Αποσμητικά και Ανθιδρωτικά... δηλητήρια και λύσεις!

Το φασκόμηλο (ή αλλιώς σπατζιά) είναι ευστόμαχο και αντιπυρετικό, με αντιιδρωτικές ιδιότητες για την υπερίδρωση των χεριών, του σώματος και της νυχτερινής εφίδρωσης.Πίνοντας 2 ποτήρια την ημέρα, κρατάνε οι αντιιδρωτικές του ιδιότητες για 3 ημέρες.

Ενας εύκολος τρόπος για να φτιάξουμε αποσμητικό μασχάλης, είναι να αναμείξουμε σε 100 ml ροδόνερου, ένα κοφτό κουταλάκι μαγειρική σόδα, ένα κουταλάκι αλόη βέρα, ένα κουταλάκι βότκα και από 10 σταγόνες αιθέρια έλαια λεβάντας, τσαγιόδενδρου (μυρίζει έντονα) φασκόμηλου και περγαμόντου ή κίτρου..

Γιατί θυμήθηκα τώρα το φασκόμηλο και τις αντιιδρωτικές του ιδιότητες?
Με αφορμή το παρακάτω, ένα πολύ καλό άρθρο σε ένα αξιόλογο μπλόγκ που διάβασα, για τα αποσμητικά.
Οι περισσότεροι υποψιασμένοι καταναλωτές, αποφεύγουν το 95% των αποσμητικών που κυκλοφορούν, διότι περιέχουν άλατα του αλουμινίου, αλλά λίγοι γνωρίζουν όλη την ιστορία, είτε ως προς το γιατί πρέπει να αποφεύγεται το αλουμίνιο, είτε ως προς το εάν πραγματικά το αποφεύγουν, είτε ως προς τις άλλες παραμέτρους που οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη ή τις επιλογές που έχουν. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά.

Ο ιδρώτας (δεν) μυρίζει!
Η μεγάλη σύγχυση ξεκινάει αρχικά από την αιτία της κακοσμίας του ιδρώτα. Οι περισσότεροι νομίζουν ότι ο ιδρώτας μυρίζει από φυσικού του. Λάθος! Ο ιδρώτας είναι άοσμος!
Η όποια οσμή, προέρχεται από βακτήρια που υπάρχουν σε διάφορες περιοχές του σώματος, στους ιδρωτοποιούς αδένες (πχ στις ευαίσθητες περιοχές, στις μασχάλες, στους θύλακες των τριχών). Όταν τα βακτήρια αυτά έρχονται σε επαφή με τον ιδρώτα, τότε απελευθερώνονται χημικές ουσίες, οι οποίες δίνουν την αντίστοιχη κάθε φορά οσμή. Αντίστοιχη με τι όμως; Φυσικά, αντίστοιχη με την τροφή που έχουμε καταναλώσει, καθώς και με την κατάσταση της υγείας μας! Μπορεί να σας ξαφνιάζει η ιδέα, είμαι όμως σίγουρος ότι μπορείτε να θυμηθείτε πώς μυρίζει κάποιος (για αρκετές μέρες) αφού έχει φάει παστουρμά!!

Ο ιδρώτας μας δεν θα μύριζε καθόλου, εάν περιείχε μόνο περισσευούμενα μεταλλικά στοιχεία και άλλα φυσιολογικά «απόβλητα» του μεταβολισμού. Αντιθέτως, θα έχει συνήθως δυσάρεστη μυρωδιά, μετά από κατανάλωση κόκκινου κρέατος ή επεξεργασμένων τροφίμων που περιέχουν διάφορα χημικά πρόσθετα, καθώς τα υποπροϊόντα του μεταβολισμού αυτών των στοιχείων (βλ.λ. «τοξίνες»), αποβάλλονται (και) μέσω του ιδρώτα.
Επιπλέον, πέρα από το ότι η μυρωδιά του κάθε σώματος διαφέρει, υπάρχουν και ορισμένες μυρωδιές που είναι χαρακτηριστικές κάποιων νοσημάτων. Για παράδειγμα, εάν ο ιδρώτας μυρίζει σαν χλωρίνη, το άτομο αυτό μπορεί να πάσχει από νεφρική ή ηπατική νόσο. Οι διαβητικοί έχουν συχνά μια φρουτώδη οσμή σώματος. Υπάρχει μια σπάνια γενετική πάθηση (trimethylaminuria), που δίνει μια μυρωδιά… ψαριού (!), κτλ.

Επίσης, το φύλο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της μυρωδιά του σώματος. Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη της Ελβετίας διαπίστωσε ότι η μυρωδιά του σώματος των γυναικών κάποιες φορές μοιάζει με τη μυρωδιά των κρεμμυδιών, διότι περιέχει υψηλά επίπεδα του θείου, τα οποία αντιδρούν με τα βακτήρια που τρέφονται από τον ιδρώτα. Από την άλλη, ο ιδρώτας των ανδρών περιέχει υψηλά επίπεδα λιπαρών οξέων, τα οποία αντιδρούν με τα βακτηρίδια από τη μασχάλη, παράγοντας μερικές φορές μια οσμή που φέρνει περισσότερο σε… τυρί!

Πιάνοντας μία-μία τις αιτίες, έχουμε και τους αντίστοιχους τρόπους αντιμετώπισης: 

• μπορούμε είτε να πάψουμε να έχουμε ιδρώτα ή 
• να κάνουμε τον ιδρώτα να μη μυρίζει. 

Για το πρώτο, για να μην έχουμε ιδρώτα, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε αντιιδρωτικά ή, όπως είναι πιο δόκιμο, «ανθιδρωτικά». 

Για το δεύτερο, για να μην μυρίζει ο ιδρώτας, είτε θα πρέπει να κάνουμε κάτι για τα βακτήρια που υπάρχουν στις περιοχές αυτές, είτε να κάνουμε κάτι για τα χημικά που εκλύει το σώμα μας, λόγω των τροφών που καταναλώνουμε (άρα να αλλάξουμε τη διατροφή μας).

Ανθιδρωτικά: συν και πλην
Η πρώτη και πιο δραστική λύση είναι η «πονάει κεφάλι, κόψει κεφάλι», όπερ μεθερμηνευόμενο εστί «αφού η παραγωγή ιδρώτα ενδέχεται να δημιουργεί δυσάρεστες οσμές, για να μην υπάρχει πιθανότητα δημιουργίας δυσάρεστων οσμών, θα σταματήσω την εμφάνιση ιδρώτα».
Και εδώ έρχεται άλλη μια μεγάλη σύγχυση. Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν τη διαφορά μεταξύ αποσμητικού (deodorant) και ανθιδρωτικού (antiperspirant). Ίσως γιατί τη δεύτερη λέξη, δεν τη βλέπουν ποτέ στις μεταφρασμένες στην Ελληνική ετικέτες προϊόντων· οι Αγγλικές ετικέτες το γράφουν μια χαρά, απλά οι Έλληνες εισαγωγείς επιλέγουν να το αγνοούν. Αυτό που κάνουν τα ανθιδρωτικά, είναι ότι στην πράξη μπλοκάρουν τους πόρους του δέρματος, σταματώντας την έξοδο ιδρώτα προς τα έξω. Προσοχή, αυτό δεν σημαίνει ότι σταματάει η παραγωγή του ιδρώτα. Σημαίνει ότι σταματάει η έξοδος του ιδρώτα από τους πόρους του δέρματος. Αυτό έχει δύο σημαντικά μειονεκτήματα:

Ιδραδενίτιδα
(ή μήπως υδραδενίτιδα;) Έχω δει από πρώτο χέρι (δις) να πρήζονται οι αδένες της μασχάλης και, λόγω του ότι εκεί υπάρχουν μπόλικοι λεμφαδένες, να τρέχει το ανύποπτο θύμα στους γιατρούς, φοβούμενο τα χειρότερα. Βέβαια, όταν τελικά περνάει με αντιβίωση, η καρδιά επανέρχεται στη θέση της. Το πρήξιμο οφείλεται σε συσσώρευση υγρού και φλεγμονή, προερχόμενη από επιπλοκές που προκύπτουν μερικές φορές, λόγω αυτής της απόφραξης των ιδρωτοποιών αδένων.

Απορρόφηση χημικών ουσιών
Τα ανθιδρωτικά συνήθως περιέχουν ως ενεργό συστατικό κάποια άλατα του αλουμινίου, όπως aluminum chlorohydrate, aluminum chloride, aluminum hydroxybromide ή aluminum zirconium. Το αλουμίνιο από τις ενώσεις αυτές, απορροφάται από το δέρμα, συσσωρευόμενο προοδευτικά στον οργανισμό. Το θέμα είναι ότι το αλουμίνιο είναι χαρακτηρισμένο ως νευροτοξίνη, με επιβλαβείς επιπτώσεις στο DNA, στον αιματοεγκεφαλικό φραγμό (μία μεμβράνη-φίλτρο που διαχωρίζει το αίμα από το εγκεφαλονωτιαίο υγρό και επιτρέπει μόνο σε ουσίες με μικρό μοριακό βάρος να εισέλθουν στον εγκέφαλο, αποκλείοντας τοξίνες και μικροοργανισμούς που βρίσκονται στο αίμα και θα μπορούσαν να βλάψουν τον εγκέφαλο) καθώς και άλλες επιγενετικές συνέπειες, όταν συγκεντρώνεται στο σώμα σε μεγάλες ποσότητες. Επιπλέον, έχει συνδεθεί τόσο με τη νόσο Αλτσχάιμερ, όσο και με καρκίνο του μαστού.

Για την πρώτη περίπτωση, αυτό που έχει βρεθεί είναι ότι σε ασθενείς με Αλσχάιμερ, υπάρχει αυξημένη συγκέντρωση αλουμινίου στον εγκέφαλο. Δεν έχει ακόμα αποδειχτεί εάν πρόκειται για σχέση αιτίας-αποτελέσματος ή για απλή συσχέτιση. Εάν δηλαδή η αυξημένη παρουσία αλουμινίου προκαλεί Αλσχάιμερ ή εάν η Αλσχάιμερ προκαλεί αύξηση του αλουμινίου στον εγκέφαλο ή εάν η αύξηση του αλουμινίου στον εγκέφαλο προκαλείται από την ίδια αιτία που προκαλεί την Αλσχάιμερ.

Για τη δεύτερη περίπτωση, έχει στοιχειοθετηθεί η ύπαρξη συσχέτισης μεταξύ της εμφάνισης περιπτώσεων καρκίνου του μαστού και της αυξημένης παρουσίας αλουμινίου στους ιστούς της περιοχής, αλλά και πάλι δεν έχει αποδειχτεί ακόμα εάν πρόκειται για σχέση αιτίας-αποτελέσματος ή για απλή συσχέτιση. Η πιο πρόσφατη γνωστή τέτοια μελέτη δημοσιεύθηκε το 2009 στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό «Breast Cancer Research» (Έρευνα για τον Καρκίνο του Μαστού). Με την έρευνα αυτή, τεκμηριώθηκε, πέρα από τα περιθώρια της στατιστικής τυχαιότητας, η ύπαρξη συσχέτισης (αλλά όχι ο τύπος της συσχέτισης) μεταξύ της εμφάνισης καρκίνου του μαστού και της ανίχνευσης στην περιοχή, χημικών ενώσεων οι οποίες περιέχονται σε καλλυντικά.

Συγκεκριμένα, οι χημικές ουσίες που ανιχνεύθηκαν συμπεριλαμβάνουνφθαλικές ενώσεις (οτιδήποτε περιέχει τη λέξη pthalate), παραβένες (parabens, δηλαδή οτιδήποτε περιέχει αυτή τη λέξη αυτούσια ή ως δεύτερο συνθετικό, με πρώτο συνθετικό μια από τις λέξεις propyl, isopropyl, butyl και isobutyl), καθώς και άλατα αλουμινίου, τα οποία αναφέραμε παραπάνω. Όπως αναφέραμε, ο ακριβής μηχανισμός δεν έχει ακόμα αποσαφηνιστεί, ωστόσο πιθανοί λόγοι της ύπαρξης συσχέτισης, μεταξύ των ουσιών αυτών και καρκίνου του μαστού, μπορεί να είναι κάποιος συνδυασμός του ότι οι πρώτες δύο κατηγορίες χημικών ενώσεων (pthalates & parabens) δρουν ως τεχνητά οιστρογόνα και, από την άλλη, του ότι τα άλατα του αλουμινίου έχουν γονιδιοτοξικές ιδιότητες.

Αποσμητικά ύποπτα για καρκίνο

Στο πλαίσιο της έρευνας που έγινε από το Πανεπιστήμιο του Ρίντινγκ στη Βρετανία, η δρ Φιλίππα Ντάρμπρε ανέλυσε τέσσερα διαφορετικά δείγματα ιστών από 40 γυναίκες που είχαν καρκίνο του μαστού από το 2005 έως το 2008. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι στο 99% των δειγμάτων υπήρχε τουλάχιστον ένας τύπος παραμπέν, ενώ το 60% των δειγμάτων είχαν συγκεντρώσει πέντε τύπους παραμπέν.
Στη μελέτη συμμετείχαν και γυναίκες που δεν χρησιμοποιούσαν συστηματικά αποσμητικό για τις μασχάλες, καθώς οι ειδικοί πίστευαν πως λόγω μικρής ανατομικής απόστασης της μασχάλης με το στήθος, είναι πιο εύκολο να υπάρξει επίδραση. Εντούτοις, όπως φάνηκε το παραμπέν διεισδύει στο σώμα είτε σημείο εισόδου του είναι η μασχάλη είτε το κεφάλι είτε η οδοντόκρεμα.

Και μπορεί μεν, με μια εφαρμογή οι ποσότητες που απορροφώνται να είναι ασήμαντες, αν όμως αθροίσετε την καθημερινή χρήση επί χρόνια, αρχίζει να σχηματίζεται διαφορετική εικόνα. Μάλιστα, ο βαθμός απορρόφησης των ουσιών αυτών αυξάνεται σε περίπτωση που η μασχάλη έχει προηγουμένως ξυριστεί, καθώς έτσι δημιουργούνται μικροσκοπικές αμυχές στο δέρμα, μέσω των οποίων οι ουσίες αυτές διεισδύουν ευκολότερα στο σώμα.

Άρα, καλό είναι να αποφεύγονται τα ανθιδρωτικά και οτιδήποτε περιέχει φθαλικές ενώσεις, παραβένες ή άλατα αλουμινίου. Ως πρόσθετο δώρο, θα σταματήσουν να δημιουργούνται εκείνοι οι απίστευτα επίμονοι λεκέδες στα ρούχα, κυρίως στις μασχάλες, που δεν έφευγαν με τίποτα. Όχι, δεν φταίγατε εσείς, ούτε ο ιδρώτας σας, έφταιγαν τα χημικά μέσα στα ανθιδρωτικά.
Άλλες λύσεις

Η δεύτερη επιλογή, εκείνη δηλαδή του να μην μπλοκάρουμε την έκκριση ιδρώτα, αλλά να κάνουμε τον ιδρώτα να μη μυρίζει, μας οδηγεί σε δύο στόχους:
Η μία είναι να αντιμετωπίσουμε τα βακτηρίδια, χωρίς όμως τα περίεργα χημικά που δεν μπορούμε καν να προφέρουμε στις ετικέτες. Για παράδειγμα, μπορεί κανείς να χρησιμοποιεί αγνό σαπουνάκι και νερό. Εάν αυτό δεν έχει ικανοποιητικό αποτέλεσμα, μπορεί κανείς να πάρει μαγειρική σόδα και πριν μπει για ντους, να μουσκέψει λίγο το χέρι με το οποίο την κρατάει και να τρίψει μετά τις μασχάλες του, πριν συνεχίσει και κάνει κανονικά το ντους του.Εναλλακτικά, μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει βιολογικά αποσμητικά, χωρίς χημικά πρόσθετα. Μη χρησιμοποιήσετε σαπούνια που γράφουν πάνω «αντιβακτηριδιακά», καθώς συνήθως περιέχουν ουσίες όπως το triclosan, το οποίο βλάπτει και τα υγιή κύτταρα και συνιστάται η αποφυγή του.

Σημείωση για το Alum
Υπάρχουν και ανθιδρωτικά, τα οποία γράφουν ότι δεν είναι ανθιδρωτικά, λόγω του ότι δεν περιέχουν τα συνήθη άλατα αλουμινίου, δηλαδή aluminum chlorohydrate, aluminum chloride, aluminum hydroxybromide ή aluminum zirconium.
Πολλά όμως, περιέχουν μια άλλη χημική ένωση του αλουμινίου, γνωστή ως alum, το οποίο συνήθως είναι potassium alum ή αλλιώς potash alum ή potassium aluminum sulfate. Η χημική αυτή ένωση δεν είναι τεχνητά κατασκευασμένη όπως τα άλατα αλουμινίου, αλλά υπάρχει στη φύση. Κάποιες φορές το υλικό αυτό είναι σε «κρυσταλλική» μορφή και διαφημίζεται ως «κρύσταλλος». Αυτή η ουσία έχει την ίδια δράση με τις άλλες ενώσεις αλουμινίου, όσον αφορά το μπλοκάρισμα του ιδρώτα, άρα και την εξαφάνιση των όποιων οσμών.

Από τα δύο μειονεκτήματα των ανθιδρωτικών που αναφέρθηκαν πιο πάνω, την απόφραξη των πόρων και την απορρόφηση του αλουμινίου, με το alum αποφεύγεται το δεύτερο, καθώς υποτίθεται ότι δεν απορροφάται από το δέρμα, καθώς είναι μεγαλύτερης διαμέτρου από τις άλλες ενώσεις αλουμινίου. Παρ’όλα αυτά, εάν το εφαρμόζετε πάνω σε φρεσκοξυρισμένη περιοχή (πχ στις μασχάλες σας), ίσως θα ήταν καλύτερα να μην το ρισκάρετε, καθώς, όπως αναφέραμε παραπάνω, μετά το ξύρισμα μένουν στο δέρμα ανοιχτές μικροσκοπικές αμυχές, που δουλεύουν σαν είσοδοι για τον οργανισμό μας.

Επίλογος
Κατά τη γνώμη μου, είναι ακραίο παράδειγμα παραπλανητικού μάρκετινγκ, το να πλασάρεται ένα νέο, σούπερ-ντούπερ χημικό προϊόν, όχι ως ανθιδρωτικό ως θα όφειλε, αλλά σαν απλό αποσμητικό· και ακόμα περισσότερο παραπλανητικό, το να διαφημίζεται ως κατόρθωμα το ότι δεν αφήνει λεκέδες! Στην αρχή μας φορτώνουν με χημικά, τα οποία δημιουργούν λεκέδες και μετά μας φορτώνουν με επιπλέον χημικά πρόσθετα, επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο τον οργανισμό μας, για να μη δημιουργούνται οι λεκέδες που τα ίδια προκαλούν!

Η κουλτούρα μας, μας έχει μάθει να απεχθανόμαστε τη φυσική μυρωδιά του σώματός μας (οκ, δεν αναφέρομαι σε εκείνους που λούζονται μια φορά το μήνα!) και να προτιμάμε να ταυτιζόμαστε με κάποιο χημικό άρωμα ή αποσμητικό. Δεν έχω δει να «διαφημίζεται» ότι η δυσάρεστη οσμή συνήθως προέρχεται από τοξίνες που εισέρχονται στον οργανισμό μας, είτε με την τροφή, είτε με την αναπνοή, είτε από την επαφή του δέρματος με ουσίες και χημικά του περιβάλλοντος. Γιατί δεν διαφημίζεται το ότι, εάν βελτιώσουμε τη διατροφή μας, θα βελτιωθεί ως αποτέλεσμα και η οσμή του ιδρώτα; Μάλλον επειδή αυτό δεν θα έχει κάποιο οικονομικό κέρδος…

Συμβουλές διατροφής
Καλό είναι να αποφεύγετε το κόκκινο κρέας, το οποίο είναι ένας από τους κύριους παράγοντες για την οσμή του σώματος και να προτιμάτε τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες. Επίσης, αποφύγετε φαγητά ή τροφές με υδρογονωμένα λιπαρά ή έλαια (όπως πχ μαργαρίνη), καθώς και τα πρόσθετα σάκχαρα, τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, πρόσθετα χρώματα και ό,τι παράγεται από εξευγενισμένο άσπρο αλεύρι (βλέπε junk food και μη-σπιτικά γλυκά). Προσπαθήστε να καταναλώνετε περισσότερο φυλλώδη λαχανικά, χόρτα, βλαστούς και φρέσκα φρούτα. Επίσης, προσθέστε στη διατροφή σας βότανα όπως γλυκόριζα, μαϊντανό, ρίγανη, δενδρολίβανο, κόλιανδρο και σέλινο!

Εξωτερικές πηγές:
How to Avoid Embarrassing Body Odor
Stop Using ‘Natural’ Deodorants Until You Read This

Ευαγγέλου Μαριάννα βιοχημικός Μsc

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ