Οι αδυναμίες γνωστών λογοτεχνών (Α΄ μέρος)

Οι αδυναμίες των συγγραφέων αποτελούν μια ενδιαφέρουσα πτυχή της λογοτεχνικής έρευνας. Μερικές από τις πιο συχνές αδυναμίες είναι: ο αλκοολισμός, η τοξικομανία, οι αυτοκτονίες και οι ψυχικές ασθένειες (σχιζοφρένεια, κατάθλιψη, διπολική διαταραχή, διαταραχές άγχους, ψυχώσεις).

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Εξέχουσα φυσιογνωμία των νεοελληνικών γραμμάτων. ”Η κορυφή των κορυφών”, όπως τον χαρακτήριζε ο Κωνσταντίνος Καβάφης. Τα διηγήματά του άνοιξαν το δρόμο για να εισέλθει ο ηθογραφικός ρεαλισμός στην Ελλάδα. Έκανε μεταφράσεις από τα αγγλικά και τα Γαλλικά για να ζήσει. Οι απολαβές όμως ήταν πενιχρές. Ζούσε σε ένα φτωχικό δωμάτιο, λιτοδίαιτος και παραγκωνισμένος από τις απολαύσεις της ζωής. Ήταν μοναχικός και απλησίαστος. Ζούσε απομονωμένος και απέφευγε τους άλλους. Προτιμούσε να γράφει ποιήματα, πεζογραφήματα και διηγήματα.  Εκεί έβρισκε τον εαυτό του και ένιωθε ψυχική ευφορία. Ήταν προσηλωμένος στην Ορθόδοξη Εκκλησία και τη λειτουργική παράδοση. Ζούσε μια ασκητική ζωή, σαν ένας κοσμοκαλόγερος. Ήταν βαθιά εθισμένος στον αλκοολισμό, κάτι που επηρέασε σημαντικά την υγεία του. Η συγγραφή και το πηγαίο του ταλέντο τον λύτρωσαν από τις δυσκολίες της ζωής, και τελικά κατάφερε να απεξαρτηθεί από το ποτό. Απεβίωσε το 1911 μετά από επιδείνωση της υγείας του.

Βιρτζίνια Γούλφ: Έπασχε από νευρικούς κλονισμούς (νευρικές κρίσεις), λόγω της σεξουαλικής κακοποίησης που είχε βιώσει στα παιδικά της χρόνια από τα ετεροθαλή της αδέλφια. Όταν έχασε το σπίτι της στο Λονδίνο, βυθίστηκε σε ακόμα πιο  βαριά κατάθλιψη. Το τέλος της ήρθε, όταν γέμισε τις τσέπες της με πέτρες, και πνίγηκε σε ένα ποτάμι κοντά στο σπίτι της.  
Το παρακάτω σημείωμα αποτυπώνει τα τελευταία λόγια που άφησε στον σύντροφό της πριν αυτοκτονήσει.
«Αγαπημένε, έχω τη βεβαιότητα ότι παραφρονώ ξανά. Νιώθω ότι δεν μπορούμε να περάσουμε πάλι αυτές τις τρομερές στιγμές. Και δε μπορώ να θεραπευτώ αυτή τη φορά. Αρχίζω να ακούω φωνές και δε μπορώ να συγκεντρωθώ. Επομένως, κάνω αυτό που μου φαίνεται σωστό. Μου έδωσες τη μεγαλύτερη δυνατή ευτυχία. Ήσουν με κάθε τρόπο όλα όσα μπορούσε να είναι κάποιος. Δε νομίζω ότι δύο άνθρωποι μπορούσαν να είναι τόσο ευτυχισμένοι μέχρι που ήρθε αυτή η ασθένεια. Δε μπορώ να το καταπολεμήσω άλλο. Ξέρω ότι σου καταστρέφω τη ζωή, ότι χωρίς εμένα θα μπορείς να δουλέψεις. Και θα μπορείς το ξέρω. Βλέπεις δε μπορώ καν να γράψω καταλλήλως. Δε μπορώ να διαβάσω. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι χρωστάω όλη την ευτυχία της ζωής μου σε εσένα. Υπήρξες εντελώς υπομονετικός μαζί μου και εξαιρετικά καλός. Θέλω να πω ότι- όλοι το ξέρουν. Εάν μπορούσε κάποιος να με σώσει, αυτός θα ήσουν εσύ. Όλα μ’ έχουν αφήσει εκτός από τη βεβαιότητα της καλοσύνης σου. Δε μπορώ να συνεχίσω να σου καταστρέφω τη ζωή. Δε νομίζω ότι δύο άνθρωποι μπορούσαν να υπάρξουν πιο ευτυχείς από εμάς. Β»

Έντγκαρ Άλαν Πόε: Η φήμη του Πόε υπήρξε αρκετά μεγάλη, τόσο στην Αμερική, όσο και στην Ευρώπη. Αμερικανοί λογοτέχνες που εκτιμούσαν το έργο του και επηρεάστηκαν από αυτό, ήταν ο Ουώλτ Ουίτμαν, ο  χ.φ Λάβκραφτ, ο Γουίλιαμ Φώκνερ, ο Χέρμαν Μέλβιλ.  Αντιθέτως, ο Μαρκ Τουέην υπήρξε αυστηρός κριτής του, όπως και ο ποιητής Τ.Σ Έλιοτ,. Το έργο του Έντγκαρ Άλλαν Πόε είχε σημαντική επιρροή, τόσο στην αμερικανική, όσο και στην παγκόσμια λογοτεχνία, αποτελώντας το θεμέλιο λίθο για σύγχρονα είδη όπως, η αστυνομική λογοτεχνία και οι ιστορίες τρόμου ή φαντασίας. Θεωρείται πρωτοπόρος στο είδος του αστυνομικού μυθιστορήματος, το οποίο ανέπτυξε μέσα από τις τρεις ιστορίες του, με ήρωα τον Ωγκύστ Ντυπέν, μεταξύ αυτών είναι:”Οι Δολοφονίες της Οδού Νεκροτομείου”. Τα έργα αυτά αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τις μεταγενέστερες ιστορίες του Άρθουρ Κόναν Ντόυλ, με κεντρικό ήρωα τον Σέρλοκ Χόλμς.

Ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε έπασχε από μια ιδιότυπη σχιζοφρένεια, συνοδευόμενη από κατάθλιψη. Επιπλέον ήταν επιρρεπής στον αλκοολισμό. Ζούσε παράλληλα σε δυο κόσμους, ενώ τα όνειρα και οι εφιάλτες του αποτελούσαν συστατικά στοιχεία των έργων του. Για πολλούς δεν ήταν ακριβώς αλκοολικός, αλλά ένα άτομο ευπρόσβλητο από αυτό. Η μικρή ποσότητα αλκοόλ που έπινε, τον βύθιζε πολύ εύκολα στην νάρκη του μεθυσιού.

Η πραγματική αιτία θανάτου του Πόε παραμένει ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα, και δεν υπάρχει μία οριστική θέση, καθώς ουδέποτε υπήρξε ή βρέθηκε ένα επίσημο πιστοποιητικό θανάτου. Ο Snodgrass, ο οποίος γνώριζε προσωπικά τον Πόε και βρέθηκε μαζί του στις τελευταίες του ημέρες, βεβαίωνε πως ο θάνατός του ήταν απόρροια αλκοολισμού. Αντίθετα, ο Δρ. John Moran, θεωρούσε πως ο θάνατός του δεν σχετιζόταν με χρήση κάποιου είδους τοξικής ουσίας. Τόσο τα γραπτά του Snodgrass, όσο και του Moran, με θέμα τις τελευταίες ημέρες ζωής του Πόε, περιέχουν σημαντικές αντιφάσεις, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζονται, εν γένει, με δυσπιστία από τους μελετητές και βιογράφους του συγγραφέα. Πληθώρα άλλων θεωριών έχουν προταθεί. Μεταξύ αυτών πιθανά αίτια είναι η σύφιλη, η επιληψία, η δηλητηρίαση, η δολοφονία ή η λύσσα. Όλα αυτά αποτελούν θεωρίες που ποτέ δεν επιβεβαιώθηκαν μέχρι σήμερα από επίσημα ιατρικά έγγραφα ή αναφορές.

Άλντους Χάξλευ: Είχε εθιστεί στα σκληρά ναρκωτικά. Πίστευε ότι με τη χρήση ναρκωτικών ανυψώνεται η ψυχή του σε ανώτερο πνευματικό επίπεδο. Χαρακτηριστικό του έργο είναι ”Ο Θαυμαστός καινούργιος κόσμος” που φημολογείται ότι το έγραψε υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσιών. Κατανάλωνε μεγάλες ποσότητες μεσκαλίνης, αλλά επιπλέον είχε πειραματιστεί σε LSD και μανιτάρια. Πίστευε ότι με τη προσευχή και τη χρήση ναρκωτικών μπορούσε να επιτύχει τη κάθαρση της συνείδησής του.

Τζάκ Κέρουακ: Ο Κέρουακ αναγνωρίζεται ως ένας από τους μείζονες Αμερικανούς συγγραφείς, αν και κατά τη διάρκεια της ζωής του δεν έτυχε της ίδιας αναγνώρισης από τους κριτικούς. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Κέρουακ, αισθανόταν ότι είχε ξοφλήσει ως συγγραφέας εμπορικών βιβλίων. Βίωνε τη σχεδόν καθολική απόρριψη του εκδοτικού κόσμου και της κατεστημένης κριτικής. Ήταν χρόνια εθισμένος στο ποτό. Στην ηλικία των 47 ετών απεβίωσε από αιμορραγία στομάχου, λόγω της κίρρωσης του ύπατος που οφειλόταν στις μεγάλες ποσότητες αλκοόλ που κατανάλωνε καθημερινά. Στις 21 Οκτωβρίου 1969, τα ξημερώματα, στο Νοσοκομείο του Αγ. Αντωνίου του Σεντ Πίτερσμπεργκ άφησε την τελευταία του πνοή.

Φράντς Κάφκα: Σημαντική προσωπικότητα του 20ου αιώνα. Γερμανόφωνος και εβραικής καταγωγής, έζησε στην Τσεχία. Όλα τα έργα του τα έγραψε στα Γερμανικά. Ευρύτερα γνωστός από τα έργα του ”Η Δίκη”, ”Ο Πύργος”, ”Η Μεταμόρφωση”, ”Αμερική”. Έπασχε από κοινωνικό άγχος και κατάθλιψη. Ήταν μοναχικός και απέφευγε τις πολλές παρέες. Αποστρεφόταν τον καθημερινό βίο και δεν δίσταζε να το εκφράζει δημόσια. Έπασχε από ημικρανίες, αυπνία, ψυχοσωματικά προβλήματα, φοβίες, αυξημένο άγχος και διαταραχές ύπνου. Τα ψυχολογικά του προβλήματα προέρχονταν από τη δύσκολη σχέση που είχε με την οικογένειά του, και ιδίως με τον πατέρα του, καθώς επίσης και από τα προσωπικά του προβλήματα. Όταν ο πατέρας το επέμενε να τον βοηθήσει στην επιχείρησή του, εκείνος απογοητεύτηκε. Αποφάσισε να αυτοκτονήσει, και έστειλε μια επιστολή στον φίλο του Μαξ Μπροντ, ο οποίος πιστεύεται ότι κατάφερε να τον σώσει την τελευταία στιγμή. Όσο ζούσε, οι εκδότες αρνούνταν πεισματικά να εκδώσουν τα έργα του. Ο Μαξ Μπροντ αποφάσισε να διασώσει τα ανέκδοτα έργα του, παρά την αντίθετη επιθυμία του συγγραφέα που ήθελε να τα κάψει. Πέθανε σε ηλικία 41 ετών, από ένα πρόβλημα που είχε στον λαιμό, και δεν του επέτρεπε να φάει.

Ρέυμοντ Τσάντλερ: Ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της αστυνομικής λογοτεχνίας. Ήταν χρόνια εθισμένος στο αλκοόλ. Έπινε πολύ, και βυθιζόταν σε μια κλινική κατάθλιψη, που του δημιουργούσε το αίσθημα της κυκλοθυμίας. Ζούσε απομονωμένος από τους ανθρώπους. Δεν παραχωρούσε συνεντεύξεις, δεν διέσωσε κανένα ντοκουμέντο του σε φιλμ. Είχε έναν έμφυτο κυνικό χαρακτήρα. Με μεγάλες δόσεις κυνισμού, εφοδίασε και τον βασικό χαρακτήρα των βιβλίων του, τον Φίλιπ Μάρλοου. Και οι δυο μοιράζονταν, επίσης, την αγάπη τους για το αλκοόλ. Ο σφοδρός του ερωτισμός για τη Σίσι Πασκάλ ήταν πασίγνωστος. Μετά τον θάνατο της συζύγου του, η κατάστασή του επιδεινώθηκε, και σε λίγο καιρό πέθανε από πνευμονία.

Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι: Γεννήθηκε το 1821 στη Μόσχα. Από το 1849-1859 ήταν στην εξορία. Συλλήψεις, καταδίκες σε θάνατο, καταναγκαστικά έργα, και στρατοδικεία ήταν μερικά από αυτά που πέρασε εκείνα τα δύσκολα χρόνια. Το 1859 επέστρεψε στην Πετρούπολη και εξέδωσε μαζί με τον αδελφό του δύο περιοδικά τα οποία, όμως, δεν σημείωσαν επιτυχία. Το αποτέλεσμα ήταν ο Ντοστογιέφσκι να βρεθεί καταχρεωμένος. Ο μόνος τρόπος για να συγκεντρώσει χρήματα, και να ξεπληρώσει τα χρέη του, ήταν η συγγραφή. Ήταν μελαγχολικός και αντιμετώπιζε σε ολόκληρη τη ζωή του προβλήματα με τα οικονομικά του. Αυτό τον έριξε στον τζόγο, χωρίς όμως ποτέ να καταφέρει να εξοικονομήσει αρκετά χρήματα. Το μυθιστόρημα ”Ο παίκτης” γράφτηκε σε μια περίοδο που προσπαθούσε να ξεχρεώσει τα χρέη του τζόγου του.

Την ίδια περίοδο γράφτηκαν τα σημαντικότερα έργα του όπως, ”Οι αδερφοί Καραμαζώφ”, ”Έγκλημα και Τιμωρία”, ”Ο Ηλίθιος”, ”Οι δαιμονισμένοι”. Όταν κατάφερε πλέον να ανασάνει από το βάρος των χρεών, ανέλαβε τη διεύθυνση του περιοδικού “Πολίτης”, και λίγα χρόνια αργότερα, εξέδωσε το δικό του περιοδικό, ”Το Ημερολόγιο ενός Συγγραφέα”, που σε αντίθεση με τις προηγούμενες εκδοτικές εμπειρίες, σημείωσε τεράστια επιτυχία. Πέθανε το 1881 στην Πετρούπολη σε ηλικία 60 ετών.

Έρνεστ Χέμινγουεη: Εξέχουσα φυσιογνωμία του 20ου αιώνα. Το 1953 τιμήθηκε με το βραβείο Πούλιτζερ, και το 1954 με το βραβείο Νόμπελ.  Βίωσε από κοντά τον πόλεμο, καθώς δούλευε ως εθελοντής στον Ερυθρό Σταυρό. Το πρώτο μεγάλο πλήγμα που βίωσε, ήταν ένας ανεπιτυχής έρωτας. Το αποτέλεσμα ήταν βαθύς ψυχικός πόνος. Το δεύτερο μεγάλο πλήγμα ήταν ο θάνατος του πατέρα του, το 1928. Από τότε έπεσε στο αλκοόλ. Πέρα όμως από τον αλκοολισμό, τον χαρακτήριζαν ψυχικές ασθένειες, όπως διπολική διαταραχή, κατάθλιψη, αυξημένη ναρκισσιστική συμπεριφορά και πολλές ψυχώσεις. Το οικογενειακό του περιβάλλον ήταν γεμάτο από ανθρώπους που έπασχαν από κατάθλιψη, πολλοί από τους οποίους αυτοκτόνησαν. Νοσηλεύτηκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο και υποβλήθηκε σε θεραπείες ηλεκτροσόκ, που του προκάλεσαν απώλεια μνήμης. Στην ζωή του εκδήλωσε ακραίες συμπεριφορές που έθεσαν σε κίνδυνο τη ζωή του, όπως το κυνήγι άγριων ζώων, το ψάρεμα στα ανοιχτά και την αποφυγή σφαιρών. Το 1961 αυτοκτόνησε, καθώς αυτοπυροβολήθηκε στο κεφάλι με ένα κυνηγετικό όπλο. Η τραγική ειρωνεία είναι ότι ο πατέρας του είχε αυτοκτονήσει με τον ίδιο ακριβώς τρόπο.

Κωνσταντίνος Καβάφης: Tο πάθος του Καβάφη, σύμφωνα με πολλούς, ήταν η παρεκτροπή του από τα συνήθη. Οι περισσότεροι μελετητές του έργου και της ζωής του, θεωρούν ότι πρόκειται για την ομοφυλοφιλική ερωτική ζωή του ποιητή. Τα ψυχοπνευματικά προβλήματα και οι εσωτερικές του αγωνίες διαφαίνονταν έκδηλα στα ποιήματά του. 

Αντίθετα, ο Στρατής Τσίρκας και ο Ι.Μ. Χατζηφώτης, εξέφραζαν την πολύ ενδιαφέρουσα άποψη, ότι το «πάθος» του Καβάφη δεν ήταν η ομοφυλοφιλία του, αλλά ο αυνανισμός και ο αλκοολισμός. Ηταν πολύ ντροπαλός (όπως εξάλλου ομολογείται απ’ όλους) ο ποιητής, για να προχωρήσει σε κάτι περισσότερο από το «μοναχικό» πάθος του, υποστηρίζει ο Ι.Μ. Χατζηφώτης. Ετσι τα ερωτικά ποιήματα του Καβάφη κινούνται – σύμφωνα με τη γνώμη των δύο λογοτεχνών – στα όρια της φαντασίας και του απραγματοποίητου. Είχε τις προθέσεις ο Καβάφης αλλά δεν τις έκανε πράξη.
Από το 1930 αρχίζει να υποφέρει από το λάρυγγά του, και τον Ιούλιο του 1932 οι γιατροί διαγιγνώσκουν καρκίνο του λάρυγγα. Πηγαίνει στην Αθήνα, όπου εισάγεται σε νοσοκομείο και του γίνεται τραχειοτομία. Μετά από τετράμηνη παραμονή στην Αθήνα, επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια, όπου και το επόμενο έτος, 1933, στις 29 Απριλίου, ημέρα των γενεθλίων του, πεθαίνει.

Πηγές: 

wikipedia 

 http://www.poiein.gr/archives/27597

 http://diasporic.org/2016/04/aligizakis/kavafis/ http://img.pathfinder.gr/clubs/files/61405/1.html

του Παντελή Λιάκα
literature

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ