Ντμίτρι Σοστακόβιτς / Η μουσική ιδιοφυΐα του αιώνα που η Δύση δεν του συγχώρεσε την ιδεολογία του

Διάβασα αυτές τις μέρες στην Καθημερινή και στην ΕΦ.ΣΥΝ., για το βιβλίο κάποιου Τζούλιαν Μπαρνς, «Ο αχός της εποχής» που το παρουσίασαν με μεγάλη «φροντίδα»  και αφορά τη μυθιστορηματική βιογραφία τουΝτμίτρι Σοστακόβιτς. Ο συγγραφέας, λοιπόν, ανάμεσα σε διάφορες μπουρδολογίες, γράφει για τον Σοστακόβιτς: «Μικρός και άτολμος άντρας, ο μεγαλοφυής συνθέτης που υπήρξε ένα υστερικό παιδί, ένας σχολαστικός ενήλικος, ένας άνθρωπος που δηλώνει ευθύς εξαρχής την πλήρη ανεπάρκειά του να υποστηρίξει τις ηθικές του αρχές [...]. Τον αναγκάζει έτσι να ζει βυθισμένος στην ντροπή που γεννά η σύγκρουση με τη συνείδησή του έως τα γηρατειά του». 

Η δε Βουδουροβιβλιοθήκη αφιερώνει ολόκληρο κατεβατό με τίτλο «Μουσική υπό διωγμό: οι πολιτικές διώξεις του Σοστακόβιτς» και μόνο για τη μουσική του δε γράφει.

Ο Αλεξάντρ Σολζενίτσιν, ένας τρισάθλιος αντιφρονών του καθεστώτος μέχρι τα βαθιά του γεράματα και χαϊδεμένο παιδί της Δύσης, είχε πει: «Αυτή η τραγική ιδιοφυΐα, αυτό το αξιολύπητο ερείπιο ο Σοστακόβιτς....». 

Αυτή, λοιπόν, η «τραγική ιδιοφυΐα», ο ... καταδιωκόμενος από τον Στάλιν και το Σοβιετικό καθεστώς, ήταν ένας πολυβραβευμένος καλλιτέχνης που προηγούμενο δεν έχει υπάρξει. Διαβάστε τα βραβεία και τις διακρίσεις που εισέπραξε από τους «διώκτες» του.

Το 1939 παρουσιάζει την 6η Συμφωνία, ενώ του απονέμεται το «Παράσημο της Κόκκινης Σημαίας της Εργασίας» για τη μουσική του στον κινηματογράφο. Το 1939 του απονέμεται το «Παράσημο της Κόκκινης Σημαίας της Εργασίας» για τη μουσική του στον κινηματογράφο. Το 1940, συνθέτει το Κουιντέτο για Πιάνο, από τα σημαντικότερα προπολεμικά έργα του, για το οποίο το 1941 του απονεμήθηκε το «Βραβείο Στάλιν».

«Το Βραβείο Στάλιν δεν είναι μόνο υψηλός έπαινος, είναι επίσης ένδειξη μεγάλης εμπιστοσύνης» έλεγε ο Σοστακόβιτς. Για την 7η Συμφωνία ο Σοστακόβιτς τιμάται το 1942, για δεύτερη φορά, με το «Βραβείο Στάλιν». Ήδη το 1927 είχε τιμηθεί με «Έπαινο στον Πρώτο Διεθνή Διαγωνισμό Σοπέν στη Βαρσοβία». Για την 7η Συμφωνία ο Σοστακόβιτς τιμάται το 1942, για δεύτερη φορά, με το«Βραβείο Στάλιν».

Το 1943, περίοδος έντονης δημιουργικότητας, γράφει την 8η Συμφωνία, το 1945 την 9η και το 1946 το Τρίο για πιάνο, για το οποίο του απονέμεται ένα ακόμη «Βραβείο Στάλιν». Λίγο αργότερα του δίνεται το «Παράσημο Λένιν», ως κορυφαίου καθηγητή του Ωδείου της Μόσχας. Την ίδια χρονιά του απονέμεται ο τίτλος του «Καλλιτέχνη του Λαού της Ρωσικής Ομοσπονδίας». Το 1949 εκλέγεται στη «Σοβιετική Επιτροπή Ειρήνης»: συμμετέχει σε συνέδρια, κάνει φλογερές ομιλίες και αρθρογραφεί ενάντια στους πολεμοκάπηλους εχθρούς της ανθρωπότητας. Γίνεται ένα από τα πιο ενεργά μέλη του παγκοσμίου κινήματος ειρήνης. Το 1950 του απονέμεται ένα ακόμη«Βραβείο Στάλιν» για τη μουσική του στην ταινία «Η πτώση του Βερολίνου» και για το ορατόριο «Το τραγούδι των δασών».

Το 1955 για τρίτη φορά εκλέγεται στο «Ανώτατο Σοβιέτ της Ρωσικής Ομοσπονδίας», ενώ παρουσιάζεται ένα από τα σπουδαιότερα έργα του, το Πρώτο Κοντσέρτο για βιολί, με σολίστ τον μοναδικό Νταβίντ Οϊστραχ. Το 1956, γιορτάζονται τα 50χρονά του και του απονέμεται το «Παράσημο Λένιν». Το 1958 τιμάται με το «Βραβείο Λένιν» για την 11η Συμφωνία του, αφιερωμένη στην Επανάσταση του 1905. Το 1960, η κομματική οργάνωση του Συνδικάτου Συνθετών κάνει δεκτό τον Σοστακόβιτς ως «Δόκιμο μέλος του ΚΚΣΕ», στο οποίο εντάχθηκε το 1961, χρονιά που ολοκλήρωσε και την αφιερωμένη στο Λένιν 12η Συμφωνία του. Το 1962 ανακηρύσσεται για πρώτη φορά «Υποψήφιος για το Ανώτατο Σοβιέτ της ΕΣΣΔ» και το 1963 εκλέγεται «Επίτιμο μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσικής της Ουνέσκο».

Το 1966, επανεκλέγεται στο «Ανώτατο Σοβιέτ της ΕΣΣΔ». Με εντολή του προεδρείου, ο Σοστακόβιτς γίνεται ο πρώτος μουσικός στον οποίο απονέμεται ο τίτλος του «Ήρωα της Σοσιαλιστικής Εργασίας», για τις ξεχωριστές του υπηρεσίες στη σοβιετική μουσική.
(πηγή κειμένων από άρθρο της Ρουμπίνης Σούλη)

Άφησε ένα πλούσιο και πολυποίκιλο έργο

Εργογραφία 

Συμφωνίες

Συμφωνία αρ.1 σε φα ελασ. op. 10 (1924-25)

Συμφωνία αρ.2 σε σι μειζ. op. 14 «Στον Οκτώβρη» για μεικτή χορωδία και ορχήστρα(1927)

Συμφωνία αρ.3 σε μι ύφεση μειζ. op. 20 «1η Μαΐου» για μεικτή χορωδία και ορχήστρα (1929)

Συμφωνία αρ.4 σε ντο ελασ. op. 43 (1935-36, πρεμιέρα 1961)

Συμφωνία αρ.5 σε ρε ελασ. op. 47 (1937)

Συμφωνία αρ.6 σε σι ελασ. op. 54 (1939)

Συμφωνία αρ.7 σε ντο μειζ. op. 60 «Του Λένινγκραντ» (1941)

Συμφωνία αρ.8 σε ντο ελασ. op. 65 (1943)

Συμφωνία αρ.9 σε μι ύφεση μειζ. op. 70 (1945)

Συμφωνία αρ.10 σε σε μι ελασ. op. 93 (1953)

Συμφωνία αρ.11 σε σολ ελασ. op. 103 «Έτος 1905» (1956-57)

Συμφωνία αρ.12 σε ρε ελασ. op. 112 «Έτος 1917» (1960-61)

Συμφωνία αρ.13 σε σι ύφεση μειζ. op. 113 «Babi Yar» (σε ποίηση του Γεβγκένι Γεφτουσένκο) για βαθύφωνο, χορωδία βαθυφώνων και ορχήστρα (1962)

Συμφωνία αρ.14, σε σολ ελασ. op. 135 για υψίφωνο, βαθύφωνο, ορχήστρα εγχόρδων και κρουστά (σε ποίηση Garcia Lorca, Apollinaire, Κϋchelbecher και Rilke) (1969)

Συμφωνία αρ.15 σε λα μειζ. op. 141 (1971)

Άλλα έργα για ορχήστρα

Tahiti Trott, Opus 16, ορχηστρική διασκευή του φοξ-τροτ Tea for Two του Vincent Youmans (1928)

Σουίτα για ορχήστρα Τζαζ αρ. 1, Opus 38b (1934)

Σουίτα για ορχήστρα Τζαζ αρ. 2 (1938) (Στο έργο αυτό περιέχεται ένα από τα πιο γνωστά κομμάτια Βαλς, το λεγόμενο Βαλς αρ. 2 )

Κοντσέρτα

Κοντσέρτο για πιάνο, τρομπέτα και ορχήστρα εγχόρδων αρ. 1 σε ντο ελάσσονα op. 35 (1933)

Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα αρ. 1 σε λα ελάσσονα op. 77 (1947-48, Πρεμιέρα 1955)

Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα αρ. 2 σε φα μείζονα op. 102 (1957)

Μουσική δωματίου

Τρίο για βιολί, τσέλο και πιάνο αρ. 1 σε ντο μείζονα op. 8 (1923)

Τρία κομμάτια για τσέλο και πιάνο op. 9 (χαμένο) (1923/24)

Πρελούδιο και σκέρτσο για οκτέτο εγχόρδων op. 11 (1924/25)

Σονάτα για τσέλο και πιάνο σε ρε ελάσσονα op. 40 (1934)

Κουαρτέτο εγχόρδων σε ντο μείζονα αρ.1 op. 49 (1938)

Κουιντέτο για πιάνο και έγχορδα σε σολ ελάσσονα op. 57 (1940)

Τρίο για βιολί, τσέλο και πιάνο αρ. 2 σε μι ελάσσονα op. 67 (1944)

Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 2 σε λα μείζονα op. 68 (1944)

Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 3 op. 73 (1946)

Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 4 op. 83 (1949)

Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 5 op. 92 (1952)

Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 6 op. 101 (1956)

Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 7 op. 108 (1960)

Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 8 op. 110, αφιερωμένο στα θύματα του φασισμού και του πολέμου (1960)(μεταγραφή από τον Rudolf Barshai ως: συμφωνία δωματίου για ορχήστρα εγχόρδων, op.110a)

Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 9 op. 117 (1964)

Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 10 op. 118 (1964) (μεταγραφή από τον Rudolf Barshai ως: συμφωνία δωματίου για ορχήστρα εγχόρδων, op.118a)

Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 11 op. 122 (1966)

Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 12 op. 133 (1968)

Σονάτα για βιολί και πιάνο op. 134 (1968)

Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 13 op. 138 (1970)

Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 14 op. 142 (1973)

Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 15 op. 144 (1974)

Σονάτα για βιόλα και πιάνο op. 147 (1975)

Μουσική για πιάνο

8 Πρελούδια για πιάνο op. 3 (1919/20)

Τρεις φανταστικοί χοροί για πιάνο op. 5 (1922)

Σουίτα για δύο πιάνα op. 6 (1922)

Σονάτα αρ. 1 για πιάνο op. 12 (1926)

Αφορισμοί – Δέκα κομμάτια για πιάνο op. 13 (1927)

24 Πρελούδια για πιάνο. 34 (1932/33)

Σονάτα αρ. 2 για πιάνο op. 61 (1942)

6 παιδικά κομμάτια για πιάνο op. 69 (1944/45)

24 Πρελούδια και Φούγκες για πιάνο op. 87 (1950/51)

Κοντσερτίνο για 2 πιάνα op. 94 (1953)

Σκηνικά έργα

Η μύτη op.15, Όπερα σε 3 πράξεις (1927)

Η εποχή του χρυσού op.22, Μπαλέτο σε 3 πράξεις, λιμπρέτο A. Ivanovsky(1929-1930)

Η Βίδα op.27, Μπαλέτο σε 3 πράξεις, λιμπρέτο V. Smirnov (1930-1931)

Η Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ, op.29, όπερα σε 4 πράξεις (1932)

Καταρίνα Ισμαΐλοβα, op.114, αναθεωρημένη εκδοχή της Λαίδης Μάκβεθ (1956)

Moskva-Cheryomushki, op.105, οπερέτα σε 3 πράξεις (1958)

 Καληνύχτα σας κ. Τζούλιαν Μπαρνς. 

Το βιβλίο σας επιστρέφεται ως απαράδεκτο, θλιβερό και ανιστόρητο.

********************************************************

Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, Βσέβολοντ Μέγιερχολντ, Αλεξάντερ Ρότσενκο και  Ντμίτρι Σοστακόβιτ

Αυτή η επίθεση ξαναγραψίματος της Ιστορίας είναι πολύπλευρη. Δε θα μπορούσε να αφήσει απ’ έξω την Τέχνη και τον Πολιτισμό. Μια επίθεση για να ξεχνάνε οι παλιοί και -κυρίως- να μη μαθαίνουν οι νέοι. Γιατί και στον τομέα του Πολιτισμού οι χώρες αυτές -οι σοσιαλιστικές- γνώρισαν πρωτοφανή άνθιση που δεν μπορεί να συγκριθεί ούτε με το προσοσιαλιστικό τους παρελθόν ούτε με το μετασοσιαλιστικό τους παρόν. Και στο επίκεντρο αυτής της επίθεσης στη σοσιαλιστική Τέχνη βρίσκεται η μουσική και οι Σοβιετικοί συνθέτες, με προεξάρχοντα τον Σοστακόβιτς.

goodmusicandphotography

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ