα είναι πως όλη αυτή η κερδοσκοπία είναι άμεσα και άρρηκτα συνδεδεμένη με την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη και ευημερία. Η παγκοσμιοποιημένη οικονομία απαιτεί υψηλή ρευστότητα και παράγει υψηλή ρευστότητα, αλλά ακριβώς αυτή η υψηλή ρευστότητα είναι υπεύθυνη για την εκτεταμένη κερδοσκοπία και τις υπερ-φούσκες.

Οι φούσκες έλαβαν τέτοια έκταση εξαιτίας της μεγάλης παγκόσμιας ανάπτυξης. Οι οικονομικές διακυμάνσεις είναι τεράστιες εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης. Όπως στις ανοιχτές θάλασσες ξεσπάνε πολύ μεγαλύτερα κύματα από τις κλειστές, το ίδιο συμβαίνει στις αγορές με την παγκοσμιοποίηση.

Αυτό σημαίνει πως η παγκοσμιοποιημένη οικονομία είναι πολύ πιο εκτεθειμένη, σε μεγάλες διακυμάνσεις από μια οικονομία με φραγμούς, τοπική, η οποία όμως δεν έχει μεγάλη ανάπτυξη και δεν επιτυγχάνει υψηλό βιοτικό επίπεδο. Η παγκοσμιοποιημένη οικονομία είναι οικονομία των… κρίσεων! Αν γίνει προσπάθεια να περιοριστούν τα βραχυπρόθεσμα κεφάλαια θα εμποδιστεί η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη, αν δεν γίνει κάτι τέτοιο οι κρίσεις θα συνεχιστούν και θα είναι μεγάλες. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα! Ως τώρα μπορούσαμε να λέμε πως ο κόσμος τρέχει προς τον γκρεμό. Τώρα πια έπεσε κιόλας αλλά το ύψος είναι μεγάλο ακόμη.

Σίγουρα ούτε ο ίδιος ο Μαρξ είχε φανταστεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Για τον Μαρξ το κύριο πρόβλημα ήταν η σύγκρουση ανάμεσα στις παραγωγικές δυνάμεις και τις παραγωγικές σχέσεις, δηλαδή ανάμεσα στην ανάπτυξη της βιομηχανίας αφενός και την ατομική ιδιοκτησία και μισθωτή εργασία αφεταίρου. Πίστευε πως οι «σχέσεις παραγωγής» (ιδιοκτησία-μισθός) θα γίνουν εμπόδιο στην οικονομική πρόοδο, εξαιτίας των μεγάλων ανισοτήτων που προκαλούν.

Έχοντας ως αξίωμα πως ο καπιταλισμός βασίζεται κυρίως στην εκμετάλλευση της εργασίας, συμπέραινε πως είναι αδύνατο να αναπτυχθεί στο μέλλον, γιατί οι πολλοί δεν θα μπορούσαν να καταναλώσουν. Με άλλα λόγια ο Μαρξ απέκλειε εντελώς το ενδεχόμενο να υπάρξει ο καταναλωτικός καπιταλισμός της εποχής μας, γιατί εκκινούσε από το εσφαλμένο αξιωμα πως η εργασία είναι η μοναδική πηγή πλούτου για πολιτικο-ιδεολογικούς λόγους. Ήταν δηλαδή ιδεολογικά προκατειλημμένος με τον καπιταλισμό, πολύ πριν αρχίσει να μελετά την οικονομία, όπως ομολογεί και ο ίδιος! Είχε βγάλει καταδικαστική απόφαση προτού να εξετάσει την υπόθεση.

Το πρόβλημα του καπιταλισμού τώρα φαίνεται πως δεν είναι οι «σχέσεις παραγωγής» αλλά οι «σχέσεις ανα-παραγωγής» μάλλον, αφού ο χρηματοπιστωτικός τομέας παίζει κεντρικό ρόλο στην αναπαραγωγή του κεφαλαίου.

Η μεγάλη επιτυχία του καπιταλισμού είναι το πρόβλημα και όχι η οικονομική του αποτυχία. Η κρίση ήρθε ως συνέπεια μεγάλης επιτυχίας και όχι το αντίθετο, επειδή το βραχυπρόθεσμο κεφάλαιο αναπτύσσεται και κινείται με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα από το μακροπρόθεσμο. Το βραχυπρόθεσμο κεφάλαιο κινείται χάρη στη γενίκευση των ηλεκτρονικών συνναλλαγών μέσα από καλώδια και οπτικές ίνες με την ταχύτητα του ηλεκτρικού ρεύματος ή του φωτός.

Μπορούμε να συγκρίνουμε την αληθινή οικονομία με την κλασική μηχανική και την χρηματοπιστωτική οικονομία με τη σχετικιστική φυσική. Αυτή η μεγάλη διαφορά ταχυτήτων ανάμεσά τους επέτρεψε να δημιουργηθεί μια «κβαντική οικονομία» χρησιμοποιώντας ενέργεια κενού, δηλαδή αντλώντας κεφάλαιο από το κενό δια της ανακατανομής του σε φούσκα και τρύπα. Το ζητούμενο για τον επενδυτή ήαν να τρέει γρήορα για να μην τον προλάουν τα χρέη που άφηνε πίσω του.

Αυτό ακριβώς είναι η περιβόητη «μόχλευση» και ο υπερδανεισμός. Ούτε λίγο ούτε πολύ ήταν σαν τις επιταγές που δίνει ο ένας στον άλλο αντί για χρήμα. Καθώς όμως αυτή η πρακτική γενικεύτηκε έπαψε να λειτουργεί κι ανακαλύφθηκε πως δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα για να πληρώσουν όλα τα ομόλογα. Ο μόνος λόγος που δεν χρεωκοπούν ως τώρα οι μεγάλες τράπεζες του κόσμου είναι γιατί τα χρέη είναι μεταξύ τους και γιατί αυτοί κρατάνε και το «μαχαίρι και το πεπόνι», κρατώντας ομήρους τους πάντες μεταξυ των οποίων και εμάς προσωπικά.

Αν πάνε όλοι να ζητήσουν τα λεφτά τους πίσω το τραπεζικό σύστημα θα εξατμιστεί! Έτσι το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να μην βλέπουν ότι πέφτουν προτού προσκρούσουν! Η κουλτούρα της χαράς και της αισιοδοξίας, που έχει επικρατήσει στο Δυτικό κόσμο, βοηθά πολύ να μην συνειδητοποιηθεί το μέγεθος του προβλήματος. Από την άλλη εξακολουθεί να ισχύει το κριτήριο υψηλό ρίσκο – υψηλή απόδοση που σημαίνει πως υπάρχουν πολλοί που ποντάρουν στο… σύντομο ξεπέρασμα της Κρίσης!!! Αφού κάτι τέτοιο έχει μεγάλο ρίσκο έχει και υψηλή απόδοση. Κάνουν αυτό που έμαθαν να κάνουν. Ως γνωστόν η ελπίδα πεθαίνει τελευταία, ίσως όμως αυτό συμβαίνει επειδή πρώτα τους έχει σκοτώσει όλους.

Η ΚΡΙΣΗ ΕΠΕΚΤΑΘΗΚΕ Σ’ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Το πρόβλημα δεν ήταν πως ο κόσμος δεν είχε χρήματα αλλά πως… είχε πολλά, πολύ περισσότερα από όσα κατανάλωνε. Όλα αυτά τα παράγωγα λειτούργησαν σε μεγάλο βαθμό ως τεχνητό λογιστικό χρήμα και πολλαπλασίασαν το χρημα στις αγορές. Αντί να τυπώνουν χρήμα οι κεντρικές τράπεζες κυκλοφορούσαν ομόλογα και παράγωγα οι ιδιωτικές τράπεζες και μ’ αυτό τον τρόπο χρηματοδοτούνταν οι ΗΠΑ και όχι μόνο αυτές.

Αντλούσαν χρήμα από το… μέλλον, προεξοφλώντας τα μελλοντικά κέρδη της μελλοντικής ανάπτυξης, στο σήμερα. Αυτό ήταν βασικά το μεγάλο κόλπο των ταχυδακτυλουργών των τραπεζών και των χρηματιστηρίων.

Η κρίση αυτή θα κρατήσει για πολλά χρόνια. Όσοι κάνουν σύγκριση με την Κρίση του 1930 ξεχνούν πως τότε τα μεγέθη ήταν πολύ μικρότερα. Ο παγκόσμιος πληθυσμός ήταν μόλις 2 δισεκατομμύρια άνθρωποοι το 1930 και σήμερα είναι 6,5 δισεκατομμύρια. Τότε υπήρχαν μόνο μια χούφτα προηγμένες χώρες, σήμερα πολύ περισσότερες.

Επιπλέον εκείνη την εποχή υπήρχαν μεγάλες δυνατότητες παρέμβασης στις ισχυρές οικονομίες και οι ΗΠΑ ήταν η πιο μεγάλη βιομηχανική χώρα, πράγμα που δεν ισχύει πια, αφού έχουν φύγει απ’ το έδαφός της τόσες βιομηχανίες. Η Αμερική τότε δεν ήταν χρεωμένη στο εξωτερικό, όπως σήμερα, αλλά της χρωστούσε όλος ο κόσμος και η Αγγλία είχε μια τεράστια αυτοκρατορία, εκτός από τη βιομηχανία. Αυτές ακριβώς οι δύο χώρες είναι οι πιο εκτεθειμένες σήμερα.

Ακόμη και οι πλούσιες πετρελαιοπαραγωγές χώρες του Κόλπου μπορεί να πάθουν τεράστια ζημιά γιατί, αφενός εξαρτώνται από τις υψηλές τιμές του πετρελαίου και αφεταίρου έχουν πολλά κεφάλαια στις χρηματοπιστωτικές αγορές και μεγάλα ανοίγματα.Το 1998 εξαιτίας της κρίσης στην Ινδονησία, τη Ρωσία και τη Βραζιλία, η τιμή του πετρελαίου είχε καταρρεύσει στα 11 δολάρια ανά βαρέλι. Κάποια μέρα έπεσε και στα 9 δολάρια (!) και οι χώρες αυτές είχαν βρεθεί σε πολύ δυσκολη θεση. Η Σαουδική Αραβία τότε ματαίωσε όλα τα δημόσια έργα της. Τότε ήταν η ανάπτυξη της Κίνας που έσωσε την παγκόσμια οικονομία αλλά τώρα προβλέπεται κι αυτή να περιοριστεί στο μισό ή ακόμη πιο λίγο. Αν λάβουμε υπόψη μας πως ετησίως 30 με 40 εκατομμύρια Κινέζοι μετακομίζουν από τα χωριά στις πόλεις καταλαβαίνουμε γιατί η Κίνα έσπευσε να εξαγγείλει πρόγραμμα δημοσίων έργων αξίας 600 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή είναι πως αποσύρονται μαζικά τα κεφάλαια από τις αναδυόμενες αγορές και διοχετεύονται στα κέντρα αφενός για να καλυφθούν «τρύπες», αφεταίρου για να επωφεληθούν από την πτώση των χρηματιστηρίων, αλλα και για σιγουριά.

Έτσι όμως πλήττονται σφοδρά οι αναδυόμενες αγορές, ακόμη και η Κίνα πια, της οποίας οι ρυθμοί ανάπτυξης ελαττώνονται. Η Αμερική και η Ευρώπη μετακυλούν την κριση τους («στέλνουν το λογαριασμό») σε άλλους, για να αναβάλλουν το πρόβλημα στο δικό τους έδαφος και έτσι η κρίση περνάει πια στο διεθνές εμπόριο και τη βιομηχανία. Η παγκόσμια ναυτιλία έχει δεχτεί τεράστιο πλήγμα καθώς τα ναύλα για στερεό φορτίο ελαττώθηκαν κατά 93%! Οι μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες κινδυνεύουν. Ήδη η μια μετά την άλλη εγκαταλείπουν το πρωτώθλημα της «Φόρμουλα 1». Οι γίγαντες κλονίζονται.

Ακόμη κι αν τα επιτόκια των κεντρικών τραπεζών αγγίξουν το μηδέν η κρίση θα συνεχιστεί και ίσως μάλιστα γίνει σφοδρότερη. Απλώς η κρίση εκδηλώνεται κλιμακωτά γιατί, όταν πέφτουν πολύ οι τιμές των μετοχών προσελκύουν αγοραστές. Έπειτα όμως αρχίζει νέα πτώση γιατί οι αγοραστές θέλουν να ξαναπουλήσουν για να εισπράξουν. Μ’ αυτό τον τρόπο «εξαϋλώνεται» ένα μέρος του βραχυπρόθεσμου κεφαλαίου, το οποίο έτσι κι αλλίως ήταν εικονικό, πλασματικό.

ΦΑΥΛΟΣ ΚΥΚΛΟΣ;

Υπάρχει βέβαια ένας τρόπος για να γίνει κάτι, αλλά δεν πρόκειται να το δεχτούν. Να κοπεί νέο χρήμα, έπειτα από διεθνή συμφωνία. Εφοσόν όλα αυτά τα παράγωγα, τα ομόλογα κτλ. αντιπροσωπεύουν εικονικό χρήμα, να αντικατασταθούν από αληθινό, νέο χρήμα που θα εκδώσουν οι κεντρικές τράπεζες, έπειτα από διέθνη συμφωνία. Ένα τέτοιο μέτρο όμως είναι εντελώς «ταμπού», για έναν απλούστατο λόγο. Το δολάριο θα έχανε ένα μεγάλο μέρος από την αξία του, σε μια τέτοια περίπτωση και η Αμερική θα φτώχαινε συνολικά. Το ίδιο και η Ευρώπη σε μικρότερο βαθμό, ενώ θα εκδηλωνόταν μεγάλος πληθωρισμός. Μ’ αυτό τον τρόπο θα αποκαλύπτοταν η οικονομική γύμνια των ΗΠΑ και γι’ αυτό δεν γίνεται δεκτό κάτι τέτοιο.

Το πρόβλημα είναι πως θα ξεφουσκώσει η φούσκα ομαλά, δίχως να ξεφουσκώσει η παγκόσμια οικονομία κι αυτό ακριβώς είναι σαν να θέλεις να έχεις και την «πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο».

Υπάρχει διπλό αδιέξοδο στην παγκόσμια οικονομία, γιατί αν ξεπεραστεί η κρίση κάποια στιγμή θα προκληθεί νέα έκρηξη κερδοσκοπίας και οι τιμές των καυσίμων κτλ. θα εκτιναχθούν σε ακόμη μεγαλύτερα ύψη και έτσι θα οδηγηθούμε σύντομα σε νέα κρίση υπερπληθωρισμού. Φαύλος κύκλος!

Το χρήμα που ρίχνουν οι κυβερνήσεις, ξαναφουσκώνει τη φούσκα, αλλά αυτό δεν αρκεί. Ο μόνος λόγος που δεν έχει ξεσπάσει ένα μεγαλύτερο κραχ, είναι οι προσδοκίες ότι οι κυβερνήσεις και ιδίως η νέα αμερικανική ηγεσία, θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Το πλατύ κοινό στην πραγματικότητα δεν μπορεί να κατανοήσει το μέγεθος του προβλήματος και αυτό έχει και θετικές συνέπειες, γιατί διατηρεί την αισιοδοξία του. Αν όμως αντιληφθεί την έκταση του προβλήματος, το κοινό θα πανικοβληθεί και τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα. Η ψυχολογία ως γνωστόν παίζει πολύ μεγάλο ρόλο στις αγορές, αφού λειτουργεί και η ίδια ως κεφάλαιο.

Οι γνώμες για την αντιμετώπιση της κρίσης διαφέρουν πολύ, όπως δείχνουν οι διαφωνίες που έχουν ξεσπάσει στο αμερικανικό κογκρέσο, για τα σχέδια διάσωσης της αυτοκινητοβιομηχανίας. Τα σχέδια αυτά συνιστούν ωμή παραβίαση των κανόνων της ελεύθερης αγοράς, σύμφωνα με τους οποίους οι επιχειρήσεις αναλαμβάνουν οι ίδιες τις ευθύνες τους για τις αποτυχίες τους και ότι η δημόσια χρηματοδότηση συντηρεί την αποτυχία τους.

Οι χρεοκοπίες αποτυχημένων επιχειρήσεων θεωρούνται θετική εξέλιξη, γιατί αφήνουν να επιβιώσουν οι επιτυχημένες εταιρείες. Η ελεύθερη οικονομία διέπεται ως γνωστόν από τον κύκλο κάμψη-ύφεση-ανάκαμψη-άνθηση, δηλαδή από διακυμάνσεις. Αν εμποδιστεί η κάμψη με διάφορα μέσα, μπορεί να προκληθεί μεγαλύτερη στη συνέχεια, με πολύ χειρότερα αποτέλεσματα.

Εδώ υπάρχει ένα μεγάλο δίλημμα. Πρέπει άραγε να δεχτούμε να συμβεί μια «κρίση εκτόνωσης» τώρα ή μια μεγαλύτερη αργότερα; Ποιος όμως μπορεί να πειστεί να δεχτεί την πρώτη λύση και μάλιστα δίχως εγγυήσεις ότι θα πετύχει; Όπως είπαμε και πριν, η βασική αιτία της κρίσης είναι η παγκόσμια ανάπτυξη και η παγκοσμιοποίηση των αγορών, οπότε στο μέλλον, οι μεγάλες οικονομικές κρίσεις θα είναι αναπόφευκτες. Η ιδέα ότι μπορεί να υπάρξει μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία που θα αναπτύσσεται δίχως οικονομικές κρίσεις, αποτελεί μια εξιδανίκευση.

ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΟΓΜΑ

Η θεμελιώδης ιδέα, το θεμελιώδες αξίωμα των οπαδών της ελεύθερης οικονομίας είναι η έννοια της ισορροπίας. Οι φιλελεύθεροι πιστεύουν στο αξίωμα του Άνταμ Σμιθ ότι η αγορά μπορεί να βρει μόνη της, την ισορροπία ανάμεσα στην προσφορά και τη ζήτηση, σαν να την καθοδηγεί ένα «αόρατο χέρι». Ο Σμιθ ήταν καθηγητής θεολογίας στο πανεπιστήμιο, και προφανώς το «αόρατο χέρι» είναι θρησκευτικής έμπνευσης.

Ωστόσο οι φιλελεύθεροι κατέφυγαν σε παραδείγματα πιο επιστημονικά στη συνέχεια, όπως τα περίφημα συγκοινωνούντα δοχεία. Η προσφορά και η ζήτηση είναι σαν δύο δοχεία με νερό που αν συνδεθούν η στάθμη θα γίνει ίδια και στα δύο. Αυτό σημαίνει πως οι τιμές θα διαμορφωθούν με τρόπο που θα ικανοποιεί πωλητές και αγοραστές τελικά. Φυσικά υπάρχουν διακυμάνσεις των τιμών αλλά οι οικονομολόγοι δέχτηκαν πως αυτές κυμαίνονται γύρω από κάποιον μέσο όρο που αντιπροσωπεύει την τιμή ισορροπίας της αγοράς.

Στο ζήτημα της ισορροπίας συμφωνούν όλοι, ακόμη και οι επικριτές του καπιταλισμού. Εκεί που διαφώνουν είναι ο τρόπος με τον οποίο θα επιτευχθεί αυτή. Με την ελεύθερη αγορά, με κρατικό παρεμβατισμό, με κάποιο συνδυασμό τους; Ακόμη και ο Μαρξ συμφωνεί πως η ισορροπία είναι εφικτή, αλλά όχι στον καπιταλισμό! Προκειμένου να μπορέσει να συνδέσει τη θεωρία του για την εργασιακή προέλευση της υπεραξίας με τις τιμες της αγοράς, ο Μαρξ δέχτηκε πως η «πραγματική αξία» εκφράζεται με το μέσο όρο των τιμων της αγοράς.

Όλες οι θεωρίες λοιπόν βασίστηκαν στην έννοια της ισορροπίας και προσπαθούσαν να βρουν τα μαθηματικά εργαλεία για την περιγράψουν με στατιστικούς μέσους όρους. Έφθασαν στο σημείο να αναζητήσουν παραδείγματα από τη Φυσική, από τη θεωρία των αερίων, από τη θερμοδυναμική των ατόμων. Αντέγραψαν τη θεωρία του Αϊνστάιν του 1905 ια τη λεγόμενη «κίνηση Μπραουν» με την οποία απέδειξε πως το φαινόμενο οφείλεται στην ύπαρξη των ατόμων. Αυτή η θεωρία του Αϊνστάιν αποτέλεσε τη βάση για όλα τα χρηματοοικονομικά μοντέλα ως τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Σε αυτήν βασίστηκαν τα μοντέλα χρηματοοικονομικής ανάλυσης επισης, που χρησιμοποιούν οι επενδυτές. Η βασική ιδέα ήταν πως οι τιμές «συγκλίνουν» παρά τις διακυμάνσεις τους, προς ένα μέσο όρο.

Πριν από μερικές δεκαετίες ένας διάσημος μαθηματικός που ασχολούνταν με την οικονομία ανακάλυψε πως η σύγκλιση δεν συμβαίνει! Ο Μπενούα Μάντελμπροτ, ο δημιουργός των φράκταλς, μελετώντας στοιχεία εκατό ετών και πλέον, συμπέρανε πως η σύγκλιση των τιμών στις αγορές γύρω από ένα μέσο όρο είναι μύθος.

Ανακάλυψε δηλαδή πως η ζητούμενη ισορροπία είναι ανέφικτη, διότι η ελεύθερη οικονομία είναι εκ φύσεως χαοτική. Για πολλά χρόνια όλοι οι οικονομολόγοι αρνούνταν να τον ακούσουν. Χρειάστηκε η Κρίση του 1997-1998 για να γινουν δεκτές οι αποψεις του Μάντελμπροτ. Ποιο ήταν όμως το αποτέλεσμα; Η σημερινή σούπερ φούσκα με τα παράγωγα!

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΑΛΕΠΟΥΔΩΝ

Οι χρηματο-επενδυτές σκέφθηκαν απλούστατα πως έπρεπε να διασφαλιστούν από τους κινδύνους κεφαλαιοποιώντας τον κίνδυνο και έτσι γέμισε ο κόσμος με παράγωγα, μέσα σε λίγα χρόνια. Πίστεψαν δηλαδή πως μπορούν όχι μόνο να νικήσουν το χάος, αλλά και να κερδίσουν από αυτό. Είναι πονηροί αυτοί, αλεπούδες, αλλά δεν κατάλαβαν πως το χάος δεν μπορεί να νικηθεί. Είδαν το τυρί αλλά δεν είδαν τη φάκα. Υπάρχουν όμως κι άλλες αλεπούδες κόκκινες.

Οι μαρξιστές, που μιλούν συνεχώς κατά του καπιταλισμού, έχουν ακράδαντη πίστη πως μπορούν να δαμάσουν το χάος στην οικονομία, με την κατάργηση της ιδιοκτησίας και του εμπορίου, πράγμα που συνεπάγεται ένα παντοδύναμο, πάνσοφο και… πανάγαθο κράτος!

Αγγιζούμε τώρα μια παράμετρο αποφασιστικής σημασίας στη συμπεριφόρα των ανθρώπων, την άρνηση της αποτυχίας και της ήττας, με παράλληλη προσπάθεια για ρελάνς. Είναι το ίδιο ένστικτο που ωθεί τον τζογαδόρο να συνεχίζει να παίζει, ενώ χάνει και να συνεχίσει να χάνει περισσότερα…

Το ίδιο ένστικτο όμως υπάρχει πίσω από όλες τις μεγέλες ιδεολογίες. Το κοινό στοιχείο τους, είναι πως υπόσχονται μεγάλα οφέλη και θαύματα, δηλαδή μεγάλα κέρδη. Αυτό το ένστικτο είναι που οδηγεί είτε τους μικροεπενδυτές στο χρηματιστήριο, είτε τους βομβιστές αυτοκτονίας, που αναμένουν θεϊκή ανταμοιβή, είτε όσους θέλουν να σώσουν τον κόσμο, όπως και αν ονομάζονται.

Η πίστη όμως συνδέεται άμεσα με την ανθρώπινη αυτοπεποίθηση. Οι άνθρωποι δεν δέχονται τις αποτυχίες, γιατί θέλουν να διατηρήσουν την αυτοπεποίθηση τους και έτσι οδηγούνται σε ακόμη μεγαλύτερες αποτυχίες. Αναπτύσσουν τότε θεωρίες συνωμοσίας, όπως η «απάτη στο χρηματιστήριο»– για να διασώσουν την αυτοπεποίθηση τους, αλλιώς θα αισθανθούν βλάκες. Αποδίδουν το χάος στην αγορά σε κάποιους κακούς και αναζητούν μια πανίσχυρη εξουσία σωτηρίας. Δεν θέλουν να δεχτούν πως ο εντοπισμός των αιτίων ενός προβλήματος δεν συνεπάγεται πάντα και την αντιμετώπιση του. Νομίζουν πως για όλα πάντα υπάρχουν λύσεις και είναι διατεθειμένη να πιστέψουν όσους προτείνουν κάποια λύση.

Η δυσάρεστη αλήθεια είναι πως υπεύθυνοι για την οικονομική κρίση είμαστε όλοι, γιατί όλοι προσπαθούμε για κάτι καλύτερο, όλοι έχουμε επιθυμίες.

Αυτό που δεν θέλουν με τίποτα να παραδεχτούν οι άνθρωποι είναι πως ακόμη και οι πιο τίμιες προσπάθειες, μπορεί να έχουν μεγάλες παρενέργειες, με πολύ δυσάρεστες επιπτώσεις. Ειδικά ο μέσος καλός άνθρωπος –το μέσο ανθρωπάκι, ΕΜΕΙΣ– είναι αδύνατο να είναι καλός, δίχως να έχει αυταπάτες και έτσι πλάθει μύθους. Υπάρχουν βέβαια κι αυτοί που δεν μπορούν να πλάσουν μύθους, μόνο που αυτοί είναι οι σχιζοφρενείς!

Ο Μαρξ έγραψε πως οι οικονομικές σχέσεις δεν είναι παρακοινωνικές σχέσεις, που αντικειμενοποιήθηκαν, ξέφυγαν από τον έλεγχο των ανθρώπων, λες και απέκτησαν δική τους βούληση και υποδούλωσαν τους ανθρώπους. Ονόμαζε αυτό φετιχισμο καιαλλοτριωση κι απαιτούσε να τεθούν και πάλι υπό έλεγχο οι οικονομικές σχέσεις, να επανακοινωνικοποιηθούν.

Ουσιαστικά αυτό που απαίτησε ο Μαρξ είναι μια παντοδύναμη, πανάγαθη εξουσία ικανή να τιθασεύσει κάθε μορφή χάους. Όντας επηρρεασμένος από τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους που αναζητούσαν ιδανικές κοινωνίες, πίστεψε πως με την κοινωνική μηχανική που ενέπνευσε η επιτυχία της Νευτώνειας Μηχανικής βρέθηκε ο δρόμος προς τον Παράδεισο! Ούτε ο Μαρξ ούτε οι αρχαίοι Έλληνες ούτε ο Άνταμ Σμιθ μπορούσαν να γνωρίζουν τη θεωρία του χάους. Ώσπου ανακαλύφθηκε αυτή τη δεκαετία του 1970 όλοι νόμιζαν πως το χάος είναι ασυμβίβαστο με την τάξη και την αρμονία. Η τρομερή ανακάλυψη ήταν ως το χάος και η τάξη δεν είναι εντελώς αντίθετα φαινόμενα.

ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΣΥΝΟΜΩΤΕΣ

Αν ζούσε ο Μαρξ σήμερα θα αναγνώριζε αμέσως πως το πρόβλημα με τα παράγωγα και την κεφαλαιοποίηση του ρίσκου, ανήκει σ’ αυτό που ονόμαζε αλλοτρίωση και φετιχισμό, δηλαδή θα έλεγε πως οι οικονομικές σχέσεις ξέφυγαν από τον έλεγχο των ανθρώπων και θα είχε και δίκιο. Πως έγινε όμως και συνέβη αυτό δεν το εξηγούσε ικανοποιητικά, διότι η αληθινή εξήγηση δεν ταίριαζε με το όραμά του.

Απλούστατα οι οικονομικές σχέσεις ξέφυγαν από τον έλεγχο των ανθρώπων, διότι εμπλέκονται πάρα πολλοί άνθρωποι, δισεκατομμύρια άνθρωποι πια και έχουν γίνει πολυσύνθετες και περίπλοκες. Το οικονομικό χάος είναι η συνωμοσία των πολλών, η συνωμοσια όλων όσων κάνουν οικονομικές πράξεις, ακόμη και τις πιο ασήμαντες, η συνωμοσία όλων μας! Είναι, όπως η πεταλούδα που μπόρει να δημιουργήσει τυφώνα αν ενισχυθεί το κούνημα των φτερών της. Ένας τεράστιος αριθμός πεταλούδων θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα τύφωνα κι αυτός ο αριθμός υπάρχει, με τα 6,5 δισεκατομμύρια ανθρώπων που αγωνίζονται να επιβιώσουν να προκόψουν να ευημερήσουν. Ω, τι τραγωδία για όλους αυτούς που υμνούν τον απλό άνθρωπο. Τι σατανικη ειρωνεια!

Αυτό που δεν θέλει κανείς να παραδεχτεί είναι πως από τις ενέργειες όλων μας προκύπτουν συνέπειες, που δεν τις ήθελε κανείς και πως δεν υπάρχει τρόπος να αποφεύγονται αυτές. Κανείς δεν θέλει να πιστέψει, πως όπου υπάρχει τυρί υπάρχει και φάκα, δηλαδή συνέπειες, αλλά είναι πρόθυμοι να πιστέψουν πως υπάρχει… γάτα, γιατί αυτό διασώζει την αυτοπεποίθηση μας.

GAME OVER!

Ποιο συμπέρασμα βγαίνει έπειτα από όλα αυτά; Δυστυχώς ήρθε το τελος του καπιταλισμού! Δεν ήρθε όπως θα ήθελαν οι μαρξιστές, άλλα ήρθε σαν συνέπεια της μεγάλης επιτυχίας του.

Η τρέχουσα κρίση δεν είναι η κρίση του αιώνα, αλλά κάτι χειρότερο. Μοιάζει με τη κρίση της πτώσης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, που ήταν κι εκείνη αποτέλεσμα της μεγάλης επιτυχίας. Ο θρίαμβος οδηγεί σε υπεραισιοδοξία και έτσι γίνεται αιτια για καταστροφες στη συνεχεια Δινει τρομερη αισθηση ασφαλειας, που εξωθει σε μεγαλυτερη φιλοδοξια, σε ριψοκινδυνες πραξεις ακομη μεγαλυτερες και μεγαλη υποτιμηση των κινδυνων, των συνεπειων και των προβληματων Επειδη όμως οι ανθρωποι δεν μπορουν να κανουν πισω, δεν είναι δυνατη οι αντιμετωπιση τους, αφου δεν υπαρχει δυνατοτητα ευελιξιας πια για οποιον εχει προχωρησει πολύ.

Τώρα θα γονατίσουν χώρες ολόκληρες κι ανάμεσα σε αυτές θα είναι οι πλέον προηγμένες. Οι μεγάλες εταιρείες και τράπεζες θα έχουν το τέλος των δεινοσαύρων γιατί είναι πολύ εξαρτημένες από το πιστωτικό σύστημα. Ολόκληρη η Δυτικη οικονομία είναι χάρτινη, ένας χάρτινος πύργος από τραπουλόχαρτα στην κυριολεξία. Ο Δυτικος καπιταλισμός έγινε στα αλήθεια χάρτινος τίγρης, όπως είχε πει κάποτε ο… Μάο.

Το Διεθνές Νοιμισματικό Ταμείο κατακλύζεται από αιτήσεις για βοήθεια, ενώ το ίδιο ζητά βοήθεια. Από πού να παρει; Από τους… εξωγηινους;

Όσο υπάρχει ακόμη πολύ βραχυπρόθεσμο κεφάλαιο διάθεσιμο, η κρίση θα κλιμακώνεται, δηλαδή θα πηγαίνει σκαλοπάτι-σκαλοπάτι, όπως πάνε τα πλοία που διασχίζουν τη διώρυγα του Παναμά δηλαδή η επιδείνωση θα είναι ασυνεχής. Κάθε φορά θα ορμάνε οι επενδυτές μόλις πέφτουν πολύ τα χρηματιστήρια να αρπάξουν τις ευκαιρίες, ελπίζοντας πως το τέλος της κρίσης είναι κόντα και έτσι θα σημειώνεται προσωρινή επιβράδυνση της ύφεσης, για να ακολουθήσει νέα πτώση ώσπου να περιοριστεί το διαθέσιμο βραχυπρόθεσμο κεφάλαιο. Καθώς ομως περιορίζεται αυτό συρρικνώνεται και η πραγματική οικονομία, διότι αυτό το κεφάλαιο, οφείλεται στην ίδια την ευημερία μας. Επομένως η κρίση θα καταστρέψει τα εισοδήματα μας, τις δουλειές μας, τις αποταμιεύσεις μας, τις περιουσίες μας, και τελικά τις καταναλωτικές κοινωνίες μας, καθως όλα αυτά είναι που τροφοδοτούν το βραχυπρόθεσμο κεφάλαιο.

Ήδη στην Αγγλία υπολογίζεται πως οι πλούσιοι έχουν χάσιμο το 50% της περιουσίας τους κι αυτό έγινε μέσα σε 14 μήνες.

Φέτος στις γιορτές τα νυχτερινά μαγαζιά κατάργησαν τη διπλή ταρίφα αλλά του χρόνου, τα μισά τουλάχιστον θα έχουν κλείσει. Η κρίση θα λειτουργήσει σαν άγριο κλαδευτήρι για να μην πω δρεπάνι. Στις ΗΠΑ ματαιώθηκαν πολλές επιδείξεις μόδας. Τα αμερικανικά πανεπιστήμια που στηρίζονται πολύ στις ιδιωτικές χορηγίες κινδυνεύουν, όπως και το βρετανικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου. Η χώρα μας θα πάθει πολύ μεγάλη ζημιά, γιατί βασίζεται πολύ στις υπηρεσίες.

Ο ΑΕΤΟΣ ΠΕΘΑΙΝΕΙ ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ

Ο Πωλ Κρούγκμαν προειδοποιεί πως έρχεται η οικονομική κόλαση! Τώρα όλοι έχουν εναποθέσει τις ελπίδες τους στον Ομπάμα, που θελει να βομβαρδίσει την κρίση με εκατοντάδες δσεκατομμύρια δολάρια. Κάτι τέτοιο θα ωφελήσει μάλλον την… Κίνα (!), αφού από αυτήν οι Αμερικανοί εισάγουν τα πάντα. Ίσως ο Ομπάμα μείνει στην ιστορία, ως ο τελευταίος πρόεδρος της αμερικανικής ηγεμονίας.

Παρακολουθούμε την πτώση της αγγλοσαξονικής αυτοκρατορίας, που κυριάρχησε στον κόσμο τα τελευταία 200 χρόνια. Πρόκειται για ένα μεταίχμιο της ιστορίας. Τα περίφημα αγγλικά πολυκαταστήματα κλείνουν το ένα μετά το άλλο Έπειτα όμως μαζί με την αγγλο-αμερικανική αυτοκρατορία βυθίζεται κι ο κόσμος όλος Η κρατικοποίηση των μεγάλων αγγλικών τραπεζών για να αποφευχθεί η χρεωκοπία τους ήταν κάτι πρωτοφανές. Η ισοτιμία της στερλίνας πέφτει πια κάτω από το ένα ευρώ. Δεν ήθελαν να μπουν στην ευρωζώνη και τώρα δεν μπορούν! Η Τραπεζα της Αγγλίας έριξε στα επιτόκια στο επίπεδο του έτους 1700!

Οι τραπεζικοί… δορυφόροι, όπως η Ισλανδία, η Ιρλανδία και η Ελβετία χαροπαλεύουν. Η Ισπανία βρέθηκε με τρία εκατομμύρια ανέργους, καθώς είχε τη δική της… τοπική φούσκα ακινήτων. Η Ρωσία πάνω που είχε ανακάμψει τα τελευταία χρόνια ξαναβουλιάζει κι αυτή τη φορά απειλούνται και οι νεοπλουτοκράτες της με χρεοκοπία. Το Ντουμπάϊ έχει μεγάλο πρόβλημα γιατί επένδυσε τα λεφτά από το πετρέλαιο στα ακίνητα. Η Bank of America απέλυσε 50.000 άτομα. Η Βρετανία κινδυνεύει να βυθιστεί στην εξαθλίωση γιατί είχε στηρίξει όλη την οικονομία της στα χρηματοπιστωτικά. Πρόσφατα πέντε επίσκοποι της Αγγλικανικής Εκκλησίας με ανακοίνωση τους κατηγόρησαν τους Μπλερ, Μπράουν, Μέητζορ και Θάτσερ πως με την οικονομική πολιτική τους έριξαν το λαό στην εξαθλίωση.

Ας σημειωθεί πως η κρίση πλήτει καίρια την οικονομική δύναμη του εβραϊκού λόμπυ στις ΗΠΑ, που το τελευταίο μεγάλο του οχυρό ονομάζεται Γκολντμαν-Σαξ. Η κρίση έγινε αιτία να αποκαλυφθεί το σκάνδαλο-γιγας του μεγαλοεπενδυτή Μαντόφ που βασίζονταν στα χρήματα των Εβραίων. Η πτώση θα συμπαρασύρει και το Ισραήλ φυσικά και δίχως την οικονομική ασπίδα οι Εβραίοι θα εξοντωθούν για άλλη μια φορά.

ΑΡΜΑΓΕΔΩΝ

Έφθασε η ώρα να πληρώσει ο καπιταλισμός και δεν έχει φράγκο! Είναι αστείο και τραγικό. Ήρθε η ώρα να πληρώσουν οι καπιταλιστές και όχι μόνο αυτοί, αλλα και η Δεξιά. Οι συντηρητικοί και οι νεοφιλελεύθεροι, δεν θα έχουν που να κρυφτούν, όταν η κρίση πάρει τις εφιαλτικές διαστάσεις της.

Δεν αποκλείεται οικονομικοί παράγοντες και πολιτικοί ηγέτες να παραπεμφθούν σε διεθνές δικαστήριο για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Αυτό δεν είναι καθόλου αστείο, δεδομένου πως η κρίση μπορεί να εξελιχτεί σε επισιτιστική καταστροφή παγκόσμιων διαστάσεων, με εκατοντάδες εκατομμύρια θύματα, αφού η παγκόσμια παραγωγή και διακίνηση τροφίμων βασίζεται στο εμπόριο το οποίο βασίζεται στο πιστωτικό σύστημα που καταρρέει.

Αν οι προηγμένες χώρες πεινάσουν, οι φτωχότερες θα λιμοκτονήσουν. Υπάρχει κίνδυνος να λιμοκτονήσουν τα επόμενα χρόνια, εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο(!) και αιτία για αυτό θα είναι η πληθυσμιακή έκρηξη των τελευταίων 60 ετών. Αν ο παγκόσμιος πληθυσμός είχε μείνει στα 3 δισεκατομμύρια του 1960, η φτώχεια θα είχε εκλείψει.

Η πτώση των τιμών των τροφίμων θα προκαλέσει μείωση της αγροτικής παραγωγής σε όλο τον κόσμο, αλλά επειδή στην οικονομία υπάρχουν φαινόμενα πολλαπλασιαστικά και υπο-πολλλαπλασιαστικά, η μείωση της παραγωγής θα είναι πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με τη μείωση της ζήτησης.

Δεδομένου πως υπάρχουν ολόκληρες χώρες, που εξαρτώνται από τις εισαγωγές και από τις εξαγωγές τροφίμων, θα προκύψει μεγάλο πρόβλημα.

Το 2007 εξαιτίας της κερδοσκοπίας είχε συμβεί το αντίστροφο φαινόμενο με τη μεγάλη αύξηση των τιμών. Η αύξηση αυτή ώθησε σε αύξηση την παραγωγή αλλά στα επόμενα χρόνια θα υπάρξει μεγάλη μείωση. Ελάχιστοι γνωρίζουν πως τα παγκόσμια αποθέματα σιτηρών αρκούν μόνο για ένα μήνα και πως αρκεί μια ελάττωση της παγκόσμιας παραγωγής για να προκάλεσει επισιτιστική κρίση σε πολλές φτωχές χώρες.

MARX ANTE PORTAS

Το 1930 η Αγγλία παρόλο που είχε τρία εκατομμύρια ανέργους, απέφυγε τις καταστροφικές συνέπειες της κρίσης, χάρη στην αυτοκρατορία των αποικιών της, από όπου εισήγαγε τρόφιμα αλλά τώρα δεν μπορεί να ξανακάνει το ίδιο, γιατί εξάγει κυρίως υπηρεσίες. Ας σημειωθεί δε πως ο αγροτικός πληθυσμός έχει συρρικνωθεί σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες προς όφελος του τριτογενούς τομέα των υπηρεσιών λόγω του καταναλωτισμού και πως η Ευρώπη περιόρισε την αγροτική της παραγωγή στην οποία είχε πλεόνασμα πριν 20 χρονια. Είναι επίσης ελάχιστα γνωστό πως τη δεκαετία του 1970, οι ΗΠΑ εξαγορασαν την Αίγυπτο, με τα αγροτικά πλεονάσματα τους (γιατί νομίζετε η Αίγυπτος υπέγραψε τη συνθήκη με το Ισραήλ;). Παρομοίως η αγγλο-αμερικανική αυτοκρατορία εξαγόρασε τους φτωχότερους λαούς, μεταξύ των οποίων και τον… δικό μας το 1947- 1948.

Βόρεια Αμερική και η Ευρώπη δεν είχαν μόνο βιομηχανική αλλα και αγροτική κυριαρχία στον κόσμο. Οι μεγάλες εισαγωγές σιτηρών στο δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα, από την Αμερικη στην Ευρώπη και η μετανάστευση, εμποδίσαν να συμβεί αυτό που οραματίστηκε ο Μαρξ, την επανάσταση. Χάρη στη μεγάλη επάρκεια σιτηρών και τροφίμων στην Αγγλία και ιδίως στις ΗΠΑ, η Αριστερά δεν μπόρεσε να αποκτήσει επιρροή. Η παρούσα οικονομική κρίση θα εξοντώσει την αμερικανική Δεξιά, που βασίζεται στις μικρότερες πόλεις, οι οποίες θα χρεοκοπήσουν από τις πρώτες.Ήδη δέκα πολιτείες της συντηρητικής ζώνης των ΗΠΑ κινδυνεύουν με χρεωκοπία. Στην πραγμαστικότητα η κρίση απειλεί να εξολοθρεύσει όλη τη δυτική Δεξιά, όποτε ανοίγει το δρόμο για το αδιανόητο, για την επανάσταση!

Η διατροφή όλων μας εξαρτάται από το διεθνές εμπόριο που με τη σειρά του είναι όμηρος του πιστωτικού συστήματος. Αν καταστραφούν οι τράπεζες χάνονται και τα σούπερ μάρκετ και πέφτει πείνα άνευ προηγουμένου. Μαζί της χάνεται όμως και η μεσαία τάξη ο στυλοβάτης της Δεξιας.

Ασφαλώς θα ενισχυθούν τα ρατσιστικά κτλ. κινήματα αλλά εδώ είναι φανερό σε όλους πως ούτε οι ξένοι φταίνε, ούτε ο εθνικισμός μπορεί να λύσει τα οικονομικά προβλήματα και οι Δυτικές κοινωνίες έχουν αλλάξει πολύ από τότε. Ας σημειωθεί πως ο Χίτλερ στήριξε το καθεστώς του σε μια οικονομική φούσκα, που στηρίχτηκε σε πιστώσεις από αγγλοαμερικανικές τράπεζες και πως η κρίση υπονόμευσε τον ιταλικό φασισμό. Επειδή δεν είχαν μέλλον αυτά τα καθεστώτα εξαπέλυσαν τότε τον πόλεμο

Η ΚΟΚΚΙΝΗ ΚΑΜΠΑΝΑ

Τι άλλο είναι ο σοσιαλισμός παρά μια οικονομία έκτακτης ανάγκης που προτάθηκε για να αντιμετωπιστεί η μαζική φτώχεια το 19Ο αιώνα; Τι θα συμβεί αν η φτώχεια ξαναγίνει μαζική; Δεν θα αναγκαστούν οι κυβερνήσεις να παίρνουν όλο και περισσότερα μέτρα ελέγχου της οικονομίας; Τι θα γίνει όταν οι πεινασμένοι και οι άνεργοι γίνουν πόλλα εκατομμύρια στη Δύση;

Η μεγαλη ωρα που περιμεναν και φανταζοταν ολοι οι μαρξιστες , επι 160 χρονια, εφθασε και κανεις δεν το καταλαβαινει Η πτωση του καπιταλισμου εφθασε και μας επιασε ολους στον υπνο.Είναι απιστευτο.Εφοσον είναι αδυνατο να αποκατασταθει η ισορροπια των αγορων, ο καπιταλισμος δεν μπορει πλεον να διασωθει. Το πλοιο μπαταρησε και παιρνει νερα.

Ο σοσιαλισμός είναι πολύ σοβαρό ζήτημα για να τον αφήσουμε στους Μαρξιστές.Αυτοί πάντα βιαζότανε να ξεγεννήσουν την ιστορία πριν την ώρα της και έτσι έβγαιναν όλο εκτρώματα. Νομίζουν πως τα προβλήματα λύνονται με την επαναστατική μαγκιά τους. Τις προάλες είπα σ’ έναν φίλο μου πως καταρρέει ο καπιταλισμός και μου απάντησε γεμάτος ζωτικότητα πως τίποτα δεν καταρρέει, αν δεν το σπρώξουμε εμείς. Αυτό είναι το αληθινό τους απωθημένο. Η δύναμη να αρχίζουν την ιστορία, η θέληση για παντοδυναμία. Ο Σοσιαλισμός δεν πρόκειται να οδηγήσει σε καμμία ουτοπία και θα είναι πολύ χειρότερος από ότι φαντάζονται και οι πιο καλοπροαίρετοι μαρξιστές ακριβώς γιατί είναι σύστημα έκτακτης ανάγκης. Ο μανιακός ο Μαρξ, εντελώς ανεύθυνα, νόμιζε πως ο Κομουνισμός μπορεί να εξασφαλίσει την πιο μεγάλη ατομική ελευθερία. Που ακούστηκε ατομική ελευθερία μέσα σε εντελώς ελεγχόμενη οικονομία δίχως καθόλου ιδιοκτησία ή μέσα σε κοινότητα; Ο Προυντόν είχε πει το 1846, πως οι ιδέες του Μαρξ θα μας οδηγήσουν σε ένα καθεστώς «φαραωνικού τύπου» και η πρόβλεψη του επαληθεύτηκε, με τη μούμια του Λένιν και τη λατρεία του Στάλιν.

Βέβαια τότε οι λαοί ήταν συνηθισμένοι να λατρεύουν ηγέτες από πριν. Ας ελπίσουμε πως αν υπάρξει νέος σοσιαλισμός δεν θα διευθύνεται από μαρξιστές ή κομουνιστές, αλλά από τους ίδιους τους πρώην καπιταλιστές που είναι οι πιο κατάλληλοι.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Είναι άγνωστο ως ποιο σημείο θα φθάσει η Κρίση κι αν υπάρχει… πάτος, γιατί έχουμε ανέβει πολύ ψηλά τον αιώνα που πέρασε. Μια «μαύρη τρύπα» καταβροχθίζει την παγκόσμια οικονομία κι αυτή η τρύπα δεν είναι παρά η άλλη όψη της πιστωτικής-καταναλωτικής φούσκας. Η παγκόσμια οικονομία βυθίζεται σαν τον Τιτανικό, ενώ η ορχήστρα εξακολουθεί να παίζει. Τελικά στο CERN περίμεναν «μαύρες τρύπες», αλλά προέκυψαν στην οικονομία!

Υ.Γ. Μεγάλα καράβια, μεγάλες φουρτούνες –και μεγάλα Ναυάγια!

zenithmag

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ