Παγκόσμιες αναταράξεις

Ο διοικητής της BoJ (κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας) Haruhiko Kuroda

.

Οι εξελίξεις στις Η.Π.Α., στην Ευρωζώνη και στη Ιαπωνία επιταχύνονται, με την Κίνα, καθώς επίσης με τη Ρωσία, να καιροφυλαχτούν – το Bitcoin, άλλα νομίσματα, ο χρυσός και η Ελλάδα 

“Όσο πιο πολύ διαρκέσουν τα προγράμματα πιστωτικής διευκόλυνσης, τόσο πιο μεγάλη θα είναι η κατάρρευση που θα ακολουθήσει και τόσο πιο γρήγορα θα εγκαταλειφθούν τα αμερικανικά ομόλογα, καθώς επίσης το δολάριο” (Αμερικανός αξιωματούχος).

.

Ανάλυση

Σύμφωνα με πρόσφατες αναφορές, η πρώτη τράπεζα στις Η.Π.Α., η οποία επιβάλλει περιορισμούς στη διακίνηση των κεφαλαίων, με ημερομηνία τις 17 Νοεμβρίου 2013, είναι η Chase Bank – αφού ανακοίνωσε ότι απαγορεύει τα εμβάσματα στο εξωτερικό, ενώ περιορίζει τις αναλήψεις σε μετρητά στα 50.000 $ (τις καταθέσεις επίσης), ανά περίοδο χρέωσης.

Το γεγονός αυτό δεν είναι ίσως τόσο σημαντικό όσο ακούγεται. Εν τούτοις, σε συνδυασμό με τα προβλήματα του «φρένου χρέους» των Η.Π.Α. (τα οποία απλά αναβλήθηκαν για λίγους μήνες και δεν επιλύθηκαν), ίσως δεν είναι τόσο ανώδυνο. Σε κάθε περίπτωση, όταν ένα κράτος αντιμετωπίζει κρίσιμα οικονομικά προβλήματα, οι ενέργειες του είναι κατά σειρά οι εξής:

(α)  Περιορισμός της ελεύθερης διακίνησης των κεφαλαίων, έτσι ώστε να αντιμετωπισθούν εκροές καταθέσεων στο εξωτερικό, μαζικές αναλήψεις, επιθέσεις εναντίον των τραπεζών (bank run) κλπ.

(β)  Έμμεση «κατάσχεση» των χρημάτων των συνταξιοδοτικών ταμείων, τα οποία χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες ρευστότητας του δημοσίου.

(γ)  Δήμευση των τραπεζικών καταθέσεων των ιδιωτών, όπως συνέβη πρόσφατα στην Κύπρο, έχοντας δημιουργήσει ήδη ένα «δεδικασμένο».

.

ΕΥΡΩΖΩΝΗ

Περαιτέρω, στην Ευρωζώνη αρχίζει να δίνεται πλέον η απαιτούμενη σημασία στο ιδιωτικό χρέος – όπου, μέχρι στιγμής, είχε κυριαρχήσει το θέμα του δημοσίου χρέους. Το γεγονός ότι στην Πορτογαλία αυξήθηκε από 300% το 2008 στα 350% σήμερα, έχει ανησυχήσει την Κομισιόν – ενώ ανάλογα προβλήματα έχουν η Σλοβενία, η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Ολλανδία και η Κύπρος.

Όλες αυτές οι χώρες πλήττονται από έναν ιδιαίτερα επικίνδυνο συνδυασμό υπερχρεωμένων νοικοκυριών και επιχειρήσεων – ειδικά η Ιρλανδία, η Ολλανδία και η Κύπρος, οι οποίες έχουν ταυτόχρονα πολύ μεγάλατραπεζικά προβλήματα.

Η Ελλάδα, όπως έχουμε επισημάνει από την αρχή της κρίσης, δεν έχει ανάλογα προβλήματα – ενώ το ύψος του δημοσίου χρέους της θα μπορούσε να μειωθεί εύκολα, με τη βοήθεια της ανάπτυξης, εάν αποκαθίστατο η εμπιστοσύνη των Πολιτών προς την Πολιτεία (όπου προέχει η παραδειγματική τιμωρία όλων των διεφθαρμένων πολιτικών).

Συνεχίζοντας, οι πρόσφατες διαδηλώσεις στην Πορτογαλία και στην Ισπανία, κατά των μέτρων λιτότητας, ειδικά δε οι αναταραχές στην Ιταλία, με τις «επιθέσεις» εναντίον του υπουργείου οικονομικών και της γερμανικής πρεσβείας (πολύ φοβόμαστε ότι η καγκελάριος θα καταστρέψει ξανά την Ευρώπη, όπως οι πρόγονοί της), δεν επιτρέπουν μεγάλη αισιοδοξία για το κοινό νόμισμα – αν και είναι σήμερα το ισχυρότερο της «τριάδας» (ευρώ, δολάριο, γεν).

Η σκόπιμη καθυστέρηση δε της δημιουργίας κυβέρνησης εκ μέρους της Γερμανίας, με στόχο την αποφυγή κρίσιμων αποφάσεων, δεν πρόκειται να βοηθήσει ιδιαίτερα – ενώ απλά τεκμηριώνει τις ενδόμυχες αμφιβολίες της κ.Merkel, σχετικά με την ακολουθούμενη πολιτική λιτότητας (το κόστος της οποίας θα κληθεί η ίδια να καταβάλλει, μέσα από τις μαζικές αθετήσεις πληρωμών που προβλέπονται).

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η Αυστρία η οποία, εκτός από την απόλυτη πολιτική κυριαρχία της «Raiffeisen» (άρθρο), πλήττεται συνεχώς από νέα τραπεζικά σκάνδαλα – με τελευταίο αυτό της «Hypo Alpe Adria», η οποία χαρακτηρίζεται ως μία εγκληματική οργάνωση.

Η διαφθορά στη συγκεκριμένη τράπεζα, τα μαύρα χρήματα, η υπεξαίρεση λογαριασμών από το προσωπικό της, με μεγάλα ποσά να κατευθύνονται σε offshore εταιρείες στο Λιχτενστάιν, στις Βερμούδες, στην Κύπρο, στον Παναμά κοκ., έχει οδηγήσει τους αυστριακούς στο συμπέρασμα ότι, «Πρόκειται για τη μεγαλύτερη εγκληματική οργάνωση μετά το 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο» – ενώ έχουν κατατεθεί πάνω από 1.100 μηνύσεις εναντίον των διευθυντικών στελεχών της, με το κόστος των φορολογουμένων που, ως συνήθως, θα τη διασώσουν, να υπολογίζεται στα 8 δις €.

.

ΙΑΠΩΝΙΑ

Στην Ιαπωνία τώρα η κατάσταση γίνεται όλο και πιο εκρηκτική – αφού το δημόσιο χρέος της, για τους τόκους του οποίου δαπανάται το 50% του προϋπολογισμού, αντιστοιχεί πλέον στο 1900% των ετησίων φορολογικών της εσόδων. Προφανώς δεν είναι βιώσιμο, ενώ μάλλον δεν πρόκειται να αντιμετωπισθεί μόνο με τη βοήθεια της αύξησης της ποσότητας χρήματος από την κεντρική της τράπεζα (διάγραμμα).

.

Το μεγάλο «πείραμα» της Ιαπωνίας.
(*Πατήστε στην εικόνα για μεγέθυνση)

.

Όπως φαίνεται από το παραπάνω διάγραμμα, εάν συνεχίσει να ακολουθείται η ίδια πολιτική, σύντομα το χρέος της Ιαπωνίας θα ανήκει στην κεντρική της τράπεζα – αφού, κάποια στιγμή το 2018, το ενεργητικό της BoJ θα υπερβεί το 100% του ΑΕΠ. Το ερώτημα που προκύπτει σχετικά με το, παγκοσμίως πρωτόγνωρο αυτό γεγονός, είναι το τι ακριβώς θα συμβεί εκείνη τη στιγμή – κάτι που δεν μπορεί να απαντηθεί σήμερα, αφού δεν υπάρχει μία ανάλογη εμπειρία.

Γνωρίζουμε βέβαια ότι, ο στόχος της Ιαπωνίας είναι η ετήσια αύξηση του πληθωρισμού κατά 2% - έτσι ώστε οι ιδιοκτήτες των ομολόγων της να τα πουλήσουν, λόγω των χαμηλών πραγματικών αποδόσεων τους, αγοράζοντας (α) είτε πιο ριψοκίνδυνα εγχώρια περιουσιακά στοιχεία, (β) είτε οποιαδήποτε άλλα ξένα.

Το ενδεχόμενο αυτό θα συνέβαλλε στην αποδυνάμωση του γεν, πιθανόν χωρίς να αυξηθούν επικίνδυνα οι αποδόσεις των ομολόγων (επιτόκια) – οπότε στην αύξηση των εξαγωγών και στην ανάπτυξη, μέσω της οποίας η Ιαπωνία προσβλέπει στην αύξηση των δημοσίων εσόδων, για την αποπληρωμή του χρέους.

Για να επιτύχει το πρώτο, η πώληση δηλαδή των ομολόγων από τους ιδιώτες, η Ιαπωνία σχεδιάζει τη δημιουργία νέων λογαριασμών επενδύσεων που θα επιτρέπουν στους πολίτες της να «συνεισφέρουν» χρήματα, τα κέρδη των οποίων θα είναι αφορολόγητα μόνο εάν έχουν επενδυθεί σε μετοχές – όχι σε ομόλογα, ούτε σε μετρητά ή σε χρυσό.

Οφείλουμε να σημειώσουμε εδώ ότι, για να μην αυξηθούν τα επιτόκια δανεισμού της Ιαπωνίας, θα πρέπει η BoJνα αγοράζει όλα τα ομόλογα που πουλούν οι ιδιώτες, έτσι ώστε η ζήτηση να είναι ανάλογη της προσφοράς – γεγονός που συνηγορεί στο ότι, ο ισολογισμός της κεντρικής τράπεζας θα διογκώνεται συνεχώς, με κίνδυνο να εκραγεί κάποια στιγμή.

Ουσιαστικά λοιπόν, η Ιαπωνία σχεδιάζει να θέσει σε λειτουργία μία «χρηματοπιστωτική Fukushima», η οποία πιθανότατα θα προκαλέσει μία ανάλογη, μη ανατρέψιμη αλυσιδωτή αντίδραση – με αποτέλεσμα, όπως συμβαίνει σήμερα με το ατομικό εργοστάσιο, να αναζητήσει διεθνή βοήθεια, όταν θα είναι ξανά πολύ αργά.

Το συμπέρασμα βέβαια που προκύπτει, εάν φυσικά συμβούν όλα αυτά, είναι η συνέχιση της πτώσης της ισοτιμίας του γεν, καθώς επίσης η αύξηση των τιμών των μετοχών στο ιαπωνικό χρηματιστήριο. Σε κάθε περίπτωση, η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας έχει υιοθετήσει μία οικονομική πολιτική εξαιρετικά υψηλού ρίσκου, την οποία θα χαρακτηρίζαμε ως «καμικάζι».

.

ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟ ΝΟΜΙΣΜΑ (BITCOIN)

Περαιτέρω, ενδιαφέρουσες είναι και οι εξελίξεις στο διαδικτυακό νόμισμα (Bitcoin) – η τιμή του οποίου αυξήθηκε κατά 14% εντός των δύο τελευταίων εβδομάδων (διάγραμμα).

.

Bitcoin έναντι Αμερικανικού Δολαρίου (με αναλογία 1:150 περίπου).
(*Πατήστε στην εικόνα για μεγέθυνση)

.

Το Bitcoin έχει φτάσει στα επίπεδα του προηγουμένου Απριλίου (περί τα 165 $ σήμερα) – ενώ, σε σύγκριση με τότε, η αγορά είναι πολύ πιο σταθερή, όπως φαίνεται από το διάγραμμα (διακύμανση 13-22% τότε, μόλις 4% σήμερα). Αυτό σημαίνει ότι, μπορεί να διατηρηθεί η τάση - καθώς επίσης πως ο κίνδυνος απότομης πτώσης του δεν είναι σημαντικός.

Ίσως να διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο εδώ η Κίνα, η οποία έχει ταχθεί πλέον ανοιχτά εναντίον του δολαρίου, ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα – γεγονός που λειτούργησε θετικά για το Bitcoin. Επίσης η είδηση πως η κινεζική Baidu, η πέμπτη μεγαλύτερη ιστοσελίδα στον κόσμο και ανταγωνιστής της Google, δέχεται πλέον πληρωμές σε Bitcoin, για ορισμένες υπηρεσίες. Το διάγραμμα που ακολουθεί είναι χαρακτηριστικό:

.

Κινεζικό γουάν έναντι Bitcoin (ανοιχτό γαλάζιο) και Αμερικανικό δολάριο έναντι Bitcoin (σκούρο γαλάζιο). Για λόγους σύγκρισης, το δολάριο είναι υπολογισμένο σε γουάν στο διάγραμμα.
(*Πατήστε στην εικόνα για μεγέθυνση)

.

Το νόμισμα πάντως, παρά τους «διωγμούς» εναντίον του, ιδίως από την αμερικανική κυβέρνηση, από το τραπεζικό λόμπι καλύτερα, αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία – ειδικά για εκείνους τους καταθέτες οι οποίοι, αφενός μεν δεν συμπαθούν καθόλου τις μεγάλες τράπεζες, αφετέρου δεν εμπιστεύονται το δολάριο ή άλλα συναλλάγματα.

ΑΛΛΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ

Τα νομίσματα των αναπτυσσομένων οικονομιών (Τουρκία, Βραζιλία κλπ.) φαίνεται ότι θα διατηρήσουν κάποια σταθερότητα, απέναντι στο δολάριο – όσο διαρκούν τα πακέτα διευκόλυνσης της Fed, λόγω του περιορισμού των εκροών συναλλάγματος. Υποθέτουμε δε πως το δολάριο Αυστραλίας, ενδεχομένως και το φράγκο Ελβετίας (η Κορώνα Νορβηγίας κοκ.), θα προσελκύσουν κάποιους επενδυτές – αποτελώντας εναλλακτική λύση.

Θα λέγαμε το ίδιο και για το καναδικό δολάριο επειδή, μαζί με το αυστραλιανό, θεωρούνται «ενεργειακά νομίσματα» (ανατιμώνται ανάλογα με τις αυξήσεις των τιμών των πρώτων υλών) – εάν δεν υποψιαζόμαστε τη «μόλυνση» του από την αμερικανική οικονομία.

Η υπόθεση μας αυτή πιθανότατα αποδεικνύεται από την επιμονή της καναδικής κυβέρνησης, για την επιτάχυνση της δημιουργίας της «εμπορικής συμμαχίας» Ευρώπης και Β. Αμερικής – κάτι που φυσικά δεν θέλει καθόλου η Γερμανία, μεταξύ άλλων επειδή θα έχανε την «πρωτοκαθεδρία».

Η βρετανική στερλίνα πάντως, η οποία υποφέρει από τα προβλήματα της οικονομίας της χώρας, δεν έχει ακόμη υποτιμηθεί σημαντικά, λόγω των φόβων που απορρέουν από την ενδεχόμενη διάλυση της Ευρωζώνης – ενώ «διατηρούνται στην αφάνεια» οι ανάλογες με το δολάριο επιπτώσεις στη στερλίνα, από τα μεγάλα πακέτα διευκόλυνσης της BoE.

.

ΧΡΥΣΟΣ

Ελάχιστοι άνθρωποι πλέον έχουν αμφιβολία σχετικά με το ότι, η τιμή του χρυσού χειραγωγείται – ενώ όλο και περισσότεροι πιστεύουν στη «θεωρεία συνομωσίας», σύμφωνα με την οποία ο πρώην διευθυντής του ΔΝΤ (Strauss-Kahn) φυλακίσθηκε μετά τη γνωστή «σκευωρία» εναντίον του, επειδή ζήτησε το χρυσό του Ταμείου από τη Fed (όπως λέγεται, έχει πουληθεί – γεγονός που συμπεραίνεται και από το ότι, οι Η.Π.Α. αρνούνται ουσιαστικά να επιστρέψουν το χρυσό της Γερμανίας).

Πρακτικά, μαίνεται ένας χρηματοπιστωτικός πόλεμος, στη μία πλευρά του οποίου ευρίσκεται η Wall Street και οι σύμμαχοι της (οι μεγάλες τράπεζες των Η.Π.Α. και της Αγγλίας, άλλες μεγάλες όπως η Deutsche Bank, η οποία κάθε άλλο παρά γερμανική είναι, το υπουργείο οικονομικών των Η.Π.Α., η Fed κλπ.), ενώ από την άλλη οι πραγματικοί επενδυτές, καθώς επίσης ορισμένες κεντρικές τράπεζες (Κίνα, Ρωσία κλπ.), οι οποίες πιστεύουν ότι το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, ειδικά το σύστημα του δολαρίου, κινείται στα όρια της καταστροφής – οπότε πως, με κριτήριο την ιστορία, ο χρυσός είναι το ασφαλέστερο λιμάνι, όταν εγκυμονούν τόσο μεγάλοι κίνδυνοι.

Σημαντικό σημείο εδώ είναι οι αγορές πολύ μεγάλων ποσοτήτων χρυσού, ως συναλλαγματικό απόθεμα, από τις κεντρικές τράπεζες της Ρωσίας, της Κίνας  και ορισμένων άλλων μικρότερων κρατών. Η Ρωσία αύξησε τα αποθέματα της κατά 300% σε σχέση με το 2006, ενώ η Κίνα κατά 146% αναφορικά με το 2012 – αγοράζοντας μόνο το φετινό Αύγουστο 131 τόνους (2.000 τόνους συνολικά, τα τελευταία δύο έτη).

Η Κίνα, η οποία είχε ελάχιστο χρυσό μέχρι πρόσφατα (ανάλυση), ευρίσκεται πλέον στη δεύτερη θέση μετά τις Η.Π.Α., με 3.500 τόνους – όπου η Fed υποστηρίζει ότι έχει στην ιδιοκτησία της 8.000 τόνους χρυσού, αν και αρνήθηκε να δώσει στο ΔΝΤ τους 191 τόνους που είχε ζητήσει ο κ.Strauss-Kahn, κλείνοντας τον στη φυλακή (σύμφωνα με τις αναφορές των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών).

Η χειραγώγηση της τιμής του χρυσού είναι εξαιρετικά σημαντική για τις Η.Π.Α. – επειδή, εάν τυχόν αυξηθεί στα 10.000 $, όπως υποθέτουν αρκετοί με κριτήριο την υψηλότατη ζήτηση του, θα προκαλούνταν πανικόβλητες πωλήσεις δολαρίων, καθώς επίσης ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου, με αποτέλεσμα την οικονομική κατάρρευση της υπερδύναμης.

Ειδικότερα, τυχόν «ξεπούλημα» των ομολόγων θα οδηγούσε το επιτόκιο δανεισμού των Η.Π.Α. σε δυσθεώρητα ύψη  – γεγονός που θα προκαλούσε μία αλυσιδωτή αντίδραση, εκσφενδονίζοντας στα ύψη τις χρεοκοπίες νοικοκυριών και επιχειρήσεων (κάτι που έχει αποφευχθεί μέχρι στιγμής, επειδή η Fed διατηρεί μηδενικά τα επιτόκια της).

Εάν δε συμβεί κάτι τέτοιο η ανεργία, η οποία θα αυξανόταν απότομα, θα προκαλούσε μεγάλες αναταραχές καικοινωνικές εξεγέρσεις στις Η.Π.Α., οι οποίες ενδεχομένως θα κατέληγαν σε αιματηρούς εμφυλίους πολέμους τεραστίων διαστάσεων – κυρίως λόγω της πολυπολιτισμικής δομής της υπερδύναμης.

.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ολοκληρώνοντας, εμείς τουλάχιστον έχουμε τη άποψη ότι η Ελλάδα, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, αποκλειστικά και μόνο εξαιτίας της «ανεπάρκειας» της πολιτικής της ηγεσίας, είναι η ασφαλέστερη χώραπαγκοσμίως – όσον αφορά τις πάσης φύσεως τοποθετήσεις (εκτός φυσικά μετρητών και ομολόγων).

Πόσο μάλλον όταν οι τιμές των επενδυτικών προϊόντων (μετοχές, ακίνητα, επιχειρήσεις κλπ.) είναι πολύ χαμηλές – γεγονός που φυσικά δεν σημαίνει πως δεν μπορούν να μειωθούν περαιτέρω, αλλά το ότι, σε κάθε περίπτωση, θα αυξηθούν κάποια στιγμή στο μέλλον, πολύ πιο πάνω από τα σημερινά επίπεδα.

Πρόκειται φυσικά για προσωπικές υποθέσεις, χωρίς να αποτελούν κανενός είδους προτροπή για οποιεσδήποτε αγορές – αφού κανένας δεν μπορεί να προβλέψει το μέλλον. Εν τούτοις, για παράδειγμα, θεωρούμε πολύ μεγαλύτερου ρίσκου τις τοποθετήσεις στον S&P στα επίπεδα των 1.750 μονάδων ή στον DAX στις  8.850 μονάδες, σε σχέση με τις 1.150 μονάδες του ελληνικού δείκτη.

Δυστυχώς, οι συνεχιζόμενοι κάκιστοι χειρισμοί της οικονομίας μας εκ μέρους της κυβέρνησης (όπως, για παράδειγμα, οι κατασχέσεις στις τραπεζικές καταθέσεις, οι οποίες προκάλεσαν μεγάλες εκροές από τις τράπεζες, δυσχεραίνοντας σημαντικά τη θέση τους), δεν είναι απίθανο να εντείνουν ξανά την κρίση – κυρίως δε οι σχεδιαζόμενες κατασχέσεις στα ακίνητα, από τις αρχές του 2014.

 Ο κ. Βασίλης Βιλιάρδος είναι ένας σύγχρονος οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου – όπου και δραστηριοποιήθηκε επαγγελματικά για αρκετά χρόνια, με ιδιόκτητες επιχειρήσεις.

Έχει γράψει το βιβλίο “Υπέρβαση Εξουσίας”, το οποίο αναφέρεται στο φορολογικό μηχανισμό της Γερμανίας, ενώ έχει  εκδώσει τρία βιβλία αναφορικά με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, με τον  τίτλο “Η κρίση των κρίσεων”.

Έχει ασχοληθεί με σημαντικές έρευνες και αναλύσεις επί του αντικειμένου του (μακροοικονομία), επί διεθνούς επιπέδου, οι οποίες φιλοξενούνται τακτικά σε ημερήσιες εφημερίδες, περιοδικά και ηλεκτρονικές ιστοσελίδες.

analyst

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ

.