Η γνώμη των αρχαίων Μακεδόνων για το αν έπρεπε να τιμηθεί ως θεός ο Μ. Αλέξανδρος

Της Παρθένας Τσοκτουρίδου.

-Ποια ήταν η γνώμη των αρχαίων Μακεδόνων για το αν έπρεπε να τιμηθεί ως θεός ο Μ. Αλέξανδρος;Απάντηση παίρνουμε από το βιβλίο του Γ. Κιτσόπουλου για τον Μ. Αλέξανδρο, απόσπασμα του οποίου αναφέρεται αμέσως παρακάτω:

-«(327 π.Χ.). Ο Αλέξανδρος προσκάλεσε τον Καλισθένη, τον Ανάξαρχο και τους άλλους σοφιστές σε συμπόσιο, στο οποίο προσκλήθηκαν οι Πέρσες και οι Μήδιοι αξιωματούχοι της Αυλής του, Καθώς και οι στρατηγοί… Η συζήτηση άρχισε τυχαία, ή και σκηνοθετημένα – όπως ισχυρίζονται μερικοί – ανάμεσα στον Ανάξαρχο τον Αβδηρίτη που για να αποκτήσει την πνευματική πρυτανεία στην Αυλή, κολάκευε τον Αλέξανδρο υπέρμετρα, και σε έναν ποιητή από τη Σικελία, που τον έλεγαν Κλέωνα. Αυτός ο Κλέων ρώτησε, τάχα για να μάθει, αν οι Μακεδόνες δόξαζαν με θεικές τιμές τον βασιλιά τους. Γιατί, όπως είπε, σαν θεό τον τιμούσαν όλοι οι άλλοι.

-Παίρνοντας λοιπόν αφορμή από το ερώτημα εκείνο, ο Ανάξαρχος είπε, πως από τους Μακεδόνες έπρεπε πιο πολύ να τιμηθεί σαν  θεός ο Αλέξανδρος, παρά ο Διόνυσος ή ο Ηρακλής. Κι όχι μόνο για τα πολλά και μεγάλα κατορθώματα του, παρά γιατί ήταν και συμπατριώτης τους, ενώ ο Διόνυσος ήταν Θηβαίος κι ο Ηρακλής απ’  το Άργος. Ανεξάρτητα από την συγγένεια, που είχε με τον τελευταίο, ο Αλέξανδρος ήταν διακιωματικά ο πρώτος από τους Μακεδόνες, που του άξιζαν θεικές τιμές. Και πρέπει πρόσθεσε, οι τιμές αυτές να του γίνονται από τώρα. Γιατί κανείς δεν αμφιβάλλει, πως όταν ο Αλέξανδρος αφήσει αυτόν τον κόσμο, οι Μακεδόνες θα τον λατρέψουν σαν θεό. Δεν θάταν λοιπόν δικαιότερο, να τον ευχαριστήσουν και να του δείξουν την αγάπη τους από τώρα που ζει κοντά τους παρά όταν θα πεθάνει; Τι όφελος θάχουν γι΄αυτόν οι τιμές, όταν θα αφήσει τη γη;»

-Τότε μίλησε ο Καλλισθένης και είπε: «Ανάξαρχε, τον Αλέξανδρο τον θεωρώ άξιο για όλες τις τιμές, που είναι δίκαιο να αποδίδονται σε άνθρωπο. Μα, όπως ξέρεις, εμείς οι άνθρωποι έχουμε ξεχωρίσει απ΄ αυτές τις τιμές μας για τους ανθρώπους, τις άλλες που τις φυλάμε για τους θεούς. Για να τιμήσουμε τους θεούς, τους χτίζουμε ναούς, τους φτιάχνουμε αγάλματα και τους αφιερώνουμε χώρους ιερούς. Κι εκεί σ΄ αυτούς τους χώρους προσφέρουμε θυσίες και σπονδές. Κι αναπέμπουμε ύμνους στους θεούς όταν τους προσκυνάμε. Όταν οι άνθρωποι συναντηθούν ανταλλάζουν το χαιρετιστήριο φίλημα, γιατί βρίσκονται ο ένας εμπρός στον άλλον και βλέπουν ο ένας τον άλλο.

-Μα οι θεοί βρίσκονται ψηλά. Δεν φτάνουμε να τους αγγίξουμε και ούτε τους βλέπουμε. Γι’ αυτό είναι φυσικό, να τους τιμούμε, προσκυνώντας και ψάλλοντας. Είναι όμως αφύσικο, μπερδεύοντας τα όλα αυτά, να ανεβάζουμε ανθρώπους στη θεική θέση, γιατί με τον τρόπο αυτό κατεβάζουμε τους θεούς σε ταπείνωση. Είναι βλάσφημο λοιπόν να αποδίνουμε σε ανθρώπους τιμές ίδιες με εκείνες, που αποδίνουμε στους θεούς…Με το δίκιο τους λοιπόν οι θεοί θάναι θυμωμένοι, τώρα που οι άνθρωποι ανεβάζουν τους ευατούς τους στις θεικές τιμές ή που αφήνουν τους άλλους να τους θεοποιούν.

-Και ποια ανάγκη έχει ο Αλέξανδρος για να λατρεύεται σαν θεός; Πέρα που είναι ικανός να κάνει τα μεγαλύτερα κατορθώματα είναι ο άριστος από τους γενναίους, ο βασιλικότατος από τους βασιλιάδες κι ο στρατηγικότατος από τους στρατηγούς. Και συ, Ανάξαρχε, έπρεπε πιο πολύ από κάθε άλλον, να τον συμβουλεύεις με τέτοια λόγια και να τον εμποδίζεις σε πράξεις ή σκέψεις αντίθετες, μια και συναναστρέφεσαι τον Αλέξανδρο φιλοσοφικά. Γι΄ αυτό πριν ανοίξεις συζήτηση πάνω σ’ αυτό το θέμα και πριν να πεις όσα είπες, έπρεπε να συλλογιστείς, πως δεν έχεις να κάνεις ούτε με τον Καμβύση, ούτε με τον Ξέρξη, αλλά με τον γιο του Φιλίππου.

-Ο Αλέξανδρος είναι απόγονος του Ηρακλή και του Αιακίδη και οι πρόγονοι του ήρθαν από το Άργος κι εγκαταστάθηκαν στη Μακεδονία, για να κυβερνήσουν τους Μακεδόνες όχι με την βία, παρά με την τάξη του νόμου. Επειδή όμως μίλησες για τιμές σε ζωντανούς ήρωες, θα σου θυμίσω, πως ούτε και στον Ηρακλή, όταν ζούσε, αποδόθηκαν θεικές τιμές απ’ τους Έλληνες. Και μονάχα όταν πέθανε και αφού ο Δελφικός Απόλλων έδωσε χρησμό, τότε μόνο – κι όχι πριν- ο Ηρακλής τιμήθηκε από τους ανθρώπους σαν θεός….»

tovimatisgynaikas

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ