“Κι ένα τέταρτο μητέρας αρκεί για δέκα ζωές, και πάλι κάτι θα περισσέψει που να το ανακράξεις σε στιγμή μεγάλου κινδύνου”

Γιορτή της Μάνας σήμερα και όσοι έχουν την τύχη να την έχουν στη ζωή, ας γιορτάσουν την ύπαρξή της. Μια ζεστή αγκαλιά, ένα φιλί, ο καλός ο λόγος, η παρουσία του παιδιού της είναι αυτά που θα της δώσουν τη μεγαλύτερη χαρά.

Και ίσως αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία δεν είναι η απλή τεκνοποίηση όσο κιαν αυτό κρύβει το μεγαλύτερο θαύμα της φύσης, αλλά ο σύνδεσμος τρυφερότητας, αγάπης, φροντίδας που εξασφαλίζει τον αναγκαίο σύνδεσμο της μιας γενιάς με την άλλη.
Η μητρότητα ξεπερνά την απλή τεκνοποίηση και παίρνει κοινωνική διάσταση. Γίνεται αποστολή.

Στην Αρχαία Ολυμπία τιμούσαν τη Μεγάλη Μητέρα των θεών, τη Ρέα σε ναό που ονομάζονταν Μητρώο. Σήμερα το μόνο που σώζεται είναι ο στυλοβάτης και τμήματα από το θριγκό. Πριν από τη Ρέα στον ίδιο χώρο λατρεύονταν η Γαία , στην οποία ήταν αφιερωμένο το Γαίον και η Ειλείθυια θεά του τοκετού.

Στο πέρασμα των αιώνων η «Μητέρα» υμνήθηκε από γλύπτες, ζωγράφους, ποιητές, πεζογράφους, μουσικούς.

Από αυτά τα καλλιτεχνικά δημιουργήματα τι να πρωτοθαυμάσει κανείς:

Tην «Κουροτρόφο», το νεολιθικό ειδώλιο που υμνεί τη μητρότητα;

Το ανάγλυφο με τη Ρέα που δίνει στον Κρόνο τη φασκιωμένη πέτρα για να σώσει το Δία ;

Από τους νεότερους χρόνους τον πίνακα του Γ. Ιακωβίδη που απεικονίζει όλη την τρυφερότητα της «Φροντίδας της Μάνας»;

Το γλυπτό του Χρήστου Καπράλου που ανυψώνει την «Αγρότισσα μάνα» του σε αρχετυπική μορφή;

Να συμπονέσει τις χαροκαμένες μάνες των «Ηρώων, 1957» στις ξυλογραφίες του Κ. Γραμματόπουλου και τις μανάδες της Βάσως Κατράκη, 1958 χαραγμένες πάνω στην πέτρα;

Ίσως οι ποιητές μας μπορούν να εκφράσουν πιο εύγλωττα αυτό που νοιώθουμε:

“Κι ένα τέταρτο μητέρας αρκεί για δέκα ζωές,
και πάλι κάτι θα περισσέψει που να το ανακράξεις σε στιγμή μεγάλου κινδύνου”

έγραψε ο Ελύτης

Μητέρα, μητέρα
πού αρνηθήκαμε
την τρυφερή σοφία των δακρύων σου
πού ‘ναι το μακρόθυμο χέρι σου
με την έκφραση της καρτερίας
πού ‘ναι το χέρι σου
ν’ ακούσουμε την αυγή και τη θάλασσα
να ζεστάνουμε τη μοναξιά;

έγραψε ο Γιάννης Ρίτσος

*********
Ένας υπέροχος ύμνος στη μάνα είναι το ποντιακό τραγούδι
«Η ΜΑΝΑ ΕΝ ΚΡΥΟ ΝΕΡΟΝ» σε στίχους και μουσική Γ. Βλασταρίδη (Τσανάκαλη).

Η ΜΑΝΑ ΕΝ ΚΡΥΟ ΝΕΡΟΝ

Όταν γερά η μάνα και άλλο κε πορεί
Ατότε θέλ’ βοήθειαν, ατότε θέλ’ ζωήν
Ατότε θέλ’ ζωήν
Κι όταν θα έρτε η ώρα και άλλο κι θα ζει
Αμαν κι ευτας το χρέος σοις θα καίεται η ψύ σ’

Η μάνα εν κρύο νερόν και σο ποτήρ’ κε μπαίν’
Η μάνα να μη ίνεται, η μάνα να μη εν
Η μάνα να μη εν

Η μάνα εν βράχος, η μάνα εν ρασίν
Σον δύσκολον την ώρα σ’ , μανίτσα θα τσαείς
Μανίτσα θα τσαείς
Η μάνα εν το στήριγμαν, τη χαράς το κλαδί
τ’ ατηνές η εγάπη κε βρίεται ση γην

Η μάνα εν κρύο νερόν...

Θα δεβαίνε τα χρόνεα, θα γέρουμε και μεις
Ατά είναι με τη σειρά κι θα γλιτών’ κανείς
κι θα γλιτών’ κανείς
και ολ’ πρέπ’ να εξέρουμε σ’ αούτο την ζωήν
χωρίς τη μάνας την ευχήν κανείς κε λέπ’ χαΐρ

Η μάνα εν κρύο νερόν...

Η μάνα εν κρύο νερόν...

*********

Όταν γερνάει η μάνα και άλλο δεν μπορεί,
Μα τότε θέλει βοήθεια, μα τότε θέλει ζωή
Και όταν θα έρθει η ώρα και άλλο δε θα ζει
Αν δεν έχεις κάνει το χρέος σου θα καίγεται η ψυχή σου
Η μάνα είναι κρύο νερό και στο ποτήρι δεν μπαίνει
Σαν τη μάνα δε γίνεται σαν την μάνα δεν υπάρχει
Η μάνα είναι βράχος η μάνα είναι βουνό
Στη δύσκολη την ώρα μανούλα θα φωνάζεις
Η μάνα είναι το στήριγμα, της χαράς το κλαδί
Η δικιά της η αγάπη δε βρίσκεται στη γη
Θα περάσουν τα χρόνια θα γεράσουμε κι εμείς
Αυτά είναι με τη σειρά και δε θα γλυτώσει κανείς
Και όλοι πρέπει να ξέρουμε σ’ αυτή τη ζωή
Χωρίς της μάνας την ευχή κανείς δε βλέπει χαΐρι

Ρ.Τ.

Πηγές: Αφιέρωμα στην Ελληνίδα Μάνα,
Η μητρότητα στη νεοελληνική τέχνη: έκδοση
Ιδρύματος Βουλής 2009
Εικόνες: 1. Κουροτρόφος
2. Ρέα και Κρόνος
3. Γ. Ιακωβίδη, Η φροντίδα της μάνας
4. Χρ. Καπράλου «Η Μάνα μου»
5. Κ. Γραμματόπουλος, Ήρωες 1957
6. Βάσω Κατράκη, Μάνες 1958

The Mythologists

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ