ΠΑΛΛΑΔΙΟ

Πίνακας: Ο Διομήδης και ο Οδυσσέας αρπάζουν το Παλλάδιο, Gaspare Landi (1756-1830)

Βάσω Δενδροπούλου

Γράφει ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος «ήταν ένα άγαλμα ύψους τριών πήχεων και παράσταινε τη θεά με τα πόδια ενωμένα και στο χέρι της το δεξιό κρατούσε ένα δόρυ όρθιο και στ’ αριστερό ρόκα και αδράχτι».

Μεταξύ των αρχαίων αγαλμάτων της Αθηνάς συμπεριλαμβάνονται και εκείνα τα αγάλματα της τα οποία αποκαλούνται Παλλάδια...
Πίστευαν ότι τα Παλλάδια έπεφταν από τον ουρανό, και ότι το αληθινό ήταν ένα, το οποίο κατασκεύασαν και φιλοτέχνησαν η ίδια η Αθηνά μαζί με τον Δία, ενώ όλα τα άλλα ήταν αντίγραφα παρά το γεγονός ότι διατηρούσαν τις ιδιότητες του αυθεντικού. Πάντα γίνονταν πολύς αγώνας ώστε να αποκτηθεί κάποια πόλη Παλλάδιο, έτσι λοιπόν τα τιμούσαν ιδιαίτερα.

Ο Οδυσσέας και ο Διομήδης άρπαξαν κρυφά το Παλλάδιο το οποίο υπήρχε στην Τροία, δώρο που έριξε ο Ζευς σ’ αυτήν ώστε να έχει την προστασία του, κάνοντας τους Τρώες να ανησυχούν για την τύχη τους. Αξίζει ν΄ αναφερθεί εδώ, πως σύμφωνα με το θρύλο η ακμή του Βυζαντίου οφειλόταν στην κατοχή του Παλλάδιου, το οποίο χάθηκε και...χάθηκε κι η Πόλη.

Κατά άλλο μύθο, το «Παλλάδιο» το έδωσε ο Δίας στον Δάρδανο, το βασιλιά των Τρώων και η σωτηρία της πόλης θα εξαρτιόνταν στο μέλλον από τη διατήρησή του. Ο Δάρδανος το τοποθέτησε στο άδυτο του ναού (στο μέρος που απαγορεύονταν η είσοδος). Και ένα δεύτερο Παλλάδιο τοποθετήθηκε στη σηκό του ιερού, όπου επιτρεπόταν η είσοδος και του λαού.

Ο Δίας το εκσφενδόνισε μπροστά στη σκηνή του Ίλου, (όπως είδαμε σε προηγούμενη δημοσίευση), για να ιδρύσει εκεί την πόλη του. Ο παράλογος ενθουσιασμός και το άγαλμα κατοικούσαν τώρα στον ίδιο χώρο: στην πόλη υποχείριο των φαντασμάτων. Και στην Τροία θα έφτανε η Ελένη, το σώμα ή το είδωλό της; Η αμφιβολία αναδιδόταν από το κρυμμένο στο ναό της Αθηνάς άγαλμα, από το ίδιο το Παλλάδιο. Όλες οι περίπλοκες ιστορίες του Παλλάδιου συνδέονται με το θέμα του αντιγράφου.

Πολύ πριν από τον Πλάτωνα, δυο στοιχεία αναστάτωναν στο άγαλμα: ότι μπορούσε να μήν είναι φτιαγμένο από ανθρώπινο χέρι και ότι ήταν αντίγραφο, Αυτά τα δυο άκρα συνδέονται στο Παλλάδιο. Όταν άρχισε η πολιορκία των Αχαιών, οι Τρώες σκέφτηκαν αμέσως να φτιάξουν ένα πανομοιότυπο αντίγραφο του Παλλάδιου. Εάν οι Έλληνες το έκλεβαν, η Τροία δε θα έπεφτε. Ο Οδυσσέας μαζί με το Διομήδη μπήκαν στο ναό της Αθηνάς και έκλεψαν το Παλλάδιο. Κανείς δεν ήξερε άν ήταν το αυθεντικό ή το ψεύτικο ή και τα δύο. Ή τα Παλλάδια ήταν περισσότερα και το αυθεντικό ήταν το πιο μικρό; Μήπως ήταν αυτό που έσφιγγε η Κασσάνδρα στο χέρι της, όταν, τη νύχτα που λεηλατήθηκε η Τροία, ο Αίας την έσερνε σαν τσουβάλι στο πάτωμα του ναού της Αθηνάς; Η Κασσάνδρα κρατούσε σφιχτά το αυστηρό άγαλμα, εκείνη την Αθηνά με την ασπίδα και το υψωμένο δόρυ που ήταν ο φύλακας της Τροίας, Η πόλη μπορούσε να υπάρξει εκεί όπου βρισκόταν το άγαλμα, όπως η γλώσσα υπάρχει εκεί όπου βρίσκεται ο ποιητής της. Κι η Ελένη γνώριζε, γιατί κι η ίδια ήταν είδωλο, ότι η ζωή μιας πόλης εδρεύει σ΄ ένα είδωλο και όταν το είδωλο την εγκαταλείψει η πόλη θα χαθεί.

Σύμφωνα με τους Αθηναίους, αφού διεκδικήθηκε από πολλούς, παρέμεινε στα χέρια του Δημοφώντα, του γιου του Θησέα, που προσποιούμενος ότι υπερασπιζόταν το ψεύτικο Παλλάδιο από τον Αγαμέμνονα στο τέλος του το παραχώρησε, ενώ είχε κιόλας φυγαδεύσει το αυθεντικό στα χέρια του Βουζύγη για να φυλαχθεί στην Ελευσίνα.

Ένας χώρος στην Αθήνα ονομάσθηκε Παλλάδιο. Το δικαστήριο όπου δικάζονταν οι ακούσιες δολοφονίες. Ο πρώτος κατηγορούμενος ήταν ο ίδιος ο Δημοφώντας, κατά βάθος όμως, και με αφορμή την ενοχή του, αποδίδονταν τιμές στην Αθηνά, που είχε σκοτώσει χωρίς να το θέλει την Παλλάδα.

ΠΗΓΕΣ: ΡΟΜΠΕΡΤΟ ΚΑΛΑΣΣΟ "Οι γάμοι του Κάδμου και της Αρμονίας", περιοδικό Ιχώρ τ.14 Ελευθέριος Σαραγάς.

The Mythologists

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ