Η εκδίκηση σημαίνει και διεκδίκηση;

ΕΚΔΙΚΗΣΗ, ένα «πιάτο που τρώγεται κρύο» ή μήπως το «αγαπημένο, όξινο φρούτο» των εμμονικών ανθρώπων οι οποίοι αδυνατούν να διαχειριστούν τις αρνητικές εμπειρίες;

Είναι η εκδίκηση ο τρόπος, με τον οποίο μπορούμε να αντιμετωπίσουμε ωφέλιμα τα αρνητικά ερεθίσματα και τις επιθετικές συμπεριφορές στην καθημερινή αλληλεπίδρασή μας με τους άλλους;

Είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν βρεθεί, έστω και σε μία περίσταση της ζωής τους, κατά την οποία ένιωσαν ότι αδικηθήκαν, προσεβλήθησαν, δέχθηκαν επίθεση από ένα φίλο, έναν ερωτικό σύντροφο, ένα συγγενή, ένα συνάδελφο.  Σε αυτήν την περίσταση και βιώνοντας το φυσιολογικά στάδια του θυμού και της ματαίωσης, η λέξη εκδίκηση, δηλαδή η πρόκληση στον άλλο βλάβης ίσης με αυτή που προξένησε, έχει υπάρξει ενδεχομένως στη σκέψη των περισσοτέρων.

Ωστόσο, από εκεί και πέρα, οι άνθρωποι διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, σε εκείνους οδηγούνται στην εκδίκηση και σε εκείνους που προτιμούν να μην προβούν σε μια τέτοια πράξη διαχειριζόμενοι την κατάσταση.

Πως λειτουργούν οι εκδικητικοί χαρακτήρες;

Όσον αφορά τους εκδικητικούς χαρακτήρες, θα μπορούσε κανείς να συνοψίσει την τακτική την οποία ακολουθούν στη ρήση του Λα Ροσφουκό: «Η εκδίκηση πηγάζει πάντοτε από την αδυναμία της ψυχής που δεν είναι ικανή να υποφέρει τις προσβολές».  Δηλαδή, ο σταθερά εκδικητικός χαρακτήρας είναι εκείνος ο οποίος σε κάθε αρνητικό/επιθετικό, εξωτερικό ερέθισμα «κολλάει» ή «μένει καθηλωμένος» στο στάδιο του θυμού και της απογοήτευσης. Ο λόγος είναι είτε ότι αδυνατεί να αναγνωρίσει, να βιώσει και να ξεπεράσει την αρνητική αυτή εμπειρία είτε επειδή νομίζει ότι την έχει διαχειριστεί, ενώ την έχει απωθήσει.  Γι’ αυτό, το εκδικητικό πρόσωπο θα προσπαθήσει να αντισταθμίσει την αδυναμία την οποία νιώθει μέσα από μία εκδικητική επίδειξη ισχύος.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, δημιουργεί ο ίδιος στον εαυτό του ένα απωθημένο, μία εμμονή, τα οποία αποτελούν προαπαιτούμενα της εκδικητικής συμπεριφοράς και τα οποία συντείνουν στην αδυναμία εξέλιξης στο παρόν και το μέλλον και στην ταυτόχρονη στασιμότητα στο παρελθόν.

Πως λειτουργούν οι μη εκδικητικοί χαρακτήρες;

Όσον αφορά τους ανθρώπους οι οποίοι συνειδητά δεν επιλέγουν τον αδιέξοδο και, συχνά, αυτοκαταστροφικό δρόμο της εκδίκησης, η τακτική τους συνοψίζεται σε ένα άλλο ρητό, στη σοφή ρήση του Μάρκου Αυρηλίου: «Το καλύτερο είδος της εκδικήσεως είναι να μην είναι κανείς όμοιος με εκείνον που του προξένησε τη βλάβη».

Αυτό σημαίνει ότι ο μη εκδικητικός άνθρωπος δεν απαρνείται την ταυτότητά του για χάρη κάποιου άλλου και είναι στην ουσία αυτός ο οποίος διαθέτει δυνατή και ώριμη ψυχοσυναισθηματικά προσωπικότητα. Έχει μάθει αφενός μεν να διακρίνει πότε φέρει ο ίδιος ευθύνη για μία αρνητική συμπεριφορά της οποίας γίνεται αποδέκτης, αφετέρου δε να αντιλαμβάνεται πότε η αρνητική συμπεριφορά αφορά προσωπικά ζητήματα που αφορούν αποκλειστικά τον επιτιθέμενο.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο μη εκδικητικός χαρακτήρας θα εκμεταλλευθεί τον πολύτιμο χρόνο του, προκειμένου να αναγνωρίσει, να βιώσει, να διαχειριστεί και τελικά, να ξεπεράσει τις συνέπειες της αρνητικής εμπειρίας, ώστε να εξελιχθεί χωρίς να οπισθοδρομεί.

Εν κατακλείδι, είναι χρήσιμο να γνωρίζει κανείς ότι η μη εκδίκηση δε θα πρέπει να ταυτίζεται αυθαίρετα με μία παθητική στάση ζωής.

Κάθε άνθρωπος, ο οποίος κρίνει ότι αδικείται ή προδίδεται από κάποιον άλλο, καλείται να επιλέξει ανάμεσα σε δύο μονοπάτια.  Το πρώτο μονοπάτι είναι εκείνο της αναζήτησης της λύτρωσης μέσα του αναγνωρίζοντας, βιώνοντας και αντιμετωπίζοντας την κάθε εμπειρία με πίστη στον εαυτό του.  Αντιθέτως, το δεύτερο μονοπάτι είναι εκείνο στο οποίο η ψευδαίσθηση της λύτρωσης θα αναζητηθεί στην «απόδοση των ίσων στον κακό άλλο», δηλαδή έξω από τον εαυτό του. Με λίγα λόγια, να σταματήσει να παίρνει το θυμό και την εκδίκηση προσωπικά.

Όμως, η λύση σε κάθε πρόβλημα χρειάζεται να είναι το αποτέλεσμα ψύχραιμης σκέψης με γνώμονα τι πραγματικά είναι ωφέλιμο τόσο για τον εαυτό μας, όσο και για τον άλλον, χωρίς ο θυμός και η εκδίκηση να γίνονται ζήτημα προσωπικής βεντέτας.

Πηγή: Της Ειρήνης Λαγουβάρδου, Ψυχολόγου Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών

sxeseis-kai-sunaisthimata

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ