ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ Ή ΠΕΝΤΑΘΛΟΣ

 

(Κυρήνη 276 π.Χ. – Αλεξάνδρεια 194 π.Χ.)

Στην Αλεξάνδρεια υπάρχει ένας άνδρας τον οποίον οι πιό μετρημένοι ονομάζουν Πένταθλο λόγω της αξιοθαύμαστης επδεξιότητάς του σε όλους τους τομείς, και οι πιο ζηλόφθονοι επονομάζουν Βήτα για να του θυμίσουν ότι ποτέ δεν θα γίνει ΄Αλφα , ότι ποτέ δεν θα είναι σε τίποτα πρώτος. Ο Πένταθλος ή Βήτα, έβαλε σκοπό να επιχειρήσει κάτι που όλοι θεωρούν αδύνατον : να υπολογίσει το μέγεθος του κόσμου.

Από τους καιρούς των Ιώνων φιλοφόσων, κανείς με το χάρισμα της λογικής δεν θέτει υπό αμφισβήτηση ότι η Γη είναι μιά σφαίρα, ή τουλάχιστον ένα σχήμα με καμπύλες επιφάνειες. ΄Ετσι το αποδεικνύει το γεγονός ότι ο έναστρος ουρανός της Ελλάδας είναι διαφορετικός από αυτόν της Αιγύπτου, ότι η σκιά που πέφτει πάνω στη σελήνη κατά τις εκλείψεις είναι κυκλική και ότι, ενώ πλέουμε στη θάλασσα, βλέπουμε στον ορίζοντα τις κορυφές των νησιών πριν από τις ακτές τους. Ξέρουμε πως ο κόσμος είναι μια σφαίρα, όπως είναι επίσης τα άλλα ουράνια σώματα. αγνοούμε ωστόσο το μέγεθός του.

Σήμερα, τη μέρα του θερινού ηλιοστασίου, ο Πένταθλος αναμένει την έλευση της μεσημβρίας καθισμένος κάτω από μια αυτοσχέδια καλαμωτή δίπλα σ΄έναν πάσσαλο γερά καρφωμένο στο έδαφος. ' Εχει διαβάσει πως στην πόλη της  Συήνης περίπου πέντε χιλιάδες στάδια νότια της Αλεξάνδρειας, υπάρχει ένα πηγάδι  τον πάτο του οποίου φωτίζουν οι ακτίνες του ήλιου όταν φτάνει αυτή η μέρα του χρόνου, χωρίς να προβάλλουν καμιά σκιά στα τοιχώματά του. Στην Αλεξάνδρεια δεν συμβαίνει το ίδιο, γι΄αυτό ο πολυσχιδής σοφός περιμένει τώρα να φτάσει ο ήλιος στο ζενίθ του για να μετρήσει κατά πόσες μοίρες η σκιά του πασσάλου χωρίζεται από την απόλυτη κάθετο. 


Σύμφωνα με τη θεωρία του πολλαπλασιάζοντας επί της τριακόσιες εξήντα μοίρες της περιμέτρου την απόσταση που χωρίζει τις δύο πόλεις και διαιρώντας αυτό το σύνολο δια των μοιρών της γωνίας που θα σχηματίσει η σκιά του πασσάλου στο έδαφος, θα μπορέσει να μάθει την περίμετρο του πλανήτη και βασιζόμενο σ΄αυτήν , να υπολογίσει την ακτίνα του.

΄Οταν έρχεται η στιγμή, ο διαβήτης του δείχνει 7,2 μοίρες. Ο Πένταθλος γυρίζει γρήγορα στο υπόστεγο και , ακουμπώντας ένα πινάκιο στα γόνατά του, λύνει την πολυπόθητη εξίσωση : η περίμετρος της Γής είναι 252.000 στάδια.(157,50 μ= 1 οδοιπορικό στάδιο Χ252.000=39690000 μέτρα)

Αργότερα, στην οικία του πλέον, σκέφτεται πως η μέτρηση μιας γωνίας σύμφωνα με τη σκιά που προκύπτει από έναν πάσσαλο στο έδαφος δεν μπορεί παρά να είναι πρόχειρη. πως, όσο και να προσπάθησε να αποσπάσει την πιο αξιόπιστη πληροφορία, δεν γνωρίζει την ακριβή απόσταση που χωρίζει τον πάσσαλο της Αλεξάνδρειας από το πηγάδι της Συήνης, πως ούτε καν μπορεί να διαπιστώσει άν οι δυο πόλεις βρίσκονται ακριβώς πάνω στην ίδια νοητή γραμμή Βορρά- Νότου. πως δεν έλαβε υπόψη του το υψόμετρό τους από την επιφάνεια της θάλασσας.

Στα ογδόντα δύο του χρόνια, ο Ερατοσθένης από την Κυρήνη-ο επονομαζόμενος Πένταθλος- θα αφεθεί στο θάνατο από ασιτία χωρίς να μάθει με βεβαιότητα την ακρίβεια των υπολογισμών του. Θα αφήσει στις επόμενες γενιές το επαναστατικό σύστημα των μεσημβρινών και των παραλλήλων, ένα βιβλίο περί αστερισμών και ένα πανέμορφο ποίημα για τον ουρανό. Περισσότερα από δύο χιλιάδες χρόνια αργότερα, οι άνθρωποι επιτέλους θα ανακαλύψουν ότι η περίμετρος της Γής είναι 40,074 χιλιόμετρα, μόλις μερικές μέρες πεζοπορίας μικρότερη απ΄όσο ο ανήσυχος ΄Ελληνας ερευνητής είχε τότε υπολογίσει.

Pedro Olalla
Ελλάδος Ελάσσων Ιστορία
Εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ

stinkoiladatonmouson

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ