ΝΗΛΕΑΣ ΚΑΙ ΝΗΛΕΙΔΕΣ, H ΠΥΛΟΣ

Βάσω Δενδροπούλου

Φωτογραφία: Ο Νέστορας δέχεται το βραβείο Σοφίας από τον Αχιλλέα, Charles-Philippe (1798-1876)

Ο Νηλέας, ο γιος του Ποσειδώνα είχε έρθει από τη Θεσσαλία στη Μεσσηνία όπου έχτισε την Πύλο. Από το γάμο του με τη Χλωρίδα την κόρη του Ορχομένιου Αμφίονα, απέκτησε δώδεκα γιους και μια κόρη την Πηρώ. Ένας από τους γιους του ο Περικλύμενος είχε πάρει από τον παππού του το χάρισμα της μεταμόρφωσης σε πουλί, σε έντομο, σε ζώο σε οτιδήποτε κι άν ήθελε.

Όταν ο Ηρακλής θέλοντας να τιμωρήσει το Νηλέα (που είχε αρνηθεί να τον εξαγνίσει από τον φόνο που είχε διαπράξει), παρουσιάστηκε με το στρατό του μπροστά στα τείχη της Πύλου οι Πύλιοι μαζί με τους γιους του Νηλέα βγήκαν να υπερασπιστούν την πόλη τους. Ο Περικλύμενος, σκότωσε πολλούς από τους άντρες του και θέλοντας να σκοτώσει τον ίδιο τον Ηρακλή, μεταμορφώθηκε σε μέλισσα, έτσι ώστε να βρεθεί πολύ κοντά του και καθώς θα έπαιρνε την ανθρώπινη μορφή του θα μπορούσε να τον σκοτώσει. Η Αθηνά, όμως η οποία προστάτευε τον ήρωα του υπέδειξε το αληθινό πρόσωπο της μέλισσας και ο Ηρακλής τη σκότωσε. Αμέσως μετά, σκότωσε τους δέκα γιους του Νηλέα και εκπόρθησε την Πύλο. Ο μόνος επιζών από τους Νηλείδες ήταν ο Νέστορας παιδί ακόμη.

Οι Ηλείοι επωφελούμενοι από την αδυναμία της Πύλου, η οποία είχε χάσει τους προμάχους της, έκαναν συχνά επιδρομές αρπάζοντας ζώα κι όταν ο Νηλέας είχε στείλει δυο άρματα να τρέξουν στους αγώνες που οργάνωσαν οι Ηλείοι νίκησε, ο βασιλιάς τους ο Αυγείας τα κράτησε αυθαίρετα. Τότε, ο Νέστορας επιτέθηκε στην Ήλιδα, σκότωσε τον Ιτυμονέα την ώρα που υπερασπιζόταν τα βόδια του, άρπαξε πλήθος ζώων και τα έφερε στην Πύλο. Το επόμενο πρωί οι Πύλιοι τα μοίρασαν μεταξύ τους ευγνώμονες στο Νέστορα. Την τρίτη ημέρα, όμως, καθώς γιόρταζαν τα επινίκια, εισέβαλαν οι Ηλείοι με πλήθος άρματα και στρατό κι ανάμεσά τους ήταν οι Μολίονες. Η Αθηνά σήμανε συναγερμό, ωστόσο ο Νηλέας θέλοντας να προφυλάξει το μοναχογιό του το Νέστορα έκρυψε τα άλογά τους. Όμως εκείνος ακολούθησε τους πολεμιστές πεζός κατορθώνοντας από την πρώτη στιγμή να σκοτώσει το Μούλιο, το γαμπρό του Αυγεία, και πολλούς από τους αντίμαχους κάνοντας τους Ηλείους να οπισθωχωρήσουν μέχρι που η Αθηνα έδωσε εντολή να σταματήσουν την καταδίωξη.

Μια άλλη παράδοση θέλει φιλικές σχέσεις των Πυλίων με τους Ηλείους κι όταν μάλιστα πέθανε ο Αμαρυγκέας, ο βασιλιάς των Ηλείων, στους αγώνες που οργάνωσαν στην κηδεία του οι γιοι του στο Βουπράσιο, ο Νέστορας ήρθε πρώτος στην πυγμαχία, την πάλη, στο δρόμο και στην κονταρομαχία. Μια τρίτη παράδοση παρουσιάζει τους Ηλείους να πολεμούν με τους Αρκάδες οι οποίοι είχαν πρόμαχό τους τον γιγαντόσωμο Ερευθαλίωνα ο οποίος με το σιδερένιο ρόπαλό του ήταν ανίκητος. Μόνο Νέστορας, με τη βοήθεια της Αθηνάς, κατόρθωσε να τον σκοτώσει.

Μετά το θάνατο του Νηλέα στην Κόρινθο, ο Νέστορας τον διαδέχθηκε στο θρόνο κι από το γάμο του με την Αναξιβία απέκτησε έξι γιους και δυο κόρες.

Όλα τα νεανικά κατορθώματα του Νέστορα αναφέρονται από τον ίδιο στην "Ιλιάδα". Δεν τα επινόησε ο Όμηρος, μόνο άντλησε από παλιότερες επικές διηγήσεις, που κι αυτές στηρίχθηκαν σε πυλιακές παραδόσεις, Ίσως ν΄ απηχούσαν πραγματικές συγκρούσεις ανάμεσα στην Πύλο και στους βόρειους και ανατολικούς γείτονές της. Το ότι ο Νέστορας έλειπε στον καιρό της εισβολής στη μεσσηνιακή Γέρηνο, (σύμφωνα με τον Ησίοδο και τον Απολλόδωρο), πλάστηκε όχι για να δικαιολογήσει την επιβίωσή του μετά την καταστροφή της Πύλου από τον Ηρακλή, αλλά για να εξηγήσει το επίθετο γερήνιος, που συνοδεύει σταθερά το όνομά του στο έπος. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ο Νέστορας βρισκόταν στην Πύλο διαφωνώντας με τον πατέρα τους για την αρπαγή από τον Ηρακλή των βοδιών του Γηρυόνη που θα έφερνε στον Ευρυσθέα, γλιτώνοντας, έτσι, από την εκδίκηση του Ηρακλή.

Μια αρκαδική παραλλαγή, επίσης, επιχειρεί χωρις να αμφισβητεί το φόνο του Ερευθαλίωνα από το Νέστορα, να μετατρέψει την ήττα των Αρκάδων σε νίκη. Οι Αρκάδες, έλεγαν, μόλις είδαν τον μεγάλο πρόμαχό τους να πεθαίνει έτρεψαν τους Πυλίους σε φυγή. Έλεγαν επίσης, πως ο Νέστορας, από τη χαρά του που σκότωσε τον Ερευθαλίωνα, πήδησε έξω από τα όρια που σημάδευαν το χώρο όπου έπρεπε να διεξαχθεί η μονομαχία, και με τον τρόπο αυτό άφησε νίκη στον Ερευθαλίωνα που πέφτοντας έμεινε μέσα στο νόμιμο χώρφο. Οι Αρκάδες τον έθαψαν στο μέρος εκείνο και με μια επιγραφή τιμούσαν τη νίκη του.

Ο ρόλος που δίνει ο Όμηρος στο Νέστορα είναι σημαντικός, γιατί είναι η φωνή της σύνεσης, ο καλός και γλυκομίλητος ομιλητής που πάντα επιδιώκει να συμβιβάσει καταστάσεις. Στην Τροία έχασε το γιο του τον Αντίλοχο, και λεγόταν πως σκοτώθηκε στην προσπάθειά του να τον σώσει. Κατ΄ άλλους, ο ίδιος με τον άλλο του γιο τον Θρασυμήδη, επέστρεψαν μετά το τέλος του πολέμου στην πατρίδα τους όπου έζησαν ευτυχισμένοι. Εκεί τους βρήκε ο Τηλέμαχος, ο οποίος έψαχνε τον πατέρα του.

Κατά τον Στράβωνα, ο Νέστορας επιστρέφοντας από την Τροία, σταμάτησε στην Κέα και ίδρυσε το ναό της Νεδουσίας Αθηνάς. Δεν υπάρχουν σαφείς πληροφορίες για το θάνατό του από τον Παυσανία μόνο πληροφορούμαστε πως ο τάφος του ήταν στην Πύλο. Ενώ αναφέρεται ένα ποτήρι, φιάλη, την οποία έλαβε σαν δώρο από τον Αχιλλέα, κατά τους αγώνες στη μνήμη του Πάτροκλου, ο πολύς λόγος έχει γίνει κυρίως για το ποτήρι με το οποίο έπινε στην Τροία, η Νεστορίς ή φιάλη 'Αρεως, όπως το αποκαλούσαν.

Στην Πύλο της εποχής του Οδυσσέα ο βασιλιάς Νέστορας είχε το προνόμιο να χειρίζεται το πέρασμα μεταξύ ουρανού και γης. Στην εποχή της σημερινής Πύλου το ίδιο προνόμιο έχει ένα, συνώνυμο προς τιμήν του, ερευνητικό πρόγραμμα, η τελευταία εξέλιξη της αστρονομίας, που βασίζεται στην ανίχνευση σωματιδίων. Είναι το πρόγραμμα ανίχνευσης, σε ωκεάνια βάθη, της «Οδύσσειας» των νετρίνο που εκπέμπονται από Super Nova και άλλες πηγές μεγάλης ενέργειας και διεξάγεται από μια ομάδα Άγγλων, Γάλλων, Ρώσων και Ελλήνων επιστημόνων.

ΠΗΓΕΣ: Ι. ΚΑΚΡΙΔΗΣ "Ελληνική Μυθολογία", ΑΜΑΛΙΑ ΜΕΓΑΠΑΝΟΥ "Πρόσωπα και Άλλα Κύρια Ονόματα", awakengr.

The Mythologists

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ