Πολύσπαστα
Αποτελούνταν από συνδυασμό μιας σταθερής και μιας ελεύθερης «τροχαλίας» σε ένα αλληλοεξαρτώμενο σύστημα μέσω του σχοινιού ανύψωσης. Στην ξύλινη ή μεταλλική «θήκη» κάθε «τροχαλίας» προσαρμόζονταν ένας ή περισσότεροι άξονες και γύρω από τον καθένα τους περιστρέφονταν ένας ή περισσότεροι «τροχίλοι». Τρίσπαστο ονομαζόταν το σύστημα με τρεις τροχίσκους (δύο στην πάνω «τροχαλία» και έναν στην κάτω). Τετράσπαστο ονομαζόταν το σύστημα με τέσσερεις τροχίσκους (από δύο στην κάθε «τροχαλία»), κ.ο.κ.
Σύνδεσμοι, γόμφοι και εμπόλια
Για την ασφαλή οριζόντια συναρμογή των γειτονικών λίθων χρησιμοποιούνταν ορειχάλκινοι ή σιδερένιοι «σύνδεσμοι» συνήθως σχήματος I που τοποθετούνταν σε αντίστοιχες λαξευμένες υποδοχές των λίθων και σταθεροποιούνταν και προστατεύονταν με τη χύτευση μολύβδου. Για τη σταθερή κατακόρυφη συναρμογή τους χρησιμοποιούνταν οι «γόμφοι» δηλ. ορειχάλκινα ή σιδερένια ελάσματα που τοποθετούνταν με παρόμοιο τρόπο. Για την ασφαλή σύνδεση των σπονδύλων των κιόνων χρησιμοποιούνταν τα «εμπόλια» δηλ. ξύλινα στοιχεία τετραγωνικής διατομής που τοποθετούνταν σε αντίστοιχες τετραγωνικές εγκοπές στο κέντρο των σπονδύλων. Τα «εμπόλια» έφεραν οπές στο κέντρο τους και συνδέονταν μεταξύ τους με τον «πόλο» έναν κατακόρυφο ξύλινο συνήθως αξονίσκο που επέτρεπε την ελεύθερη περιστροφή των σπονδύλων.
Βαρούλκα
Αποτελούνταν κατά βάση από ένα μεγάλο άξονα όπου τυλιγόταν το σχοινί έλξης του φορτίου και είτε σταθερά προσαρμοσμένους στον άξονα ακτινωτούς τροχούς, είτε κινητούς μοχλοβραχίονες σε ειδικές υποδοχές του, για να εφαρμόζεται η απαιτούμενη ελκτική δύναμη από τους χειριστές. Πολλές φορές έφεραν τροχαλίες και σπανιότερα οδοντωτούς τροχούς ή και ατέρμονα κοχλία για επιπλέον αύξηση της παραγωγικότητάς τους.
Τα βαρούλκα εδάφους για την έλξη του σχοινιού ανύψωσης και την τάνυση των «επιτόνων» προσδένονταν σε έναν ισχυρά πακτωμένο κατακόρυφο πάσσαλο ενώ τα βαρούλκα των ικριωμάτων τοποθετούνταν με κατρακύλια πάνω σε οριζοντιωμένες δοκούς για την ευχερή οριζόντια μετατόπισή τους.
Τρόποι ανάρτησης των λίθων
Για την ανύψωσή τους οι λίθοι περιβάλλονταν συνήθως με χοντρά σχοινιά (με τη χρήση ξύλων για την προστασία των ακμών τους) που προσδένονταν στην αρπάγη του γερανού. Λόγω όμως της δυσχερούς απομάκρυνσης των σχοινιών σε αρκετές περιπτώσεις (που θα πλακώνονταν από τον υπερκείμενο λίθο μετά την τοποθέτησή του επινοήθηκαν διάφορα άλλα ευφυή συστήματα πρόσδεσης των λίθων όπως:
Α) Σύστημα πρόσδεσης των λίθων μέσω οπών σχήματος U που λαξεύονταν στην επάνω επιφάνεια και εσωτερικά του λίθου (π.χ. Ολυμπία, Δελφοί, Αφαία, κ.α.).
Β) Σύστημα πρόσδεσης των λίθων μέσω λαξευμένων προεξοχών («αγκώνες») στις επιμήκεις πλαϊνές επιφάνειες των λίθων που αργότερα συνήθως αφαιρούνταν (π.χ. Παρθενών, Προπύλαια, κ.α.).
Γ) Σύστημα πρόσδεσης των λίθων μέσω λαξευμένων εγκάρσιων αυλάκων στο κάτω μέρος και στα πλάγια (μερικές φορές) του λίθου (π.χ. Σελινούς, κ.α.).
Δ) Σύστημα πρόσδεσης των λίθων μέσω λαξευμένων αυλάκων σχήματος U στις εγκάρσιες πλαϊνές επιφάνειες του λίθου (π.χ. Ακράγας, Αφαία, κ.α.).
Ε) Σύστημα πρόσδεσης των λίθων με τη βοήθεια ζεύγους λαβών («άγκυρες» και «αρπάγες») αγκιστρωμένων σε τόρμους, εντορμίες και κατάλληλα λαξευμένες οπές του λίθου (π.χ. Ακρόπολη, Ολυμπία, Δελφοί, Επίδαυρος, κ.α.).
ΣΤ) Σύστημα πρόσδεσης των λίθων με τη βοήθεια του «καρκίνου», μιας ψαλιδόσχημης αρθρωτής λαβίδας που τα κάτω άκρα της αγκιστρώνονταν σε κατάλληλες υποδοχές στο επάνω μέρος ή στα πλάγια του λίθου και περισφίγγονταν αυτόματα με την ανύψωσή του (π.χ. Σούνιο, κ.α.).
Ζ) Σύστημα πρόσδεσης των λίθων με τη βοήθεια του «λύκου», ενός συστήματος δύο μεταλλικών ή (σπανιότερα) ξύλινων στελεχών (το ένα ορθογωνικής και το άλλο τραπεζοειδούς διατομής με τη μία μόνο πλευρά κεκλιμένη) που εφαρμόζονταν σε αντίστοιχα λαξευμένες τραπεζοειδείς υποδοχές του λίθου (λοξές στη μία πλευρά) ώστε να σφηνώσουν αυτόματα κατά την ανύψωση (π.χ. Θησείο, κ.α.). Η ανάρτηση γινόταν είτε από μία οπή, είτε από το διαμορφωμένο άγκιστρο του τραπεζοειδούς στελέχους. Κατά την υστεροελληνιστική εποχή χρησιμοποιήθηκε «λύκος» με τρία στελέχη, τα δύο εκ των οποίων τραπεζοειδούς διατομής με αντίθετες κλίσεις («καμπάνα»).
ΠΗΓΕΣ: «Α. Ορλάνδος, Τα υλικά δομής των αρχαίων Ελλήνων (Ι και ΙΙ)», «Μανώλης Κορρές, Από την Πεντέλη στον Παρθενώνα»
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Επειδη Η Ανθρωπινη Ιστορια Δεν Εχει Ειπωθει Ποτε.....Ειπαμε κι εμεις να βαλουμε το χερακι μας!
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.