Η ευτυχία σας επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη σύγκρισή σας τους άλλους.
Επιμέλεια – Μετάφραση: Ελεάνα Πανδιά, Επικοινωνιολόγος, MA , υπ. διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου
Συγγραφέας Matthew Hutson
Φθόνος και Ζήλεια
O Niels van de Ven, κοινωνικός ψυχολόγος, θυμάται την εποχή που ως παιδί έπαιζε μπέιζμπολ. «Ένας συμπαίκτης μου – που συμπαθούσα αρκετά- ήταν πάντα καλύτερος χίτερ», λέει ο Van de Ven, «κάτι που είναι πολύ εκνευριστικό όταν παίζεις ένα σπορ σαν το μπέιζμπολ, όπου το ποιος είναι ο καλύτερος διαπιστώνεται άμεσα από τα στατιστικά». Ο De Ven ενοχλούνταν με κάτι που είχε ο φίλος του, αλλά ο ίδιος δεν διέθετε, όμως δε θα ήθελε να του στερήσει αυτή την ικανότητα. Έτσι προπονούνταν όλο και περισσότερο. Εξασκούσε το χτύπημά του την ώρα που θα έπρεπε να κοιμάται. «Κάποια στιγμή χτύπησα με το μπαστούνι τόσο δυνατά το κρεβάτι μου που έσπασα το κεφαλάρι», θυμάται ο De Ven. Έγινε καλύτερος.
Μεγάλο μέρος της επιτυχίας των ανθρώπων σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας μας -κοινωνικής, συναισθηματικής, οικονομικής- εξαρτάται από την κοινωνική μας θέση και τις δεξιότητές μας μέσα στην ομάδα. Δε χρειάζεται να τρέξετε πιο γρήγορα από την αρκούδα, απλά πιο γρήγορα από τους φίλους σας. Η ευτυχία σας επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη σύγκρισή σας τους άλλους. Δε χρειάζεται να είστε οι πιο έξυπνοι ή οι πιο πλούσιοι απλά εξυπνότεροι και πλουσιότεροι από τους γείτονές σας. Η δυσάρεστη αίσθηση του να είσαι φτωχότερος από τους γύρω σου μπορεί να περιλαμβάνει εχθρότητα, ντροπή και απογοήτευση και μαζί να συνθέτουν το συναίσθημα του φθόνου.
Ο φθόνος μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες αλλά και οφέλη. Προκειμένου να μειώσουμε ή να αντιστρέψουμε το αίσθημα της κατωτερότητας, ο φθόνος μας κινητοποιεί να βελτιώσουμε την κοινωνική μας θέση ή να μειώσουμε τη θέση των άλλων. Ο αλάνθαστος τρόπος να βελτιώσουμε τη θέση μας είναι να γίνουμε πιο επιτυχημένοι.Ο Van de Ven, ψυχολόγος κι ερευνητής στο πανεπιστήμιο του Tilburg, ανακάλυψε ότι το αίσθημα του φθόνου μπορούσε να πυροδοτήσει την επιμονή και τη δημιουργικότητα των συμμετεχόντων σε ένα πείραμα ώστε να ολοκληρώσουν μια δραστηριότητα, περισσότερο από το αίσθημα του θαυμασμού. Ο θαυμασμός αναμφίβολα, μας κάνει να νιώσουμε καλύτερα στιγμιαία, αλλά το κέντρισμα του φθόνου είναι το καύσιμο για να επιτύχουμε στο μέλλον. Επίσης, μπορούμε να γίνουμε περισσότερο επιτυχημένοι μιμούμενοι το άτομο που φθονούμε. Ο φθόνος μάς κάνει αξιοθαύμαστους και αξιομνημόνευτους στους όμοφυλους και συνομήλικους μας.
Αυτό που αισθανόταν ο Van de Ven ήταν ένα είδος καλοπροαίρετου φθόνου: Αναγνώριζε ότι ο φίλος του ήταν ακριβοδίκαια καλύτερος και εστίασε στο τι χρειαζόταν να κάνει για να φτάσει κι κείνος σε αυτό το σημείο. Αλλά όταν κάποιος έχει κάτι που πιστεύεις ότι δεν του αξίζει, βιώνεις το αίσθημα του κακοπροαίρετου φθόνου, «μια πικρή δυσαρέσκεια που περιλαμβάνει εχθρότητα προς το άτομο που φθονείς ενόσω νιώθεις κατώτερος και “λιγότερος”», λέει ο ψυχολόγος Gerrod Parrott του πανεπιστημίου Georgetown και εκδότης του συλλογικού έργου «The Positive Side of Negative Emotion». Πραγματικά δυσάρεστο. Διαισθάνεσαι την αδικία και θέλεις να νικήσεις τον ανταγωνισμό.
Ενώ ο καλοπροαίρετος φθόνος είναι στην πραγματικότητα μια δύναμη δημιουργίας, ο κακοπροαίρετος φθόνος είναι καταστροφικός – παρ’ όλο που μπορεί να είναι καλός αν κάποιος άχρηστος χρειάζεται να καταστραφεί. Η αυξημένη συγκέντρωση σε έναν ανταγωνιστή σου επιτρέπει να μάθεις από αυτόν και να επικρατήσεις έναντι κάποιου που πέτυχε χωρίς να το αξίζει, εντοπίζοντας τα ελαττώματα και τα λάθη του μπορείς να τα εκμεταλλευτείς εναντίον του.
Ο φθόνος συχνά συγχέεται με τη ζήλεια, αλλά τα δυο αισθήματα διαφέρουν σημαντικά ως ψυχολογικές καταστάσεις. Ο φθόνος είναι μια λαχτάρα για κάτι που έχει κάποιος. Η ζήλεια έρχεται στην επιφάνεια όταν κάποιος τρίτος απειλεί μια πολύτιμη σχέση. Όπως και ο φθόνος, η ζήλεια μπορεί να γίνει καταστροφική, αλλά ως απάντηση σε μια προδοσία μπορεί να είναι οδηγός επιβίωσης. Η αγωνία κάποιου που αισθάνεται παραγκωνισμένος και ο φόβος της εγκατάλειψης αναγκάζει τα ζευγάρια να εξετάσουν και να επιδιορθώσουν τη σχέση τους, ώστε να παραμείνει ένας προστατευμένος χώρος όπου ανατρέφονται παιδιά και διαιωνίζεται το είδος.
Φόβος και Άγχος
Ένα βράδυ γύρω στις δέκα, η 30χρονη Samantha (αυτό δεν είναι το αληθινό της όνομα) περπατούσε προς το σπίτι της, μόνη, όταν καθώς περνούσε από ένα πάρκο όπου ένας άντρας της φώναξε να πλησιάσει. Καθώς έκανε κάποια βήματα προς εκείνον, την άρπαξε και καθώς πίεζε ένα μαχαίρι στο λαιμό της φώναξε, «Θα σε μαχαιρώσω, σκύλα!». Όπως αφηγήθηκε σ’ έναν ερευνητή η Samantha, αντί να πανικοβληθεί, τον κοίταξε μέσα στα μάτια και σχολιάζοντας την εκκλησιαστική μουσική που ακουγόταν από μια κοντινή εκκλησία, του είπε «Αν είναι να με σκοτώσεις θα πρέπει να παλέψεις τους αγγέλους του Θεού μου». Την άφησε να φύγει.
Η Samantha έχει μια σπάνια διαταραχή που έχει καταστρέψει την αμυγδαλή στον εγκέφαλό της, γεγονός που την καθιστά ανίκανη να νιώσει φόβο. Ως αποτέλεσμα, έχει αντιμετωπίσει πολυάριθμες απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις, ατρόμητη. Μπορεί να σας φαίνεται ότι η αδυναμία της να νιώσει φόβο την έχει κρατήσει ζωντανή, αλλά σκεφτείτε ότι ακριβώς αυτή η αδυναμία μπορεί να την έχει φέρει αντιμέτωπη με αυτές τις καταστάσεις.
Ο φόβος είναι ο προστάτης μας, μια κατάλληλη αντίδραση σε απειλητικές ενδείξεις που αυξάνει την εγρήγορσή μας και προετοιμάζει το σώμα ώστε να ξεφύγει από τον κίνδυνο. Περιστασιακά οι άνθρωποι πλημμυρίζουν από το αίσθημα του φόβου και είτε αντιδρούν σπασμωδικά ή παραλύουν, αλλά συχνότερα τα γουρλωμένα μάτια και τα ανοικτά ρουθούνια είναι ενδείξεις αισθήματος φόβου και συμβαίνουν για να επιτρέψουν στο άτομο να συλλέξει περισσότερες πληροφορίες από το περιβάλλον του. Έτσι εξηγείται η επιθυμία κάποιων συμμετεχόντων σε ένα πείραμα ν’ ακούν τρομακτική μουσική ενώ έπαιζαν βιντεοπαιχνίδια στα οποία έπρεπε να αποφύγουν εχθρούς και εξωγήινους.
Ο φόβος ενεργοποιεί πολύ ρεαλιστικά σενάρια του τι μπορεί να πάει λάθος και πώς ν’ αποφύγουμε την τρομακτική κατάσταση. Να τρέξουμε; Να παλέψουμε; Να υποκριθούμε ότι είμαστε νεκροί; Τα μάτια στενεύουν, η καρδιά χτυπάει γρήγορα και δυνατά και οι αισθήσεις οξύνονται. Οτιδήποτε δεν σχετίζεται με την ασφάλειά μας εκείνη τη στιγμή, ξεθωριάζει.
Ενώ η αντίδραση στο φόβο είναι αυτοματοποιημένη, εδράζεται βαθιά στον εγκέφαλο και έχει διατηρηθεί στα είδη κατά τη διάρκεια της εξέλιξης, πολλοί εξειδικευμένοι φόβοι είναι επίκτητοι. Τα παιδιά, για παράδειγμα, πρέπει να διδαχθούν να αποφεύγουν την εξοικείωση με τις πρίζες.
Δεν είναι όλες οι απειλές θανάσιμες, μερικές απλά αποτελούν πλήγμα στην καλή σας φήμη. Οι φόβοι για πιθανή κοινωνική απομόνωση ή αποδοκιμασία είναι καλό που υπάρχουν, γιατί χάρη σε αυτούς ασχολούμαστε τόσο με τους καλούς τρόπους και την ηθική συμπεριφορά. Αποφεύγουμε να εκνευρίσουμε το αφεντικό μας και να έρθουμε σε αμηχανία. Αν δεν είχατε ποτέ έναν εφιάλτη ότι πήγατε γυμνός στο σχολείο, τότε δεν ξέρω αν σχετίζεστε με την ανθρώπινη φυλή.
Χωρίς το φόβο, γινόμαστε αδικαιολόγητα τυχοδιώκτες. Υπάρχουν κάποιες καταστάσεις που από μόνες τους, αμβλύνουν την ικανότητά μας να αξιολογήσουμε τον κίνδυνο –να έχουμε καταναλώσει αλκοόλ, να είμαστε σε θέση εξουσίας ή να είμαστε έφηβοι. Η αδικαιολόγητη ανάληψη ρίσκου μπορεί να σημαίνει από το να έχουμε μια σεξουαλική επαφή χωρίς προστασία έως το να οδηγηθούμε σε οικονομικό αδιέξοδο. Κάποιες φορές, δε μας φοβίζουν πράγματα όπως για παράδειγμα η κλιματική αλλαγή, γιατί οι συνέπειες δεν είναι αρκετά ορατές και σαφείς.
Όταν φοβόμαστε ότι δε μπορούμε να αντιμετωπίσουμε ευθέως την απειλή ή ακόμα και να την αναγνωρίσουμε, ο φόβος γίνεται άγχος. Κινητοποιώντας την ανάγκη συλλογής πληροφοριών, το άγχος στην πραγματικότητα βελτιώνει την απόδοση των ευφυών ανθρώπων (που έχουν τη δυνατότητα να το επεξεργαστούν), στη δουλειά ή στο σχολείο. Κάνει τους ανθρώπους να είναι σε εγρήγορση, ενεργητικοί. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι το άγχος όχι μόνο προστατεύει τη ζωή μας, αλλά είναι απαραίτητο σε κάθε περίσταση που απαιτεί προσοχή και αυτό-πειθαρχία.
Το άγχος για τον τρόπο που διάγουμε το βίο μας μπορεί να μας υποδείξει τρόπους με τους οποίους δεν είμαστε αυθεντικοί, τρόπους με τους οποίους οι πράξεις μας δεν ευθυγραμμίζονται με τις αληθινές μας επιθυμίες. Το άγχος είναι ένας επιδιορθωτικός μηχανισμός που μας επαναφέρει πίσω στον εαυτό μας.
Διαβάστε εδώ το ΜΕΡΟΣ Α’
Διαβάστε εδώ το ΜΕΡΟΣ Γ”
Πηγή: www.psychologytoday.com
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Επειδη Η Ανθρωπινη Ιστορια Δεν Εχει Ειπωθει Ποτε.....Ειπαμε κι εμεις να βαλουμε το χερακι μας!
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.