ΚΩΝΕΙΟ ΚΑΙ ΨΕΥΔΟΚΩΝΕΙΟ

Κώνειο (Conium maculatum – Cicuta virosa), Οικογένεια: Σκιαδοφόρα (Umbelliferae), Γένος: Κώνειο (Conium), Ψευδοκώνειο (Cicuta)

Το όνομα Κώνειο αποδίδεται συνήθως σε δύο διαφορετικά φυτικά είδη που ανήκουν στην οικογένεια των Σκιαδοφόρων (Umbelliferae).Το ένα απ΄ αυτά είναι το γνωστό από την αρχαιότητα Κώνειο το στικτό (Conium maculatum), δηλητηριώδες φυτό με το χυμό του οποίου θανατώθηκε ο Σωκράτης. Το άλλο είναι η Κικούτα η δηλητηριώδης (Cicuta virosa) ή Ψευδοκώνειο που ονομάζεται αλλιώς και Καρμπούσα, Βρωμόχορτο, Ασκοτισάρα ή Αμάραγκος.

Το Ψευδοκώνειο είναι επίσης πολύ δηλητηριώδες φυτό. Είναι ποώδες, πολυετές και φτάνει το 1,5 μέτρο σε ύψος. Το ρίζωμα είναι παχύ, στρογγυλό με διαφράγματα που περικλείουν λευκό χυμό, με οσμή και εμετική δράση. Ο βλαστός είναι παχύς, κοίλος με κοκκινωπές ραβδώσεις. Τα φύλλα είναι μεγάλα, με κοίλο μίσχο, λογχοειδή και με μυτερή οδόντωση. Ανθίζει από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο με άνθη μικρά, λευκά σε σκιάδια. Ο καρπός του είναι φαιός ή κίτρινος με σχήμα σχεδόν σφαιρικό. Όλα τα μέρη του φυτού, αν καταναλωθούν από άνθρωπο ή από ζώα, είναι εξαιρετικά τοξικά. Ειδικά όμως το ρίζωμα δρα ταχύτατα. Η διάγνωση είναι εύκολη αλλά η διάσωση των δηλητηριασθέντων είναι πολύ δύσκολη.

Πολλές φορές η δηλητηρίαση προέρχεται από σύγχυση των ριζών του με αυτές του σέλινου ή του μαϊντανού. Η γεύση τους είναι γλυκεία γι αυτό είναι επικίνδυνο για τα παιδιά. Δε χρησιμοποιείται πλέον στη Φαρμακευτική ενώ ελάχιστα το χρησιμοποιούν στη λαϊκή Ιατρική.
Το Κώνειο το στικτόν : – Conium maculatum L. Άλλα ονόματα: Κώνειο το στικτόν, αμάραγγος (Mάνη), ασκοτιστάρα (Κρήτη), καρπούσα (Αρβανίτικα), μαγκούτα, καμπουδιά ή τσαμπουδία (Κύπρος), βρωμούσα, βρωμόχορτο, κιρκούτα.

Το Κώνειο το στικτό είναι φυτό ποώδες, διετές, που φτάνει σε ύψος τα 2 μέτρα. Φυτρώνει σε σκιερά μέρη. Τα φύλλα του είναι γυαλιστερά έχουν μακρύ μίσχο, είναι λοβωτά και πολυσχιδή και μοιάζουν κάπως μ΄ αυτά του μαϊντανού. Τα άνθη είναι μικρά και εμφανίζονται σε σκιάδιο από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο. Ο βλαστός συχνά έχει χνούδι με κυανή χροιά ενώ η ρίζα είναι ατρακτοειδής και λευκή. Ο καρπός είναι μικρός, ωοειδής με φαιό ή πρασινωπό χρώμα. Είναι πολύ δηλητηριώδες φυτό. Τα φύλλα και τα σπέρματά του τώρα πλέον σπάνια χρησιμοποιούνται στη φαρμακευτική ειδικά μάλιστα στην Ευρώπη. Ο καρπός του συγχέεται μ΄ αυτόν του γλυκάνισου ή του μάραθου παρά την εμετική οσμή ποντικού που έχει. Η διάγνωση της δηλητηρίασης από Κώνειο δεν είναι εύκολη. Αν ο ασθενής δε χάσει τη ζωή του τότε συνήθως μένει παράλυτος ή με μυϊκή αδυναμία.
Είναι αυτοφυές κατά μήκος των αγροτικών δρόμων, σε φράκτες , ακαλλιέργητες εκτάσεις, υγρούς και σκιερούς τόπους, ερείπια, απορρίμματα .

Σε όλη την Ελλάδα. Αττική, Μεγαρίδα.

Ήταν φυτό πολύ κοινό στην Αττική μέχρι τον προηγούμενο αιώνα και εξακολουθεί να υπάρχει και σήμερα. Ο γνωστός βοτανικός Χελδράϊχ βεβαιώνει πως φύτρωνε ακόμα και στις αυλές των σπιτιών.
Ο Διοσκουρίδης λέγει ότι «ενεργέστατον είναι το μεγαρικόν, το Aττικόν, το εις τη  Χίο και την Κιλικία».
Κατά τον Θεόφραστο «άριστο είναι το περί Σούσα Φυόμενον και το εν ψυχρότατοις τόπος». Ο Π.Γ.Γεννάδιος στο Φυτολογικό Λεξικό του το 1914 αναφέρει τα εξής:
Πριν από 35 χρόνια ο Ορφανίδης (βοτανικός) προκειμένου περί του κώνειου έγραφε: « Πρό τινών χρόνων από την φυλακή του Σωκράτους μέχρι της βάσης του λόφου όπου ευρίσκεται το Θησείο, άφθονα βλάστανε το κώνειο. Αλλά σήμερα σποραδικά μόνο απαντάται εκεί. Τούτο συνέβη διότι συνελέγετο απλήστως πριν από την καρποφορία του προς χρήση στα φαρμακεία της πρωτεύουσας….»
Γνωστό από πολύ παλιά, φημολογείται ότι χρησιμοποιήθηκε πριν από τους ιστορικούς χρόνους για την θανάτωση των γερόντων των ανικάνων προς εργασία, των αναπήρων και των αρρώστων Κείων (νήσος Κέα = Τζιά).
Ο Ιπποκράτης σε πολλά σημεία των συγγραμμάτων του αναφέρει το σπέρμα του κώνειου ως ναρκωτικό, σε καταπλάσματα, υπόθετα και υποκαπνισμούς. Τον 3ον π.Χ. αιώνα ο Νίκανδρος το περιγράφει ως εξής στα «Αλεξιφάρμακα»: το δηλητήριο φέρνει σκοτεινή νύκτα «σκοτόεσσαν νύκτα», οι άνθρωποι παραλύουν και έρπουν στα χέρια, η αναπνοή τους πιάνεται καθώς φράζει ο λαιμός, τα άκρα παγώνουν και τέλος η ψυχή τους πηγαίνει στον άλλο κόσμο από έλλειψη αέρα λόγω παράλυση της αναπνοής.

Με κώνειο θανατώθηκε και ο μέγας φιλόσοφος Σωκράτης. Τέσσερα χρόνια κατόπιν, αφότου παρακολούθησε μέχρι την φυλακή τον μαθητή του Θηραμένη, συλλαμβάνεται και αυτός (399 πΧ), κατηγορούμενος για ασέβεια και διαφθορά των νέων και διότι αδικεί «τον ήττω λόγον κρείττων ποιών και τους άλλους ταύτα διδάσκων» (Πλάτων, Απολογία, 19).Στην φυλακή, αφού έμαθε από τον δεσμοφύλακα την ημέρα που έπρεπε να πάρει το κώνειο και τα συμπτώματα της δηλητηριάσεως, έλαβε το φάρμακο με απόλυτη αταραξία και χωρίς καμία μεταβολή των χαρακτηριστικών του προσώπου του

photo www.geiasou.gr

Χρίστος Καψάλης
Συλλέκτης βοτάνων – Ερευνητής

lifehub

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ