Γιατί είναι μύθος ότι χρησιμοποιούμε μόνο το 10% του εγκεφάλου μας

Μία μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων μοιράζεται μία διαπίστωση: ότι για να λειτουργήσουμε, ως άνθρωποι, χρησιμοποιούμε μόνο το 10% του εγκεφάλου μας. Όσοι ασπάζονται αυτή την ιδέα, μπαίνουν να φαντασιωθούν τι ενδιαφέροντα πράγματα θα μπορούσαν να κάνουν αν αποκτούσαν πρόσβαση στο 100%. Μεταξύ άλλων, να μπορούμε να μετακινήσουμε αντικείμενα με το μυαλό μας, να επιλέξουμε να μην αισθανόμαστε πόνο και να απομνημονεύουμε άφθονες ποσότητες πληροφοριών.

Κατά κάποιο τρόπο, η ιδέα ότι χρησιμοποιούμε μόνο το 10% του εγκεφάλου μας είναι μάλλον ενθαρρυντική. Μας παρακινεί να προσπαθούμε περισσότερο ή να αναζητούμε κάτι μυστηριώδες, μία άθικτη δεξαμενή δημιουργικότητας και δυναμικής. Υπάρχουν ακόμη και προϊόντα που υπόσχονται να ξεκλειδώσουν αυτό το άλλο 90%. 

Κι όμως όλοι έχουμε πρόσβαση στο 100% του εγκεφάλου μας κάθε μέρα. Και δεν χρειάζεται να έχουμε τηλεπαθητικές ή τηλεκινητικές ικανότητες ή να απομνημονεύσουμε μια ολόκληρη τράπουλα για να το δείξουμε. 

Όσο αστείος όμως και αν είναι αυτός ο ισχυρισμός, τα 2/3 των ανθρώπων και, ακόμα πιο εντυπωσιακό, το ήμισυ των καθηγητών των θετικών επιστημών (δείτε το βίντεο πιο κάτω), φέρεται να εξακολουθούν να πιστεύουν ότι ο μύθος του "10%" είναι αληθινός. Η ιδέα είναι τόσο διαδεδομένη ώστε όταν η νευροεπιστήμονας Sophie Scott του University College London παρακολούθησε μαθήματα πρώτων βοηθειών, ο εκπαιδευτής της διαβεβαίωσε την τάξη ότι οι τραυματισμοί στο κεφάλι δεν είναι επικίνδυνοι διότι "το 90% του εγκεφάλου [δεν] κάνει τίποτα".

Πώς προέκυψε αυτός ο μύθος;

Ίσως να έχει αρχικά τις ρίζες του στον ψυχολόγο William James, ο οποίος στο βιβλίο του “Τhe energies of men” που κυκλοφόρησε το 1907, γράφει σε ένα σημείο,“χρησιμοποιούμε μόνο ένα μικρό μέρος των πιθανών ψυχικών και πνευματικών πόρων μας”. Τείνω να συμφωνήσω με αυτό το συναίσθημα, όταν περνώ τα βράδια μου στον καναπέ παρακολουθώντας τηλεόραση αλλά, φυσικά, ο James δεν είχε την πρόθεση να συνηγορήσει σε αυτό το μύθο του 10%.

Το έκανε όμως κάποιος άλλος. Ο Lowell Thomas, στον πρόλογό του στο βιβλίο του Dale Carnegie το 1936 “How to Win Friends and Influence People”, επαναδιατύπωσε τη δήλωση και, όπως φαίνεται, την εμπλούτισε με μερικές από τις δικές του ιδέες. "Ο καθηγητής William James από το Χάρβαρντ”, έγραψε ο Thomas, "συνήθιζε να λέει ότι ο μέσος άνθρωπος αναπτύσσει μόνο το 10% της λανθάνουσας ψυχικής ικανότητάς του".

Η ανατροπή του μύθου:

Ο εγκέφαλος μας έχει τριπλασιαστεί σταδιακά από το αρχικό του μέγεθος στα 2 εκατομμύρια χρόνια της ανθρώπινης εξέλιξης. Παρά το γεγονός ότι αντιπροσωπεύει μόλις το 2% του σωματικού μας βάρους, ο εγκέφαλος αφομοιώνει ένα επιβλητικό 20% της καθημερινής ενέργειας που προσλαμβάνουμε. Οι εγκέφαλοί μας είναι επίσης εξαιρετικά αποτελεσματικοί, έχοντας αναπτύξει ραβδώσεις, οι οποίες έχουν αυξήσει δραματικά την επιφάνεια του φλοιώδη εμβαδού μας σε σχέση με των άλλων ειδών. Ο ισχυρισμός ότι "χρησιμοποιούμε μόνο το 10% του εγκεφάλου μας" θα σήμαινε ότι πραγματικά εξελισσόμαστε προς την αντίθετη κατεύθυνση - και ότι αυτό το κάνουμε πολύ γρήγορα.

Ένας άλλος προφανής τρόπος που γνωρίζουμε ότι χρησιμοποιούμε περισσότερο από το 10% του εγκεφάλου μας σε οποιαδήποτε στιγμή, είναι μέσω προσεγγίσεων όπως η μαγνητική τομογραφία και η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων. Αυτές είναι τεχνικές που αποκαλύπτουν περιοχές του εγκεφάλου με σχετικά υψηλή δραστηριότητα σε πραγματικό χρόνο απεικόνισης. Οι απεικονιστικές μελέτες, μας λένε ότι όχι μόνο δεν είναι λίγες οι περιοχές του εγκεφάλου μας που ενεργοποιούνται κατά την εκτέλεση ακόμη και των απλούστερων των καθηκόντων, όπως βλέποντας μια ταινία, αλλά ότι η δραστηριότητα μεταξύ αυτών των περιοχών είναι εξαιρετικά δυναμική.

Πλέον, ο ισχυρισμός “ή το χρησιμοποιείς ή το χάνεις" φαίνεται να είναι ιδιαίτερα αληθής στην υγεία του εγκεφάλου. Μια μελέτη του 2012 από την βιολόγο Dorothy Schafer και τους συνεργάτες της στο Χάρβαρντ, διαπίστωσε ότι τα νευρικά κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που ονομάζονται μικρογλοία μπορούν να αφαιρέσουν τις μη λειτουργικές αλλά κατά τα άλλα υγιείς συνάψεις (συνδέσεις) μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων. Αν χρησιμοποιούσαμε τακτικά μόνο το 10% του εγκεφάλου μας σε κάθε δεδομένη στιγμή, θα μπορούσαμε όλοι να είμαστε επιρρεπείς σε εγκεφαλική ατροφία, που μοιάζει με τους ασθενείς με νευροεκφυλιστικές νόσους, όπως η νόσος Alzheimer.

Αλλά ο «μύθος του 10%»  μπορεί να έχει διαιωνιστεί έκτοτε από ένα «10% ποσοστό» που είναι αλήθεια. Παρά το γεγονός ότι ο εγκέφαλος έχει περίπου 100 δισεκατομμύρια νευρώνες, αυτός ο τύπος κυττάρου είναι κατά πολύ λιγότερος από έναν άλλο: τα νευρογλοιακά κύτταρα του κεντρικού νευρικού συστήματος. Τα νευρογλοιακά κύτταρα είναι υπεύθυνα για τη διατήρηση της ομοιόστασης (φροντίζουν δηλαδή για την ίδια εύρυθμη λειτουργία), παρέχουν δομική/προφυλακτική υποστήριξη, μονώνουν τους νευρώνες με μονωτική ουσία που ονομάζεται μυελίνη επιτρέποντας στο "ρεύμα" (το δυναμικό ενέργειας) να μην χάσει την ορμή του κατά την μετάδοσή του και αφαιρούν τους παθογόνους μικροοργανισμούς. Η πραγματική αναλογία των νευρογλοιακών κυττάρων σε σχέση με τους νευρώνες του εγκεφάλου αμφισβητείται, αν και πολλά κείμενα ισχυρίζονται ότι μπορεί να είναι περίπου 10:1. Με άλλα λόγια, οι νευρώνες είναι μόνο το 10% του συνόλου του εγκεφάλου μας.

Σκεφτείτε για λίγο τον εαυτό σας αυτή τη στιγμή. Ενεργοποιείτε τους μυς σας να καθίσετε σε όρθια στάση; Χρησιμοποιείτε το χέρι σας για να μετακινήσετε το ποντίκι του υπολογιστή σας (ή τον αντίχειρα στην κινητή συσκευή σας); Ίσως τρώτε κάτι; Ακούγοντας μουσική; Αναπνέοντας; Τότε να είστε σίγουροι, ότι χρησιμοποιείτε περισσότερο από το 10% του εγκεφάλου σας αυτή τη στιγμή.

psychologynow

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ