Η κρίση πανικού ως κρίση εαυτού

Ο δευτερογενής φόβος μπορεί να συνοψιστεί στην εξής φράση: «με πιάνει πανικός στο ενδεχόμενο να ξαναζήσω μία κρίση πανικού».

Από τη Μάρω Μπέλλου, Ψυχολόγο – Ψυχοθεραπεύτρια, Msc στην Ιατρική Ψυχολογία

Η κρίση πανικού είναι ένα αιφνίδιο κύμα ανεξέλεγκτου φόβου που συνοδεύεται από έντονα σωματικά συμπτώματα. Όσο εκτυλίσσεται η κρίση νιώθω ότι κατακλίζομαι από ένα «συναισθηματικό τσουνάμι» που μπορεί να με συμπαρασύρει οπουδήποτε. Για αυτόν τον λόγο, την ώρα της κρίσης πιθανότατα να μου περάσει από τον νου ότι αρρωσταίνω, πεθαίνω ή χάνω τα λογικά μου. Η κρίση πανικού μπορεί να εμφανιστεί λογικά ή παράλογα. Μπορεί να εμφανιστεί ως η κορύφωση σε μία περίοδο γενικότερης έντασης και άγχους και τότε μπορώ να την δικαιολογήσω στον εαυτό μου. Συχνά, όμως αυτές οι κρίσεις εμφανίζονται όταν βρίσκομαι σε σχετικά ήρεμη κατάσταση και το γεγονός ότι δεν μπορώ να την πλαισιώσω λογικά, φέρνει ακόμα μεγαλύτερο άγχος.

Αυτό που κάνει ακόμα πιο δύσκολη την κρίση πανικού είναι ένα είδος φόβου δευτέρου βαθμού. Πρόκειται, δηλαδή, για έναν «παράγωγο» φόβο που είναι σαν ίζημα που προέρχεται από την παρελθούσα εμπειρία της κρίσης. Αυτό το ίζημα είναι ο απόηχος που έχει αφήσει αυτή η εμπειρία μέσα μου, ακόμα και όταν ο κίνδυνος δεν είναι άμεσα παρόν.

Ο παράγωγος φόβος περιγράφεται καλύτερα ως η αίσθηση ότι είναι κανείς πολύ ευάλωτος μπροστά στον κίνδυνο. Αυτή η αίσθηση είναι ένα μείγμα ανασφάλειας και ευπάθειας. Η ανασφάλεια πηγάζει από την ιδέα ότι η κρίση μπορεί να με πλήξει ανά πάσα στιγμή, με ελάχιστη ή καθόλου προειδοποίηση. Η ευπάθεια απορρέει από το αίσθημα ότι αν μου ξανασυμβεί δεν θα μπορέσω να το αντιμετωπίσω. Με άλλα λόγια, έχω χάσει την εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μου.

Ο δευτερογενής αυτός φόβος μπορεί να συνοψιστεί στην εξής φράση: «με πιάνει πανικός στο ενδεχόμενο να ξαναζήσω μία κρίση πανικού». Έτσι, ο φόβος γίνεται αυτοκινούμενος και αυτο-εντεινόμενος. Αποκτά δική του κεκτημένη ταχύτητα και λογική. Έχω μπει σε μία τροχιά συνεχούς επαγρύπνισης και επιφυλακής προκειμένου να εντοπίσω προειδοποιητικά σημάδια μίας επόμενης κρίσης. Αυτός είναι ένας τρόπος να λειτουργώ προοληπτικά με το να λαμβάνω τα κατάλληλα μέτρα.

Έτσι, η απόκριση στο άγχος είναι εκείνη που αναπλάθει το ζοφερό αίσθημα σε καθημερινή πραγματικότητα δίνοντας σάρκα και οστά σε ένα φάντασμα. Το φάντασμα είναι η πιθανότητα να μου ξανασυμβεί. Ακολουθώ μία αέναη κίνηση όπου η αυτοαναπαραγωγή του μίγματος του πανικού και των εμπνεόμενων από αυτόν πράξεων μοιάζει να έχει πια τα πρωτεία στην ζωή μου. Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος. Η δυσκολία είναι ότι οι ενέργειες που υπόσχονται αποτελεσματικότητα τείνουν να είναι άσχετες με τις πραγματικές αιτίες του άγχους, ενώ οι ενέργειες που κάνω παραμένουν πεισματικά αναποτελεσματικές.

Για να μπορέσω να αντικρύσω την πραγματική πηγή του άγχους χρειάζεται να δω την ίδια την κρίση πανικού ως κρίση του εαυτού. Την ώρα της κρίσης ατακτοποίητα θέματα του εαυτού βγαίνουν στην επιφάνεια. Ο εαυτός όμως δεν θέλει να τα δει και νιώθει πολύ απειλητικά μπροστά σε αυτό που έρχεται. Αυτό που εμφανίζεται τόσο πιεστικά είναι το καινούργιο στοιχείο που χρειάζομαι να δώσω στην ζωή μου. Κι ενώ το χρειάζομαι ταυτόχρονα αποφεύγω να το δω κατάματα. Για αυτόν τον λόγο, αναδύεται από μέσα μου με τόσο μεγάλη ένταση. Αν βγει το καινούργιο χρειάζεται να αποχωριστώ ένα κομμάτι του εαυτού μου που έχει παλιώσει και βρίσκεται σε εντροπία. Πρόκειται για κρίση εαυτού γιατί τελειώνει μία παλιά διαδικασία και ωθούμαι σε μία αλλαγή. Μετά από μία κρίση δεν μένω ποτέ πια ίδιος. Η κρίση πανικού μπορεί να είναι ένα σημαντικό μέσο ενόρασης, καθώς ξεχνάω ό,τι γνωρίζω και με μαθαίνω αλλιώς.   

Βιβλιογραφία:Sigmund Bauman, Ρευστός φόβος, Εκδόσεις Πολύτροπον.

psychografimata

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ