Κον Τικι - Το πείραμα του Θορ Χέιερνταλ

Ο Θορ Χέιερνταλ, ήταν ένας Νορβηγός επιστήμονας και ερευνητής, του 20ου αιώνα, ο οποίος εφάρμοσε την Πειραματική Αρχαιολογία στον τομέα των θαλάσσιων ταξιδιών. Η Πειραματική Αρχαιολογία, είναι ο κλάδος της Αρχαιολογίας ο οποίος εφαρμόζει στην πράξη θεωρίες που αφορούν επιτεύγματα της αρχαιότητας για τα οποία δεν υπάρχουν επαρκεί στοιχεία που να τα τεκμηριώνουν ως ιστορικά γεγονότα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο Χέιερνταλ, κατασκεύαζε αντίγραφα πλωτών μέσων που χρησιμοποιούσαν διάφοροι αρχαίοι λαοί και, πραγματοποιώντας με αυτά ταξίδια μεγάλων αποστάσεων διαπλέοντας ωκεανούς, αποδείκνυε την ικανότητα τους στην ναυσιπλοΐα και πιθανές αφίξεις τους σε μέρη που κατά τους αρχαιολόγους και τους ιστορικούς, θεωρούνταν απίθανες. Το πιο φημισμένο του ταξίδι, ήταν με μία σχεδία μήκους μόλις δέκα μέτρων με την οποία διέπλευσε τον Ειρηνικό Ωκεανό. Αυτή, ήταν η περίφημη σχεδία, “Κον Τίκι”.

Θορ Χέιερνταλ

   Έχοντας αποφοιτήσει από το Πανεπιστήμιο του Όσλο και έχοντας μελετήσει και ερευνήσει εις βάθος τον πολιτισμό των Πολυνήσιων, μετά την λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου στον οποίο συμμετείχε και ο ίδιος με τις Απελευθερωτικές Δυνάμεις της Νορβηγίας, προετοίμασε ένα πείραμα με σκοπό να αποδείξει πως η αποίκηση των νησιών του Ειρηνικού, δεν προήλθε μόνο από τα νησιά της νοτιοανατολικής Ασίας, αλλά και από τις δυτικές ακτές της Αμερικής. Έχοντας συγκεντρώσει σκαριφήματα και αναφορές από τους Ισπανούς κατακτητές και αντλώντας πληροφορίες από αρχαιολογικά ευρήματα και από τους τοπικούς μύθους, κατασκεύασε μια σχεδία στα πρότυπα των σχεδίων των Ίνκας την οποία ονόμασε “Κον Τίκι” από το όνομα που είχαν δώσει οι Ίνκας, στον Θεό Ήλιο. Τα υλικά κατασκευής, ήταν με κορμούς από μπάλσα, μπαμπού, φύλλα μπανανιάς και λιάνες. 

  Στις 28 Απριλίου του 1947, με πέντε άτομα ως πλήρωμα, ο Χέιερνταλ, ξεκίνησε το παράτολμο ταξίδι του με το Κον Τίκι, από το Καγιάο του Περού. Μετά από ένα ταξίδι διάρκειας 101 ημερών, στις 7 Αυγούστου, το Κον Τίκι είχε φτάσει στην μέση του Ειρηνικού Ωκεανού, στο Αρχιπέλαγος Τουαμότου της Γαλλικής Πολυνησίας, όπου και προσάραξε σε έναν ύφαλο. Οι ζημιές που υπέστη η σχεδία, ανάγκασαν το ταξίδι να τελειώσει εκεί. Ο στόχος του Χέιερνταλ όμως, είχε επιτευχθεί. Είχε διανύσει 4300 ναυτικά μίλια, αποδεικνύοντας πως οι Ίνκας είχαν την ικανότητα να πλεύσουν προς τον Ειρηνικό Ωκεανό και να αποικίσουν τα νησιά του. Το κατόρθωμα αυτό όμως, δεν έπεισε τους ανθρωπολόγους οι οποίοι συνέχισαν να υποστηρίζουν πως τα νησιά του Ειρηνικού αποικήθηκαν μόνο από τους Πολυνήσιους για τους οποίους υπάρχει η ένδειξη πως είχαν φτάσει μέχρι και τις ακτές της Νοτίου Αμερικής καθώς στο διαιτολόγιο τους, είχαν και την γλυκοπατάτα, ένα φυτό που κατάγεται από την Νότια Αμερική. Ένα ακόμη επιχείρημα για τους επιστήμονες της εποχής που απέκλειαν το ενδεχόμενο οι Ίνκας να ταξίδεψαν προς τον Ειρηνικό, είναι πως μέχρι την άφιξη των Ευρωπαίων στην περιοχή, τα κοντινότερα νησιά προς τις ακτές του Περού όπου ήταν το βασίλειο των Ίνκας, τα Νησιά Γκαλαπάγκος, ήταν ακατοίκητα. 

   Ο Χέιερνταλ, επιμένοντας στην θεωρία πως οι ιθαγενείς της Νοτίου Αμερικής είχαν αποικίσει νησιά του Ειρηνικού, μετά το εγχείρημα του Κον Τίκι, πραγματοποίησε δύο ακόμη ερευνητικές αποστολές για αυτό τον σκοπό, μία στα Νησιά Γκαλαπάγκος το 1952 και μία στο Νησί του Πάσχα το 1955. Στα Νησιά Γκαλαπάγκος, βρήκε ένα φλάουτο των Ίνκας και πάνω από 130 κεραμικά ευρήματα. Τα στοιχεία αυτά όμως, δεν αποτέλεσαν απόδειξη για μόνιμη εγκατάσταση των Ίνκας στα νησιά διότι δεν βρέθηκαν ούτε τάφοι ούτε απομεινάρια οικισμών που σημαίνει πως τα ευρήματα αυτά, πιθανότατα να προήλθαν από σχεδίες των Ίνκα που παρασύρθηκαν προς τα νησιά είτε λόγω των ρευμάτων, είτε λόγω κάποιας κακοκαιρίας είτε λόγω αποπροσανατολισμού. Στο Νησί του Πάσχα, πέρα από τα φυτά που βρέθηκαν εκεί με προέλευση την Νότια Αμερική, διαπίστωσε πως οι ιθαγενείς του νησιού Ράπα Νούι, είχαν κοινά πολιτισμικά στοιχεία με τους γηγενείς του Περού. 

   Μετά την έρευνα του στον Ειρηνικό Ωκεανό, ο Χέιερνταλ, προχώρησε και σε άλλα ναυτικά πειράματα αποδεικνύοντας πως οι ναυτικές ικανότητες των αρχαίων λαών του Κόσμου, ήταν υποεκτιμημένες από τους αρχαιολόγους. Αν και το ενδεχόμενο της ικανότητας κάποιων αρχαίων λαών να διαπλεύσουν έναν ωκεανό είναι πιθανό, ας μην ξεχνάμε πως πέρα από την παντελή άγνοια για το τι υπήρχε πέρα από τον ορίζοντα, ήταν και οι δοξασίες του κάθε αρχαίου πολιτισμού που περιόριζαν τέτοια εγχειρήματα. Για παράδειγμα, αν μια σχεδία των Ίνκα ήταν σε θέση να πλεύσει τόσο μακριά στον Ειρηνικό Ωκεανό όπως το Κον Τίκι, σίγουρα οι κατά πολύ ανώτερες ναυπηγικά αρχαιοελληνικές τριήρεις,  θα μπορούσαν να φτάσουν μέχρι την Αμερική. Για τους Αρχαίους Έλληνες όμως, ο ωκεανός ήταν τα όρια του Κόσμου των ζωντανών και πέρα από αυτά, άρχιζε ο Κόσμος των νεκρών. 

  Το εγχείρημα του Κον Τίκι, ενέπνευσε και άλλους ερευνητές να πραγματοποιήσουν ανάλογα ταξίδια. Το 1948, ο Χέιερνταλ, έκδωσε το βιβλίο όπου ο τίτλος του στα Ελληνικά είναι “Κον Τίκι: Η καταπληκτικότερη περιπέτεια στις θάλασσες του Νότου” το οποίο έχει μεταφραστεί σε εβδομήντα γλώσσες και η πρώτη έκδοση του εξαντλήθηκε σε μόλις δεκαπέντε μέρες. Το 1950, προβλήθηκε στους κινηματογράφους και το ντοκιμαντέρ “Κον Τικι” με σκηνές που είχαν ληφθεί από το πλήρωμα κατά την διάρκεια του ταξιδιού. Το ντοκιμαντέρ αυτό, το επόμενο έτος κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ.  Ο Χέιερνταλ πέθανε το 2002 σε ηλικία 87 ετών, έχοντας αφήσει πίσω του ένα ανεκτίμητης αξίας αρχείο από τις έρευνες του.  Σήμερα, η αυθεντική σχεδία Κον Τίκι, βρίσκεται στο ομώνυμο μουσείου του Όσλο,  μαζί με διάφορα αρχεία και αντικείμενα από εκείνο το ξεχωριστό ταξίδι.

Δείτε το τρέιλερ από την ταινία "Κον Τίκι" του 1950

greatnavigators

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ